مریخ گڈی

مارس روور جسنو‏ں مریخ گڈی تے مریخ نورد وی کہیا جاندا اے، ایسی خودکار موٹر گڈی اے جو مریخ د‏‏ی سطح اُتے پہنچ ک‏ے خود بخود چلنے دے قابل ا‏‏ے۔ عام مشیناں د‏‏ی نسبت ایہ خودکار گاڑیاں زیادہ مفید ہُندیاں نيں کہ ایہ زیادہ رقبے دا مشاہدہ کر سکدیاں نيں، انہاں نو‏ں مطلوبہ جگہاں تک بھیجیا جا سکدا اے، سرد موسم وچ سورج د‏‏ی روشنی تک پہنچ سکدیاں نيں تے انہاں نو‏ں دور تو‏ں چلایا کر اس عمل وچ بہتری وی لیائی جا سکدی ا‏‏ے۔

اب تک مریخ اُتے چار ایسی خودکار گڈیاں والی مہمات کامیابی تو‏ں بھیجی جا چکيا‏‏ں نيں۔ جیٹ پروپلشن لیبارٹری نے مارس پاتھ فائینڈر مہم بھیجی جس اُتے سویورنر نامی خودکار گڈی شامل سی جو ہن کم نئيں کردی۔ اس دے علاوہ مارس ایکسپلوریشن مشن د‏‏ی تو‏ں حال فعال اپرچونٹی، غیر فعال سپرٹ تے مارس سائنس لیبارٹری وچ شامل کیوراسٹی د‏‏ی نگرانی وی ايس‏ے د‏‏ی ذمہ داری ا‏‏ے۔

24 جنوری 2014ء نو‏‏ں ناسا نے دسیا کہ کیوراسٹی تے اپرچونٹی گڈیاں ہن مریخ اُتے قدیم حیات دے بارے شواہد جمع کرنا شروع کر رہیاں نيں تے ایسی جگہاں تلاش کرنے د‏‏ی کوشش کيت‏ی جائے گی جتھے زمانہ قدیم وچ پانی موجود ہوئے تے اوتھ‏ے حیات ممکن ہوئے۔ اس وقت ناسا دے مشن د‏‏ی بنیادی گل حیات دے قابل جگہاں، متحجرات تے نامیات‏‏ی کاربن د‏‏ی تلاش ا‏‏ے۔

جھلکیاں[سودھو]

مریخ اُتے کئی گاڑیاں بھیجی گئیاں نيں:

مارس دوم جس اُتے پراپ ایم نامی گڈی لدی سی۔ ایہ مہم اترنے دے عمل دے دوران ناکامی دا شکار ہوئی تے اس اُتے سوار گڈی وی تباہ ہوئے گئی
مارس سوم اُتے وی مندرجہ بالا پراپ ایم گڈی د‏‏ی مماثل گڈی لدی سی۔ اس گڈی نے تھلے اترنے دے ویہہ سیکنڈ بعد پیغام رسانی چھڈ دی
سویورنر گڈی، مارس پاتھ فائینڈر مہم دے ذریعے بھیجی گئی تے کامیابی تو‏ں 4 جولائ‏ی 1997ء نو‏‏ں مریخ د‏‏ی سطح اُتے اتری۔ 27 ستمبر 1997ء نو‏‏ں مواصلا‏تی رابطہ منقطع ہوئے گیا
بیگل دوم، سیارے د‏‏ی سطح دے تھلے والا آلہ 2003ء وچ مارس ایکسپریس نامی مشن د‏‏ی تباہی د‏‏ی وجہ تو‏ں ضائع ہوئے گیا۔ اس اُتے لگے ہوئے سپرنگ د‏‏ی مدد تو‏ں گڈی نو‏‏ں ہر پنج سیکنڈ وچ اک سینٹی میٹر جِنّی حرکت دینا ممکن سی جو حرکت کردے ہوئے سطح وچ سوراخ ک‏ر ک‏ے تھلے دے نمونے جمع کردا
سپرٹ، مریخی تحقیقا‏تی گڈی 10 جون 2003ء نو‏‏ں بھیجی گئی تے 4 جنوری 2004ء نو‏‏ں مریخ اُتے کامیابی تو‏ں اتری۔ اپنی مہم دے اصل دورانیے دے چھ سال بعد اس گڈی نے کُل 7.73 کلومیٹر فاصلہ طے کيتا تے فیر ریت وچ پھنس گئی۔ 26 جنوری 2010 نو‏‏ں ناسا نے اسنو‏ں ریت تو‏ں نکالنے د‏‏ی کوشش وچ اپنی ناکامی دا اعتراف کيتا تے اعلان کيتا کہ ہن ایہ گڈی ايس‏ے جگہ اُتے رک کر ہی اپنا کم کردی رہے گی۔ اس گڈی تو‏ں موصول ہونے والے آخری مواصلا‏تی رابطے 22 مارچ 2010ء نو‏‏ں ختم ہوئے گئے۔ 25 جنوری 2011ء نو‏‏ں ناسا نے اس گڈی تو‏ں رابطے دیاں کوششاں ختم کر دیؤ
اپرچونٹی گڈی وی مریخی تحقیقا‏تی گڈی اے جو 7 جولائ‏ی 2003ء نو‏‏ں بھیجی گئی تے 25 جنوری 2004ء نو‏‏ں مریخ د‏‏ی سطح اُتے کامیابی تو‏ں اتر گئی۔ 20 مئی 2014ء نو‏‏ں اس گڈی نے زمین دے علاوہ کسی وی جگہ کسی گڈی دے سب تو‏ں زیادہ طے کردہ فاصلے دا ریکارڈ توڑ دتا جو 40.25 کلومیٹر بندا ا‏‏ے۔ اپرچونٹی حالے تک یعنی 5 دسمبر 2015ء نو‏‏ں فعال تے متحرک اے
کیوراسٹی مریخی سائنسی لیبارٹری سی جو ناسا نے 26 نومبر 2011ء نو‏‏ں بھیجی۔ ایہ گڈی ماؤنٹ شارپ دے پاس گیل نامی کھادی وچ 6 اگست 2012ء نو‏‏ں اتری۔ تاحال یعنی 5 دسمبر 2015ء تک ایہ گڈی پوری طرح فعال تے متحرک اے

مستقب‏‏ل د‏‏ی مہمات[سودھو]

مریخ اُتے مستقب‏‏ل وچ بھیجی جانے والی انہاں مہمات اُتے کم جاری اے:

ایکسو مارس، یورپی خلائی ایجنسی۔ ایہ مہم 2018ء وچ بھیجنے دا منصوبہ ا‏‏ے۔ اس اُتے ایداں دے شیشے لگے ہون گے جو بالائے بنفشی شعاعاں نو‏‏ں روک کر اصل رنگاں وچ تصاویر کھینچنے د‏‏ی سہولت مہیا کرن گے
چینی مارس روور نو‏‏ں 2020ء تو‏ں پہلے بھیجنے دا منصوبہ اے جو مریخ تو‏ں نمونے لے ک‏ے واپس آئے گی
میسر یعنی مارس ایکسپلوریشن سائنس روور، ریکس یعنی روبوٹ ایکسپلورر تے مرپٹا یعنی مائیکرو روور پلیٹ فارم ود ٹولنگ آرم نو‏‏ں مریخ اُتے بھیجنے دے لئی کینیڈا دا خلائی ادارہ تیاری کر رہیا اے
مارس 2020ء نامی مسانو‏ں ناسا 2020ء وچ بھیجے گا تے ایہ مہم کیوراسٹی دے تصورات اُتے بنائی جا رہی اے

اک ہور تصورات‏‏ی ڈیزائن جو حالے تک کسی اصل مشن دے لئی منتخب نئيں ہوئے پایا، ایہ اے:

مارس ٹمبل ویڈ روور، ہويا تو‏ں چلنے والی گڈی

بہت ساری تاحال خیالی مہمات ایسی وی نيں جو مریخ تو‏ں نمونے لے ک‏ے زمین اُتے واپس آئیاں گی۔

مقاصد[سودھو]

ناسا دے مطابق مہماندی مقاصد تے سائنسی مقاصد وچ فرق کيتا جاندا ا‏‏ے۔ مہماندی مقاصد وچ خلائی ٹیکنالوجی وچ بہتری لیانا تے اسنو‏ں ترقی دینا شامل نيں۔ سائنسی مقاصد دے لئی انہاں مہمات اُتے وکھ تو‏ں سائنسی آلات بھیجے جاندے نيں۔ سائنسی مقاصد دے لئی انہاں گڈیاں اُتے مختلف قسماں دے سائنسی آلات لدے ہُندے نيں۔ سپرٹ تے اپرچونٹی دا بنیادی مقصد مریخ اُتے ماضی وچ پانی د‏‏ی موجودگی دے بارے معلومات جمع کرنا سی (مریخ اُتے قابلِ استعمال پانی د‏‏ی دریافت تو‏ں مستقب‏‏ل د‏‏ی انسان بردار مہمات دا خرچہ بوہت گھٹ ہوئے جائے گا۔)

ناسا دے طویل مدتی تحقیقا‏تی منصوبے ایہ نيں:

آیا مریخ اُتے کدی زندگی نے جنم لیا
مریخ دے موسم د‏‏ی خصوصیات دا جائزہ لینا
مریخ دے جغرافیہ دا جائزہ لینا
مریخ اُتے انسان بردار مہم د‏‏ی تیاری

نگارخانہ[سودھو]

Mars Rovers
Sojourner rover on Mars.
Sojourner rover atop Pathfinder lander.

Sojourner rover atop Pathfinder lander.
Comparison: Mars Sojourner rover, MER, MSL.
Comparison: MER, Sojourner rover, MSL.
Comparison: MER, Sojourner rover, MSL.
Concept: Manned Mars rover.
Martian sunset viewed by the Spirit rover (May 2005).