گاما پہلوان

غلام محمد
گاما مہان 1916 وچّ
جم	22 مئی 1878   امرتسر، پنجاب
وفات	23 مئی 1960 (82 سال)  لہور، پنجاب، پاکستان
قومیت	پاکستانی
نسل	پنجابی
مذہب	اسلام
عملی زندگی
پیشہ	پہلوان ،  پیشہ ور پہلوان
کھیل	کشتی (کھیل)
اعزازات
تمغا حسن کارکردگی

گاما پہلوان (1880 - 22 مئی 1963) "شیر-اے-پنجاب" ہند اپ-مہادیپ وچّ اک دنت کتھا بن چکے پنجابی پہلوان سن۔ اس دا اصل نام غلام محمد سی۔ اس نے 50 سالاں توں وی ودھ سماں پہلوانی کیتی تے 5000 توں وی ودھ وار اکھاڑے وچّ اتریا۔ سنسار دے اتہاس وچّ شاید اوہ اکو ایسا پہلوان سی جسنوں تمام زندگی کوئی ہرا نہ سکیا۔ 15 اکتوبر 1910 وچّ گاما نوں سنسار ہیویویٹ چیمپئنشپ (دکھن ایشیا) وچّ جیتو گھوشت کیتا گیا۔ گاما نوں شیر-اے-پنجاب، رستم-اے-جماں (سنسار کیسری) اتے دی گریٹ گاما ورگی اپادھیاں ملیاں۔ 1947 وچّ بھارت دی آزادی دے بعد جدوں پاکستان بنیا تاں گاما پاکستان چلیا گیا۔

مڈھلا جیون

گاما دا جنم امرتسر دے اک مسلمان بٹ پروار وچّ 1880 وچّ ہویا۔ اس دے پتا دا ناں محمد عزیز سی جو خود اک مشہور پہلوان سی۔ گامے دا جنم دا نام غلام محمد سی۔ اسنے اتے اس دے چھوٹے بھرا امام بخش نے شروع-شروع وچّ کشتی دے دائپیچ پنجاب دے مشہور پہلوان مادھو سنگھ توں سکھنے شروع کیتے۔ دتیا دے مہاراجہ بھوانی سنگھ نے گاما اتے امامبکھش نوں بھلوانی کرن لئی سہولتاں پردان کیتیاں۔ دس سال دی عمر وچّ ہی گاما نے جودھپور، راجستھان وچّ پہلواناں دے وچّ سریرک کسرت دے کروائے اک پردرشن وچّ بھاگ لیا اتے مہاراجہ جودھپور نے گاما نوں اسدی سریرک پھرتی توں پربھاوت ہو کے پرسکرت کیتا۔

کشتی دے دور

19 سال دے گامے نے تتکالین بھارت جیتو پہلوان رہیمبکھش سلتانیوالا نوں چنوتی دتی۔ رحیم بخش گجراں والہ پنجاب دا رہن والا بٹ جاتی دا ہی سی۔ رحیم بخش دی اچائی 7 فٹّ سی۔ گاما وچّ شکتی تے پھرتی تاں ادتی سی پر لمبائی 5 فٹّ 7 انچ ہی سی۔ رحیم بخش اپنی پکی عمر دا سی اتے اپنی بھلوانی دے انتم سمیں دیاں کشتیاں لڑ رہا سی۔ اس دی عمر دا زیادہ ہونا گامے دے پکھ وچّ جاندا سی۔ بھارت وچّ ہوئیاں کشتیاں وچّ ایہہ کشتی اتہاسک منی جاندی ہے۔ ایہہ گھنٹیاں چلی اتے انت برابر رہی۔ اگلی وار جدوں دوناں دی کشتی ہوئی تاں گاما نے رحیم بخش نوں ہرا دتا سی۔

رحیم بخش نال انتم کشتی

رحیم بخش (بھارت کیسری) نوں گاما نے اپنے بھلوانی اتے کشتی دے دور دا سبھ توں وڈا، چنوتی بھرپور اتے شکتی شالی پرتیدوندی منیا۔ انگلینڈ توں پرتن دے بعد گاما اتے رحیم بخش دی کشتی الہٰ آباد وچّ ہوئی۔ ایہہ کشتی وی کافی دیر چلی اتے گاما اس کشتی نوں جت کے رستم-اے-ہند بن گیا۔

انگلینڈ دی یاترا

1910 دی گلّ ہے، اس سمیں گاما دی عمر لگ بھگّ تیہہ سال دی سی۔ بنگال دے اک لکھپتی سیٹھ شرط کمار متر کجھ بھارتی پہلواناں نوں انگلیڈ لے گئے سن۔ اپنے بھرا امام بخش دے نال گاما انگلینڈ گئے اتے اتھے اک کھلی چنوتی انگلینڈ دے پہلواناں نوں دے دتی۔ ایہہ چنوتی انگلینڈ دے پہلواناں نوں اک دھوکھے ورگی لگی، جس وچّ گاما نے صرف 30 منٹ وچّ 3 پہلواناں نوں ہراؤن دی گلّ کہی سی، جس وچّ کوئی وی پہلوان گاما نال کشتی لڑ سکدا سی، چاہے اوہ کسے وی سریرک اکار اتے بھار دا ہووے۔ اس سمیں لندن وچّ سنسار دنگل دا پربندھ ہو رہا سی۔ اس وچّ امام بخش، احمد بخش اتے گاما نے بھارت دی ترجمانی کیتی۔ گاما دا قد پنج فٹّ 7 انچ اتے بھار 200 پاؤنڈ دے لگبھگّ سی۔ لندن دے آیوجکاں نے گاما دا نام امیدواراں دی سوچی وچّ نہ رکھیا۔ گامے دے سویمان نوں بہت ٹھیس پہنچی۔ اس نے اک تھئیٹر کمپنی وچّ پربندھ کرکے وشو بھر دے پہلواناں نوں چنوتی دتی کہ جو پہلوان اکھاڑے وچّ میرے ساہمنے پنج منٹ تکّ ٹک جاویگا، اسنوں پنج پاؤنڈ نقد دتے جانگے۔ پہلاں کئی چھوٹے-موٹے پہلوان گاما نال لڑن نوں تیار ہوئے۔

رولر نال کشتی

جدوں اس چنوتی نوں سویکار کرکے کوئی گاما نال گھلن لئی نہیں آیا تاں گاما نے سٹینسلس جبیسکو اتے پھرنک گاش نوں چنوتی دتی۔ ایہہ چنوتی امریکہ دے پہلوان بینجامن رولر نے سویکار کیتی۔ گاما نے رولر نوں 1 منٹ 40 سکنٹ وچّ پچھاڑ دتا۔ گاما اتے رولر دی دوبارہ کشتی ہوئی، جس وچّ رولر گامے ساہمنے 9 منٹ 10 سکنٹ ہی ٹک سکیا ۔

جبیسکو نال کشتی

10 ستمبر 1910 نوں گاما تے سٹینسلس جبیسکو دی کشتی ہوئی۔ اس کشتی وچّ مشہور جان بل بیلٹ اتے 250 پاؤنڈ دا انعام رکھیا گیا۔ 1 منٹ توں وی گھٹّ سمیں وچّ گاما نے سٹینسلس جبیسکو نوں ہیٹھاں دب لیا۔ جبیسکو قد کاٹھ اتے بھار وچّ گاما توں بہت اپر سی، اس لئی 2 گھنٹے 35 منٹ دی کوشش دے باو جود وی ڈھڈّ دے زور لٹیا ہویا جبیسکو گاما کولوں چتّ نہ ہو سکیا۔ گاما نے پولینڈ دے اس پہلوان نوں انا تھکا دتا سی کہ اوہ ہونکن لگّ پیا۔ اس دن فیصلہ نہ ہو سکیا۔ دوجے دن جبسکو ڈردے مارے میدان وچّ ہی نہیں آیا۔ دنگل دے پربندھک جبسکو دی کھوجبین کرن لگے، لیکن جدوں اوہ نہ لبھیا تاں گاما نوں سنسار-جیتو گھوشت کیتا گیا۔ 17 ستمبر 1910 نوں دوبارہ دوناں وچّ کشتی دی گھوشنا ہوئی، لیکن پھر جبیسکو گاما دا ساہمنا کرن نہ آیا۔ گاما نوں جیتو گھوشت کر دتا گیا اتے انعام دی راشی دے نال ہی جان بل بیلٹ وی گاما نوں دے دتی گئی۔ اسدے بعد گاما دی اپادھی رستم-اے-زما، وشو کیسری اتے وشو وجیتا ہو گئی۔

ہرائے پہلوان

لندن یاترا دے دوران گاما نے انیک پہلواناں نوں ہرایا، جنہاں وچّ بینجامن رالر جاں رولر، مارس دیرج، جوہان لیم اتے جسی پیٹرسن سن۔ رالر نال کشتی وچّ گاما نے اسنوں 15 منٹ وچّ 13 وار سٹیا۔ اسدے بعد گاما نے کھلی چنوتی دتی کہ جو وی کسے وی کشتی وچّ خود نوں وشو وجیتا کہندا ہووے اوہ گاما نال دو-دو ہتھ آجما سکدا ہے، جس وچّ جاپان دا جوڈو پہلوان تاراں میاکی، روس دا جارج ہکینشمت، امریکہ دا پھنک گاش شامل سن۔ کسے دی ہمت گامے دے ساہمنے آؤن دی نہیں ہوئی۔ اسدے بعد گاما نے کیہا کہ اوہ اک دے بعد اک لگاتار ویہہ پہلواناں نال لڑیگا اتے انعام وی دیویگا لیکن کوئی ساہمنے نہیں آیا۔

دکھن ایشیا دا مہان پہلوان

رحیم بخش سلتانیوالا دے بعد گاما نے بھارت دے مشہور پہلوان پنڈت بدو نوں 1916 وچّ ہرایا۔ انگلینڈ دے پرنس آف ویلس نے 1922 وچّ بھارت دی یاترا دے دوران گاما نوں چاندی دی بیش قیمتی گدا پردان کیتی۔ اس وار گاما نے کیول ڈھائی منٹ وچّ ہی جبسکو نوں پچھاڑ دتا۔ گاما دی فتح دے بعد پٹیالے دے مہاراجے نے گاما نوں ادھا من بھاری چاندی دا سوٹا اتے 20 ہزار روپئے نقد انعام دتا سی۔ 1927 تکّ گاما نوں کسے نے چنوتی نہیں دتی۔ 1928 وچّ اجے وی پچھمی وشو وچّ اپنی طاقت لئی مشہور جبیسکو نوں، پٹیالہ دے مہاراجہ نے مڑ کے گامے نال کشتی کرن لئی بھارت آؤن دا سدا دتا۔ میچ بھارتی شیلی دا سی اتے اک پولی کیتی مٹی والے کشتی ٹوئے وچّ کروایا گیا سی۔ جس دے پیر پہلے اکھڑ گائے اس نوں ہاریا اعلان دتا جانا سی۔ جبیسکو اپنی دے لنڈن والی ہار دا بدلہ لینا چاہندا سی اتے اوہ بڑی تیزی نال باہر آیا۔ پر گاما، ہور وی پھرتیلا نکلیا تے 49 سکنٹ دے حیرانی جنک سمیں وچّ کلھے دے اک شاندار موڑ دے نال اس نوں سٹّ دتا۔ گاما نے جبیسکو نوں ہرا دتا اتے دکھن ایشیا دے مہان پہلوان دی اپادھی دھارن کیتی۔ 1929 دے فروری دے مہینے وچّ گاما نے جیسی پیٹرسن نوں ڈیڈھ منٹ وچّ پچھاڑ دتا۔ 1940ویاں وچّ نظام حیدرآباد نے اسنوں سدّ لیا اتے گاما نے اسدے سارے بھلوان ہرا دتے۔ اخیر نزام نے بلرام ہیرامن سنگھ یادو (شیر-اے-حیدرآباد)، جو گاما وانگ ہی اجتّ رہا سی، نال اسدی کشتی کرائی۔ ایہہ لمی کشتی بنا ہار جت ختم ہوئی۔ گاما دی کمزوری اوہدی وڈی ہو گئی عمر سی جدکہ ہیرامن جوان سی۔ اسدے بعد 1952 وچّ اپنے بھلوانی جیون توں چھٹی لین تکّ گاما نوں کسے نے چنوتی نہیں دتی۔ گاما اپنے بھلوانی جیون وچّ اجتّ رہا۔

جیون دا انتم دور

1947 وچّ برصغیر دے ونڈ دے سمیں گاما لہندے پنجاب، پاکستان چلا گیا۔ اتھے اپنے بھرا امام بخش تے اپنے بھتیجیاں دے نال اپنا باقی جیون گزاریا۔ اس دے آخری دن بیماری کارن وڈے کشٹ وچّ گزرے۔

حوالے