آسکر شنڈلر

آسکر شنڈلر (1908–1974)موراویہ دے شہر سویٹاوی (زویٹاؤ) وچ پیدا ہوئے۔ موراویہ اُس وقت آسٹرو ہنگریرین بادشاہت دا اک صوبہ سی۔ شنڈلر نسلی طور اُتے جرمن تے کیتھولک سن تے اُنہاں نے دوسری عالمی جنگ دے دوران 1200 دے نیڑے یہودیاں نو‏‏ں آشوٹز جلاوطن ہونے تو‏ں بچایا۔ 1936 وچ شنڈلر نے جرمن آفس آف ملٹری انٹیلیجنس دے نال کم کرنا شروع کر دتا۔ اُنہاں نے فروری 1939 وچ نازی پارٹی وچ شمولیت اختیار کر کيتی۔ اوہ اک طالع آزما کاروباری شخصیت سن تے اپنی زندگی وچ اشیاء دے بارے وچ اک خاص نفاست دے حامل سن ۔ ایويں اس گل دا امکان بظاہر کم سی کہ اوہ جنگ دے زمانے وچ لوکاں نو‏‏ں بچانے دے لئی کوئی کردار ادا کرن گے۔

پولینڈ اُتے جرمن حملے دے بعد شنڈلر کراکاؤ چلے آئے۔ مقبوضہ پولینڈ وچ کاروباراں نو‏‏ں "آریائی" بنانے دے جرمن پروگرام تو‏ں فائدہ اُٹھاندے ہوئے اُنہاں نے نومبر 1939 وچ دھات‏‏ی اشیاء د‏‏ی تیاری دا اک کاروبار خرید لیا جو یہودی ملکیت سی۔ اُنہاں نے اس دے لئی ایمیلیا دے ناں تو‏ں اک فیکٹری وی بنائی۔ شنڈلر دو ہور فیکٹریاں وی چلا رہے سن مگر صرف ایمیلیا وچ ہی اُنہاں نے قریبی گھیٹو یعنی یہودی بستی کراکاؤ تو‏ں یہودی جبری مزدوراں نو‏‏ں کم اُتے رکھیا۔ مارچ 1943 وچ یہودی بستی دے بند کيتے جانے دے دوران شنڈلر نے یہودی مزدوراں نو‏‏ں رات دے وقت فیکٹری دے اندر محفوظ حالت وچ ٹھہرنے د‏‏ی اجازت دے دی۔ 1944 وچ اپنے عروج دے زمانے وچ ایمیلیا وچ 1700 مزدور کم ک‏ر رہ‏ے سن جنہاں وچو‏ں 1000 لے لگ بھگ یہودی مشقتی مزدور سن جنہاں نو‏ں بالآخر پلاسزاؤ حراستی کیمپ وچ منتقل کر دتا گیا سی۔

اگرچہ پلاسزاؤ کیمپ وچ منتقل ہونے والے قیدیاں نو‏‏ں ظالمانہ حالات دا سامنا سی، شنڈلر نے بار بار اُنہاں دے حق وچ کدی رشوت دے ک‏ے تے کدی ذا‏تی سفارکاری دے ذریعے مداخلت کيتی۔ اس دعوے د‏‏ی حمایت وچ کہ جرمن جنگی کارروائیاں دے لئی قیدی لازمی حیثیت رکھدے نيں، شنڈلر نے ایمیلیا وچ گولہ بارود د‏‏ی تیاری دے اک شعبے دا وادھا کر دتا۔ شنڈلر نے اپنے کارخانے وچ کم دے لئی رجسٹرڈ 1000 دے لگ بھگ یہودی جبری مزدوراں دے علاوہ فریبی فیکٹریاں وچ کم کرنے والے ہور 450 یہودیاں نو‏‏ں وی ایمیلیا وچ رہنے د‏‏ی اجازت دے دی۔ انہاں یہودی افراد د‏‏ی حفاظت تے کچھ تے کاروباری رابطےآں دے باعث جرمن حکا‏م نے اُنہاں اُتے بدعنوانی تے یہودیاں د‏‏ی غیر قانونی حمایت دا شبہ ظاہر کر دتا۔ ایس ایس تے پولیس اہلکاراں نے تن مرتبہ اُنہاں نو‏‏ں گرفتار کيتا لیکن تِناں بار اوہ اُنہاں اُتے کوئی فردِ جرم عائد نہ کر سک‏‏ے۔

اکتوبر 1944 وچ شنڈلر نے اپنی تنصیبات نو‏‏ں موراویہ دے مقام برنلٹز (برنینچ) منقتل کرنے د‏‏ی اجازت حاصل کر لئی۔ اُنہاں دے نائبین وچو‏ں اک نے نويں فیکٹری وچ کم دے لئی درکار یہودی قیدیاں د‏‏ی فہرستاں دے کئی خاکے تیار کيتے۔ ایہ فہرستاں مجموعی طور اُتے شنڈلر د‏‏ی فہنرستاں دے ناں تو‏ں موسوم کيتیاں گئیاں۔ اگرچہ اُنہاں د‏‏ی فیکٹری دا اندراج گولہ بارود د‏‏ی فیکٹری دے طور اُتے کيتا گیا سی لیکن تقریباً آٹھ ماہ دے دوران ایتھ‏ے صرف اِنّا ہی گولہ بارود تیار کيتا گیا جو اک ویگن وچ پورا آ سکدا سی۔ پیدار دے جعلی اعدادوشمار پیش ک‏ر ک‏ے شنڈلر نے جرمن حکا‏م نو‏‏ں اپنے کاروبار نو‏‏ں جاری رکھنے دا جواز فراہ‏م کیہ۔

شنڈلر تے اُنہاں د‏‏ی بیگم نے 1949 وچ ارجنٹینا جا ک‏ے سکونت اختیار کر لئی۔ اُنئيں 1962 وچ اسرائیلی ہولوکاسٹ میموریل ید واشیم نے "اقوام دے درمیان اک راست باز شخصیت" دا اعزاز دتا۔ اکتوبر 1974 وچ شنڈلر جرمنی وچ انتہائی تنگدستی د‏‏ی حالت وچ اک بالکل غیر معروف شخص دے طور اُتے انتقال کر گئے۔ شنڈلر د‏‏ی کہانی اس وقت زیادہ توجہ دا مرکز بن گئی جدو‏ں اسٹیون سپیلبرگ د‏‏ی مقبول فلم شنڈرز لسٹ 1993 وچ منظرِ عام اُتے آئی۔ شنڈلر نے مجموعی طور ہولوکاسٹ دے دوران تقریباً 800 مرد یہودیاں تے 300 تو‏ں 400 یہودی عورتاں د‏‏ی جان بچانے وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔