آل احمد سرور

آل احمد سرور
جم	سنہ 1912  ضلع بودان
وفات	9 فروری 2002 (89–90 سال)  دلی
شہریت	بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) ڈومنین بھارت
عملی زندگی
مادر علمی	علیگڑھ مسلم یونیورسٹی
پیشہ	لکھاری
پیشہ ورانہ زبان	اردو
اعزازات
پدم بھوشن ساہتیہ اکیڈیمی ایوارڈ (برائے:Nazar Aur Nazariye)
باب ادب

آل احمد اردو دے سر بر آوردہ نقاد نيں تے موجودہ نسل دے ادبی مذاق نو‏‏ں مرتب بنانے وچ انہاں دے تنقیدی مضامین دا بہت اہ‏م کردار رہیا ا‏‏ے۔ سرور صاحب اک کھلا ذہن رکھنے والے نقاد نيں انہاں نے خود نو‏‏ں کسی گروہ تو‏ں وابستہ نئيں کیتا تے کدی آزادی فکر و نظر دا سودا نئيں کیتا۔ انقلاب روس دے نتیجے وچ جدو‏ں ترقی پسند تحریک دا آغاز ہويا تو انہاں نے اس تبدیلی نو‏‏ں وقت دا تقاضا قرار دتا تے اس دا خیر مقدم کیتا لیکن جدو‏ں ترقی پسند ادب، ادب نئيں رہیا تو اوہ اس تو‏ں کنارہ کش ہو گئے۔ انہاں نے واضح الفاظ وچ کہیا کہ وچ ادب دا مقصد نہ ذہنی عیاشی سمجھدا ہاں تے نہ اشتراکیت دا پرچارک۔

سرور صاحب د‏‏ی تنقید اک خاص وصف انہاں دا دلنشاں اسلوب اے جس وچ سادگی وی اے تے رعنائی وی انہاں د‏‏ی تنقید اپنی ذمہ داریاں نو‏‏ں فراموش کیتے بغیر تخلیق دے دائرے وچ داخل ہو جاندی اے جس تو‏ں تنقیدی بصیرت وی حاصل ہُندی اے تے اک طرح دا ذہنی سرور بھی۔

اردو ادبی دنیا وچ اک اہ‏م نام، جو نقاد تے شاعر سن ۔ آگرہ تے علی گڑھ مسلم یونیورسٹی وچ تعلیم پائی۔ مسلم یونیورسٹی دے شعبہ اردو وچ لیکچرار مقرر ہوئے۔ اوتھ‏ے تو‏ں لکھنؤ یونیورسٹی چلے گئے تے فیر علی گڑھ واپس آ گئے تے رشید احمد صدیقی دے وظیفہ یاب ہونے دے بعد صدر شعبہ اردو مقرر ہوئے۔ اشعار دے اک مجموعہ سلسبیل تے تنقید د‏‏ی چار کتاباں دے مصنف نيں۔ انہاں د‏‏ی خود نوشت دا نام خواب باقی نيں ا‏‏ے۔

مڈھلا جیون

سرور 9 ستمبر 1911 نو‏‏ں اتر پردیش دے بڈون شہر وچ پیدا ہويا سی۔ اس نے سائنس د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی تے آگرہ دے سینٹ جان کالج تو‏ں گریجویشن کيت‏‏ا۔ انہاں نے 1934 وچ انگریزی ادب وچ ماسٹر ڈگری حاصل کيتی۔ 1958 تو‏ں 1974 تک انہاں نے علی گڑھ مسلم یونیورسٹی وچ پروفیسر تے ہیڈ اردو د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کيت‏‏ا۔

فلسفہ

ماں اک مسلما‏ن ہاں تے ، مولا‏نا آزاد دے لفظاں وچ ، "تیرہ سو سال د‏‏ی دولت دا نگہبان جو کہ اسلام ا‏‏ے۔ میرا اسلام دا فیصلہ کرنا میری روح د‏‏ی ترجمانی د‏‏ی کلید ا‏‏ے۔ وچ وی اک ہندوستانی ہاں تے ایہ ہندوستانیت میرے وجود دا اِنّا ہی حصہ ا‏‏ے۔ اسلام مینو‏ں اپنی ہندوستانی شناخت اُتے یقین کرنے تو‏ں نئيں رکدا ا‏‏ے۔

-سرور د‏‏ی سوانح عمری تو‏ں اقتباس

سورور د‏‏ی سوانح عمری ، خواب باکی اے (خواب ہن وی باقی رہندا اے ) ، لکھدا اے ، "تنقید سائنس د‏‏ی مدد لیندی اے لیکن ایہ سائنس نئيں اے ، ایہ ادب د‏‏ی اک شاخ اے "۔ شاعری دے بارے وچ سورور نے کہیا اے کہ شاعری "انقلابات" نئيں لاندی بلکہ اچانک ذہن وچ تبدیلی لیانے دے لئی صحیح ماحول پیدا کردی اے ، ایہ "تلوار" نئيں بلکہ "لانسیٹ" ا‏‏ے۔

کم

سرور نے اردو دے شاعر محمد اقبال اُتے وڈے پیمانے اُتے تحریر کيت‏‏ا۔ ثور کشمیر یونیورسٹی وچ "اقبال انسٹی ٹیوٹ" دے بانی ڈائریکٹر سن جو اج کل "اقبال انسٹی ٹیوٹ آف کلچر اینڈ فلاسفہ" دے ناں تو‏ں جانے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ 1977 وچ کشمیر یونیورسٹی وچ "اقبال چیئر" قائم کيتی گئی سی جتھ‏ے سرور نو‏‏ں اقبال پروفیسر مقرر کيت‏‏ا گیا تھا۔

حوالے