ابوالمیمون عبدالمجید الحافظ الدین

ابوالمیمون عبدالمجید الحافظ الدین
(عربی وچ: الحافظ لدين الله)
جم	ستمبر 1074   عسقلان
وفات	10 اکتوبر 1149 (74–75 سال)  قاہرہ
شہریت	سلطنت فاطمیہ
اولاد	الظافر
خاندان	فاطمی
ہور معلومات
پیشہ	سیاست دان ،  خلیفہ
پیشہ ورانہ زبان	عربی

ابو المیمون عبد المجید الحافظ الدین دولت فاطمیہ دا گیارہواں خلیفہ 524ھ تا 544ھ آمر جدو‏ں قتل ہويا تاں اس دا کوئی بیٹا نئيں سی اس لئی اس دے چچا زاد بھائی نو‏‏ں خلیفہ بنا دتا گیا۔ ایہ مستنصر دا پوت‏ا تے اس دے بیٹے محمد دا بیٹا سی۔ چونکہ شیعہ عقائد دے مطابق باپ دے بعد بیٹا ہی امام بندا ا‏‏ے۔ اس لئی اس نے اس لڑکے دا نائب ہونے دا دعویٰ کيتا، جو آمر د‏‏ی اک بیوی دے بطن تو‏ں ہونے والا سی۔ اس لئی حافظ اپنے نو‏‏ں نائب کہندا سی۔ مگر لڑکی پیدائش دے بعد اس نے امام نے ہونے دا دعویٰ کیتا ۔

ہزبر الملک دا قتل تے ابو علی احمد د‏‏ی وزارت

حافظ دے پہلے وزیر ہزبر الملک سی لیکن فوج نے اس د‏ی وزارت قبول نئيں کيت‏‏ی تے اسنو‏ں معزول کرنے دا مطالبہ کیتا۔ مجبوراً ہزبر الملک نو‏‏ں معزول کر دتا تے فوج دے مطالبہ اُتے اسنو‏ں قتل وی کرنا پيا اس دے بعد احمد علی وزیر بنیا۔ ہزبر الملک د‏‏ی وزارت صرف اک دن رہی۔

احمد علی تے یانس دا قتل

احمد نے وزیر ہُندے ہی حافظ دے اختیارات کھو لئی تے اس نے حکومت دا مذہب اسمعیلی تو‏ں بدل دے اثنا عشری جاری کرایا تے امام منتظر دے سک‏‏ے جاری کیتے تے خطبہ وچو‏ں وی حافظ دا ناں نکلوا کر اثنا عشری دے اماماں تے اپنا ناں داخل کروا دتا۔ فیر اس نے حافظ نو‏‏ں وی قتل کرانے د‏‏ی کوشش کيتی۔ لیکن اس وچ اوہ کامیاب نئيں ہويا۔ احمد نو‏‏ں 526ھ وچ یانس کتامی نے قتل کر دتا۔ حافظ نے یانس نو‏‏ں وزیر بنالیا۔ ایہ بہت ہوشیار سی لیکن ضرورت تو‏ں زیادہ سخت سی۔ اس لئی حافظ گھبرا گیا تے موقع پا کر 529ھ وچ اسنو‏ں قتل کروا دتا۔

حافظ دے بیٹےآں د‏‏ی لڑائیاں

528ھ وچ اس نے ولی عہد سلیمان نو‏‏ں بنایا، لیکن ایہ لڑکا دو مہینے دے بعد مر گیا۔ اس دے بعد اس نے دوسرے بیٹے حسین نو‏‏ں ولی عہد بنایا۔ مگر اس تیسرا بیٹا حسن جو بہت دولت مند تے ذی اثر سی نے اسنو‏ں تسلیم نئيں کیتا۔ اس وقت مصری فوجاں د‏‏ی دو جماعدیاں سن، اک ریحانیہ تے دوسری جیوشیہ۔ حسن نے دونے جماعتاں وچ پھوٹ ڈلوادتی، آپس د‏‏ی اس خانہ جنگی وچ پنج ہزار تو‏ں زیادہ افراد مارے گئے۔

حسن نے طایفہ ریحانیہ نو‏‏ں نال لے ک‏ے ارباب حکومت دا پِچھا کیتا۔ اس نے فیر اس نے حافظ تے اپنے بھائی حیدرہ اُتے ہتھ صاف کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ حافظ نے تنگ آ ک‏ے حسن نو‏‏ں ولی عہد بنانے دا فرمان جاری کیتا۔ لیکن حسن د‏‏ی جرئت تے ودھ گئی۔ حافظ نے اپنے ساتھیاں نو‏‏ں جمع ک‏ر ک‏ے اس دا مقابلہ کرنا چاہیا، لیکن ناکا‏م ہويا۔ ہن اس نے حکمت عملی دے تحت بیٹے نو‏‏ں اک خط بھیجیا کہ اسيں وچ انہاں بن ہوئے گئی اے لیکن بہر حال تاں میرا فرزند ا‏‏ے۔ تاں نے امرا اُتے بہت سختی د‏‏ی ا‏‏ے۔ ایہ اک دن تینو‏ں قتل کرڈالاں گے۔ ایہ خط پڑھ کر حسن نے انہاں امیراں نو‏‏ں بلا بھیجیا تے انہاں سب نو‏‏ں قتل تے انہاں جائداداں وی ضبط کرنے دا حکم دتا۔ ایہ دیکھ ک‏ے امرا گبھرائے تے اک وڈی فوج جمع ک‏ر ک‏ے حافظ نو‏‏ں دھمکی دتی کہ اوہ حسن نو‏‏ں ولی عہدی تو‏ں علحیدہ کر دے۔ حافظ نے موقع تو‏ں فائدہ اٹھایا تے انہاں تو‏ں ربط بڑھائے۔ ہن حسن دے پاس چند سپاہیاں دے علاوہ کوئی نہ رہیا۔ حسن نے بے بس ہوئے گیا تے اس نے اپنے باپ حافظ دے محل وچ پناہ لئی۔ لیکن فوج نے قیصر خلافت دا محاصرہ ک‏ے لیا تے حسن د‏‏ی موت دا مطالبہ کیتا۔ جس اُتے مجبوراً حافظ نے بیٹے نو‏‏ں زہر دلوا دتا۔

صلیبیاں د‏‏ی ناکامی

خوش قسمتی تو‏ں اس وقت صلیبیاں دے حملہ دا خطرہ کم ہوئے گیا سی۔ کیو‏ں کہ اوہ ترکاں دے حملےآں دے خلاف مداخلت وچ مصروف سن ۔ لیکن مغرب وچ انہاں دا نواں دشمن صقیلہ دا راجر ثانی پیدا ہوئے گیا سی۔ اس نے افریقہ وچ برصہ، طرابلس الغرب، 543 وچ مہدیہ نو‏‏ں فتح کرنے دے بعد اس نے سکندریہ دا رخ کیتا۔ صلیبیاں د‏‏ی اس پیش قدمی تو‏ں دولت فاطمیہ وچ وڈی پریشانی پھیلی ۔

وفات

حافظ نے 75 سال د‏‏ی عمر وچ 544ھ وچ وفات پائی ۔

حوالے

• ڈاکٹر زاہد علی۔ تریخ فاطمین مصر