اشوک ستھمب
اشوک دے مذہبی پچار ولوں کلا نوں بہت ہی بڑاوا ملیا ۔ اپنے دھرملیکھاں دے انکن لئی اسنے براہمی اتے خروشتی دو لپیاں دی ورتوں کیتی اتے مکمل دیش وچ مکمل روپ ولوں لکھنکلا دا پچار ہویا ۔ مذہبی راجگیری اتے مورتیکلا دی بھرپور ترقی اشوک دے ویلے وچ ہوئی۔ پرمپرا دے مطابق اسنے تن سال دے وچ 84،000 ستوپاں دی اساری کروائی ۔ ایہناں وچوں رشپتن ( سارناتھ ) وچ اسدے ولوں اسارے دھرمراجکا سکھر دا بھگناخاص ہن وی درشنی ہن ۔
اس پرکار اسنے اسنکھ چیتیاں اتے وہاراں دی اساری کرائی ۔ اشوک نے دیس دے وکھ وکھ بھجیا وچ پرمکھ راجپتھاں اتے سڑکاں اتے دھرمستمبھ قائم کیتے ۔ اپنی مورتیکلا دے کارن ایہہ کھمبھا سبھتوں زیادہ مشہور اے ۔ ستمبھاساری دی کلا پشٹ نیوجن ، سوخم انپات ، متوازن سوچ ، مقررہ مقصد دی سفلتا ، سوندریاشاستریئے اچتا اتے مذہبی پرتیکتو لئی اشوک دے ویلے اپنی آخری سیما اتے پہنچ چکی سی ۔ اس ستمبھاں دی ورتوں ستھاپتیاتمک نہیں ہوکے سمارکاتمک سی ۔
سارناتھ دا کھمبھا
[سودھو]سارناتھ دا کھمبھا دھرمچکر پرورتن دی گھٹنا دا یادگار سی اتے دھرمسنگھ دی اکشننتا بنائے رکھن لئی اسدی قیام ہوئی سی ۔ ایہہ چنار دے ریتلے پتھر دے لگبھگ 45 فٹ لمبے پرسترکھنڈ دا بنا ہویا اے ۔ دھرتی وچ گڑے ہوئے بنیاد نوں چھڈکے اسدا سجا گولاکار اے ، جو اتے دے ول کرمش : پتلا ہندا جاندا اے ۔ سجے دے اتے اسدا کنٹھ اتے کنٹھ دے اتے سکھر اے ۔ کنٹھ دے ہیٹھاں پرلمبت دلونوالا الٹیا کمل اے ۔ گولاکار کنٹھ چکر ولوں چار بھجیا وچ وبھکت اے ۔ اوہناں وچ کرمش : ہاتھی ، گھوڑا ، سانڑ تتھا سنگھ دی سجیو پرتیکرتییاں ابھری ہوئی اے ۔ کنٹھ دے اتے سکھر وچ چار سنگھ مورتیاں ہن جو پرشٹھت : اک دوجی ولوں جڈی ہوئیاں ہن ۔ اس چاراں دے وچ اک چھوٹا سجا سی جو 32 تیلیاں والے دھرمچکر نوں دھارن کردا سی ، جو بھگوان بدھ دے 32 مہانپرکھ لچھناں دے پرتیک سوروپ سی ۔ اپنے مورتن اتے پالش دی نظر ولوں ایہہ کھمبھا انوکھا اے ۔ اس ویلے کھمبھا دا نیواں حصہ اپنے مول ستھان وچ اے ۔ باقی عجائب-گھر وچ رکھیا اے ۔ دھرمچکر دے صرف کجھ ہی ٹکڑے مہیا ہوئے ۔ چکررہت سنگھ سکھر ہی اج بھارت جمہوریہ دا قومی نشان اے ۔
چاراں سمتاں وچ گرجنا کردے ہوئے چار شیر : اشوک تھمھ
بدھ دھرم وچ شیر نوں وشوگرُو تتھاگت بدھ دا پریائے منیا گیا اے ۔ بدھ دے پریائے واچی شبداں وچ بدھ اتے نرسنگھ وی اے ، ایہہ سانوں پالی گاتھاواں وچ ملدا اے ۔ اس کارن بدھ ولوں اپدیشت دھمچکپوتن ستّ نوں بدھ دی سنہگرجنا کیہا گیا اے ۔
ایہہ دہاڑتے ہئے سنگھ دھمّ چکپوتن دے روپ وچ درشٹمان ہن ۔ بدھ نے ورشاواس انت اتیبھکھوانناں چاراں سمتاں وچ جاکے لوک کلیان ہیتُو بہجن ہتائے بہجن سکھائے دا حکم اسپتن ( مرگداو ) وچ دتا سی ، جو اج سارناتھ دے نام ولوں وشووکھات اے ۔ اسلئی اتھے موریاسامراج دے تیسرے بادشاہ اتے بادشاہ چندرخفیہ موریا دے پوتے چکرورتی اشوک مہان نے چاراں سمتاں وچ سنگھ گرجنا کردے ہوئے شیراں نوں بنوایا سی ۔
جو حال وچ اشوک تھمھ دے نام ولوں وشووکھات اے ، اتے اسنھوں بھارت لوک-راج ولوں بھارت دے قومی نشان دے روپ وچ لیا گیا اے ۔
چکرورتی بادشاہ اشوک مہان دا ایہہ چومکھی سنگھ تھمھ وشنوں تتھاگت بدھ دے دھرم چکر پرورتن اتے اوہناں دے لوک کلیانکاری دھمّ دے پرتیک دے روپ وچ قائم اے ۔