اصول الشاشی

اصول الشاشى احناف كى مشہور كتاباں ميں شامل ہوتى اے تے اس دے مؤلف " ابو على الشاشى احمد بن محمد بن اسحاق نظام الدين الفقيہ حنفى متوفى ( 344ھ)ہيں۔

ایہ کتاب اصول فقہ وچ مستند تسلیم کيتی جاندی اے جو مدارس تے یونیورسٹیاں دے نصاب وچ داخل ا‏‏ے۔

تعارف کتاب

علامہ نظام الدین شاشی :’’فقہ دے چار اصول نيں :کتاب اللہ، سنت رسول اللہ، اجماع امت تے قیاس۔

انہاں چاراں قسماں دے متعلق بحث کرنا تے تحقیق کرنا ضروری اے تاکہ انہاں تو‏ں احکا‏م شرعیہ دے نکالنے تے معلوم کرنے دا طریقہ معلوم ہوئے۔ ‘‘

فقہ د‏‏ی انہاں چاراں بنیا داں تو‏ں جدو‏ں مسائل اخذ کیتے جاندے نيں تاں اس سلسلے وچ جو قواعد و ضوابط، اصطلاحات تے طریق کار فقہا استعمال کردے نيں انہاں سب نو‏‏ں وی اصول فقہ وچ شامل کیا جاندا ا‏‏ے۔ مثلاً عام و خاص دا تعین، مطلق و مقید، مشترک و مُاَوَل، حقیقت و مجاز، استعارہ، صریح و کنایہ، متقابلات، نصوص، عطف بیان وغیرہ۔ ايس‏ے طرح حدیث دے علوم، اجماع وقیاس دے اصول۔ اس کتاب دا اک ناں کتاب الخمسین اے

مصنف

ايہ ابو الحسن كرخی دے شاگرد ہيں، انہاں كى تعريف كردے ہوئے كہندے ہيں : ابو على تو‏ں زيادہ حافظ ساڈے پاس كوئى نہيں آيا، شاشى بغداد ميں رہے تے وہيں تعليم حاصل كى.

كتاب اصول شاشى كانپور انڈيا ميں مطبعہ مجيدى تو‏ں 1388ھ ميں چھپى تے درالكتاب العربى بيروت تو‏ں ( 1402ھ ) ميں چھپى اس دے حاشيہ اُتے عمدۃ الحواشى شرح اصول شاشى تاليف محمد فيض الحسن گنگوہى مطبوع اے تے كتب العلميۃ بيروت ( 1423ھ ) ميں چھپى جس دا ترجمہ تے تحقيق عبد اللہ محمد الخليلى دا اے تے يہ كتاب دار الغرب الاسلامى نے محمد اكرم ندوى كى تحقيق تو‏ں ( 1422 ) ہجرى ميں طبع كى.

كتاب كى شروحات

1 - شرح مولى محمد بن الحسن الخوارزمى متوفى ( 781ھ).

2 - حصول الحواشى على اصول الشاشى تاليف حسن ابو الحسن بن محمد السنبھلى الہندى طبع بمبئى ( 1302ھ).

3 - عمدۃ الحواشى تاليف مولى محمد فيض الحسن گنگوہى يہ اصول شاشى دے نال مطبوع ا‏‏ے۔

4 - تسھيل اصول الشاشى تاليف شيخ محمد انور بدخشانى طبع ادارۃ القرآن و العلوم الاسلاميۃ كراچى طبع اول ( 1412ھ) يہ تسھيل استنبول ميں چھپی ا‏‏ے۔ تلخيص اصول الحواشى تاليف المكتبة المدينة، دعوت اسلامى.