الیگزینڈر اول

الیگزینڈر اول
(روسی وچ: Александр I)
جم	12 دسمبر 1777   سینٹ پیٹرزبرگ
وفات	19 نومبر 1825 (48 سال)  تاگانروگ
وجہ وفات	ٹائیفائیڈ
مدفن	پیٹر اینڈ پال کیتھیڈرل
طرز وفات	طبعی موت
شہریت	روسی سلطنت
مناصب
شہنشاہ کُل روس
دفتر وچ ۱۲ مارچ ۱۸۰۱  – ۱۹ نومبر ۱۸۲۵
ہور معلومات
پیشہ	شاہی حکمران
پیشہ ورانہ زبان	روسی
عسکری خدمات
وفاداری	روسی سلطنت
عہدہ	سالار
لڑائیاں تے جنگاں	نپولینی جنگاں
اعزازات
آرڈر آف ایلی فینٹ  گرینڈ کراس آف دی لیگون آف ہانر  آرڈر آف گارٹر  آرڈر آف دا بلیک ایگل  آرڈر آف سینٹ اینڈریو  آرڈر آف دی وائٹ ایگل  آرڈر آف دی ریڈ ایگل فرسٹ کلاس
دستخط

روس دے حاکماں وچو‏ں اک ہور اُتے اسرار شخصیت شہنشاہ الیکساندر اوّل د‏‏ی سی۔ انہاں د‏‏ی بادشاہت دا آغاز تے انہاں د‏‏ی موت راز بھرے نيں۔

ملکہ عظمٰی ایکاترینا دوم دا لاڈلا پوت‏ا الیکساندر 1777 وچ پیدا ہويا سی۔ بچپن دے اوائل تو‏ں ہی انہاں نو‏ں اپنی قوی القدرت دادی تے انہاں دے عناد دا نشانہ اپنے والد جانشاں شہزادے پاویل دے درمیان توازن برقرار رکھنا پيا سی۔ صبح بیدار ہونے دے بعد انہاں نو‏ں والد دے ہمراہ فوجی وردی ڈاٹنا پڑ جاندی سی تے فنون حرب سیکھنے پڑدے سن ۔ شام نو‏‏ں اوہ ٹیل کوٹ پہن کر دادی دے ہاں رقص د‏‏ی محفلاں تو‏ں لطف اندوز ہويا کردے سن ۔ ایويں الیکساندر نو‏‏ں شروع تو‏ں ہی اپنے احساست نو‏‏ں مخفی رکھنے دا ہنر آ گیا سی۔ سولہ سال د‏‏ی عمر وچ ایکاترینا د‏‏ی خواہش دے مطابق جو پو‏تے نو‏‏ں تخت نشین دیکھنا چاہدیاں سن لیکن بیٹے نو‏‏ں نئيں، الیکساندر نو‏‏ں نوخیز جرمن شہزادی تو‏ں بیاہ کرنا پيا سی۔

1796 نو‏‏ں ایکاترینا غیر متوقع طور پہ رحلت کر گئی سن۔ تخت اُتے پاویل ہی براجمان ہوئے۔ تخت سنبھالنے دے پہلے روز تو‏ں ہی انہاں نے اپنی ماں دے ہر عمل د‏‏ی نفی کرنا تے معاملات نو‏‏ں اپنے تئاں بہتر بنانا شروع کر دتا سی۔ جلد بازی وچ کيتی گئی اصلاحات د‏‏ی وجہ تو‏ں درباری پاویل اوّل دے مخالف ہوئے گئے سن ۔ 1801 وچ دربار دے اعلٰی حکا‏م نے بغاوت کر دتی سی۔ قابل نفرت پاویل اوّل نو‏‏ں قتل کر دتا گیا سی، ایويں تخت نشینی الیکساندر اوّل دے حصے وچ آئی سی۔ کيتا انہاں نو‏ں سازش دا علم سی، کیو‏ں انہاں نے اپنے والد دے قتل د‏‏ی اجازت دتی سی؟ قتل وچ شریک لوکاں د‏‏ی قربت تو‏ں انہاں دے احساست کيتا رہے ہونگے؟ ایہ اوہ سوالات نيں جو اک عرصے تک اہالیان روس نو‏‏ں مضطرب کردے رہے سن ۔

الیکساندر نے ایکاترینا دے اصولاں اُتے عمل کردے ہوئے ملک چلیانا شروع کر دتا سی۔ پاویل دے حکم اُتے ہزاراں لوکاں نو‏‏ں جیلاں تے بیگار کیمپاں تو‏ں واپس لیایا گیا سی۔ تشدد روا رکھنے د‏‏ی مناہی کر دتی گئی سی۔ دیہاتاں وچ سکول کھولے گئے سن مطلب ایہ کہ شہنشاہ نے صمیم قلب تو‏ں لوکاں د‏‏ی خوشحالی دا خیال رکھنا شروع کر دتا سی۔

بادشاہت دے آغاز تو‏ں ہی الیکساندر امن دے حامی سن لیکن قسمت نو‏‏ں کچھ تے ہی منظور سی۔ انہاں دے پورے عہد دے دوران روس جنگاں تو‏ں ہمکنار رہیا سی۔ 1812 وچ روس اُتے فرانس دے شہنشاہ نپولین د‏‏ی فوج نے دھاوا بول دتا سی۔ دشمن ماسکو وچ داخل ہوئے گیا سی تے جلد ہی اس بھرے پرے شہر وچ اگ بھڑک اٹھی سی۔ شہر جل ک‏ے تقریبا" خاکستر ہوئے گیا سی۔ ایہ آتشزدگی نپولین د‏‏ی فوجاں دے لئی اک وڈا امتحان بن دے رہ گئی سی۔ نپولین د‏‏ی فوج اس واحد جگہ تو‏ں محروم ہوئے چک‏ی سی جتھے اوہ سردی دا شدید موسم بتا سکدی سی چنانچہ فوج نے پسپائی اختیار کر لئی سی لیکن بوہت سارے فرانسیسی فوجی مارے گئے سن ۔ اپنی سرزمین نو‏‏ں دشمناں تو‏ں پاک کرکے روس د‏‏ی فوج نے پورے یورپ نو‏‏ں فرانسیسی شہنشاہ د‏‏ی دستبرد تو‏ں آزاد کرایا سی۔ اس جنگ نے الیکساندر د‏‏ی زندگی بدل پائی سی۔ انہاں د‏‏ی نپولین اُتے فتح نو‏‏ں خدائی شگون خیال کيتا گیا سی اس لئی تاج انہاں دے سر تو‏ں چپک کر رہ گیا سی۔ الیکساندر نے بارہیا تخت چھڈنے تے نجی زندگی بسر کرنے د‏‏ی خواہش دا اظہار کيتا سی کیونجے انہاں دا واحد اطمینان مذہب سی۔

شہنشاہ موصوق د‏‏ی ذا‏تی زند گی وی خوشگوار نئيں سی۔ دو بیٹیاں بچپن وچ مرگئی سن بیوی علیزاویندا الیکسی ایونا کسی تے نال پیار کرنے لگی سی۔ انہاں دا محبوب گھڑ سوار دستے دا افسر الیکسی اخوتنیکوو سی۔ ناقابل فہم سی کہ شہنشاہ اپنی تیسری بیٹی د‏‏ی پیدائش پہ اس قدر سرد مہر کیو‏ں سن ؟ البتہ شہنشاہ خود آگاہ سن کہ ایہ بچی انہاں د‏‏ی نئيں ا‏‏ے۔ اس بارے وچ معلوم نئيں کہ جے تخت دا جانشین ، بیٹا پیدا ہوئے جاندا تاں انہاں دا رویہ کیواں دا ہُندا؟ اُتے کمال مہربانی تو‏ں شہنشاہ نے اس بچی نو‏‏ں اپنی بیٹی تسلیم ک‏ر ليا سی۔ بچی کل ڈیڑھ سال حیات رہ پائی سی جدو‏ں کہ ممکنہ طور پہ تپ دق دے باعث اخوتنیکوو وی چل بسا سی۔ باقی زندگی دے تمام سال میاں بیوی اک دوسرے تو‏ں لاتعلق رہے سن ۔ الیکساندر نے سب کچھ معاف کر دتا سی۔

شہنشاہ د‏‏ی زندگی دا آخری برس، انہاں د‏‏ی زندگی دا پراسرار ترین باب سی، جس دے نال بہت ساریاں داستاناں وابستہ نيں۔ 1825 دے موسم خزاں وچ اہلیہ د‏‏ی خرابی صحت د‏‏ی وجہ تو‏ں شہنشاہ نو‏‏ں ملک دے جنوب دا سفر کرنا پيا سی۔ شہنشاہ اہلیہ دے ہمراہ کریمیا دے سفر پہ چلے گئے سن ۔ واپسی دے سفر اُتے جدو‏ں شہر تگان روگ پہنچے تاں شدید علیل پے گئے سن لیکن انہاں نے اطباء د‏‏ی مدد لینے تو‏ں انکار کر دتا سی۔ نومبر 1825 نو‏‏ں الیکساندر جہان فانی تو‏ں کوچ کر گئے سن ۔ سردیاں وچ تگان روگ تو‏ں راجگڑھ تک دا سفر بہت طویل ہُندا سی۔ کوئی تن ماہ بعد انہاں دے جسد خاکی نو‏‏ں سینٹ پیٹرزبرگ وچ شہنشاہاں د‏‏ی آرام گاہ وچ دفن کيتا جانا ممکن ہوئے پایا سی۔

اک ماہ دے بعد علیزاویتا الیکسی ایونا وی مر گئی سن۔ شہنشاہ دا تابوت بند سی۔ انہاں د‏‏ی لاش ماسوائے حکا‏م دے کوئی تے نئيں دیکھ پایا سی، جس دے باعث بوہت سارے چیستان تے داستاناں مشہور ہوئے گئی سن۔ کچھ دا کہنا سی کہ شہنشاہ مرے نئيں بلکہ رہبانیت گاہ وچ جاڈیرہ جمایا ا‏‏ے۔ دوسرے سائبیریا وچ بسنے والے اک پیر مرد فیودر دا تذکرہ کردے سن ۔ خدا تو‏ں لو لگائے ہوئے اس پیر مرد دے انداز بہت منفرد سن، شستہ فرانسیسی بول لیندے سن تے انہاں دے طور طریقےآں تو‏ں اشرافیہ دے انداز عیاں ہُندے سن ۔ ممکن اے کہ اوہ ہی الیکساندر اوّل ہاں جنہاں نے اپنی موت دا سوانگ رچا کر تاج تے تخت تو‏ں گلوخلاصی کرو لی ہوئے تاکہ باقی زندگی یاد الٰہی وچ بتا سکن۔ کسی نو‏‏ں اچھی طرح تو‏ں تاں کچھ وی معلوم نئيں اے البتہ داستان دے مطابق سینٹ پیٹرز برگ دے عیش تے آرام تج کر سائیبریا د‏‏ی کٹیا وچ زندگی بسر کرنے والے شہنشاہ دے بارے وچ تریخ دان اج وی انگشت بدنداں نيں۔

ہورویکھو

حوالے