امری کرٹسز

امری کرٹسز اک ادبی تے 2002 وچ ادب دا نوبل انعام جتن آلا اے۔

امرا کارتیس
جم	9 نومبر 1929(1929-11-09) بداپیست، ہنگری
موت	۳۱ مارچ ۲,۰۱۶(2016-03-31) (عمر 86 سال) بداپیست، ہنگری
کم کِتہ	ناول کار
نسل	ہنگیریئن یہودی
وڈے کم	Fatelessness Kaddish for an Unborn Child Liquidation
وڈے اعزاز	ساہت وچ نوبل انعام 2002
سواݨی	البینا واس (d. 1995) Magda Ambrus (ش. 1996)

امرا کارتیس (سانچہ:IPA-hu; 9 نومبر 1929  – 31 مارچ 2016) ہنگریائی لکھاری اتے 2002 دےساہت دے لئی نوبل انعام نال اجیہی ساہترچنا لئی نوازیا گیا گیا "جو اتہاس دے وحشیانہ منمانیپنے دے خلاف انسان دے نربل تجربہ نوں برقرار رکھدی اے " اوہ ساہت وچ نوبل نوں جتن والا پہلا ہنگیریئن سی۔ اس دیاں رچناواں وچ نازی ہالوکاسٹ (نرسنہار) (اوہ اک جرمن تشدد کیمپ وچ سی پر مرن توں بچ گیا سی)، تاناشاہی اتے نجی آزادی دے تھیم لئے گئے ہن۔ اس دی موت 31 مارچ 2016 نوں 86 سال دی عمر وچ بڈاپیسٹ وچ اس دے گھر وکھے ہو گئی سی۔ کئی سالاں توںپارکنسن دے روگ توں پیڑت سی۔

جیون اتے کم

کارتیس دا جم ہنگری دے بڈاپیسٹ وچ 9 نومبر 1929 نوں ارنکا جاکب اتے لازلو کریسٹز - اک برزوآ یہودی جوڑی دے گھر ہویا سی۔ جدوں اوہ پنج سال دی عمر دے قریب سی تاں اسدے ماپے اڈّ ہو گئے۔ کارتیس نے اک بورڈنگ سکول وچ داخلہ لیا اتے، 1940 وچ اسنے سیکنڈری سکول دی پڑھائی شروع کیتی۔ اسنوں یہودی طالب علماں لئی اک خاص کلاس وچ رکھیا گیا سی۔  دوجی عالمی لڑائی دوران، کریٹز نوں 1944 وچ 14 سال دی عمر وچ دوجے ہنگیری یہودیاں دے نال آؤشوتس نظربندی کیمپ وچ بھیج دتا گیا سی اتے بعد وچ اسنوں بکنوالڈ بھیج دتا گیا سی۔ کینپاں وچ پہنچن تے کارتیس نے 16 سال دی عمر دا ورکر ہون دا دعوہ کیتا جس نال اوہ ترنت خاتمے توں بچ گیا۔ اوہناں نوں ترت مار دین لئی 14 سال دا چاہیدا سی۔وڈی عمر دیاں نوں وگاری قیدی وجوں زندہ رکھیا جاندا سی۔  1945 وچ جدوں اس دے کیمپ نوں آزاد کروا لیا گیا، کارتیس بڈاپیسٹ واپس آ گیا، اتے 1948 وچ ہائی سکول دی پڑھائی ختم کرن توں بعد اس نے اک صحافی اتے انووادک وجوں کم لبھّ لیا۔ 1951 وچ، پرکاشن دے کمیونزم ول جھکنا شروع کرن توں بعد اس نے ولگوسگ (سپشٹتا) دے رسالے وچ اپنی نوکری چھڈّ دتی۔ تھوڑے ویلے لئی اوہ اک فیکٹری ورکر دے طور اُتے کم کیتا سی اتے پھر ہیوی انڈسٹری وزارت دے پریس ڈیپارٹمنٹ وچ۔ 1953 توں اس نے پھریلینس پترکاری شروع کیتی اتے ہنگری وچ وکھ-وکھ رچناواں دا ترجمہ کیتا، جس وچ پھریڈرک نتشے، سگمنڈ فرائڈ، لڈوگ وٹگینسٹائین اتے ایلیئس کانیٹی آدی شامل سن۔

اس دا سبھ توں مشہور کم، بھاگہینتا (سورٹلنسگ)، آؤشوٹس، بکنوولڈ اتے زیجیز دے تشدد کینپاں وچ 15 سال دے گیورگی کووز دے انوبھواں دا بیان اے۔ 1960 اتے 1973 دے وچ لکھے اس ناول نوں شروع وچ ہنگری دے کمیونسٹ راج نے شائع نہیں سی ہون دتا، پر 1975 وچ شائع کر دتا گیا سی۔  کجھ لوکاں نے کتاب دی وضاحت اردھ-سوے-جیونی وجوں کیتی اے، پر لکھاری کسے مضبوط جیونی سمضموناں توں انکار کردا اے۔ ایہہ کتاب ہنگری وچ بہت سارے ہائی سکول دے پاٹھکرم دا حصہ بنا لئی گئی سی۔ 2005 وچ ہنگری وچ اس ناول تے مشتمل اک فلم بنائی گئی سی، جس دی سکرپٹ اسنے آپ لکھی سی۔  حالانکہ ٹائیٹل اوہی اے، کجھ سمیکھیاواں نے نوٹ کیتا کہ ایہہ فلم اس ناول نالوں زیادہ سویجیونیمولک سی جس اتے ایہہ مشتمل سی۔ ایہہ 2005 اتے 2006 وچ وکھ-وکھ طریقاں تے قومانتری طور اُتے رلیز کیتی گئی سی۔

حوالے

امری کرٹسز
جمیا:	9 نومبر 1942
کم :	ادب
نوبل انعام لیا :	2002