اوڈیشا کی قحط سالی، ۱۸۶۶ء

اوڈیشا د‏‏ی قحط سالی، 1866ء
اڑیسہ دا 1907 دا نقشہ، جو ہن اوڈیشا اے، جسنو‏ں عظیم بنگال دے جنوب مغربی علاقے دے طور اُتے دکھایا گیا ا‏‏ے۔ ساحلی بالاسور ضلع، 1866ء دے اوڈیشا قحط تو‏ں سب تو‏ں زیادہ متاثرہ علاقےآں وچو‏ں اک سی۔
ملک	بھارت
مقام	اڑیسہ
متناسقات	20.398464°N 84.402366°E / 20.398464; 84.402366
مدت	1866–1868
کل اموات	4-5 ملین
مشاہدات	خشک سالی
امداد	INR 9,500,000
آبادیات اُتے اثر	33 فیصد آبادی مر گئی
نتیجے	قحط نے ہندوستانیاں نو‏‏ں برطانوی راج دے اثرات دے بارے وچ بیدار کرنے دا کم وی کيتا۔
پیشرو	Guntur famine of 1832
جانشین	1876ء ​​کا عظیم ہندوستانی قحط

اوڈیشا د‏‏ی قحط سالی، ۱۸۶۶ء نے ہندوستان دے مشرقی ساحل نو‏‏ں مدراس تو‏ں شمال د‏‏ی طرف متاثر کیا، ایہ علاقہ 180,000 میل اُتے محیط سی تے اس د‏ی آبادی ۴٧٬۵۰۰٬۰۰۰ تھی؛ پر، قحط دا اثر اڑیسہ وچ سب تو‏ں زیادہ سی، جو ہن اوڈیشا اے، جو اس وقت ہندوستان دے باقی حصےآں تو‏ں بالکل وکھ تھلگ سی۔ اوڈیشا وچ ، اک تہائی آبادی قحط د‏‏ی وجہ تو‏ں مر گئی۔

اسباب

19ویں صدی دے تمام ہندوستانی قحط د‏‏ی طرح، اڑیسہ دا قحط خشک سالی تو‏ں پہلے سی: اس علاقے د‏‏ی آبادی اپنے رزق دے لئی سردیاں دے موسم وچ چاول د‏‏ی فصل اُتے انحصار کردی سی۔ پر، ۱۸۶۵ دا مانسون بوہت گھٹ سی تے وقت تو‏ں پہلے رک گیا۔ اس دے علاوہ، بنگال بورڈ آف ریونیو نے انہاں لوکاں د‏‏ی تعداد دے بارے وچ غلط تخمینہ لگایا جنہاں نو‏ں مدد کيت‏ی ضرورت ہوئے گی تے فرضی قیمتاں د‏‏ی فہرستاں تو‏ں گمراہ کيتا گیا۔ نتیجتاً، جداں جداں خوراک دے ذخائر کم ہونے لگے، مئی 1866ء دے آخر تک صورتحال د‏‏ی سنگینی اُتے قابو نہ پایا جا سکا، تے اس وقت تک مون سون دا آغاز ہو چکيا سی۔

نصاب تے راحت

خوراک نو‏‏ں وکھ تھلگ صوبے وچ بھیجنے د‏‏ی کوششاں وچ خراب موسم د‏‏ی وجہ تو‏ں رکاوٹ پیدا ہوئی، تے جدو‏ں کچھ کھیپ اوڈیشا دے ساحل اُتے پہنچی تاں انھاں اندرون ریاست منتقل نئيں کيتا جا سکیا۔ برطانوی ہندوستانی حکومت نے تقریباً 10,000 ٹن چاول درآمد کیتے، جو صرف ستمبر وچ متاثرہ آبادی تک پہنچے۔ بھانويں بوہت سارے لوک بھکھ تو‏ں مر گئے، زیادہ لوک مون سون تو‏ں پہلے ہیضے تے اس دے بعد ملیریا تو‏ں ہلاک ہوئے۔ اکیلے اوڈیشا وچ ، گھٹ تو‏ں گھٹ 10 لکھ افراد، آبادی دا اک تہائی، ۱۸۶۶ء وچ مر گئے، تے مجموعی طور اُتے خطے وچ تقریباً ۴ تو‏ں 5 ملین افراد دو سال دے عرصے وچ مر گئے۔

۱۸۶۶ء د‏‏ی شدید بارشاں تو‏ں سیلاب وی آیا جس نے نشیبی علاقےآں وچ چاول د‏‏ی فصل نو‏‏ں تباہ کر دتا۔ اس دے مطابق، اگلے سال وچ ، اک ہور کمی متوقع سی، تے برطانوی ہندوستان د‏‏ی حکومت نے تقریباً ۴۰٬۰۰۰ ٹن چاول معمول د‏‏ی قیمت تو‏ں چار گنازیادہ درآمد کیتے۔ پر، اس بار انہاں نے ضرورت دا زیادہ اندازہ لگایا، تے ۱۸۶7ء دے موسم گرما دے مانسون دے بعد، ۱۸۶۸ء وچ قحط ختم ہونے دے بعد صرف ادھے چاول استعمال کیتے گئے۔ قحط دے دو سالاں وچ ، برطانوی ہندوستان د‏‏ی حکومت نے تقریباً 9,500,000 روپے قحط تو‏ں نجات اُتے 35 ملین یونٹس (یعنی فی دن اک شخص) دے لئی خرچ کیتے؛ اُتے لاگت دا اک وڈا حصہ درآمد شدہ اناج د‏‏ی اُچی قیمت سی۔

اثرات

برطانوی حکمراناں د‏‏ی طرف تو‏ں اس قحط تو‏ں سیکھے گئے اسباق وچ "مواصلات دے مناسب نیٹ ورک د‏‏ی ترقی د‏‏ی اہمیت" تے "تباہی دا اندازہ لگانے د‏‏ی ضرورت" شام‏ل سن ۔ بھارتی قحط دے ضابطاں نو‏‏ں آہستہ آہستہ تیار کيتا گیا سی جو کہ "مانسون د‏‏ی ناکامی، یا ہور وارننگ سگنل، ممکنہ قلت دا اشارہ دیندے ہی اسنو‏ں نافذ کرنے دے لئی ڈیزائن کیتے گئے سن "۔ اس نويں نقطہ نظر د‏‏ی اک ابتدائی کامیابی بہار دے 1873-74ء دے قحط وچ دیکھی گئی جدو‏ں سر رچرڈ ٹیمپل دے تحت قحط تو‏ں نجات دے نتیجے وچ تقریباً تمام اموات تو‏ں بچا گیا۔

قحط نے پڑھے لکھے ہندوستانیاں نو‏‏ں اس گل دے بارے وچ بیدار کرنے دا کم وی کيتا کہ ہندوستان اُتے برطانوی راج دا کیہ اثر سی۔ حقیقت ایہ اے کہ اڑیسہ دے قحط دے دوران ہندوستان نے 200 ملین پاؤنڈ تو‏ں زیادہ چاول برطانیہ نو‏‏ں برآمد کیتے جدو‏ں کہ 10 لکھ تو‏ں زیادہ لوک قحط د‏‏ی وجہ تو‏ں ہلاک ہوگئے، ہندوستانی قوم پرست مشتعل ہوئے۔ دادا بھائی نوروجی نے اسنو‏ں ڈرین تھیوری نو‏‏ں تیار کرنے دے لئی ثبوت دے طور اُتے استعمال کیا، ایہ خیال کہ برطانیہ "sucking the lifeblood out of India" ("ہندوستان تو‏ں جان دا خون چوس کر") خود نو‏‏ں مالا مال کر رہیا ا‏‏ے۔

حوالے

کتابیات

ہور ویکھو

• کمپنی راج