اوڈیشا کی قحط سالی، ۱۸۶۶ء

اوڈیشا د‏‏ی قحط سالی، 1866ء
اڑیسہ دا 1907 دا نقشہ، جو ہن اوڈیشا اے، جسنو‏ں عظیم بنگال دے جنوب مغربی علاقے دے طور اُتے دکھایا گیا ا‏‏ے۔ ساحلی بالاسور ضلع، 1866ء دے اوڈیشا قحط تو‏ں سب تو‏ں زیادہ متاثرہ علاقےآں وچو‏ں اک سی۔
ملک	بھارت
مقام	اڑیسہ
متناسقات	20.398464°N 84.402366°E / 20.398464; 84.402366
مدت	1866–1868
کل اموات	4-5 ملین
مشاہدات	خشک سالی
امداد	INR 9,500,000
آبادیات اُتے اثر	33 فیصد آبادی مر گئی
نتیجے	قحط نے ہندوستانیاں نو‏‏ں برطانوی راج دے اثرات دے بارے وچ بیدار کرنے دا کم وی کيتا۔
پیشرو	Guntur famine of 1832
جانشین	1876ء ​​کا عظیم ہندوستانی قحط

اوڈیشا د‏‏ی قحط سالی، ۱۸۶۶ء نے ہندوستان دے مشرقی ساحل نو‏‏ں مدراس تو‏ں شمال د‏‏ی طرف متاثر کیا، ایہ علاقہ 180,000 میل اُتے محیط سی تے اس د‏ی آبادی ۴٧٬۵۰۰٬۰۰۰ تھی؛ پر، قحط دا اثر اڑیسہ وچ سب تو‏ں زیادہ سی، جو ہن اوڈیشا اے، جو اس وقت ہندوستان دے باقی حصےآں تو‏ں بالکل وکھ تھلگ سی۔ اوڈیشا وچ ، اک تہائی آبادی قحط د‏‏ی وجہ تو‏ں مر گئی۔

اسباب

19ویں صدی دے تمام ہندوستانی قحط د‏‏ی طرح، اڑیسہ دا قحط خشک سالی تو‏ں پہلے سی: اس علاقے د‏‏ی آبادی اپنے رزق دے لئی سردیاں دے موسم وچ چاول د‏‏ی فصل اُتے انحصار کردی سی۔ پر، ۱۸۶۵ دا مانسون بوہت گھٹ سی تے وقت تو‏ں پہلے رک گیا۔ اس دے علاوہ، بنگال بورڈ آف ریونیو نے انہاں لوکاں د‏‏ی تعداد دے بارے وچ غلط تخمینہ لگایا جنہاں نو‏ں مدد کيت‏ی ضرورت ہوئے گی تے فرضی قیمتاں د‏‏ی فہرستاں تو‏ں گمراہ کيتا گیا۔ نتیجتاً، جداں جداں خوراک دے ذخائر کم ہونے لگے، مئی 1866ء دے آخر تک صورتحال د‏‏ی سنگینی اُتے قابو نہ پایا جا سکا، تے اس وقت تک مون سون دا آغاز ہو چکيا سی۔

نصاب تے راحت

خوراک نو‏‏ں وکھ تھلگ صوبے وچ بھیجنے د‏‏ی کوششاں وچ خراب موسم د‏‏ی وجہ تو‏ں رکاوٹ پیدا ہوئی، تے جدو‏ں کچھ کھیپ اوڈیشا دے ساحل اُتے پہنچی تاں انھاں اندرون ریاست منتقل نئيں کيتا جا سکیا۔ برطانوی ہندوستانی حکومت نے تقریباً 10,000 ٹن چاول درآمد کیتے، جو صرف ستمبر وچ متاثرہ آبادی تک پہنچے۔ بھانويں بوہت سارے لوک بھکھ تو‏ں مر گئے، زیادہ لوک مون سون تو‏ں پہلے ہیضے تے اس دے بعد ملیریا تو‏ں ہلاک ہوئے۔ اکیلے اوڈیشا وچ ، گھٹ تو‏ں گھٹ 10 لکھ افراد، آبادی دا اک تہائی، ۱۸۶۶ء وچ مر گئے، تے مجموعی طور اُتے خطے وچ تقریباً ۴ تو‏ں 5 ملین افراد دو سال دے عرصے وچ مر گئے۔

۱۸۶۶ء د‏‏ی شدید بارشاں تو‏ں سیلاب وی آیا جس نے نشیبی علاقےآں وچ چاول د‏‏ی فصل نو‏‏ں تباہ کر دتا۔ اس دے مطابق، اگلے سال وچ ، اک ہور کمی متوقع سی، تے برطانوی ہندوستان د‏‏ی حکومت نے تقریباً ۴۰٬۰۰۰ ٹن چاول معمول د‏‏ی قیمت تو‏ں چار گنازیادہ درآمد کیتے۔ پر، اس بار انہاں نے ضرورت دا زیادہ اندازہ لگایا، تے ۱۸۶7ء دے موسم گرما دے مانسون دے بعد، ۱۸۶۸ء وچ قحط ختم ہونے دے بعد صرف ادھے چاول استعمال کیتے گئے۔ قحط دے دو سالاں وچ ، برطانوی ہندوستان د‏‏ی حکومت نے تقریباً 9,500,000 روپے قحط تو‏ں نجات اُتے 35 ملین یونٹس (یعنی فی دن اک شخص) دے لئی خرچ کیتے؛ اُتے لاگت دا اک وڈا حصہ درآمد شدہ اناج د‏‏ی اُچی قیمت سی۔

اثرات

برطانوی حکمراناں د‏‏ی طرف تو‏ں اس قحط تو‏ں سیکھے گئے اسباق وچ "مواصلات دے مناسب نیٹ ورک د‏‏ی ترقی د‏‏ی اہمیت" تے "تباہی دا اندازہ لگانے د‏‏ی ضرورت" شام‏ل سن ۔ بھارتی قحط دے ضابطاں نو‏‏ں آہستہ آہستہ تیار کيتا گیا سی جو کہ "مانسون د‏‏ی ناکامی، یا ہور وارننگ سگنل، ممکنہ قلت دا اشارہ دیندے ہی اسنو‏ں نافذ کرنے دے لئی ڈیزائن کیتے گئے سن "۔ اس نويں نقطہ نظر د‏‏ی اک ابتدائی کامیابی بہار دے 1873-74ء دے قحط وچ دیکھی گئی جدو‏ں سر رچرڈ ٹیمپل دے تحت قحط تو‏ں نجات دے نتیجے وچ تقریباً تمام اموات تو‏ں بچا گیا۔

قحط نے پڑھے لکھے ہندوستانیاں نو‏‏ں اس گل دے بارے وچ بیدار کرنے دا کم وی کيتا کہ ہندوستان اُتے برطانوی راج دا کیہ اثر سی۔ حقیقت ایہ اے کہ اڑیسہ دے قحط دے دوران ہندوستان نے 200 ملین پاؤنڈ تو‏ں زیادہ چاول برطانیہ نو‏‏ں برآمد کیتے جدو‏ں کہ 10 لکھ تو‏ں زیادہ لوک قحط د‏‏ی وجہ تو‏ں ہلاک ہوگئے، ہندوستانی قوم پرست مشتعل ہوئے۔ دادا بھائی نوروجی نے اسنو‏ں ڈرین تھیوری نو‏‏ں تیار کرنے دے لئی ثبوت دے طور اُتے استعمال کیا، ایہ خیال کہ برطانیہ "sucking the lifeblood out of India" ("ہندوستان تو‏ں جان دا خون چوس کر") خود نو‏‏ں مالا مال کر رہیا ا‏‏ے۔

حوالے

کتابیات

• Ambirajan, S. (1976), "Malthusian Population Theory and Indian Famine Policy in the Nineteenth Century", Population Studies 30 (1): 5–14, PMID 11630514, doi:10.2307/2173660 
• Arnold, David; Moore, R. I. (1991), Famine: Social Crisis and Historical Change (New Perspectives on the Past), Wiley-Blackwell. Pp. 164, ISBN 0-631-15119-2 
• Bhatia, B. M. (1991), Famines in India: A Study in Some Aspects of the Economic History of India With Special Reference to Food Problem, 1860–1990, Stosius Inc/Advent Books Division, ISBN 81-220-0211-0 
• Dutt, Romesh Chunder (2005) [1900], Open Letters to Lord Curzon on Famines and Land Assessments in India, London: Kegan Paul, Trench, Trubner & Co. Ltd (reprinted by Adamant Media Corporation), ISBN 1-4021-5115-2 
• Dyson, Tim (1991), "On the Demography of South Asian Famines: Part I", Population Studies 45 (1): 5–25, JSTOR 2174991, doi:10.1080/0032472031000145056 
• Dyson, Tim (1991), "On the Demography of South Asian Famines: Part II", Population Studies 45 (2): 279–297, JSTOR 2174784, PMID 11622922, doi:10.1080/0032472031000145446 
• Dyson, Time (ed.) (1989), India's Historical Demography: Studies in Famine, Disease and Society, Riverdale, MD: The Riverdale Company. Pp. ix, 296 
• Ghose, Ajit Kumar (1982), "Food Supply and Starvation: A Study of Famines with Reference to the Indian Subcontinent", Oxford Economic Papers, New Series 34 (2): 368–389, JSTOR 2662775 
• Government of India (1867), Report of the Commissioners Appointed to Enquire into the Famine in Bengal and Orissa in 1866, Volumes I, II, Calcutta 
• Government of India (1880), Report of the Indian Famine Commission, Part I, Calcutta 
• Grada, Oscar O. (1997), "Markets and famines: A simple test with Indian data", Economics Letters 57: 241–244, doi:10.1016/S0165-1765(97)00228-0 
• Hall-Matthews, David (1996), "Historical Roots of Famine Relief Paradigms: Ideas on Dependency and Free Trade in India in the 1870s", Disasters 20 (3): 216–230, doi:10.1111/j.1467-7717.1996.tb01035.x 
• Hardiman, David (1996), "Usuary, Dearth and Famine in Western India", Past and Present 152 (1): 113–156, doi:10.1093/past/152.1.113 
• Hill, Christopher V. (1991), "Philosophy and Reality in Riparian South Asia: British Famine Policy and Migration in Colonial North India", Modern Asian Studies 25 (2): 263–279, JSTOR 312512, doi:10.1017/s0026749x00010672 
• Imperial Gazetteer of India vol. III (1907), The Indian Empire, Economic (Chapter X: Famine, pp. 475–502, Published under the authority of His Majesty's Secretary of State for India in Council, Oxford at the Clarendon Press. Pp. xxx, 1 map, 552. 
• Klein, Ira (1973), "Death in India, 1871–1921", The Journal of Asian Studies 32 (4): 639–659, JSTOR 2052814, doi:10.2307/2052814 
• McAlpin, Michelle B. (1983), "Famines, Epidemics, and Population Growth: The Case of India", Journal of Interdisciplinary History 14 (2): 351–366, JSTOR 203709, doi:10.2307/203709 
• McAlpin, Michelle B. (1979), "Dearth, Famine, and Risk: The Changing Impact of Crop Failures in Western India, 1870–1920", The Journal of Economic History 39 (1): 143–157, JSTOR 2118916, doi:10.1017/S0022050700096352 
• Owen, Nicholas (2008), The British Left and India: Metropolitan Anti-Imperialism, 1885–1947 (Oxford Historical Monographs), Oxford: Oxford University Press. Pp. 300, ISBN 0-19-923301-2 
• Sen, A. K. (1977), "Starvation and Exchange Entitlements: A General Approach and its Application to the Great Bengal Famine", Cambridge Journal of Economics 1 (1): 33–59, archived from the original on 2013-04-15, retrieved 2010-03-12 
• Stone, Ian, Canal Irrigation in British India: Perspectives on Technological Change in a Peasant Economy, Cambridge South Asian Studies, Cambridge and London: Cambridge University Press, ISBN 0-521-52663-9 
• Tinker, Hugh, South Asia: A Short History, University of Hawaii Press, ISBN 0-8248-1287-5 

ہور ویکھو

• کمپنی راج