اچاریہ ودیاناتھ

آچاریہ ودیاناتھ (13ویں صدی عیسوی دا انت-14ویں صدی عیسوی دے شروع وچ) اک بھارتی شاعر سی ۔

جان-پچھان

بھارتی شاعری-شاستر دے اتہاس وچ آچاریہ ودیاناتھ دی مشہوری ایہناں دی رچنا پرتاپردریشوبھوسن دے کارن اے۔ ایہناں دا اکت شعری شاستری گرنتھ دکھنی بھارت وچ بہت لوکپری اے۔ اس گرنتھ وچ ودیاناتھ نے اپنے آسریداتا راجا پرتاپردردیو (ویرردر اتھوا ردر) دی اپنے گرنتھ دے سوے-رچت اداہرناں وچ استتی کیتی اے۔ اس نظر توں ایہہ گرنتھ آچاریہ ودیادھر دے گرنتھ ‘ایکاولی' نال ملدا-جلدا اے کیونکہ اس وچ وی اپنے آسریداتا راجا نرسنگھ دا یشوگان کیتا گیا اے۔

مڈھلا جیون

آچاریہ ودیاناتھ دے جیون اتے ویلے بارے ایہناں دے اپنے گرنتھ وچ حاصل الیکھاں اتے تریخی سامان دے بنیاد تے نشچی کیتا جا سکدا اے۔ ایہناں دے پیؤ دا ناں مہادیو اتے ماں دا ناں ممڑھی سی۔ پرتاپردردیو ترلنگ دے کاکتیی ٹبر دا ستوا راجا اتے اسدا راجگڑھ ایکشلا سی۔ اس راجا دے سلالیکھاں دی تتھی 1298ء صدی اتے 1317ء صدی دا ادھ حصہ اے۔

رچناواں

آچاریہ ودیاناتھ دی شعری شاستری اکو اکت رچنا حاصل اے۔ جسدی ونڈ-کارکا، ورتی، اداہرن دے روپ وچ اے۔ اس وچ کاوشعورت تتاں دے نال-نال ناٹی شاستری تتاں دا وی پرتپادن ہویا۔ اس گرنتھ وچ نو باب ہن:

پرکرناں دے نام اکت تتا دے بنیاد تے ہی ہن۔ اس لئی پہلے گرنتھا دے وشیا وانن، شعری، ناٹک، کرم، دوسگن، سبدالنکار، ارتھالنکار، مشر-النکار کرم نال وویچن ہویاں اے۔ اس گرنتھ دے ‘ناٹک' نام والے تے پرکرن وچ ناٹک دے انگا-اپانگاں دے اداہرن پرسعنصر کرن لئی پرتاپردر-کلیان نامک دی رچنا کیتی۔

اس گرنتھ دے وویچن تے بھرت، ممٹ اتے دھننجی النکار وویچن تے وشیس کر کے ریک دا اثر جاپدا اے۔

بھارتی کاو-شاستر دے اتہاس وچ ایہناں دا ستھان ودیاردھر دی ایکاولی دی اپیکھیاں کجھ زیادہ اچا کیہا جا سکدا اے۔ کیونکہ اس وچ صرف شعری شاستری تتاں دا جدوں کہ اس وچ ناٹی شاستر تتا دا وی پرتپادن ہویا اے۔

اس گرنتھ تے زیادہتر بھرت منی، دھننجی، ممٹ دا اثر پرتیت ہندا۔

دھنی حامی آچاریہ-ممٹ ودییتیم، وشوناتھ، ہیمچندر ودیاردھر، جیدیو، پنڈتراج، جگن ناتھ آدی ہن۔

ودیاناتھ دے پرتاپ دریسوبھوشن وچ کاو-شاستر دے موضوع وویچت ہن۔ کاوگت مادھری آدی گناں بارے ودیاناتھ نے وی انکرن کیتا اے۔ ¹

وارنگل دے راجا پرتاپردر لئی ودیارناتھ نے پرتاپردری سوبھوشن نامک گرنتھ دی، جس نوں ‘پرتاپردریی' وی کہندے ہن، رچنا کیتی۔ ایہہ اک وڈا گرنتھ اے، جس وچ ‘النکار-شاستر' اتے ‘ناٹی-شاستر' دوہاں دا ذکر اے۔ اس وچ سبھے اداہرن لکھاری دے اپنے رچے ہوئے ہن اتے حیدرآباد دے پرتاپردر (1268 توں 1319 ء) دی استتِ وچ ہن۔ پنجاں انکاں دا ‘پرتاپردر-کلیان' ناٹک وی اسے کرت دا انگ اے۔ ²

حوالے

بال کرشن ایم۔اے۔

سیکٹری پنجاب یونیورسٹی پبلیکیشن وچو چنڈی گڑھ، جنرل ایڈیٹر

ڈاکٹر۔ سریندر سنگھ کوہلی، مکھی، پنجابی ڈیپارٹمنٹ، پنجاب یونیورسٹی چنڈی گڑھ۔ پیج نن۔ 16

بھارتی شعری شاستر، پرو۔ شکدیو شرما، پبلیکیشن بیورو، پنجابی، پنہ نمبر۔ 387-388