بیلاوادی ملامہ
| ||||
---|---|---|---|---|
مقام پیدائش |
| |||
وفات |
| |||
رہائش | بیلہونجال | |||
شہریت | بھارت | |||
ترمیم |
بیلاوادی ملامہ اک ہندوستانی جنگجو ملکہ سی جو بیلہونگل ، بیلگاوی ضلع ، کرناٹک ، ہندوستان وچ پیدا ہوئی۔ بیلاوادی ملامہ شیواجی مہاراجہ دے خلاف لڑنے دے لئی سوانیاں دی فوج بنانے والی پہلی سواݨی نيں۔ انہاں نوں برصغیر پاک و ہند دی تریخ دی پہلی ملکہ ہونے دا سہرا وی دتا جاندا اے جس نے 17واں صدی وچ سوانیاں دی فوج دی تعمیر تے تربیت کيتی۔ [۱]
سیرت
[سودھو]وہ سوڈے بادشاہ مادھولنگا نائکا دی بیٹی تے بادشاہ اشاپابھو دی بیوی سن۔ بیلاوادی ملامہ، [۲] جسنوں ساوتری بائی دے ناں توں وی جانیا جاندا اے، لنگایت برادری نال تعلق رکھنے والی اک ملکہ سن، جنہاں نے شیواجی دے نال جنگ کيتی۔ اسنوں بیلاوادی دی رانی ہونے دا سہرا دتا جاندا اے جس نے شیواجی نال جنگ کيتی۔ اس نے گھوڑےآں دی پیٹھ اُتے دشمن دی فوجاں دا مقابلہ کیا، ویراگچے وچ ساڑھی پہن کر (سپاہی دا ٹک - پچھلے حصے وچ اگلی پٹیاں نوں سخت ٹکنا)۔ اوہ عقیدے دے اعتبار توں لنگایت سن۔
شیواجی دے نال تنازعہ
[سودھو]تنازعہ دی بنیادی وجہ شیواجی دے آدمیاں دی طرف توں بیلاوادی کساناں نوں ہراساں کرنا سی جو کساناں دے مویشیاں نوں اپنے کیمپ وچ لے گئے۔ کساناں نے دیسائی ایشا پربھو نال رابطہ کيتا تے مراٹھا ہراسانی دی شکایت کیتی۔ دیسائی نے اپنے کمانڈر (دلوائے) سدنگاؤ پاٹل نوں مرہٹاں توں گائے واپس لیانے دے لئی بھیجیا سی۔ چترپتی دے آدمیاں نے اس دی تفریح نئيں کيتی۔
اس موقع اُتے مراٹھا کمانڈر مویشیاں نوں ہتھیار سُٹن اُتے راضی ہو گیا لیکن دیسائی نے انہاں اُتے حملہ کر دتا۔ شیواجی نے جدوں ایہ خبر سنی تاں غصے وچ آ گئے تے اپنے گھڑسوار دستے نوں بیلوادی اُتے حملہ کرنے دا حکم دتا جدوں تک اوہ ہتھیار ڈال نہ دے۔ مراٹھا کمانڈر نے اپنی فوج جمع دی تے بیلاوادی دا محاصرہ کے لیا۔ ایہ لڑائی پندرہ دن تک جاری رہی۔ مرہٹاں نوں باہر دے سامان تک رسائی حاصل سی، جدوں کہ دیسائی قلعے وچ قید سن، تے اس دے رزق ختم ہو چکے سن ۔ جنگ وچ اشاپابھو نوں چھرا گھونپ دتا گیا تے اوہ اپنی جان توں ہتھ دھو بیٹھے۔ اس دے بارے وچ جاننے دے بعد ملّمہ نے اپنی دو ہزار سوانیاں سپاہیاں دی فوج نوں مرہٹاں اُتے حملہ کرنے دے لئی پیش کيتا۔ ملّمہ نے اپنی طاقت دے نال جنگ جاری رکھی تے اپنے شوہر دی موت دا بدلہ لینے دا عزم کيتا۔ اک دن شیواجی نے بیلاوادی اُتے حملہ کرنے دے لئی دھنا جی دے ماتحت اپنی فوج بھیجی، جدوں اوہ صبح سویرے نیڑے دے اک مندر وچ دیوی دا آشیرواد لینے گیا۔ ایہ معلوم ہُندے ہی ملّا نے مندر دے نیڑے شیواجی مہاراج تے انہاں دے ساتھیاں اُتے حملہ کر دتا۔ کہیا جاندا اے کہ جدوں ملمّا نے حملہ کيتا تاں اوہ شیواجی نوں "دیوی جگدمبا " ورگی لگ رہیاں سن۔ ملّا نوں پھڑ لیا گیا تے جدوں شیواجی مہاراج نوں معلوم ہويا کہ اوہ بیلاوادی دی دیسائین نيں، تاں انہاں نے اسنوں ایہ کہندے ہوئے معاف کرنے نوں کہیا کہ "میرے توں غلطی ہوئی اے۔ ! برائے مہربانی مینوں معاف کر دتیاں۔ . !" صلح کرائی گئی تے تنازعہ ختم کر دتا گیا۔
ذرائع
[سودھو]1، جداں کہ برہانماتھا (بیلاوادی سنستھانہ دا ورثہ مقام) دے شیوا بسوا شاستری دی تحریر کردہ کتاب توروکاری پنچماریا اِتِہاس وچ مذکور اے۔ بیلاوادی سنستھان دی تریخ 1511 توں شروع ہُندی اے راجہ چندر شیکھر راجہ توں تے اس وچ شیواجی تے ملّامہ دے درمیان جنگ دا ذکر اے۔ ایشا پربھو میدان جنگ وچ مر گیا بعد وچ مالمما نے شیواجی نال جنگ کيتی تے اس نے شیواجی نوں شکست دتی۔ جنگ دے ہیرو دے نتیجے وچ انہاں دے سمشتانہ وچ پتھر نصب نيں۔ [کتاب توروکاری پنچماریا تاریخاسا پہلی بار 1929 وچ شائع ہوئی]۔
2، سنسکرت دی کتاب وچ شیوا وامشا سدھرناوا جو ملّامہ دے استاد شنکرا بھٹارو نے لکھی اے۔ کتاب وچ کہیا گیا اے کہ شیواجی نوں بیلوادی ملّمہ نے شکست دتی سی۔ شیواجی دی دوسری بہو تارابائی نے اس کتاب دے لئی پہلا انعام دتا تے ایہ ذکر کردے ہوئے کہ اس کتاب وچ شیواجی تے ملامہ دے عین موضوع اُتے مشتمل اے۔ دوسرا انعام بالصاحب بھاوے دے شیواجی چرتر دے لئی تے تیسرا انعام شیشو شینواس متھالیکا دی تحریر کردہ کتاب دے لئی۔
3، جادوناتھ سرکار نے مراٹھی زبان وچ شیواجی دی سوانح عمری لکھی۔ اس نے ملامہ دا ذکر ساوتری بائی دے طور اُتے کيتا تے شیواجی تے ملامہ دے درمیان 27 دن دی جنگ ہوئی۔ [۳]
4، اک عصری برطانوی تصنیف کہندی اے کہ شیواجی اس وقت اک قلعے دا محاصرہ کے رہے نيں جتھے اسنوں دکن (بیجاپوری) دے مغلاں دی تمام طاقتاں توں وی زیادہ بے عزتی دا سامنا کرنا پيا اے تے جس نے بہت ساری سلطنتاں فتحکیتیاں نيں اوہ اس قابل نئيں اے۔ اس سواݨی ڈیسائی نوں کم کرنے دے لئی [فیکٹری ریکارڈز، سورت، 107]۔ [۴]
5، یاداواد پتھر شیواجی تے ملامہ دے درمیان سمجھوتہ دی علامت اے۔
6،ہور مراٹھی لکھتاں جیدے شکاواری ، چترگپت بکھر ، 91 کلامی بخار وچ شیواجی تے ملامہ دے درمیان جنگ دا ذکر اے۔
7،اسکالر شیشو سرینواس متھالک نے 1704-5 اے ڈی وچ مدھولنگا نائکا دے محل وچ زندگی نوں مراٹھی بولی وچ ریکارڈ کيتا۔ [۲]
حوالے
[سودھو]- ↑ "Women of prominence in Karnataka.". https://web.archive.org/web/20140108233858/http://www.popline.org/node/274560. Retrieved on 2008-11-17.
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ "Kamat's Potpourri: Education of Belavadi Mallamma". http://www.kamat.com/kalranga/edu/mallamma.htm. Retrieved on 2018-08-24. سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "KPEBM" defined multiple times with different content - ↑ "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no
|title=
specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات". https://www.rarebooksocietyofindia.org/grid-layout.php?q=Factory+records. - ↑ "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no
|title=
specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات". https://in.b-ok.as/book/11167881/401b2d.
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- ہندوستانی سواݨی شاہی اقتدار
- ستارہويں صدی دی ہندوستانی شخصیتاں
- ستارہويں صدی وچ ہندوستانی سوانیاں
- بیلگام دیاں شخصیتاں
- لنگایت دھرم
- ہندو فرماں روا
- جنگ وچ شریک ہندوستانی سوانیاں
- ستارہويں صدی دیاں سوانیاں حکمران
- تریخ کرناٹک
- بھارت دے فوجی رہنما
- غیر نظر ثانی شدہ تراجم اُتے مشتمل صفحات