بیکٹیریا
بیکٹیریا اک ولگن والے نکے نکے جنور نیں۔ ایناں دی لمبائی کج مائکرومیٹر ای ہوندی اے پر اے لمے گول یا چکر والیں ان گنت مورتاں چ ہوندے نیں۔ بیکٹیریا زمین تے ہر تھاں تے ہوندے نیں۔ اے زمین دے اندر، ہوا چ پانی چ جنیاں تے ڈنگراں دے پنڈیاں اندر تک ہوندے نیں اک گرام زمین چ 4 کروڑ بیکٹیریا ولگن ہوسکدے نیں۔ اک ملی لٹر سجرے پانی چ دس لکھ بیکٹیریا ہوسکدے نیں۔
سب توں پیلاں انٹونی فان لیون ہاک نے 1676 چ اپنے ہتھ نال بنائی ہوئی مائکروسکوپ نال بیکٹیریا نوں ویکھیا۔ بیکٹیریا دی شکل تے صورت دے حساب نال چار قسماں نے۔
1۔ کوکائی ( گول ہوندا اے)
2۔ بیسیلائی ( ڈنڈے ورگا اے)
3۔ سپائریلا ( سپرنگ ورگا اے)
4۔ویبریو (کامے ورگا اے)
ناں
[سودھو]بیکٹیریا دا شبد لاطینی تے یونانی شبداں چوں نکلیا جیدا مطلب گنا، کیونکہ پہلی واری کھوج کیتے گئے بیکٹیریا دی مورت لمبوتری سی۔
تریخ
[سودھو]سب توں پیلاں انٹونی فان لیون ہاک نے 1676 وچ اپنے ہتھ نال بنائی ہوئی مائکروسکوپ نال بیکٹیریا نوں ویکھیا۔
بیکٹیریم دا شبد پہلی واری کرسچیئن گاٹفرئیڈ اہرنبرگ نے 1828 وچ استعمال کیتا۔
1859 وچ لوئی پاسچر نے دسیا کہ بیکٹیریا فرمنٹیشن دی عمل نال وددے نے تے سپانٹینئس جینیریشن دا عمل نئی ہوندا۔
رابرٹ کاخ نو 1905 وچ جرم تھیوری پیش کرن لئی نوبل انعام دتا گیا۔ کاخ نے ہیضہ، انتھراکس تے تپ دق تے کم کیتا۔
پال ایرلخ نے 1910 وچ پہلی اینٹی بائوٹک تیار کیتی، 1905 وچ انو ایمیونولوجی دا نوبل وی انعام دتا گیا سی۔ ایرلخ نے بیکٹیریا نو ویکھن لئی سٹین دا استعمال شروع کیتا جنے اگے جا کے گرام سٹین تے زیل نیلسن سٹین دی کھوج بارے مدد کیتی۔
وکھالا
[سودھو]ناپ تے مورت دے حساب نال بیکٹیریا مختلف قسماں دے ہوندے نے۔
اک یوکیریاٹ ولگن توں دس گنا نکے ہوندے نے۔
0۔5- 5۔0 مائکرومیٹر لمبے ہوندے نے۔
زیادا تر بیکٹیریا گول شکل دے ہوندے نے، انا نو کوکائی کہندے نے، یا لمبوتری شکل دے ہوندے نے انا نو بیسیلائی کہندے نے۔ کج بیکٹیرا کوما تے کج سپرنگ دی شکل دے ہوندے نے۔ کومے دی شکل آلے بیکٹیریا نو وبریو تے سپرنگ دی شکل آلے بیکٹیریا نو سپائیرلا کہندے نے۔
بیکٹیریا دی شکلاں دا اوہدی سیل وال تے سائیٹو سیکیلٹن نال تعلق اے۔
بیکٹیریا کسی جگہ تے چپک کے بائو فلم یا بیکٹیریل میٹ بناندے نے۔
ولگن دا اندرونی وکھالا:
بیکٹیریا دے ولگن دے باہر سیل میمبرین ہوندی اے جیہڑی لیپیڈ نال بنی ہوندی اے تے سائٹوپلازم دی حفاظت کردی اے۔ چونکہ بیکٹیریا دے ولگن پروکیریاٹ ہوندے نے ایس لئی ایدے وچ میمبریمچ بند آرگنیل نئی پائے جاندے، نیوکلیئس، مائٹوکانڈریا، گالجی آپریٹس، اینڈوپلاسمک ریٹی کولم تے کلوروپلاسٹ نئی پایا جاندے۔
بیکٹیریا وچ کلا کروموسوم ہوندا اے جینو نیوکلائیڈ کہندے نے۔
رائبوسوم پائے جاندے نے۔
ولگن دا بیرونی وکھالا:
ولگن دی سائٹوپلاسمک میمبرین دے باہر سیل وال پائی جاندی اے جیہڑی پیپٹائڈو گلائیکین نال بنی ہوندی اے۔ پیپٹائڈو گلائیکین وچ پولی سیکرائڈ تے امائنو ایسڈ دے مالیکیولاں دی بنی ہوندی اے۔ بیکٹیریا دی سیل وال بوٹیاں تے فنجائی دی سیل وال نال وکھری ہوندی اے جے اے سیلولوز تے کائیٹن دی نئی بنی ہوندی۔ بیکٹیریا دی سیل وال آرکیا دی سیل وال نال وی نئی رلدی جے آرکیا دی سیل وال وچ پیپٹائڈو گلائیکین نئی پایا جاندا۔ سیل وال ، بیکٹیریا نو زندہ رکھن وچ اہم کردار ادا کردی اے۔
بیکٹیریا وچ دو طرح دی سیل وال ہوندی اے، گرام پازیٹو تے گرام نیگیٹو سیل وال
میٹابولزم
[سودھو]بیکٹیریا وچ مختلف طرح دا میٹابولزم ہوندا اے۔ بیکٹیرا دے میٹابولزم نو توانائی دی قسم، کاربن دے ذریعے تے الیکٹران ڈونر دی بنیاد تے مختلف خوراکی ٹولیاں وچ تقسیم کیتا جاندا اے۔
خوراکی ولیاں تھلے دتیاں گئیاں نے:
- فوٹوٹراف: اے بیکٹیریا سورج دی روشنی تون توانائی حاصل کردے نے۔
مثالاں: سائنو بیکٹیریا، گرین سلفر بیکٹیریا، پرپل بیکٹیریا
- لیتھوٹراف: اے بیکٹیریا نا نامیاتی مرکبات توں توانائی حاصل کردے نے۔
مثالاں: تھرموڈیسلفو بیکٹیریا، ھائیڈروجینوفائیلیسی، نائیٹروسپائیرے
- آرگینوٹراف: اے بیکٹیریا نامیاتی مرکبات توں توانائی حاصل کردے نے۔
مثالاں: بیسیلس، کلاسٹریڈیم، اینٹیروبیکٹریسی
تولید
[سودھو]بیکٹیریا وچ نا جنسی تولید دا عمل ہوندا اے، اے اپنی نسل بائنری فشن دے عمل نال ودھاندے نے۔
جینیٹکس
[سودھو]بیکٹیریا وچ اک کروموسوم پایا جاندا اے، جیدے اتے 160000 توں لے کے 12200000 تک بیس پیئر ہوندے نے۔
برتاؤ
[سودھو]بیکٹیریا اپنے ماحول چ خاص قسم دے کیمیکل خارج کردے نے جیہڑے خوراک نو ہضم کرن چ مدد کردے نے۔ ایہ کیمیکل زیادہ تر پروٹین دے بنے ہوندے نے۔
کج بیکٹیریا ایسے کیمکل بناندے نے جیدی وجہ توں روشنی خارج ہوندی اے۔
بیکٹیریا آپس چ مل کے کئی ولگناں توں بنی ہوئی بائیو فلم بناندے نے۔ بائیو فلم بیکٹیریا نو زندہ رہن چ آسانی پیدا کردی اے تے خوراک تک رسائی کرن چ مدد کردی اے، ایہدے چ سارے بیکٹیریا مل کے کم کردے نے۔
درجہ بندی
[سودھو]بیکٹیریا نو ملدی جلدی خاصیتاں دی بنیاد تے ٹولیاں چ تقسیم کیتا جاندا اے، تے نا رکھے جاندے نے۔ بیکٹیریا نو ولگن دے وکھالے، ولگن دے میٹابولزم، ڈی این اے، فیٹی ایسڈ، پگمنٹ (رنگ دار مادے)، اینٹیجن تے قونون دی بنیاد تے تقسیم کیتا جاندا اے۔
دوجے جانداراں نال تعلق
[سودھو]بیکٹیریا جنا سادہ وکھالا رکھدے نے، اوہنا دوجے جانداراں نال ای پیچیدہ تعلق رکھدے نے۔ دوجے جانداراں نال ایہ تھلے دتے گئے تعلق بنانے نے:
- پیراسیٹزم
- میوچولزم
- کمینسالزم
ٹیکنالوجی تے صنعت چ کردار
[سودھو]- لیکٹک ایسڈ بیکٹیریا فرمینٹیشن چ اہم کردار ادا کردے نے تے اس عمل نال تیار ہون آلی خوراک بنان چ مدد کردے نے جیدے چ پنیر، اچار، سویا ساس، سرکہ، دہی تے شراب شامل نیں۔
- ماحول دی آلودگی ختم کرن لئی وی بیکٹیریا نو استعمال کیتا جاندا اے۔ اے عمل بائیو ریمیڈیئیشن اخواندا اے۔
- بیکٹیریا نو خیڑے مار دوا دے طور تے وی استعمال کیتا جاندا اے۔
- بیکٹیریا نو تحقیقی مقصد لئی بائو کیمسٹری، جینیٹکس تے ملیکیولر بائولوجی وچ استعمال کیتا جاندا اے۔