بیگم رقیہ سخاوت

بیگم رقیّہ سخاوت
بیگم رقیہ
جم	رقیہ خاتون 9 دسمبر 1880(1880-12-09) رنگ پور، بنگال پریزیڈینسی، برطانوی ہند، پیریبند پنڈ
موت	۹ دسمبر ۱,۹۳۲(1932-12-09) (عمر 52 سال) کلکتہ، بنگال پریزیڈینسی، برطانوی ہند
کم کِتہ	سوشل ایکٹیوسٹ، لکھاری، اسلامی فیمینزم
بولی	بنگالی
نسل	بنگالی
شہریت	بریٹیش انڈین
تحریک	عورتاں دے حق
وڈے کم	سلطانہ دا سپنا، پدمراگ، ابرودھبھسینی، موتیچور
سواݨی	خان بہادر سخاوت حسین

بیگم رقیہ سخاوت حسین، عامَ طور تےبیگم رقیہ (9 دسمبر 1880 – 9 دسمبر 1932)، دے ناں نال جانی جاندی سی، بنگالی لکھاری، سکھیا ماہر، سماجی ورکر اتے عورتاں دے حقاں دی وکیل سی۔ بنگال دی پائنیئر فیمینسٹ، رقیہ نے ناول، شاعری، چھوٹی کہانی، سائنس فکشن، وینگ اتے لیکھ لکھے۔ اپنیاں لکھتاں وچ، اسنے وکالت کیتی کہ مرداں اتے عورتاں دوواں نوں انساناں دے طور تے برابر سمجھیا جانا چاہیدا اے اتے سکھیا دی کمی عورتاں دے پچھے رہِ جان دا مکھ کارن اے۔ اس دے وڈے کماں وچ ابرودھبھسینی شامل سی، جو پردے دے اتی روپاں تے، جو عورتاں دے جیون اتے وچاراں نوں خطرے وچ پاؤندے ہن، اک زوردار حملہ اے؛ سلطانہ دا سپنا، اک سائنس فکشن دا ناول اے جس دی کہانی لیڈی لینڈ نام دی اک کلپت تھاں تے واپردی اے۔ اس دنیا تے عورتاں دا راج اے؛ پدمرگ ("ایسسینس آف د لوٹس"، 1924)، اک ہور فیمینسٹ یوٹوپیائی ناول اے؛ اتے موتیچور، دو حصےآں وچ لیکھاں دا مجموعہ اے۔

رقیہ نے سجھاء دتا کہ عورتاں دی سکھیا عورتاں دی مکتی دی سبھ توں ضروری لوڑ اے؛ اس لئی اسنے کولکاتہ وچ مکھ طور تے بنگالی مسلم لڑکیاں نوں ساہمنے رکھکے پہلا سکول قائم کیتا۔ کیہا جاندا اے کہ رقیہ گھر-گھر جا کے ماں-پیو نوں راغب کردی اے کہ اوہ اپنیاں کڑیاں نوں اسدے سکول وچ بھیجن۔ اپنی موت تک، بھیڑی تنقید اتے وکھ-وکھ سماجی رکاوٹاں دے باو جود، اوہ سکول چلاؤندی رہی۔

1916 وچ، اسنے مسلم عورتاں دی ایسوسی ایشن دی قیام کیتی، جہڑی اک اجیہی ادارہ سی جو عورتاں دی سکھیا اتے روزگار لئی لڑی۔ 1926 وچ، کولکاتہ وچ بنگالی عورتاں دی ایجوکیشن کانفرنس بلائی گئی جس دی پردھانگی رقیہ نے کیتی۔ ایہہ عورتاں دی سکھیا دے ادھیکاراں دے سمرتھن وچ عورتاں نوں اکٹھے کرن دا پہلا اہم یتن سی۔ بھارتی خواتین کانفرنس دوران اک تقریب دی پردھانگی کرن توں تھوڑھی دیر بعد 9 دسمبر 1932 نوں اوہ اپنی موت تک عورتاں دی ترقی بارے بحثاں اتے کانفرنساں وچ رجھی ہوئی سی۔

بنگلہ دیش ہر سال 9 دسمبر نوں "رقیہ دن" اسدے کماں اتے وراثت دی یادگار وجوں مناؤندا اے۔ اس دن، بنگلہ دیش سرکار انفرادی عورتاں نوں خاص حصول لئی بیگم رقیہ پدک وی حاصل کردی اے۔  2004 وچ رقیہ نوں بی۔ بی۔ سی۔ دی اج تک دے سبھ توں وڈی بنگالی دی چون وچ نمبر 6 تے رکھیا گیا سی۔

زندگی

فائل:বেগম রোকেয়ার বাড়ি (20)۔jpg

پیئربوندھ، متھاپکر، رنگ پور وچ بیگم رقیہ دا جم ستھان

رقیہ خاتون دا جم 1880 وچ پائرامبوند پنڈ متھاپکر، بنگلہ دیش وچ، ادوں برطانوی بھارتی سامراج سی، وچ ہویا سی۔ اس دا پیؤ، ظہیرالدین محمد ابو علی حمید صابر، اک بہت پڑھیا-لکھیا زمیندار سی، جس نے چار وار ویاہ کروایا سی؛ رائیکنتا نال اس دے ویاہ دے نتیجے وجوں رقیہ دا جم ہویا، جس دیاں دو بھیناں اتے تن بھرا سن، جنہاں وچوں اک بچپن وچ مر گیا سی۔ رقیہ دا سبھ توں وڈا بھرا ابراہیم صابر، اتے اس دی ترنت وڈی بھین کریمنییسا، دوواں دا اس دی زندگی اُتے بہت اثر سی۔ کریمنییسا، بنگال دی بہو گنتی دی بولی بنگالی دی پڑھائی کرنا چاہندی سی۔ پروار نے اس نوں ناپسند کیتا کیونکہ ویلے دے بہت سارے اچے مسلماناں نے اپنی مول بولی بنگالی دی بجائے، سکھیا دے میڈیا دے روپ وچ عربی اتے فارسی دی ورتوں نوں ترجیح دتی۔ ابراہم نے رقیہ اتے کریمنییسا نوں انگریزی اتے بنگالی سکھائی؛ دوویں بھیناں لکھاری بن گئیاں۔

کریمونسے نے 14 سال دی عمر وچ ویاہ کیتا، بعد وچ اک شاعر وجوں مشہوری حاصل کیتی۔ اسدے دوویں پتر، نواب عبدالکریم غزنوی اتے نواب عبدالحلیم غزنوی، سیاسی اکھاڑے وچ مشہور ہو گئے اتے انگریز اہلکاران دے ماتحت منتریاں دے عہدے تے رہے۔

1898 وچ اٹھاراں سال دی عمر وچ رقیہ دا ویاہ ہو گیا۔ اس دا اردو بولن والا پتی، خان بہادر سخاوت حسین، بھاگلپور دا ڈپٹی میجسٹریٹ سی، جو ہن بہار دے بھارتی راج وچ اک ضلع اے۔ اوہ پہلاں وی ویاہیا سی رقیہ نال ویاہ کراؤن توں پہلاں ساکھاوت 38 سال دی عمر دا سی۔ ساکھاوت نے انگلینڈ توں بی۔اے۔جی۔ کیتی اتے انگلینڈ دی رائل ایگریکلچرل سوسائٹی دی میمبر سی۔ اپنی پہلی بیوی دی موت توں بعد اس نے رقیہ نال ویاہ کیتا سی۔ جویں کہ اوہ کومل، اداروادی وچاردھارا والا سی اتے عورت تعلیم وچ بہت دلچسپی سی، اسنے رقیہ نوں بنگالی اتے انگریزی سکھن لئی مُتحرک کرکے اپنے بھرا دے کم نوں جاری رکھن لئی مُتحرک کیتا۔ اسنے اسنوں لکھن لئی وی راغب کیتا اتے اسدی صلاحَ اُتے اسنے ساہتی کماں لئی بنگالی نوں مکھ بولی وجوں اپنایا کیونکہ ایہہ جنتا دی بولی سی۔ اسنے 1902 وچ اپنے ساہتی کیریئر اک بنگالی لیکھ جسدا نام پپسا (تریہ) سی نال شروع کیتا۔ اسنے اپنے پتی دے جیون دور دوران موتیچور (1905) اتے سلطانہ'ج ڈریم (1908) کتاباں وی شائع کیتیاں۔

اسدی کتاب سلطانہ دا سپنا کافی بااثر سی۔ اسنے اس کتاب وچ پرشاں اتے عورتاں دے کردار نوں الٹا کر دتا جس وچ عورتاں پربھاوی سیکس سن اتے مرد ماتحت سن۔ ایہہ اک بہت ہی شاندار وینگ منیا جاندا اے اتے اسدے پرکاشن تے وڈی مقدار وچ ہنگارا تے سلاگھا حاصل کر سکیا سی۔

1909 وچ، سخاوت حسین دی موت ہو گئی۔ اس نے اپنی بیوی نوں مسلمان عورتاں لئی مکھ طور تے سکول شروع کرن لئی پیسہ اڈّ رکھن لئی مُتحرک کیتا سی۔ اسدی موت توں پنج مہینے بعد، رقیہ نے اپنے پیارے پتی دی یاد وچ اک ہائی سکول دی قیام کیتی، جسدا ناں ساکھوت میموریال گرلز ہائی سکول رکھیا۔ ایہہ بھاگلپر دے اک روایتی اردو بولن والے کھیتر وچ صرف پنج طالب علماں نال شروع کیتا گیا سی۔ اپنے پتی دے پروار نال جائداد متعلق جھگڑا ہون کرکے اسنوں 1911 وچ سکول نوں اک بنگالی بولن والے کھیتر، کلکتہ لجان لئی مجبور ہونا پیا،۔ ایہہ لڑکیاں لئی شہر دے سبھ تو مشہور سکولاں وچوں اک اے اتے ایہہ ہن مغربی بنگال دی صوبہ سرکار ولوں چلایا جا رہا اے۔

رقیہ ہال، یونیورسٹی ڈھاکا دے احاطے وچ بیگم رقیہ دی مورتی

رقیہ نے انجمن خواتین اسلام (اسلامی ومین ایسوسی ایشن) دی وی قیام کیتی، جو کہ عورتاں اتے سکھیا دی ستھتی بارے بحثاں اتے کانفرنساں نوں منعقد کرن وچ سرگرم رہی۔ اوہ خاص طور تے عورتاں لئی سدھاراں دی وکالت کردی سی اتے یعقین کردی سی کہ برطانوی بھارت وچ مسلماناں دے مقابلتاً ہولی ہولی ترقی لئی سوڑاکھیترواد اتے بے حدّ روڑیوادی رویہ مکھ طور تے ذمہ وار سی۔ اس طرحاں، اوہ پہلیاں اسلامک ناریوادیاں دے وچوں اک اے۔ اوہ روایتی اسلامک سکھیا توں راغب ہوئی سی جویں کہ قرآن وچ درسایا گیا اے اتے مندی سی کہ جدید اسلام نوں غلط جاں خراب کر دتا گیا اے؛ انجمن اے کھواتین اے اسلام نے اسلام دے مول نظریات دے بنیاد تے سماجی سدھاراں لئی بہت سارے سماگم منعقد کیتے، جو کہ اسدے مطابق، گواچ گئے سن۔

رقیہ اپنی باقی ساری زندگی سکول، ایسوسی ایشن، اتے اپنی لیکھنی دے نال رجھی رہی۔ 9 دسمبر 1932 نوں دل دیاں سمسیاواں کارن اسدی موت گئی۔ ایہہ دن اسدا 52 واں جم دن سی۔ بنگلہ دیش وچ، 9 دسمبر نوں رقیہ دن وجوں منایا جاندا اے۔

اتہاسکار املیندُ ڈے دے یتناں صدقہ سودیپر وچ رقیہ دی قبر مڑ لبھی گئی سی۔

فائل:BirthPlace of BegumRokeya (11)۔jpg

بیگم رقیہ میموریال سینٹر، پائرامبدھ، متھاپکر، رنگ پور وچ بیگم رقیہ دی مورتی۔

حوالے