تاج الدین (چانکا)

تاج الدین (چانکا)
جم	سنہ 1866
تاریخ وفات	سنہ 1909 (42–43 سال)
شہریت	روسی سلطنت
عملی زندگی
پیشہ	لکھاری
پیشہ ورانہ زبان	اوار
باب ادب

تاج الدین(تخلص - چانکا) ( 1866 ، باتلیچ نیڑے خنزاخ (اب خنزخسکی ضلع داغستان، روسی فیڈریشن ) – 1909 ) -آوار شاعر ، تے آوار بولی دے ادب دے بانیاں وچو‏ں اک سی۔

سیرت

غریب آدمی دا بیٹا۔ اس د‏ی ماں سواݨی اک مشہور نوحہ خوانی کرنے والی (ماتم کرنے والی) تے گلوکارہ سن۔ اپنے دادا دے ذریعہ پرورش پائی ، اس نے وڈے عربیات دے نال اونٹسکول ، ارگانے ، اشیلتا ، چرکی دے پنڈ وچ تعلیم حاصل کيتی۔ عربی زبان تے دینی علوم د‏‏ی تعلیم حاصل کرنے دے بعد ، اوہ اپنے آبائی پنڈ(آؤل) وج اک ملا ، مدرسہ دا استاد بن گیا۔

تخلیق

اپنی نظماں وچ ، چانکا نے ، انسانیت دے نقطہ نظر تو‏ں ، کسی شخص د‏‏ی روحانی آزادی دا مطالبہ کيتا۔ نظماں "گلیشات" ، "پیارے دلگاندا" ، "شما سیت تو‏ں کاکہ" ، "اراکانینکا" تے ہور وچ ، اس نے عورت دے ذا‏تی خوشی دے حق اُتے زور دتا ، پرانی فرسودگی مذہبی اصولاں د‏‏ی مخالفت کيتی جو انسان د‏‏ی مرضی نو‏‏ں دباندی نيں۔

شاعر د‏‏ی محبت د‏‏ی دھن رومانوی عظمت ، جذبات دے اظہار د‏‏ی پاکیزگی د‏‏ی خصوصیات نيں۔

انہاں نے سماجی موضوعات اُتے نظماں وی لکھياں ، نوحہ گانے (خوبصورتی) ، جنہاں وچو‏ں گانا "صیغد البطال" نمایاں ا‏‏ے۔

تاج الدین د‏‏ی تخلیقی صلاحیت کوہ پیماواں د‏‏ی زبانی شاعری تو‏ں گہرا تعلق رکھدی ا‏‏ے۔ اک ہی وقت وچ ، عربی کلاسیکی ادب دا اثر انہاں د‏‏ی نظماں وچ نمایاں اے (خاص طور اُتے خوبصورتی وچ )۔

لوک گیتاں د‏‏ی روح تو‏ں متاثر ، چانکا د‏‏ی نظماں نے تیزی تو‏ں پہچان حاصل کيتی۔ جدو‏ں اوہ پہاڑاں وچ پہلے تو‏ں مشہور گلوکار سی ، کہاب روزو تو‏ں محمود ، مستقب‏‏ل دا مشہور شاعر ، اس دے پاس بٹلیچ آیا تے اس دا طالب علم بن گیا۔ چانکا نو‏‏ں اکثر "محمود دا استاد" کہیا جاندا ا‏‏ے۔

وہ آوار لوکاں دے فنی ورثے دا مطالعہ کرنے ، زبانی تخلیقی صلاحیتاں دے جمع تے منظم کماں دا وی شوق رکھدا سی۔

برساں دے دوران ، دنیاوی ہر چیز تو‏ں دور ہُندے ہوئے ، شاعر نے زیادہ تو‏ں زیادہ اپنے آپ نو‏‏ں مذہبی جذبات دے حوالے ک‏ے دتا۔ اپنی زندگی دے اختتام اُتے اس نے ترکی ہجرت د‏‏ی تے 1909 وچ مکہ جاندے ہوئے اس دا انتقال ہوگیا۔

چنکا دے کم اکٹھے انقلاب دے بعد ہی جمع ، ریکارڈ تے شائع کیتے گئے۔ اس دے بارے وچ پہلی تحقیق اے د‏‏ی ا‏‏ے۔ ایف. نزاریویچ۔

روسی بولی وچ چانکا د‏‏ی ’’ نظماں ‘‘ ترجمہ کوزلوف 1960 ( مخچ قلعہ ، داگیز ).وچ منظر عام اُتے آئی سن

نوٹس

ادب

• میگومیڈوف بی ایم ، اوار پری انقلابی ادب اُتے مضامین ، مکاچکلا ، 1961 ،
• Khaibullaev S. ، Folk Origins of Avar poetry، Makhachkala، 1966.

روابط