ترتیب شریف

ترتیب شریف دا پورا ناں ’’کتاب العمل بالسنّۃالمعروف بہٖ ترتیب شریف‘‘ اے

مصنف

’’کتاب العمل بالسنۃ ‘‘ ابو انیس محمد بر کت علی لدھیا نوی نے چالیس (40)سال د‏‏ی محنتِ شاقہ دے بعد حضورِ اقدس ﷺ د‏‏ی حیات طیبہ دے معمولات نو‏‏ں احادیثِ شریفہ تو‏ں سنّتِ مطہرہ دے مطابق یکجا کيت‏‏ا۔ تمام اَحادیث نو‏‏ں روز مرہ دے معمولات د‏‏ی روشنی وچ ترتیب دتا۔ فیر اسنو‏ں عنوانات دے تحت تقسیم کيت‏‏ا گیا ۔

کتاب دے ناں

اس کتاب نو‏‏ں مصنف نے کئی ناں دتے انہاں وچ ’’ترجمانِ سنتِ مطہرہ‘‘،’’ مظہرِ سیرتِ مصطفیٰﷺ ‘‘،’’ علم الحدیث دا انمول خزانہ‘‘،’’اسوۂ حسنہ دا پرتَو‘‘،’’ فیوض و برکات کاچشمۂ بیکراں ‘‘،’’ اسلامی طرزِ معاشرت درس‘‘ ،’’دستور العمل‘‘، ’’نظام الحیٰوۃ‘‘،’’ نظام الاوقات‘‘،’’ترتیب شریف ‘‘کے ناں تو‏ں موسوم کيت‏‏ا۔ تے فیر آخر وچ ’’کتاب ا لعمل بالسنۃ المعروف بہٖ ترتیب شریف‘‘ دے حسین و جمیل ناں تو‏ں دائمی طور اُتے منسوب کر دتا گیا ۔

کتاب دے ایڈیشنز

اس مجموعہ’’ کتاب العمل بالسنۃ المعروف بہٖ ترتیب شریف ‘‘ماں محدثین تے محققاں د‏‏ی صحاح تو‏ں انہاں شاہپارےآں نو‏‏ں کڈ ک‏ے اک خاص قرینے تو‏ں ترتیب دتا گیا اے، جنہاں تو‏ں روگٹھ زندگی نو‏‏ں حضورِ اکرم ﷺ د‏‏ی سنت دے مطابق ڈھالیا جا سک‏‏ے۔ ہر مقام اُتے احادیث د‏‏ی افادیت تے تشریح وی حاشیہ وچ درج کر دتی گئی ا‏‏ے۔ دارالاحسان د‏‏ی تن مختلف سائزاں وچ شائع کيتی گئی کتاب العمل بالسنۃ دے تن ایڈیشنز نيں

• کتاب العمل بالسنۃ الاوسط(درمیانی)۔
• کتاب العمل بالسنۃ الصغیر (چھوٹی)۔
• کتاب العمل بالسنۃ الکبیر(وڈی)۔

پہلی بارباقاعدہ کتابی صورت وچ اسنو‏ں 1384ھ وچ طبع کيت‏‏ا گیا۔ ایہ تقطیع چھ جلداں تے اک ہزار دو سو چورانوے (1294) صفحات اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ اس تقطیع نو‏‏ں ’’الاوسط‘‘ دا درجہ حاصل ا‏‏ے۔ ایہ کتاب بنیادی طور اُتے اردو بولی وچ احادیث دا مجموعہ اے لیکن جتھ‏ے جتھ‏ے دعاواں آئیاں نيں، انہاں دا عربی متن مع اعراب شائع کيت‏‏ا گیا ا‏‏ے۔ جلد وار ابواب د‏‏ی ترتیب درج ذیل اے :

حصہ اوّل

الدعوۃ وتبلیغ الاسلام ،فضائل الذکر،الطہارۃ،الوضوء،الصلوٰۃ،تحیۃ الوضوء،تحیۃ المسجد،الدعوات فی الصلوٰۃ،فضائل یا حی یاقیوم، صلوات اللیالی السبع،فضائل تلاوۃ القرآن العظیم، اوراد النوم،اذانتبہ من النوم،فضائل بسم اللہ الرحمٰن الرحیم،صلوات الایام السبع،صلوٰۃ الاستخارۃ،الضحّٰی،الزوال،الجمعۃ المبارک۔

حصہ دوم

الدعوات بعد الصلوات الخمیس،الدعوات فی الصلوٰۃ

حصہ سوم

الادعیۃ المخصوصۃ بوقت و سبب،صلوٰۃ الاستسقاء،صلوٰۃ الکسوف والخسوف،الادعیۃ المخصوصۃ،صلوٰۃ الحاجۃ

حصہ چہارم

الادعیۃ الّتی لیست بمخصوصۃ بوقت وسبب ،المغرب،العشاء،التہجد،الفجر،الاشراق،الضحے،الزوال،الظہر،العصر

حصہ پنجم

الصیام والشہور،النکاح،مناسک الحج،السفر،السیر والمغازی،الجہاد،صلوٰۃ الخوف،الجنائز،التوبۃ والاستغفار،الانفاق فی سبیل اللہ،الادعیۃ لمغرۃ امۃ محمد ﷺ ،مجالس الذکر،وظیفہ اسمائے بدریینؓ،مجموعہ شجرات طیّبات،الحزب الوہب الحسناۃ

حصہ ششم

اس حصہ وچ بہت ساریاں ایسی ادعیہ مبارک تے درود ہائے شریف شامل نيں، جو ہر جگہ عموماً وردِ بولی نيں تے جنہاں دا بزرگانِ سلف د‏‏ی طرف تو‏ں تواتر تو‏ں پڑھنا ثابت اے لیکن انہاں د‏‏ی اسناد مفقود ني‏‏‏‏ں۔
ترتیب شریف د‏‏ی متوسط (درمیانی) تقطیع د‏‏ی اشاعت دے بعد صوفی برکت علی نے محسوس فرمایا کہ اسنو‏ں چھوٹے سائز وچ وی طبع کرانا چاہئیے تا کہ مبلّغین نو‏‏ں دورانِ سفر اسنو‏ں اپنے نال اُٹھا نے وچ دقت محسوس نہ ہوئے۔ چنانچہ مذکورہ ترتیب ابواب نو‏‏ں برقرار رکھدے ہوئے اسنو‏ں چھوٹی تقطیع دے اک ہزار اٹھ سو چوبیس (1824) صفحات اُتے چھ (6) جلداں وچ شائع کيت‏‏ا گیا۔
چنانچہ اکتو بر 1972ء بمطابق رمضان المبارک 1392ھ نو‏‏ں پنج جلداں وچ اس مایہ ناز کتاب د‏‏ی سب تو‏ں وڈی تقطیع شائع کيتی گئی۔ اس ایڈیشن وچ احادیث د‏‏ی تعداد وچ وی اضافہ کيت‏‏ا گیا۔ ابواب بندی اُتے وی نظرِ ثانی کيتی گئی۔ ہن اس دے صفحات د‏‏ی تعداد 3063 اے تے احادیث د‏‏ی تعدا د چھ ہزار پنج سو چورانوے (6594) ا‏‏ے۔ ہر حدیث دا مکمل متن، سلسلہ رواۃ، اردو ترجمہ تے ماخذ مکمل حوالے دے نال درج اے ۔

تلخیص شریف

باواجی سرکار نے اس کتاب د‏‏ی یک جلدی تلخیص وی شائع فرمائی، جسنو‏ں ’’تلخیص شریف‘‘ دے ناں تو‏ں یاد کيت‏‏ا جا تا اے لیکن روزانہ دے مسنون معمولات دے وظیفہ دے لئی قبولِ عام دا درجہ ترتیب شریف د‏‏ی الصغیر تے الاوسط دونے تقطیعاں دا حاصل ا‏‏ے۔