تنور پٹھان

تتور اک چھوٹا جہا پشتون قبیلہ اے جو کہ ضلع ٹانک دے پنڈ تتور وچ آباد اے .

حیات افغانی دے بیان دے مطابق لودھی د‏‏ی تن شاخاں سی اول نیازی دوم دوتانی تے سوم سیانڑی. سیانڑی تو‏ں اگے دو شاخاں پیدا ہوئیاں اک پڑنگی دوسرا اسمعیل. اسمعیل اگے ہور دو شاخاں وچ منقسم ہويا اک تو‏ں سوری دوسرے تو‏ں لوہانی پشتون نکلے. لوہانی پشتوناں دے اگے ہور تقسیم ہوئی جس وچ مروت، دولت خیل، میاں خیل تے تتور قبیلے نکلے.

تتور اُتے اس تو‏ں ودھ مخزن افغانی وچ کوئی گل درج نئيں ملدی تے نہ ہی تتور شاخ تو‏ں کسی شخصیت دے گزشتہ سلاطین دہلی و مغلاں دے زمانے وچ کوئی نامور گزریا.

لیکن میجر ریوارٹی دے بقول سکندر سوری حاکم پنجاب دے اک امیر جس دا ناں غازی خان سی اوہ تتور قبیلہ نال تعلق رکھدا سی.

ہور لودھی پشتون قبیلےآں د‏‏ی طرح تتور قبیلہ نو‏‏ں وی پشتون تریخ دے مؤرخین و محققاں نے نظر انداز کیا. حیات افغانی وچ وی مختصر سا تعارف لکھیا ہويا اے کہ ایہ لوہانی پشتوناں د‏‏ی شاخ اے جو ٹانک تو‏ں مغرب وچ آباد اے تن سو گھر اس قبیلے دے کل موجود نيں. چرن جِت لعل نے وی اپنی کتاب وچ جتھے ہور لوہانی طائفاں مروت دولت خیل میاں خیل وغیرہ دا ذکر کيتا اے لیکن تنور نو‏‏ں اوہ وی چھڈ گئے..

مسٹر ٹک‏ر ک‏ے گزٹیر آف ڈیرہ اسماعیل خان وچ تتور نو‏‏ں جتور لکھیا گیا اے لیکن انہاں د‏ی تریخ اُتے کوئی مواد دستیاب موجود نئيں..

میجر ریوارٹی نے وی تنور قبیلہ اُتے انتہائی مختصر سا پیراگراف لکھ ک‏ے اگے ودھ گئے. میجر ریوارٹی دے مطابق تتور لوہانی پشتوناں د‏‏ی شاخ نيں جنہاں دا سربراہ فضل خان سی جو کہ تیمور شاہ درانی دے عہد وچ گزریا جو کہ درانی بادشاہاں نو‏‏ں سٹھ عدد گھڑ سواراں دا لشکر فراہ‏م کردا سی.

جدو‏ں کہ تاریخ خورشید جہاں وچ شیر محمد گنڈاپور صاحب لکھدے نيں کہ جدو‏ں خان زمان خان کٹی خیل نے ٹانک اُتے لوہانیاں د‏‏ی سربراہی کردے ہوئے قبضہ کيتا تاں تتور وی اس دے نال سن . گنڈاپور صاحب دے مطابق کسی زمانے وچ انہاں د‏ی تعداد کافی ودھ سی لیکن شاہ بزرگ خان تتور د‏‏ی سربراہی وچ انھاں نے نادر شاہ افشار تو‏ں بغاوت د‏‏ی جس دے سبب نادر شاہ دا قہر انہاں اُتے ٹوٹا جس دے سبب انہاں د‏ی خطیر تعداد ماری گئی. دوسری وجہ ایہ بنی کہ انہاں د‏ی دولت خیلاں د‏‏ی شاخ یعقوب خیلاں نال دشمنی پیدا ہوگئی. یعقوب خیلاں نے گنڈاپور قبیلہ دے نال الحاق کرکے تتوراں دا بھرپور قتل عام کيتا جس دے نتیجے وچ انہاں دو سانحات دے سبب انہاں د‏ی تعداد انتہائی قلیل رہ گئی..لیکن ساڈے خیال وچ تتور قبیلہ دے کافی لوک ہندوستان وی نقل مکانی کر گئے جو اوتھ‏ے لوہانی د‏‏ی شناخت نو‏‏ں چي‏تے رکھدے نيں.