جزری بولی

جزری بولی
ജസരി jasari
فائل:Jeseri in Malayalam & Urdu.jpg ملیالم تے اردو رسمِ خط وچ جزری
مقام	India
علاقہ	لکشادیپ
بولن والے لوک	لکشادیپی
بولی ٹبر	دراوڑی جنوبی دراوڑی تمل کنڑ تمل کوڈگو تمل ملیالم ملیالم جزری بولی
لپی	ملیالم رسمِ خط، عربی رسم الخط
سرکاری حثیت
سرکاری بولی	لکشادیپ بصورتِ ملیالم
Regulated by	حکومت لکشادیپ
بولی کوڈ
ISO 639-1	ml
ISO 639-2	mal
ISO 639-3	mal
جزری بولنے والا علاقہ

جزری زبان یا جزیری زبان بھارت د‏‏ی متحدہ عملداری لکشادیپ وچ مستعمل اک بولی ا‏‏ے۔ ایہ دراصل ملیالم زبان د‏‏ی اک بولی ا‏‏ے۔ یہ لکشادیپ دے چیتلات، بیترا، کلتان، کڈامت، امینی، کواراتی، آندروت،اگاندی تے کلپینی وغیرہ جزیرے وچ بولی جاندی ا‏‏ے۔

صوتیات

جزری بولی د‏‏ی صوتیات ملیالم زبان د‏‏ی ہی ا‏‏ے۔ لیکن کچھ قابلِ توجہ فرق ني‏‏‏‏ں۔

مختصر مصوتہ تو‏ں شروع ہونے والے بعض لفظاں وچ ' اُ ' محذوف ہُندا ا‏‏ے۔ مثلاً: 1) رنگی (ملیالم:اُرَنگی)= سویا 2) لَکا (ملیالم:اُلَکا)=موسل۔

بعض مصمتاں وچ وی فرق نمایاں ني‏‏‏‏ں۔

'چ' تو‏ں شروع ہونے والے ملیالم لفظاں د‏‏ی 'چ' دے بدلے ٰش ٰ مستعمل ا‏‏ے۔ مثلاً:ملیالم وچ چولّی (Cholli)، جزری وچ شولّی (Sholli) بمعنی بولا۔

شروع د‏‏ی 'پ'، 'ف' وچ تبدیل ہُندی ا‏‏ے۔ مثلاً:ملیالم پونڈے (Ponde)، جزری فونڈے (Fonde) بمنی جائے۔

شروع د‏‏ی 'و' دا تلفظ 'ب' وچ تبدیل ہوجاندا ا‏‏ے۔ مثلاً:ملیالم وچ وِلی(Vili)، جزری وچ بِلی(Bili) بمعنی پکار، بلیانا۔

ملیالم د‏‏ی 'ژ' (zh) د‏‏ی آواز ' ل' یا 'ی' د‏‏ی آوازاں وچ تبدیل ہوئے جاندی ني‏‏‏‏ں۔ مثلاً:ملیالم وچ مژا (Mazha)، جزری وچ مَلا (Mala) بمعنی بارش۔ ملیالم وچ وَژی (Vazhi)، جزری وچ بَئی (Bayi) بمنی راہ۔

ذخیرۂ لفظاں

جزری بولی وچ ملیالم دے علاوہ دوسری زباناں دے لفظاں وی پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ اردو، عربی، تمل شامل ني‏‏‏‏ں۔ جزری دے ذخیرۂ لفظاں وچ ملیالم دے رائج الوقت لفظاں، متروک لفظاں تے مقامی لفظاں نظر آندے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ چند مندرجہ ذیل ني‏‏‏‏ں۔

جزری	تلفظ	ملیالم	تلفظ	اردو معنی
ബർക്കാസ്	برکاس	ചെറുതോണി	چیروتونی	ناو
ബോട്ടുകിളി	بوٹوکِلی	ബോട്ട് ക്ലിയറൻസ് സർട്ടിഫിക്കറ്റ്	بوٹ کلئیرنس سرٹیفکیٹ	کشتی دا اجازت نامہ
ഖലാസി	کھَلاسی	കപ്പല്‍ക്കാരൻ	کَپّل کارن	جہاز والا
അദിർപ്പം	اَدِرپم	വിസ്മയം	وِسمئَم	اچمبها
ലെങ്കുക	لَنکوکا	തിളങ്ങുക	تِلَنگُکا	چمکنا
താള്	تال	തിരമാല	تِرَمالا	لہر

اردو مشتقات

جزری بولی وچ اردو دے اثرات پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ اس لئی اس بولی وچ اردو دے لفظاں کثرت تو‏ں مستعمل ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ چند مندرجہ ذیل ني‏‏‏‏ں۔

جزری	تلفظ	ماخذ	اردو معنی
ഹക്ക്	ہک	حق	حق/حقیقت/سچ
അജബ്	اَجب	عجب	عجب
മുരീദൻമാർ	مُریدنمار	مرید/مریدین	مرید
ജഹന്നം	جہنّم	جہنم	جہنم
ശെക്ക്	شکّ	شک	شک
ഹൽക്	ہلک	حلق	حلق
വഖ്ത്	وکت	وقت	وقت
ശാമം	شامم	شام	شام
സിയാറത്ത്	سِیارت	زیارت	زیارتِ مزار
റൂഹ്	روح	روح	روح
ലിബാസ്	لباس	لباس	لباس/کپڑ‏ا
സലാമത്ത്	سلامت	سلامت	سلامتی
ഹബീബായ	ہَبِیبایا	حبیب	پیارا/حبیب
ഖൽബ്	کلب	قلب	دل
ഇൻസ്	اِنس	اِنس	انسان
കമർ	کمر	قمر	چاند
ബഹർ	بہر	بحر	سمندر/بحر
തെക്ദീർ	تکدیر	تقدیر	تقدیر
കാനു	کانو	قانون	قانون

حوالے