جملے دی تعریف تے قسماں

جان پچھاݨ

کوئی لفظ لڑی جملہ تد ہی بݨدی اے جد اوہ کسے کڑیدار تعقات وچ بجھّ کے کسے کم دا پرگٹاوا دور وچ کرے۔ روائتی گرائمر مطابق واک(جملہ) مقصد تے ودھے دی رچنا والا پربندھ اے۔ مقصد اتے ودھے دوویں واک(جملہ) دے کارجی انگ ہن۔ واک(جملہ) وچ جس بارے کجھ کیہا گیا ہندا اے اسنوں مقصد کیہا جاندا اے اتے جو کجھ مقصد بارے کیہا جاندا اے اسنوں ودھے دا ناں دتا جاندا اے۔ جویں:- کڑی کھیڈ رہی اے۔

جملہ (بولی سائنس)

غیر-کم شیل لسانی سائنس وچ، اک جملہ اک ٹیکسٹ یونٹ ہندا اے جس وچ اک جاں ودھیرے شبد شامل ہندے ہن جو گرائمر نال جڑے ہندے ہن۔ کم شیل لسانی سائنس وچ، اک جملہ لکھتاں دی اکائی ہندا اے جو گرافولوجیکل خاصیتاں جِویں کہ وڈے اکھر اتے نشان جویں معیاد، پرشن چنہ اتے وسمک چنہ ولوں درسایا جاندا اے۔ ایہہ خیال اک کرو دے نال برخلاف اے، جو کہ پھونولوجیکل خاصیتاں جویں کہ پچ اتے اچائی اتے مارکر جویں کہ ورام ولوں محدود کیتی گئی اے؛ اتے اک دھارا دے نال، جو شبداں دا اک ترتیب اے جو ویلے دے دوران چل رہی کجھ عمل نوں درساؤندا اے۔

• 1. ایہہ اندراز مکھ طور اُتے اس دے غیر-کم شیل معنےآں وچ سزا بارے اے، حالانکہ ایگزیکٹیو لسانی سائنس وچ بہت کم اسدھے طور تے حوالہ دتا جاندا اے جاں منیا جاندا اے جویں کہ بھاشن ایکٹ دے اصول دیاں کیٹیگریاں۔ اک واک(جملہ) وچ بیان، پرشن، طنز، بینتی، کمانڈ جاں سجھاء نوں ظاہر کرن لئی ارتھپورن گروہ کیتے شبد شامل ہو سکدے ہن۔
• 2. جملہ لفظاں دا گروہ ہندا اے جو اصولی طور تے اک مکمل سوچ نوں دسدا اے (حالانکہ ایہ حوالہ دے باہر الگّ-تھلگ وچ لیا گیا تھوڑا سمجھ نہیں سکدا)۔ ایہہ اک عام واک(جملہ)انش ہو سکدا اے، پر ایہہ اک دھارا نوں درساؤن لئی کافی مطلب دسدا اے، بھاویں ایہہ واضع نہیں اے، سابقہ لئی۔ عامَ شراکت دار کلوز ایڈٹ اک واک(جملہ) عامَ طور تے اک دھارا نال جڑیا ہندا اے اتے اک دھارا جاں تاں اک دھارا سمٹل جاں اک دھارا کمپلیکس ہو سکدی اے۔ اک دھارا اک کلاز سمپلیکس اے جے ایہہ ویلے ولوں چل رہی اکو عمل نوں درساؤندا اے اتے ایہہ اک دھارا کمپلیکس اے جے ایہہ دو جاں ودھیرے پرکریاواں وچکار اک لازیکل تعلق نوں درساؤندا اے اتے اس طرحاں دو جاں ودھیرے دھارا سملیکس دا بنیا ہندا اے۔ اک دھارا (سمپلیکس) وچ موضوع دا نام مختصر واک(جملہ) اتے اک سیما کریا شامل ہندی اے۔ حالانکہ موضوع عامَ طور تے اک وشیشن محاورے ہندا اے، پر ہور قسماں دے واک(جملہ)انش (جویں کہ گرینڈ فرق) وی کم کردے ہن، اتے کجھ بولیاں موضوعاں نوں چھڈن دی آگیا دندیاں ہن۔ ہیٹھاں دتیاں اداہرناں وچ، باہری دھارا سمٹل دا موضوع اٹالک وچ اے اتے ابالن دا موضوع طبقہ بریکٹ وچ اے۔ دھیان دیو کہ دوجی اتے تیجی اداہرناں وچ کلاز شامل اے۔ [پانی] 100 ڈگری سیلسیس اُتے ابالدا اے۔ ایہہ کافی دلچسپ اے کہ [پانی] 100 ڈگری سیلسیس' تے ابالدا اے۔ ایہہ حقیقت کہ [پانی] 100 ڈگری سیلسیس اُتے ابالدا اے، ایہہ کافی دلچسپ اے۔ اتھے دو قسماں دیاں دھاراواں ہن: آزاد اتے غیر-آزاد / انتر-انحصار۔ اک آزاد دھارا اک بھاشن کم نوں محسوس کردی اے جویں کہ اک بیان، اک پرشن، اک کمانڈ جاں اک۔

بولی ماہرین دے مطابق جُملیاں دیاں تعریفاں

1. بلومفیلڈ مطابق “ واک(جملہ) اک آزاد بھاشک روپ اے، جو کسے THEORETICAL LINGUISTICS):- واک(جملہ) ویاکرنک تجزیہ دی سبھ توں وڈی اکائی ہندی اے۔
2. ڈاکٹر۔بلدیو سنگھ چیمہ مطابق:- “ ویاکرنک مطالعہ دی وڈی توں وڈی اکائی نوں واک(جملہ) آکھیا جاندا اے۔ واک(جملہ) اپنی سنتعمیری بتر کرکے کسے دوجی اکائی دے ماتحت نہیں ہندا ”۔
3. جوگندر سنگھ پوار مطابق:- “ واک(جملہ) شبداں / واک(جملہ)نشاں / اپواک(جملہ)اں دا گروہ ہندا اے۔ اس وچ شبد / واک(جملہ)نش / اپواک(جملہ) کسے خاص ترتیب وچ وچردے ہن۔

مقصد تے ودھے

جدید بولی سائنسدان مقصد اتے ودھے دی تھاں اپر نانوَ واک(جملہ)نش اتے کریا واک(جملہ)نش دی ورتوں کردے ہن۔ اجوکے گرائمر مطابق واک(جملہ) دے ورگی کرن دے دو مکھ بنیاد قائم کیتے گئے ہن۔

1. بنتر دے بنیاد تے واک(جملہ) دیاں قسماں
2. کم دے بنیاد تے واک(جملہ) دیاں قسماں

بنتر دے پکھ توں واک(جملہ)اں دا تجزیہ ایہناں دی اندرونی بنتر دے بنیاد تے کیتا جاندا اے۔ واک(جملہ) دی باہری، اندرونی بنتر دے دوران واک(جملہ) وچ وچرن والے تتاں دی آپس وچ جڑن عمل اتے وچرن تھاں نوں اہمیت دتی جاندی اے۔ اوہناں آپس وچلی جڑھت دے تعقات دا مطالعہ کیتا جاندا اے۔ اس بنیاد تے واک(جملہ)اں نوں دو حصیاں وچ ونڈیا جاندا اے:-

1. اک کریاوی واک(جملہ)
2. بہو-کریاوی واک(جملہ)

اک کریاوی جملہ

اک کریاوی واک(جملہ) اکہری بنتر والا ہندا اے۔ اس وچ صرف اک مقصد تے اک ودھے ہندا اے جاں جدید بولی سائنس مطابق اک واک(جملہ)نش اتے اک کریا واک(جملہ)نش ہندا اے۔ اک کریاوی واک(جملہ) نوں عام واک(جملہ) کیہا جاندا اے۔

بہو-کریاوی جملہ

جس واک(جملہ) وچ اک توں ودھ کریاواں ہون، اس نوں بہو-کرآوی واک(جملہ) کیہا جاندا اے۔ بہو-کریاوی واک(جملہ) دو جاں دو توں ودھ اپواک(جملہ)اں دے سمیل توں بنی واک(جملہ) سنرچنا ہندی اے۔ بہو- کریاوی واک(جملہ)اں وچ متحدہ تے مشرت واک(جملہ)اں نوں رکھیا جاندا اے۔

• اس پرکار بنتر دے پدھر تے پنجابی بولی دے واک(جملہ)اں نوں تن حصےآں وچ ونڈیا گیا اے:-

1. عام واک(جملہ)
2. متحدہ واک(جملہ)
3. مشرت واک(جملہ)

عام جملہ

سدھارن واک(جملہ) وچ صرف اک سوماتحت اپواک(جملہ) ہندا اے۔ اس سوماتحت اپواک(جملہ) وچ صرف اک کریا واک(جملہ)نش آ سکدا اے، جسدا روپ کالکی ہندا اے۔ اس کریا واک(جملہ)نش نال ہور باقی کریا واک(جملہ)نش آ جاندے ہن جویں:- نانوَ واک(جملہ)نش، وشیشن واک(جملہ)نش، کریا وشیشن واک(جملہ)نش آدی جڑ کے اپواک(جملہ) دا پھلار کر سکدے ہن۔ عام واک(جملہ)اں نوں سمجھن لئی ایہناں واک(جملہ)نشاں دے آپس وچ جڑن دی عمل نوں سمجھنا ضروری ہندا اے۔ ایہناں واک(جملہ)نشاں دے آپسی تعقات دے بنیاد تے عام واک(جملہ)اں دے کجھ مقررہ پیٹرن ویکھے جا سکدے ہن، جو اس پرکار ہن:-

• کرتا نانوَ واک(جملہ)نش + کریا واک(جملہ)نش

اس پرکار دے واک(جملہ)اں دی بنتر وچ اک نانوَ واک(جملہ)نش ہندا اے، جہڑا کہ واک(جملہ) دا کرتا ہندا اے۔ ایہناں واک(جملہ)اں دی کریا اکرمک ہندی اے کڑی(کرتا نانوَ واک(جملہ)نش) ہسدی اے(کریا واک(جملہ)نش)۔

• کرتا نانوَ واک(جملہ)نش + نانوَ واک(جملہ)نش + کریا واک(جملہ)نش

اس پرکار دے واک(جملہ)اں دی بنتر وچ دو نانوَ واک(جملہ)نش ہندے ہن۔ پہلا نانوَ واک(جملہ)نش واک(جملہ) دا مقصد ہندا اے اتے دوجا نانوَ واک(جملہ)نش پہلے واک(جملہ) دا ہی پورک ہندا اے۔ ایہناں دوہاں نانوَ واک(جملہ)نشاں نوں معاون کریا جوڑدی اے۔ پروفیسر دا منڈا(کرتا نانوَ واک(جملہ)نش) ڈاکٹر(پورک نانوَ واک(جملہ)نش) بن گیا(کریا واک(جملہ)نش)۔

• کرتا نانوَ واک(جملہ)نش + کرم نانوَ واک(جملہ)نش + کریا واک(جملہ)نش

اس پرکار دے واک(جملہ)اں دی بنتر وچ وی دو نانوَ واک(جملہ)نش ہندے ہن۔ پہلا نانوَ واک(جملہ)نش واک(جملہ) دا کرتا ہندا اے اتے دوجا نانوَ واک(جملہ)نش واک(جملہ) دا کرم ہندا اے۔ اجیہے واک(جملہ)اں دی کریا سکرمک ہندی اے۔ کڑی(کرتا نانوَ واک(جملہ)نش) روٹی(کرم نانوَ واک(جملہ)نش) کھاندی اے(کریا واک(جملہ)نش)۔

• کرتا نانوَ واک(جملہ)نش + اپردھان کرم + پردھان کرم + کریا واک(جملہ)نش

اس پیٹرن دے واک(جملہ)اں دی بنتر وچ تن نانوَ واک(جملہ)نش ہندے ہن۔ پہلا نانوَ واک(جملہ)نش کرتا نانوَ واک(جملہ)نش ہندا اے۔ دوجے دوویں کرم نانوَ واک(جملہ)نش ہندے ہن۔ ایہناں وچوں اک پردھان کرم نانوَ واک(جملہ)نش ہندا اے اتے اک اپردھان کرم نانوَ واک(جملہ)نش ہندا اے۔ عامَ طور تے اپردھان کرم نانوَ واک(جملہ)نش، پردھان کرم نانوَ واک(جملہ)نش توں پہلاں آؤندا اے۔ اپردھان کرم نانوَ واک(جملہ)نش نال / نوں / سنبندھک لگدا اے۔ پیؤ نے(کرتا نانوَ واک(جملہ)نش) دھی نوں(اپردھان کرم نانوَ واک(جملہ)نش) پروفیسر(پردھان کرم نانو واک(جملہ)نش) بنایا(کریا نانوَ واک(جملہ)نش)۔

• نانوَ واک(جملہ)نش + وشیشن واک(جملہ)نش + کریا واک(جملہ)نش

اس پرکار دے واک(جملہ)اں دی بنتر وچ اک نانوَ واک(جملہ)نش اتے اک وشیشن واک(جملہ)نش ہندا اے۔ جو کہ نانوَ دی ہی خاصیت دسدا اے۔ ایہناں واک(جملہ)نشاں نوں معاون کریا جوڑدی اے۔ کڑی(نانوَ واک(جملہ)نش) گوری(وشیشن واک(جملہ)نش) اے(کریا واک(جملہ)نش)۔

• نانوَ واک(جملہ)نش + کریا وشیشن واک(جملہ)نش + کریا واک(جملہ)نش

اس پرکار دے واک(جملہ)اں دی بنتر وچ نانوَ واک(جملہ)نش دے نال وشیشن واک(جملہ)نش دی تھاں کریا وشیشن واک(جملہ)نش وچردا اے۔ اس طرحاں دے واک(جملہ)اں دی کریا اکالکی ہندی اے۔ نانوَ واک(جملہ)نش واک(جملہ) دا کرتا جاں مقصد ہندا اے۔ منڈا(نانوَ واک(جملہ)نش) گڈیؤں(کریا وشیشن واک(جملہ)نش) اتریا(کریا واک(جملہ)نش)۔

• کرم نانوَ واک(جملہ)نش + کریا واک(جملہ)نش

اس طرحاں دے واک(جملہ)اں دی بنتر وچ صرف کرم نانوَ واک(جملہ)نش اتے کریا واک(جملہ)نش ہی ہندے ہن۔ ایہناں واک(جملہ)اں دا روپ کرمنیواچی ہندا اے۔ ارداس(کرم نانوَ واک(جملہ)نش) کیتی گئی(کریا واک(جملہ)نش)۔

متحدہ واک(جملہ)

جہناں واک(جملہ)اں دی بنتر وچ دو جاں دو توں ودھ سوماتحت اپواک(جملہ) آؤن اوہناں واک(جملہ)اں نوں متحدہ واک(جملہ)اں دا ناں دتا جاندا اے۔ ایہہ اپواک(جملہ) اکلے طور تے وچر سکن دی گنجائش وی رکھدے ہن۔ ایہناں دو جاں دو ودھیرے سوماتحت اپواک(جملہ)اں نوں کئی وار کامے، تے، اتے، پر آدی یوجکاں نال جوڑیا جاندا اے۔

1. مکھ اپواک(جملہ) + کوما(،) + سوماتحت اپواک(جملہ)

کڑی کھڑی اے(سوماتحت اپواک(جملہ))،(یوجک) منڈا بیٹھا اے(سوماتحت اپواک(جملہ))۔

1. سوماتحت اپواک(جملہ) + تے + سوماتحت اپواک(جملہ)

منڈا لکھدا اے(سوماتحت اپواک(جملہ)) تے(یوجک) کڑی پڑدی اے(سوماتحت اپواک(جملہ))۔

1. سوماتحت اپواک(جملہ) + پر + سوماتحت اپواک(جملہ)

1. سوماتحت اپواک(جملہ) + اتے + سوماتحت اپواک(جملہ)

مشرت جملہ

مشرت واک(جملہ)اں دی بنتر وچ گھٹو-گھٹو اک سوماتحت اپواک(جملہ) اتے اک جاں اک توں ودھ پرماتحت اپواک(جملہ) آ جاندے ہن۔ سوماتحت اپواک(جملہ) وچ وچرن والا کریا واک(جملہ)نش کالکی ہندا اے۔ جدوں کہ پرماتحت اپواک(جملہ)اں دی سرجنا اکالکی کریا واک(جملہ)نش ولوں وی ہو سکدی اے۔ سوماتحت اکلے طور تے واک(جملہ) وجوں وچر سکن دی گنجائش رکھدا اے۔ جتھے پرماتحت اپواک(جملہ) اکلے طور تے نہیں وچر سکدا کسے مکھ اپواک(جملہ) نال وچر کے مشرت واک(جملہ)اں دی سرجنا کرن وچ سہائی ہندا اے۔ پنجابی بولی دے پرماتحت اپواک(جملہ)اں دی پچھان ایہناں دے شروع وچ وچرن والے ماتحت یوجکاں راہیں کیتی جاندی اے۔ پرماتحت اپواک(جملہ)اں دی شروعات کہ، جو، جویں، جدوں، جے، جہڑے، جہناں آدی نال ہندی اے۔

• روپ دے بنیاد تے پرماتحت اپواک(جملہ)اں دے شروع وچ وچرن والے ماتحت یوجکاں نوں تن حصیاں وچ ونڈیا جاندا اے۔

1. عام ماتحت یوجک – جو، جویں، جدوں، جے، کہ، آدی۔
2. متحدہ یوجک - جدوں کہ، جویں کہ آدی۔
3. سہِ-سنبندھکی یوجک – جے – تاں، بھاویں -پھر وی۔

اداہرن:- بھاویں اسدے دوست مورکھ ہن، پھر وی(پرماتحت اپواک(جملہ)) اوہ سیانا اے(سوماتحت اپواک(جملہ))۔

کم دے بنیاد تے واک(جملہ) دیاں قسماں

• کم دے بنیاد تے پنجابی واک(جملہ)اں نوں تن حصےآں وچ ونڈیا گیا اے:-

1. سوالیہ جملہ
2. آگیاواچی جملہ
3. بیانیا جملہ

سوالیہ جملہ

پرشنواچی واک(جملہ) ولوں کوئی پرشن پچھیا گیا ہندا اے۔ ایہناں دی سرجنا دو پرکار ہندی اے۔ پہلے پرکار دے پرشنواچک واک(جملہ)اں وچ کسے پرشن سوچک شبد دی ورتوں ہندی اے۔ جدوں کہ دوجی پرکار دے پرشنواچک وچ اس پرکار دی ورتوں لازمی نہیں ہندی۔ دوجی پرکار دے واک(جملہ)اں وچ وقتے دے اچارن لہجے دے بنیاد تے ہی پرسنواچک واک(جملہ)اں دی سرجنا ہنجی اے۔

• کی تسیں کتاب پڑھ لئی اے ؟
• تسیں کتاب پڑھ لئی اے ؟

آگیاواچی جملہ

آگیاواچی واک(جملہ) اوہ ہندے ہن جہناں دا ردعمل کسے کم وچ ہندا اے۔ ایہناں واک(جملہ)اں وچ کرتا دی عامَ طور تے انہوند ہندی اے۔ ایہناں جُملیاں وچ صرف آگیا انٹیکجوئل تے اچھا انٹیکجوئل کریاواں آؤندیاں ہن۔ کارجی پکھوں ایہناں واک(جملہ)اں دی سر حکمیاں جاں بینتیواچک ہندی اے۔ بینتی جاں حکم دا وکتا دے اچارن لہجے جاں وکتا / سروتا دے رشتے توں پتہ چلدا اے۔ عامَ طور تے اس پرکار دے واک(جملہ)اں دی بنتر توں حکم جاں بینتی دا پتہ نہیں لگدا، پر کسے واک(جملہ) وچ آدرسوچک شبداں دی ورتوں کیتی جاوے جاں پھر آدرانٹیکجوئل آگیاواچی کریا روپاں دی ورتوں کیتی جاوے تاں واک(جملہ)اں دا بینتیواچک سروپ مقررہ ہو جاندا اے۔

• چاہ لیاؤ !
• کرپا کرکے دودھ لیاؤ !

بیانیا جملہ

بیانیا جُملیاں وچ کسے پرکار دی ہاں واچک جاں نانہہ واچک اطلاع دتی جاندی اے۔ ایہ جُملیاں ورننمکھّ ہندے ہن۔ ایہناں جُملیاں وچ کسے حقیقت جاں سچائی نوں بیان کیتا جاندا اے جاں کسے حادثہ وسط آدی بارے معلومات دتی گئی ہندی اے۔ جویں:-

• ٹوکیو جاپان دا راجگڑھ اے۔