جٹ، اسرائیل

جٹ גַ'ת جت
آباد تھاں
متناسقات: 32°23′58″N 35°02′12″E
مُلک	اسرائیل
ضلع	حیفا
آبادی (2015)
• کل	۱۱,۱۶۴

جٹ (انگریزی: Jatt)، فلسطین تے اسرائیل دی سرحد اُتے اسرائیل دے ضلع حیفا وچ اک بلدیاتی مقامی علاقہ اے۔

ناں

جٹ نام گتھ نوں محفوظ رکھدا اے، عبرانی وچ وائن پریس لئی۔ گتھ دا نام قدیم زمانے وچ جنوب وچ یہودی نشیبی علاقےآں توں لے کے شمال وچ الجلیل تک مختلف بستیاں لئی استعمال ہُندا سی۔ گتھ دا نام کدیں کِتے قدیم ماخذ وچ اک کوالیفائر دے ناݪ استعمال کیتا جاندا اے تاکہ ایہنوں ایسے نام ناݪ دوسرے مقامات توں الگ کیتا جا سکے، جِداں کہ فلسطین دا گتھ، ریمون دا گتھ (Gath-rimmon)، گیٹ کارمل، گیٹ ہیفرتے گیٹ پاڈلا۔

تریخ

قدیم دور

آثار قدیمہ دے ماہرین دی کھدائی توں ابتدائی کانسی ویلے تے درمیانے کانسی دے دور دی باقیات برآمد ہوئیاں نیں۔ اس دور توں مقامی تے درآمد شدہ دوناں، مٹی دے برتݨ مِݪے نیں۔ 1750-1550 قبل مسیح دی ہڈی وچ اک سکاراب وی مِݪیا اے۔

1980ء دی دہائی دے دوران جٹ وچ کیتی جاݨ واݪی بچاؤ دی کھدائی وچ رومن دور ناݪ تعلق رکھݨ واݪیاں دو قدیم تدفین دیاں جگہاں دریافت ہوئیاں۔ ایہناں وِچوں اک اک وڈی جنازہ گاہ اے، جیہدے وچ ہر کوخم (kokhim) دے اُپر نوشتہ جات موجود نیں، جیہدے وچ عبرانی نژاد ناماں (جِداں مریم، ریبیکا، سارا)، ہیروڈین خاندان دے عام نام (بیرینیس، ایگریپا، ہیروڈیاس) تے رومن دے نام ظاہر کیتے گئے نیں۔ اصل (پولس، مارکس، ٹائبیریئس)، جیہناں وِچوں زیادہ تَر پہلی صدی دے آخر تے دوسری صدی عیسوی دے اوائل توں نیں۔ نتائج دی بنیاد اُتے، کھدائی کرن واݪے تجویز کردے نیں کہ اس جگہ نوں اس زمانے دے اک متمول یہودی خاندان نے استعمال کیتا سی، جیہدے کوݪ کیساریا ماریٹیما دے گھر دے کَم وچ نرباٹا دے اُپرلے حِصے وچ جائیداد سی۔ زیادہ تر دریافتاں اس دور دیاں نیں، لیکن ایداں معلوم ہُندا اے کہ سامری آبادی نے اس جگہ نوں اگلیاں صدیاں وچ استعمال کیتا، گھٹ توں گھٹ پنجویں صدی عیسوی تک۔

ایتھے دو رومن لیمپ وی مِݪے نیں۔

آثار قدیمہ دیاں کھدائیاں توں بازنطینی تے مملوک دور دی اہم باقیات دا اِنکشاف ہویا اے۔

عثمانی دور

جٹ، باقی فلسطین دی طرحاں، 1517ء وچ سلطنت عثمانیہ وچ شامل ہویا سی تے 1596ء دی مردم شماری وچ، پنڈ اللجون دے لواء وچ سارا دے ناحیہ وچ واقع سی۔ ایہدی آبادی 5 گھرانےآں اُتے مشتمل سی جیہڑے سارے مسلمان سی۔ ایہنے زرعی مصنوعات اُتے %25 دا فکسڈ ٹیکس ادا کیتا، جیہناں وچ کݨک، جؤ، موسم گرما دیاں فصلاں، بکریاں تے شہد دیاں مکھیاں سمیت، کدی کدائیں آمدݨی توں علاوہ ٹیکساں دی کُل تعداد 5500 آقچہ سی۔

1870ء وچ وکٹر گورین نے ایتھے نوٹ کیتا: "متعدد قدیم حوض پتھریلی سطح مرتفع اُتے پھیلے ہوئے نیں جیہناں اُتے جیٹ کھڑا اے۔ مکانات بے رحمی ناݪ بݨائے گئے نیں۔ ایہناں چھوٹے مواد دے درمیان جیہدے وچ اوہ بنیادی طور تے تعمیر کیتے گئے نیں، مَیں اک خاص تعداد وچ کٹ دا مشاہدہ کیتا۔ قدیم تریخ دے پتھر اک گھر دے صحن وچ چِٹے سنگ مرمر دا اک پراݨا سرمایا مِݪیا جو مارٹر دے طور تے کم کرن لئی کھوکھݪا سی تے ہُݨ کافی پیسݨ لئی ورتیا جاندا سی، پہاڑی دے دامن وچ اک کھوہ اے جو غالبن قدیم تریخ دا اے۔ " اوہنے مزید دسیا کہ جٹ دے چوداں سو باشندے سی۔

1882ء وچ فلسطین ایکسپلوریشن فنڈ دے مغربی فلسطین دے سروے نے ایہدی وضاحت کیتی: "ظاہر اے اک قدیم مقام؛ میدان دے کنارے اُتے اک اُچے ٹیلے اُتے مٹی تے پتھر دا اک اعتدال پسند پنڈ۔ ایہ شمال وَل مرکزی سڑک دے ناݪ واقع اے، سکم توں ایہدے ناݪ سنگم دے کوݪ تے عتیل توں ہُندے ہوئے عظیم میدان تک سڑک توں تقریبن 2،1/2 میل شمال وچ۔ ایہ پنڈ کھوہ ناݪ گِھریا ہویا اے تے ایہدے مغرب وچ چند زیتون نیں۔ شمال وچ غاراں نیں تے شمال مغرب وچ تقریبن اک میل دے فاصلے اُتے چشمے نیں۔ ایہ شاید تحتمس الثالث (Thutmose III) دا جیٹھو یا گٹھ وی ہوسکدا اے، جو سڑک دے شمال وچ اک جگہ اے جیہدا اوہنے میگڈو تک تعاقب کیتا سی۔"

برطانوی دور

برطانوی قبض دور وچ فلسطین دی 1922ء دی مردم شماری وچ، جٹ دی آبادی 680 مسلماناں اُتے مشتمل سی، 1931ء دی مردم شماری وچ وَدھ کے 780 مسلمان ہوگئے، جو 165 گھراں وچ رہندے سی۔

1945ء دے اعداد و شمار وچ جٹ دی آبادی 1120 مسلمان سی، اک سرکاری اراضی تے آبادی دے سروے دے مطابق کل 9631 دونم (Dunam) زمین سی۔ باغات تے آبپاشی دے قابل 1233 دونم زمین سی، 8228 اناج لئی استعمال ہُندی سی، جد کہ 31 دونم تعمیر شدہ (شہری) زمین سی۔

• 
  Jatt 1942 1:20,000
• 
  Jatt 1945 1:250,000

سیاست

1960ء دی دہائی وچ پہلی بار میئر لئی براہ راست انتخابات ہوئے، علی عبدالرزاق ملک دے ناݪ، شریف جمیل گارا کامیاب ہوئے۔ فیر 1973ء وچ احمد محمود ابو اصبہ منتخب ہوئے۔ اوہ 1983ء وچ دوسری مدت لئی دوبارہ منتخب ہوئے۔ 1988ء دے انتخابات گلال عبدالقادر وطاد نے جِتے تے 1993ء وچ احمد محمود ابو اصبہ میئر دے عہدے اُتے واپس آئے۔ 1998ء دے انتخابات محمد حسن ابو فاؤل نے جِتے سی۔

2010ء وچ مقامی کونسل دے دوبارہ قیام توں بعد، خالد غرا میئر منتخب ہوئے۔ خالد غرا دی جگہ محمد طاہر وتاد بݨے تے 2019ء وچ دوبارہ منتخب ہوئے۔ کنیسٹ دے سابق ممبر تے مصنف محمد وتاد دا تعلق جٹ توں سی۔

حوالے

کتابیات

• Abu Hamid, Amani (2010-09-12). Jatt Final Report. Hadashot Arkheologiyot – Excavations and Surveys in Israel. http://www.hadashot-esi.org.il/report_detail_eng.aspx?id=1479&mag_id=117. 
• ‘Awawdy, Eiad (2007-06-14). Tell Jatt Final Report. Hadashot Arkheologiyot – Excavations and Surveys in Israel. http://www.hadashot-esi.org.il/report_detail_eng.aspx?id=540&mag_id=112. 
• (1923) in Barron, J.B.: Palestine: Report and General Abstracts of the Census of 1922. Government of Palestine. 
• Conder, C.R. (1881). "Jatt". Quarterly Statement - Palestine Exploration Fund 13: 196–197. https://archive.org/details/quarterlystateme13pale. 
• (1882) The Survey of Western Palestine: Memoirs of the Topography, Orography, Hydrography, and Archaeology 2. London: Committee of the Palestine Exploration Fund. 
• (1883) The Survey of Western Palestine: Memoirs of the Topography, Orography, Hydrography, and Archaeology 3. London: Committee of the Palestine Exploration Fund. 
• Dauphin, C. (1998). La Palestine byzantine, Peuplement et Populations, BAR International Series 726 III : Catalogue (in French). Oxford: Archeopress. ISBN 0-860549-05-4. 
• Department of Statistics (1945). Village Statistics, April, 1945. Government of Palestine. 
• Guérin, V. (1875). Description Géographique Historique et Archéologique de la Palestine 2: Samarie, pt. 2 (in French). Paris: L'Imprimerie Nationale. 
• Hadawi, S. (1970). Village Statistics of 1945: A Classification of Land and Area ownership in Palestine. Palestine Liberation Organization Research Center. 
• (1977) Historical Geography of Palestine, Transjordan and Southern Syria in the Late 16th Century. Erlanger Geographische Arbeiten, Sonderband 5. Erlangen, Germany: Vorstand der Fränkischen Geographischen Gesellschaft. ISBN 3-920405-41-2. 
• Masarwa, Marwan (2004-05-31). Jatt Final Report. Hadashot Arkheologiyot – Excavations and Surveys in Israel. http://www.hadashot-esi.org.il/report_detail_eng.aspx?id=14&mag_id=108. 
• Massarwa, Abdallah (2010-11-04). Jatt Final Report. Hadashot Arkheologiyot – Excavations and Surveys in Israel. http://www.hadashot-esi.org.il/report_detail_eng.aspx?id=1537&mag_id=117. 
• Massarwa, Abdallah (2012-07-22). Jatt Final Report. Hadashot Arkheologiyot – Excavations and Surveys in Israel. http://www.hadashot-esi.org.il/report_detail_eng.aspx?id=2019&mag_id=119. 
• (1932) in Mills, E.: Census of Palestine 1931. Population of Villages, Towns and Administrative Areas. Jerusalem: Government of Palestine. 
• Palmer, E.H. (1881). The Survey of Western Palestine: Arabic and English Name Lists Collected During the Survey by Lieutenants Conder and Kitchener, R. E. Transliterated and Explained by E.H. Palmer. Committee of the Palestine Exploration Fund. 
• Sa‘id, Kareem (2004-05-31). Jatt Final Report. Hadashot Arkheologiyot – Excavations and Surveys in Israel. http://www.hadashot-esi.org.il/report_detail_eng.aspx?id=15&mag_id=108. 
• Sa‘id, Kareem (2005-10-02). Tell Jatt Final Report. Hadashot Arkheologiyot – Excavations and Surveys in Israel. http://www.hadashot-esi.org.il/report_detail_eng.aspx?id=243&mag_id=110. 
• Sa‘id, Kareem (2006-06-25). Jatt Final Report. Hadashot Arkheologiyot – Excavations and Surveys in Israel. http://www.hadashot-esi.org.il/report_detail_eng.aspx?id=364&mag_id=111. 

باہرلے جوڑ

• Welcome To Jatt
• Survey of Western Palestine, Map 11: IAA, Wikimedia commons