خان بہادر غلام محمد خان اسران

خان بہادر غلام محمد خان اسران
جم
وفات

خان بہادر غلام محمد خان اسران ولد عبداللہ خان اسران ۱۸۸۰ وچ پیدا ہوئے۔ آپ نے ابتدائی تعلیم عربی تے فارسی وچ حاصل کيتی۔ انہاں نے کچھ حد تک سندھی وی پڑھی۔ انہاں نو‏ں عربی تے فارسی زباناں دا وڈا علم سی۔ انہاں د‏‏ی سندھی خط و کتابت وی فارسی انداز وچ ہُندی سی۔ جوانی د‏‏ی عمر وچ داخل ہونے دے بعد سندھ دے قدیم روايتی سرداراں د‏‏ی طرح میلےآں، جلساں، ریچھ کتےآں وچ وقت گزارنے دے بجائے مذہب تے سماجی بہبود د‏‏ی طرف مائل ہوگئے۔ لوچ لوفراں تے چوراں دا سخت مخالف سی۔ اوہ اک امیر گھرانے وچ پیدا ہويا سی، لیکن اوہ غریباں تو‏ں ہمدردی تے ہمدردی رکھنے والا، فطرتاً درویش، خوش اخلاق، خوش مزاج انسان سی، تے اوہ اپنے وقت دا بہت وڈا دھوکہ باز سی۔ نیک، سچا تے منصف مزاج، ایہ فرشتہ صفت انسان - سندھ بھر وچ مشہور سی۔ ایہی وجہ سی کہ دوسرے ضلعے دے لوک انہاں دے پاس فیصلہ لینے آندے سن ۔ اوہ صاحب راجن دے مہماناں نو‏‏ں کھانا کھلاندا سی یا انہاں د‏‏ی مہمان نوازی کردا سی لیکن اوہ ہمیشہ منصفانہ فیصلے کردا سی۔ فیصلےآں د‏‏ی وجہ تو‏ں لاڑکانہ وچ انہاں دے بنگلے اُتے ہمیشہ لوکاں دا ہجوم رہندا سی۔ اوہ زیادہ تر پنڈ خیرپور جوسی واری کوٹ وچ رہندے سن، جتھے فیصلےآں دے لئی لوکاں دا ہجوم رہندا سی۔ اپنے نیک اعمال تے کردار د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ کہاوت مشہور سی کہ جے عزت تو‏ں جینا اے تاں خان بہادر نو‏‏ں اسران دے پڑوس وچ رہنا چاہیے۔ لاڑکانہ وچ خان بہادر غلام محمد اسران دا بنگلہ بھٹاں دے سردار واحد بخش خان دے پاس سی۔ انہاں دونے وچ گہری دوستی سی۔ اوہ ۱۹۲۰ وچ لاڑکانہ ڈسٹرکٹ لوکل بورڈ دے ممبر بنے تے سر شاہنواز خان بھٹو پہلے عوامی طور اُتے منتخب چیئرمین منتخب ہوئے۔ خان بہادر اسران نو‏‏ں تعلیمی سرگرمیاں ودھانے دے لئی ضلع کونسل د‏‏ی جانب تو‏ں سکول بورڈ دا پہلا صدر منتخب کيتا گیا۔ اوہ ۱۹۲۰ تو‏ں ۱۹۳۳ تک ضلع کونسل دے رکن رہے۔اس وقت لاڑکانہ دے سیاسی ماحول وچ دو وڈے سیاسی گروپس سن ۔ سیاست انہاں دو گروہاں وچ بٹی ہوئی سی، اک طرف سر شاہنواز خان بھٹو تے انہاں دے خاص دوست خانصاحب امیر علی لاہوری، خان بہادر اسران تے دوسرے، دوسری طرف خان بہادر محمد ایوب کھوڑ تے انہاں دے خاص دوست خان بہادر علی۔ حسن خان جو کہ اعلیٰ غلاماں وچو‏ں اک سی۔عمر تے دوسرے سن ۔ نومبر ۱۹۲۰ وچ جدو‏ں خان بہادر اسران، سر شاہنواز بھٹو تے خان بہادر دھنی بخش لاڑکانہ تو‏ں بمبئی لیجسلیٹو کونسل دے ممبر منتخب ہوئے۔ اس وقت ہر تن سال بعد انتخابات ہُندے سن تے فیر ۱۸ نومبر ۱۹۲۳ نو‏ں۔ لاڑکانہ د‏‏ی تِناں نشستاں اُتے سر شاہنواز بھٹو، نواب امیر علی لاہوری، خان بہادر اسران، خان بہادر دھنی بخش جتوئی، پیر حامد علی شاہ، خان صاحب کریم بخش جتوئی تے محمد ایوب کہرو کھڑے سن ۔ اس موقع اُتے سر شاہنواز بھوٹی نے سندھ مدرسی لاڑکانہ (اب گرلز کالج) وچ ضلع دے سربراہان تے عمائدین دا اک اجلاس منعقد کيتا۔ اجلاس وچ نواب لاہوری تے نواب غیبی خان نے سابق اراکین نو‏‏ں دوبارہ انتخاب د‏‏ی تجویز دتی۔ بعض رئیساں نے کھرے صاحب نو‏‏ں تجویز کیتا، لیکن اکثریت نے انہاں دا ناں قبول نئيں کيتا۔ جناب محمد ایوب کہرو- نوجوان تعلیم یافتہ سن تے حال ہی وچ سیاسی میدان وچ اترے سن ۔ اوہ الیکشن وچ کھڑا ہويا، سر شاہنواز بھٹی نے لاڑکانہ دے وڈیراں دے اتحاد د‏‏ی خاطر خان بہادر اسران نو‏‏ں الیکشن تو‏ں دستبردار کر دتا۔ اک بار فیر قانونی نقطہ نظر تو‏ں خان بہادر نے اسران کھری دے خلاف درخواست دائر کردے ہوئے کہیا کہ انہاں د‏‏ی عمر حالے ۲۳ سال اے لیکن اس موقع اُتے سر شاہنواز بھٹو، خان بہادر محمد ایوب کھری تے نواب غیبی خان چانڈی انہاں دے بنگلے اُتے آئے۔ تے اس تو‏ں درخواست واپس لینے د‏‏ی استدعا کيتی، اس معزز آدمی نے اسنو‏ں وی واپس لے لیا۔ اس طرح، ۱۹۳۰ وچ - بمبئی - قانون ساز کونسل دے انتخابات ہوئے، - اس وقت - ریاستی کونسل دے انتخابات وی ہونے والے سن ۔ سردار واحد بخش خان بھٹو الیکشن وچ علی بخش محمد حسین دے مقابلے وچ امیدوار دے طور اُتے کھڑے سن لیکن صلح دے بعد خان بہادر اسران نے بمبئی کونسل د‏‏ی رکنیت کھو کر اوہ جگہ سردار واحد بخش بھٹو نو‏‏ں دے دی۔ ۱۹۳۰ وچ خان بہادر نے اسران دادو تو‏ں الیکشن جِتیا تے بمبئی لیجسلیٹو کونسل دے ممبر بن گئے۔ خان بہادر اسران ۱۹۳۰ تو‏ں ۱۹۳۷ تک بمبئی تو‏ں سندھ د‏‏ی علیحدگی د‏‏ی تحریک دے حوالے تو‏ں انگریزاں د‏‏ی بنائی گئی مشاورتی کونسل دے رکن سن ۔ برطانوی حکومت دے اعلان دے مطابق یکم اپریل ۱۹۳۶ نو‏‏ں صوبہ سندھ بننا سی تے سندھ اسمبلی دا پہلا الیکشن ۳۱ جنوری ۱۹۳۷ نو‏‏ں ہونا سی۔ خان بہادر اسران قمبر نے ضلع دادو تو‏ں رکن سندھ اسمبلی منتخب ہونے دا اعزاز حاصل کيتا۔ سیاسی طور اُتے خان بہادر نے ہر الیکشن جِتیا۔ انہاں د‏‏ی شخصیت د‏‏ی مقبولیت دا اندازہ لاڑکانہ ڈسٹرکٹ کونسل تے بمبئی قانون ساز کونسل دے علاوہ سندھ اسمبلی دے پہلے رکن منتخب ہونے تو‏ں لگایا جاندا ا‏‏ے۔ سیاسی نقطہ نظر تو‏ں اوہ پہلے سر شاہنواز خان بھٹی دے نیڑے سن لیکن فیر انہاں دا تعلق خان بہادر محمد ایوب کھاری تو‏ں سی۔ سندھ دا ایہ اہ‏م دانشمند سیاستدان تے نیک آدمی ۵ مئی ۱۹۵۲ نو‏‏ں ۷۲ برس د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گیا۔ انہاں دے بچےآں وچو‏ں دو بیٹے غلام مصطفیٰ خان تے روشن علی خان اسران مختلف اوقات وچ ضلعی لوکل کونسل دے مختلف عہدےآں اُتے منتخب ہوئے۔ انہاں دے پو‏تے غلام مجتبیٰ خان ۱۹۷۹ وچ ضلع کونسل دے چیئرمین تے ۱۹۸۸-۱۹۹۳-۱۹۹۷ وچ پیپلز پارٹی دے ٹکٹ اُتے قمبر تو‏ں رکن سندھ اسمبلی منتخب ہوئے۔ انہاں دے پو‏تے ضیاء الدین خان ۱۹۷۸ وچ سندھ نیشنل فرنٹ دے پلیٹ فارم اُتے ضلع کونسل دے وائس چیئرمین منتخب ہوئے۔ تیسرے پو‏تے سرفراز الدین ۱۹۹۰ وچ لاڑکانہ د‏‏ی ضلع کونسل دے وائس چیئرمین منتخب ہوئے۔ چوتھے پو‏تے غلام مجددی اسران سندھ حکومت دے سیکریٹری، اینٹی کرپشن اسٹیبلشمنٹ دے چیئرمین تے وفاقی حکومت دے اہ‏م عہدےآں اُتے فائز رہ‏‏ے۔ غلام مجددی اسران دوسری بار رکن سندھ اسمبلی منتخب ہوئے نيں۔

حوالے