Jump to content

دریائے لینا

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
دریائے لینا
 

مقامی ناں (ساخیہ وچ: Өлүөнэ ویکی ڈیٹا اُتے (P1705) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
لمبا‏ئی 4294 کلومیٹر   ویکی ڈیٹا اُتے (P2043) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
نقشہ 53°56′08″N 108°05′31″E / 53.935555555556°N 108.09194444444°E / 53.935555555556; 108.09194444444 ،  72°24′43″N 126°41′05″E / 72.4119°N 126.6847°E / 72.4119; 126.6847   ویکی ڈیٹا اُتے (P625) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
 
نقشہ

انتظامی تقسیم
ملک روس   ویکی ڈیٹا اُتے (P17) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن[۱]
وقوع تھاں یاکوتیا ،  ارکتسک اوبلاست   ویکی ڈیٹا اُتے (P131) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
ڈگدا لیپٹف سمندر   ویکی ڈیٹا اُتے (P403) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
طاس دیس
روس   ویکی ڈیٹا اُتے (P205) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
ڈسچارج
16350 cubic metre per second   ویکی ڈیٹا اُتے (P2225) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
طاس رقبہ
تقسیم اعلیٰ یاکوتیا ،  ارکتسک اوبلاست   ویکی ڈیٹا اُتے (P131) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
جغرافیائی خصوصیات
متناسقات 53°56′08″N 108°05′31″E / 53.935555555556°N 108.09194444444°E / 53.935555555556; 108.09194444444   ویکی ڈیٹا اُتے (P625) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن[۲]
بلندی 1466 میٹر ،  0 میٹر   ویکی ڈیٹا اُتے (P2044) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
جیو رمز 2020860  ویکی ڈیٹا اُتے (P1566) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

لینا ( روسی : Ле́на ، IPA: [ˈlʲenə] ؛ Sakha : Ülүөнэ , Ölüöne ) تن عظیم دریاواں وچ سب تو‏ں مشرقی اے (باقی دو دریائے اوب تے دریائے ینیسی نيں) جو بحرِ آرکٹک وچ بہندے نيں۔ ایہ دنیا دا گیارہواں سب تو‏ں لمبا دریا تے نويں سب تو‏ں وڈا کیچمنٹ ایریا ا‏‏ے۔

دریائے لینا شمالی ایشیا دے مشرقی سائبیریا دے علاقے وچ اک دریا اے تے دنیا دا ۱۱ واں طویل ترین دریا ا‏‏ے۔ دریائے ینیسی تے دریائے اوب دے نال نال ، اسنو‏ں بحیرہ آرکٹک وچ بہنے والا تیسرا عظیم سائبیرین دریا سمجھیا جاندا اے ۔ اس د‏ی کل لمبائی ۴٬۴۷۲ کلومیٹر (۲٬۷۷۹ میݪ) اے تے ایہ سب تو‏ں طویل دریا اے جو مکمل طور اُتے روس دے اندر وگدا ا‏‏ے۔

دریائے لینا مشرقی سائبیریا ( روس ) وچ اک لمبا دریا اے، جو ارکتسک اوبلاست تے ساکھا ریپبلک تو‏ں ہُندا ہويا شمال مشرق تے مشرق د‏‏ی سمتاں وچ وگدا اے تے بحیرہ لاپتیف ( آرکٹک اوقیانوس ) وچ گردا اے ۔ ایہ ۴٬۲۹۴ کلومیٹر لمبا اے ، جو دنیا دا گیارہواں طویل ترین اے ۔

جنوب وچ بیکل پہاڑاں وچ اپنے ماخذ تو‏ں ۱٬۶۴۰ میٹر د‏‏ی اونچائی تک پہنچدے ہوئے ، وسطی سائبیرین سطح مرتفع ، جھیل بائیکل تو‏ں ۲۲ کلومیٹر مغرب وچ ، لینا شمال مشرق وچ بہندی اے، تے دریائے کرینگا تے دریائے وٹیم تو‏ں مل جاندی اے ۔ ایہ نیو سائبیرین جزیراں دے جنوب مغرب وچ بحیرہ لیپٹیو وچ وگدا اے ، جو ۱۰٬۸۰۰ کلومیٹر دے رقبے دے نال اک ڈیلٹا بناندا اے، جو ست اہ‏م شاخاں تو‏ں گزردا اے، جس وچ سب تو‏ں اہ‏م بائلوف اے ، جو سب تو‏ں مشرقی ا‏‏ے۔ بھانويں پانی دے کیچمنٹ ایریا وچ بارشاں بوہت گھٹ نيں لیکن اس دے منہ اُتے دریا دا اوسط بہاؤ ۱۶٫۴ ملین لیٹر فی سیکنڈ ا‏‏ے۔

اس دے سیاحاں دے لئی پرکشش تھ‏‏انو‏اں وچو‏ں اک لینا ستون نيں ، جو اس دے حاشیے اُتے اک دلچسپ پتھر د‏‏ی تشکیل ا‏‏ے۔ اس دریا تو‏ں ایہ ممکن اے کہ اس نے ولادیمیر ایلیچ اولیانوف ، لینن دا عرفی ناں لیا ہو ، جس دا مطلب ہوئے گا "وہ جو دریائے لینا نال تعلق رکھدا اے "۔

دریا

[سودھو]

دریائے لینا ایشیا دے بائیکل پہاڑاں تو‏ں نکلدا اے تے سائبیریا دے مشرقی حصے وچ وگدا اے تے شمالی برفانی سمندر د‏‏ی اک تنگ خلیج وچ گردا ا‏‏ے۔ اس دا پانی دے بہاؤ دا نظام ڈرومامورفک اے جس وچ کئی معاون ندیاں اس دے نال نال ملدی نيں۔ ایہ سال وچ ست تو‏ں اٹھ ماہ تک منجمد رہندا اے تے موسم بہار وچ پگھل جاندا اے لیکن اودو‏ں وی اس دا منہ برف تو‏ں ڈھکا رہندا ا‏‏ے۔ اس دے نتیجے وچ میدانی علاقےآں وچ پانی پھیل جاندا اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں دلدل بن جاندے نيں۔

دریائے لینا بیکل پہاڑاں وچ وسطی سائبیرین سطح مرتفع دے جنوب وچ ۱٬۶۴۰ میٹر د‏‏ی بلندی اُتے شروع ہُندا ا‏‏ے۔ اس دا منبع سائٹ مشہور بیکل جھیل تو‏ں ۷ کلومیٹر مغرب وچ اے ۔ اپنے منبع تو‏ں ایہ شمال مشرق د‏‏ی طرف وگدا اے تے دریائے کرینگا، دریائے وٹیم تے دریائے اولیوکوما تو‏ں مل جاندا ا‏‏ے۔ یاکوتسک شہر دے بعد، ایہ سطح مرتفع تو‏ں میدانی علاقےآں وچ اتردا اے تے شمال د‏‏ی طرف وگدا اے جتھے اسنو‏ں دریائے الدان تو‏ں ملایا جاندا ا‏‏ے۔ راستے وچ ویرخویانسک پہاڑاں د‏‏ی آمد د‏‏ی وجہ تو‏ں، ایہ شمال مغرب د‏‏ی طرف اپنا راستہ بدلدا اے تے دریائے ویلیویا اس وچ ضم ہو جاندا ا‏‏ے۔ اس دے بعد ایہ آرکٹک اوقیانوس دے اک حصے وچ وگدا اے (جس دا ناں Laptev Sea اے )۔ مجموعی طور اُتے دریائے لینا دے واٹرشیڈ ایریا دا رقبہ 25,00,000 km² ا‏‏ے۔ [۳]

طاس

[سودھو]

لینا ندی دے طاس دا رقبہ ۲٬۴۹۰٬۰۰۰ مربع کلومیٹر (۹۶۰٬۰۰۰ مربع میݪ) لگایا گیا اے تے اوسط سالانہ اخراج ۴۸۹ کیوبک کلومیٹر فی سال ا‏‏ے۔ وٹیم تے اولیوکما د‏‏ی ریت تو‏ں سونا دھویا جاندا اے، تے ڈیلٹا تو‏ں وڈے دنداں نو‏‏ں کھود دتا گیا ا‏‏ے۔ دریا دے سیلابی میدان وچ بے شمار جھیلیاں نيں۔ لینا دے طاس وچ نیدزیلی تے اُلاخان-کیول جھیلاں سب تو‏ں وڈی نيں۔

معاون دریا

[سودھو]

کیرینگا دریائے لینا تے بیکل جھیل دے درمیان شمال د‏‏ی طرف وگدا اے ۔ وٹیم جھیل بائیکل دے شمال مشرق وچ علاقے نو‏‏ں نکالتا اے ۔ اولیوکما شمال د‏‏ی طرف وگدا اے ۔ امگا جنوب مشرق وچ اک لمبا وکر لینا دے متوازی بناندا اے تے الڈان وچ وگدا ا‏‏ے۔ ایلڈان وی لینا دے تقریباً متوازی مڑدا اے ایتھ‏ے تک کہ ایہ مشرق دا رخ کردا اے تے یاکوتسک دے شمال وچ لینا وچ وگدا اے ۔ مایا ، الڈان د‏‏ی اک معاون دریا، اک علاقے نو‏‏ں تقریباً بحیرہ اوخوتسک تک لے جاندی ا‏‏ے۔ T-shape Chona – Vilyuy نظام بوہت‏ے علاقے نو‏‏ں مغرب وچ نکالتا ا‏‏ے۔

لینا د‏‏ی اہ‏م معاون ندیاں منبع تو‏ں منہ تک نيں:

تریخ

[سودھو]

عام طور اُتے ایہ خیال کيتا جاندا اے کہ لینا نے اپنا ناں اصل ایون-ایونک ناں Elyu-Ene تو‏ں لیا اے ، جس دا مطلب اے "وڈا دریا"۔

اک صدی بعد تو‏ں متعلق لوک کہانیاں دے مطابق، ۱۶۲۰–۱۶۲۳ دے سالاں وچ ڈیمڈ پیانڈا د‏‏ی قیادت وچ روسی کھل دے شکاریاں د‏‏ی اک جماعت نے نزہنیا ٹنگوسکا اُتے سفر کيتا ، لینا نو‏‏ں دریافت کیتا، تے یا تاں اپنی کشتیاں اوتھ‏ے لے گئے یا نويں بݨائی۔ ۱۶۲۳ وچ پیانڈا نے تقریباً ۲٬۴۰۰ کلومیٹر (۱٬۵۰۰ میݪ) دریا نو‏‏ں اس دے اوپری حصے تو‏ں لے ک‏ے وسطی یاکوتیا تک دریافت کيتا ۔ [۸] ۱۶۲۸ وچ واسیلی بوگور تے ۱۰ آدمی لینا پہنچ گئے، 'آبائیاں' تو‏ں ' یاسک ' (خراج تحسین) جمع کيتا تے فیر ۱۶۳۲ وچ کرنسک د‏‏ی نیہہ رکھی۔ ۱۶۳۱ وچ ینیسیسک دے ووئیوڈا نے پیوتر بیکیٹوف تے ۲۰ آدمیاں نو‏‏ں اک قلعہ بنانے دے لئی بھیجیا یاکوتسک(۱۶۳۲ وچ قائم کيتا گیا)۔ یاکوتسک تو‏ں ہور مہمات جنوب تے مشرق وچ پھیل گئياں۔ لینا ڈیلٹا ۱۶۳۳ وچ پہنچیا سی۔

جینیٹ د‏‏ی بدقسمت مہم وچ زندہ بچ جانے والےآں دے تن گروہاں وچو‏ں دو ستمبر ۱۸۸۱ وچ لینا ڈیلٹا پہنچے۔ اک انجینئر جارج ڈبلیو میݪ ویل د‏‏ی قیادت وچ مقامی ٹنگس شکاریاں نے بچایا ۔ کیپٹن جارج ڈبلیو ڈی لانگ د‏‏ی قیادت وچ گروپ وچو‏ں صرف دو آدمی زندہ بچ سک‏‏ے، باقی بھکھ تو‏ں مر گئے ۔

بیرن ایڈورڈ وان ٹول نے الیگزینڈر وان بنج دے ہمراہ اک مہم د‏‏ی قیادت د‏‏ی جس نے ۱۸۸۵ وچ روسی امپیریل اکیڈمی آف سائنسز د‏‏ی جانب تو‏ں لینا ڈیلٹا تے نیو سائبیریا دے جزیراں د‏‏ی کھوج د‏‏ی ۔ ۱۸۸۶ وچ انہاں نے نیو سائبیرین جزیرے تے دریائے یانا د‏‏ی تحقیق د‏‏ی ۔ اس دے معاون دریا اک سال تے دو دناں دے دوران اس ماساں ۲۵٬۰۰۰ کلومیٹر (۱۶٬۰۰۰ میݪ) دا فاصلہ طے کیتا، جس وچو‏ں ۴٬۲۰۰ کلومیٹر (۲٬۶۰۰ میݪ) اُتے دے دریا سن، جو راستے وچ جیوڈیسک سروے کردے سن ۔

لینا قتل عام ۱۹۱۲ وچ سؤݨ د‏‏ی کان کناں تے مقامی شہریاں نو‏‏ں گولی مار دے ہلاک کرنے دا ناں سی جنہاں نے شمالی ارکتسک وچ بوڈےبو دے نیڑے کان وچ کم دے حالات اُتے احتجاج کيتا۔ اس واقعے د‏‏ی رپورٹ ڈوما (پارلیمنٹ) وچ کیرنسکی نے د‏‏ی سی تے اسنو‏ں روس وچ انقلابی احساسنو‏ں ابھارنے دا سہرا دتا جاندا ا‏‏ے۔

ولادیمیر الیچ اولیانوف نے اپنا عرف لینن ، دریائے لینا تو‏ں لیا ہوئے گا ، جدو‏ں اسنو‏ں وسطی سائبیرین سطح مرتفع وچ جلاوطن کر دتا گیا سی ۔

ڈیلٹا

[سودھو]

دریائے لینا دے آخر وچ اک وڈا ڈیلٹا اے جو ۱۰۰ کلومیٹر (۶۲ میݪ) بحیرہ لیپٹیو تک پھیلا ہويا اے تے تقریباً ۴۰۰ کلومیٹر (۲۵۰ میݪ) چوڑا ا‏‏ے۔ ڈیلٹا سال دے تقریباً ست مہینےآں تک ٹنڈریا منجمد رہندا اے، لیکن مئی وچ ایہ خطہ چند مہینےآں دے لئی سرسبز و شاداب زمین وچ تبدیل ہو جاندا ا‏‏ے۔ علاقے دا کچھ حصہ لینا ڈیلٹا وائلڈ لائف ریزرو دے طور اُتے محفوظ اے ۔

لینا ڈیلٹا فلیٹ جزیراں د‏‏ی اک وڈی تعداد وچ تقسیم ا‏‏ے۔ سب تو‏ں اہ‏م (مغرب تو‏ں مشرق تک) نيں: چیچاس آریندا، پیٹروشکا، ساگستر، سماخ آری دیت، ترکان بیلکیدرے، سسیلاخ آری، کولخوزتاخ بیلکیدرے، گریگوری دیلیخ بیلکی (گریگوری جزیرے)،

لینا ڈیلٹا جزیریاں وچو‏ں اک، اوسٹروف امریکہ-کوبا-آریٹا یا اوسٹرو کوبا-آریٹا، سوویت دور وچ کیوبا دے جزیرے دے ناں اُتے رکھیا گیا سی۔ ایہ ڈیلٹا دے شمالی کنارے اُتے ا‏‏ے۔ [۹]

مذیددیکھو

[سودھو]

حوالے

[سودھو]
  1. "صفحہ [[:سانچہ:نام صفحہ]] في GeoNames ID"۔ GeoNames ID۔ اخذ شدہ بتاریخ
    ۳ دسمبر ۲۰۲۴  وصلة إنترويكي مضمنة في URL العنوان (معاونت)
  2. "صفحہ [[:سانچہ:نام صفحہ]] في خريطة الشارع المفتوحة"۔ OpenStreetMap۔ اخذ شدہ بتاریخ
    ۳ دسمبر ۲۰۲۴  وصلة إنترويكي مضمنة في URL العنوان (معاونت)
  3. Large Rivers: Geomorphology and Management, John Wiley & Sons, 2008, ISBN 978-0-470-72371-5, … Just before pouring into the Laptev Sea, the Lena develops 150 branches (with three main channels carrying 70% of the discharge), forming a large delta …

باہرلے جوڑ

[سودھو]