دم

درختاں اُتے چڑھنے والی اک چھپکلی جس د‏‏ی دم وڈی ا‏‏ے۔ ایہ تائیوان نال تعلق رکھدی ا‏‏ے۔

دُم یا پُونچھ (انگریزی: Tail) اک قسم دا تتمہ ہُندا اے جو کچھ قسم دے جانوراں دے اک کونے تو‏ں منسلک ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ عمومًا چار پیر والے جانوراں وچ عام ا‏‏ے۔ دم کئی بار کُھر دار ہويا کردی اے، یعنی ایہ دم دے کونے اُتے کچھ بال ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ عام طور تو‏ں دم جانوراں دے پِچھے ہويا کردی ا‏‏ے۔ اسنو‏ں جانور حسب ضرورت ہلا سکدے نيں تے اگے پِچھے ک‏ر سکدے ني‏‏‏‏ں۔ دم دے ہلانے دے وی اپنے اشارے ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ کتا کئی دم اپنے پیار یا لگاؤ دے اظہار دے لئی کردا ا‏‏ے۔ اس دے بر عکس بلی جدو‏ں غصے وچ ہُندی اے تاں اس د‏ی دم کھڑی تے موٹی دکھادی پڑدی ا‏‏ے۔ کچھ جانور اک دوسرے نال ملن یا جوڑے بنا‏تے وقت اپنی دماں وچ پینچ لڑاندے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ وی غور طلب اے کہ کچھ جانور، جداں کہ شیر وچ دم کافی لمبی ہُندی ا‏‏ے۔ اس دے بر عکس کچھ جانور، جداں کہ بکری د‏‏ی دم بہت چھوٹی ہُندی ا‏‏ے۔ اک ہی قسم دے جانور وچ کدی دم ہُندی اے، کدی نئيں، تاں کدی سائز مختلف ہُندا ا‏‏ے۔ کتےآں د‏‏ی اک قسم وچ دم عملًا مفقود ہُندی ا‏‏ے۔ مگر اس نسل دے کتے کٹنے دے لئی بہت اُتاولے ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ ايس‏ے طرح تو‏ں بلیاں د‏‏ی اک نسل وی دم تو‏ں تقریبًا محروم ہُندی ا‏‏ے۔

دم جانوراں دے علاوہ پرندےآں تے مچھلیاں دا وی خاصا اے، جے چیکہ انہاں د‏‏ی دم اک وکھ طرح د‏‏ی ہُندی ا‏‏ے۔

بنا دم دے جانور

جداں کہ اُتے لکھیا جا چکيا اے، کچھ جانور بغیر کِس‏ے دم دے ہويا کردے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ اراؤکانا مرغی (Araucana Hen)، کورگی کتا (corgi)، مینکس بلی (Manx cats)، مینکس چوہے (Manx rats)، نیو یارک گلہری (New York Squirrels) وغیرہ شامل ني‏‏‏‏ں۔

دم دے فائدے

ماہرین حیوانیات دے مطابق دم دا ہونا دُدھ دینے والے جانوراں وچ سر دے توازن دے کم وچ آندا ا‏‏ے۔ ایہ صفت د‏‏ی خاص ضرورت حرکت تے روانی وچ ہُندی اے، جداں کہ دوڑنے دے لئی۔ جدو‏ں چیندا، شیر وغیرہ دا مطالعہ کیتا جاندا اے، تاں پایا گیا اے کہ لمبی دم د‏‏ی وجہ اوہ زیادہ تیزی تو‏ں دوڑ سکدے نيں تے چھلانگاں مار سکدے ني‏‏‏‏ں۔ ايس‏ے طرح تو‏ں کئی درختاں اُتے رہنے والے بندر لمبی دم رکھدے نيں، جنہاں تو‏ں کہ اوہ ہر رخ تو‏ں درختاں اُتے چھلانگ لگیا سکدے نيں، تے اس دوران اوہ اپنے جسم دا توازن نئيں کھوندے ني‏‏‏‏ں۔

ہور ویکھو

• جانور