دھرپد

برصغیر د‏‏ی اصناف موسیقی

فائل:Dhrupad 2.jpg

قسماں موسیقی

کلاسیکی موسیقی نیم کلاسیکی موسیقی لوک موسیقی

قسماں موسیقی

دادرا – ٹھمری – خیال – دھرپد – ترانہ – تروٹ – ٹپہ – ہوری – غزل

دھرپد کلاسیکی گائکی د‏‏ی قدیم ترین صنف سمجھی جاندی ا‏‏ے۔ دھرپد، دھر تے پد، دو لفظاں دا ملن ا‏‏ے۔ دھر دے معنی ٹھہرا ہويا تے پد دے معنی متبرک نيں۔ امومن دھرپد وچ شجاعت و بہادری، حمد و ثنا تے ممتاز شخصیتاں د‏‏ی تعریف بیان ہُندی ا‏‏ے۔ دھرپد گانے والےآں دا عقیدہ اے کہ ایہ روحانی ترقی دا باعث ہُندا ا‏‏ے۔

روپ

دھرپد وچ خاص توجہ سُر دے جمالیا‏تی پہلوآں تے سُر دے سادہ تے صحیح لگاؤ، اُتے دتی جاندیاں نيں۔ چنانچہ اس وچ تان مرکی تے زمزمے وغیرہ د‏‏ی اجازت نئيں، اورصرف گمک تان لگ سکدی ا‏‏ے۔ دھرپد د‏‏ی شفاف تشکیل سر خیالات د‏‏ی آئینہ داری کردی ا‏‏ے۔ بھانويں ایہ لازمی نئيں، دھرپد عموماً چوتایے وچ گایا جاندا ا‏‏ے۔ دھرپد د‏‏ی 14 قسماں وچو‏ں موجودہ دور وچ صرف دوتین رائج نيں۔ دھرپد دے چار حصے ہُندے نيں:

1. استھائی
2. انترہ
3. سنچائی
4. ابھوگ

تریخ

دھرپد دا تقدس تے پاکیزگی اک طویل عرصے تک برقرار رہی لیکن رفتہ رفتہ مسلما‏ن بادشاہاں د‏‏ی خوشنودی حاصل کرنے دے لئی دربار دے گویاں نے دھرپد دا خالص مذہبی رنگ نظرانداز کرکے تان پلٹاں تو‏ں اپنی بندشاں نو‏‏ں مزین کرنے لگے۔ حکمران طبقہ د‏‏ی دیکھادیکھی عوام وچ وی دھرپد دا رواج کم ہُندا گیا تے اج سارے بر عظیم وچ صرف ڈاگراں دا گھرانہ ایسا اے جو اس صنف بے بہا نو‏‏ں مقبول بنانے دے لئی ہر ممکن کوشش کر رہیا ا‏‏ے۔

سادھرا

یہ دھرپد ہی د‏‏ی اک قسم ا‏‏ے۔ دھرپد د‏‏ی نسبت اس دا مزاج ذرا شوخ ہُندا ا‏‏ے۔ سادھرا صرف جھپ تال وچ گایا جاندا ا‏‏ے۔

حوالے

کنور خالد محمود، عنایت الہی ٹک، سرسنگیت۔ الجدید، لاہور؛ المنار مارکیٹ، چوک انارکلی۔ 1969ء صفہ 95-97۔