راجپوت مصوری
راجپوت پینٹنگ، جس نوں راجستھان پینٹنگ وی کیہا جاندا اے، مکھ طور اُتے ۱۷ویں صدی دوران اتری بھارت وچ راجپوتانا دے شاہی درباراں وچ ترقی یافتہ اتے ودھیا۔ مغل مختصر چتر دی روایت وچ سکھلائی حاصل کلاکار شاہی مغل دربار توں کھنڈے گئے سن اتے پینٹنگ دیاں مقامی پرمپراواں، خاص طور اُتے ہندو مذہبی مہانکاوِ، مہابھارت اتے رامائن نوں درساؤن والیاں سٹائلاں نوں وی ترقی یافتہ کیتا گیا سی۔
موضوع وکھو-وکھرے سن، پر ستادھاری پروار دے پورٹریٹ، اکثر شکار جاں اوہناں دیاں روزانہ دیاں سرگرمیاں وچ رجھے ہوئے، عام طور اُتے مشہور سن، جویں کہ مہانکاوِ جاں ہندو اساطیر دے برتانتک نظارہ سن، اتے نال ہی انجان لوکاں دے کجھ سٹائل دے نظارہ سن۔
رنگ کجھ کھنجاں، پودیاں دے سروتاں، اتے شنکھ شیلاں توں کڈھے گئے سن، اتے قیمتی پتھراں دی پروسیسنگ ولوں وی لئے گئے سن۔ سونا اتے چاندی دی ورتوں کیتی جاندی سی۔ لوڑیندے رنگاں دی تیاری اکّ لمبی عمل سی، جس وچ کئی وار دو ہفتے لگ جاندے ہن۔ روائتی طور اُتے، ودھیا برش عام سن۔[حوالہ درکار]
سامان
[سودھو]جدوں کہ راجپوت چتراں وچ تھیم دی بہتات موجود اے، راجپوت رچناواں وچ پایا جان والا اکّ سانجھا نمونہ سپیس دی ادیشپورن ہیراپھیری اے۔ خاص طور اُتے، پھلر سپیس نوں شامل کرن دا مطلب سیماواں دی کمی اتے اکھراں اتے لینڈسکیپاں دی اٹٹتا اُتے زور دینا اے۔ اس طرحاں، بھوتک پاتراں دی وئکتیگتتا نوں لگبھگ ردّ کر دتا گیا اے، جس نال درسایا گیا پچھوکڑ اتے انسانی چتراں دوواں نوں برابر جذباتی ہون دی اجازت دتی گئی اے۔[حوالہ درکار]
پوری طرحاں فنی نظریہ توں باہر، راجپوت پینٹنگاں نوں اکثر سیاسی طور اُتے الزام دتا جاندا سی اتے اس ویلے دیاں سماجی قدراں-قیمتاں اُتے ٹپنی کیتی جاندی سی۔ میواڑ دے حکمران چاہندے سن کہ ایہہ پینٹنگ اوہناں دیاں اچھاواں نوں درساؤن اتے اوہناں دی وراثت نوں قائم کرن۔ اس لئی، مصوری اکثر اکّ حکمران دی وراثت جاں بہتر سماج وچ کیتے گئے اوہناں دے بدلاء دے اشارہ سن۔[حوالہ درکار]
ایہہ دوویں کارک راجپوت چتراں نوں مغل رچناواں توں واضع طور اُتے وکھرا کردے ہن۔ جدوں کہ اکّ کالکرمک نظریہ توں، ایہہ دوویں سبھیاچار اکّ دوجے نال ٹکراؤندے ہن، راجپوت مصوری نے صرف مغل فیشن اتے تہذیبی میاراں نوں اپنایا۔ مشہور مغل کلاکاراں (جویں کہ گووردھن، ہاشم، آدی) ولوں ورتے گئے چتر وچ سٹیک برابریواں ورگے عنصر راجپوت رچنا وچ نہیں ملدے۔ اسے طرحاں، راجپوت تکنیکاں مکھ طور اُتے مغل چتراں وچ نہیں ویکھیاں جاندیاں ہن۔ جویں کہ کلا اتہاسکار ملو بیچ کہندا اے، "اٹھارویں صدی دے شروع وچ، ۔ ۔ ۔ راجپوت پینٹنگ روایتی مغل رویئے توں ارادے وچ پچھاننیوگ طور اُتے وکھری اے"[۱]
سکول
[سودھو]
۱۶ویں صدی دے اخیر وچ، راجپوت کلا سکولاں نے فارسی، مغل، چینی اتے یورپیئن ورگے دیسی اتے غیرملکی پرجذبات نوں جوڑ کے، ولکھن سٹائلاں دا ترقی کرنا شروع کیتا۔[۳] راجستھانی پینٹنگ وچ چار پرمکھ سکول ہن جیہناں دے اندر کئی فنی سٹائلاں اتے اپ سٹائلاں ہن جو وکھ-وکھ ریاستاں وچ لبھیاں جا سکدیاں ہن جیہناں نے ایہناں کلاکاراں دی سرپرستی کیتی سی۔ چار پرمکھ سکول ہن:
- میواڑ سکول، چونڈ، ناتھولوں، دیوگڑھ، ادےپور اتے ساور دیاں پینٹنگ سٹائلاں والا۔
- مارواڑ سکول، کشنگڑھ، بیکانیر، جودھ پور، ناگور، پالی اتے گھنیراؤ دیاں پینٹنگ سٹائلاں والا۔
- کوٹا، بوندی اتے جھالاواڑ دیاں پینٹنگ سٹائلاں والا ہڈوٹی سکول
- دھوندر سکول، امبر، جے پور، شیکھاوتی اتے انارا دیاں پینٹنگ سٹائلاں والا۔
ایہہ وی ویکھو
[سودھو]
- دلچند، ۱۸ویں صدی دا اکّ راجپوت کلاکار
- مغل مصوری
- تنجور پینٹنگ
- سکھ کلا
نوٹس
[سودھو]- ↑ Beach, 175
- ↑ "Krishna and Radha". Philadelphia Museum of Art. http://www.philamuseum.org/collections/permanent/76766.html.
- ↑ Neeraj, Jai Singh (1991). Splendour Of Rajasthani Painting. New Delhi: Abhinav Publications, 13. ISBN 9788170172673.
حوالے
[سودھو]- بیچ، ایم، (۱۹۹۲)। ۱۷۰۰–۱۸۰۰: راجپوت پینٹنگ دا دبدبا۔ مغل اتے راجپوت پینٹنگ وچ (دِ نیو کیمبرج ہسٹری آف انڈیا، pp. 174-213)। کیمبرج: کیمبرج یونیورسٹی پریس۔ doi:10.1017/CHOL9780521400275.008
- کوسک، سٹیون۔ (۱۹۹۷)। بھارتی عدالتی مصوری، ۱۶ویں-۱۹ویں صدی۔ میٹروپولیٹن میوزیم آف آرٹ۔ ISBN 0870997831
ہور پڑھنا
[سودھو]- سٹی پیلیس میوزیم، ادےپور؉ : میواڑ دے درباری جیون دیاں تصویراں । اینڈریو ٹاپسفیلڈ، پنکج شاہ، سرکاری عجائب گھر، ادےپور؉ ولوں۔ میپن، ۱۹۹۰. ISBN 094414229X
- راجستھانی پینٹنگ دی شان، جےَ سنگھ نیرج ولوں۔ ابھنو اشاعتاں، ۱۹۹۱. ISBN 81-7017-267-5 ۔
- راجستھان دی کلا اتے کلاکار: رادھاکرشن وششٹ ولوں مغربی بھارتی پینٹنگ سکول دے حوالے نال میواڑ دی کلا اتے کلاکاراں اُتے اکّ ادھئین । ابھنو اشاعتاں، ۱۹۹۵। ISBN 81-7017-284-5 ۔
- جیون سوڈھی ولوں بوندی سکول آف پینٹنگ دا ادھئین । ابھنو اشاعتاں، ۱۹۹۹. ISBN 81-7017-347-7
- ادےپور؉ وکھے کورٹ پینٹنگ: میواڑ دے مہاراناں دی سرپرستی ہیٹھ کلا، اینڈریو ٹاپسفیلڈ، میوزیم رائٹبرگ ولوں۔ آرٹبس ایشیا پبلیشرز، ۲۰۰۱। ISBN 3-907077-03-2 ۔
- راجپوت پینٹنگ، آنند کے۔ کومارمالک ولوں، ناشر بی۔آر۔ پبلشنگ کارپوریشن، ۲۰۰۳। ISBN 81-7646-376-0 ۔
- ناتھولوں دے کلاکار: راجستھان وچ پینٹنگ دا مشق، ٹرائنا لیونز ولوں۔ انڈیانا یونیورسٹی پریس، ۲۰۰۴. ISBN 0-253-34417-4 ۔
- گھوش، پی۔ (۲۰۱۲)। راجپوت کورٹ پینٹنگ وچ روایت دی بدھی۔ آرٹ بلیٹن، ۹۴ (۴)، ۶۵۰–۶۵۲।
- ڈیلریمپل، ولیئم، (۲۰۱۶)। [۱] راجپوت کلا دا سندر، جادوئی دنیا۔ ] نیویارک ریویو آف بکس، ۲۶ نومبر ۲۰۱۶।
باہری لنک
[سودھو]- بھارتی مدھکالی پینٹنگ سکول - راجپوت پینٹنگ Archived ۲۰۲۱-۰۴-۱۷, at the وے بیک مشین