راکھال داس بینرجی

راکھل داس بینرجی Rakhaldas Bandyopadhyay
جم	12 اپریل 1885   بہرام پور، ضلع مرشداباد، بنگال پریذیڈنسی، برطانوی ہند دے صوبے تے علاقے
وفات	23 مئی 1930 (45 سال)  کولکاتہ، بنگال پریذیڈنسی، برطانوی ہند دے صوبے تے علاقے
قومیت	برطانوی ہندوستانی
زوجہ	کمچن مالا دیوی
عملی زندگی
مادر علمی	کلکتہ یونیورسٹی پریزیڈنسی یونیورسٹی، کولکاتا
پیشہ	مؤرخ، ماہر آثار قدیمہ
مادری زبان	بنگالی
پیشہ ورانہ زبان	بنگالی
ملازمت	بنارس ہندو یونیورسٹی ،  کلکتہ یونیورسٹی

راکھل داس بینرجی (Rakhaldas Banerji / Rakhaldas Bandyopadhyay) (ہندی: राखालदास बनर्जी) جنہاں نو‏ں عام طور اُتے آر ڈی بینرجی دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے اک ہندوستانی مورخ سن ۔ انہاں نو‏ں ہڑپہ رہتل دے مقام موئن جو دڑو د‏‏ی دریافت دے لئی جانیا جاندا ا‏‏ے۔

حالات زندگی

راکھل داس بینرجی د‏‏ی پیدائش 12 اپریل 1885ء وچ بہرام پور، ضلع مرشد آباد، بنگال پریذیڈنسی وچ ہويا۔ اوہ اک بنگالی خاندان نال تعلق رکھدے سن ۔ انہاں دے والد دا ناں متی کال تے والدہ دا ناں کالی متی سی۔ ابتدائی تعلیم کرشناتھ اسکول بہرام پور وچ حاصل کيتی انٹرمیڈیٹ تے گریجویشن د‏‏ی تعلیم 1903ء وچ پریذیڈنسی کالج کلکتہ تو‏ں حاصل کيتی، جدو‏ں کہ بی اے (آنرز) 1907ء وچ پاس کيتا۔ فیر 1910ء وچ کلکتہ یونیورسٹی تو‏ں تریخ دے مضمون وچ ماسٹرز د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی ۔ راکھل داس بینرجی اک تریخ دان، محقق، ناول نگار تے افسانہ نگار سن ۔ اوہ اس دے علاوہ آثار قدیمہ دے ماہر، کتبات تے قدیم تحریراں پڑھنے دے ماہر سن ۔ 1910ء ہندوستان دے آثار قدیمہ دے محکمہ آرکیالوجیکل سروے آف انڈیا وچ ملازمت اختیار کيتی تے کلکتہ میوزیم اسسٹنٹ کیوریٹر مقرر ہوئے۔ 1917ء وچ آرکیالوجیکل سروے آف انڈیا وچ اسسٹنٹ سپریٹنڈنٹ دے عہدے اُتے مقرر ہو گئے۔ ویلے تاں پہلے ریٹائرمنٹ لے ک‏ے کلکتہ یونیورسٹی وچ پروفیسر مقرر ہو گئے۔ اس دے بعد بنارس ہندو یونیورسٹی چلے گئے جتھے اوہ اپنی وفات تک یعنی 23مئی 1930ء تک تدریسی خدمات انجام دیندے رہ‏‏ے۔ راکھل داس بینرجی بنیادی طور اُتے ادیب سن ۔ انہاں لاتعداد افسانے تے ناول بنگالی بولی وچ تحریر کیتے۔ انہاں وچ شمگھانکا، دھرما بھالا، کرونا، می یوک، آصم، لطف اللہ، درویا، باسنر، کسی، انوک راما، ہما کانا قابل ذکر نيں۔ راکھل داس نے کلکتہ یونیورسٹی دے نصاب دے لئی وی کتاباں لکھياں جنہاں وچ History of India، Junior History of India، History of Orisa تے Bengal in Bangla شام‏ل نيں۔ اوہ اک بہترین ماہر لسانیات سن ۔ قدیم تحریراں تے کتبات نو‏‏ں پڑھنے وچ مہارت رکھدے سن ۔ بنگالی بولی د‏‏ی بنیاد تے رسم الخط اُتے The Origin of Bangali Scrip نامی کتاب لکھی، جس وچ بنگالی زبان د‏‏ی بنیاد تے ارتقا اُتے دلائل تو‏ں بحث کيتی گئی اے ۔انہاں Bengal in Bangla وچ بنگال د‏‏ی تاریخی پس منظر اُتے روشنی پائی ا‏‏ے۔ انہاں نے قرون وسطیٰ دے ہندوستانی سکےآں اُتے وی شاندار تحقیق د‏‏ی ا‏‏ے۔ انہاں نے گپتا سلطنت د‏‏ی مجسمہ سازی تے فنِ تعمیر اُتے وی اک بہترین کتاب Eastern Indian Medieval of Sculpture تحریر کيتی جو کہ 1933ء وچ انہاں د‏‏ی وفات دے بعد شائع ہوئی۔ اس دے علاوہ انہاں لیکچراں نو‏‏ں ترتیب دے ک‏ے The Gupta Age of Imperial دے ناں تو‏ں 1933ء وچ شائع کيتا گیا۔ راکھل داس بینرجی دا اصل کارنامہ موہن جو دڑو تے ہڑپا دے آثار قدیمہ اُتے تحقیق ا‏‏ے۔ کم راکھل داس تے این جی مجمدار جداں ماہر کردے سن لیکن رپورٹس اس وقت دے آرکیالوجیکل سروے آن انڈیا دے ڈائرکٹر جنرل سر جان مارشل تے ہور انگریز افسران دے ناں تو‏ں شائع ہودیاں سن۔ اصل وچ راکھل داس بینرجی ہی اوہ شخص نيں جنہاں موہن جو دڑو دے آثار قدیمہ نو‏‏ں دریافت کیا، اس د‏ی کھدائی وچ حصہ لیا تے رپورٹاں تیار کیتیاں۔ 1921ء تے 1922ء دے درمیان آر ڈی بینرجی نے موہن جو دڑو د‏‏ی کھدائی تو‏ں مہراں تے ہور اشیاء دریافت کیتیاں۔ 1924ء وچ سر جان مرشل نے انہاں مہراں اُتے توجہ دتی تے انہاں نو‏ں السٹریٹڈ لندن نیوز وچ تصاویر دے نال شائع کرایا۔

کتابیات

• Bhattacharya, Asok K. (1999). Rakhaldas Bandyopadhyay, Delhi: Sahitya Akademi, ISBN 81-260-0848-2
• Dasgupta, Kalyankumar (ed.) (1990). Shatabarsher Aloy Rakhaldas Bandyopadhyay (in Bengali), Kolkata: Sharat Samiti.
• Bandyopadhyay, Umesh, Abhishapta Rakhaldas, Kansai Shilai (Bengali Journal), April–September issue 2005, Calcutta.

وفات

راکھل داس بینرجی 23 مئی 1930ء نو‏‏ں کلکتہ وچ وفات پا گئے۔

حوالے