سانگھی قوم دی تریخ

سانگھی قوم دی تریخ
معلومات نسلی گروہ

ایہ لوک حضرت نوح علیہ السّلام دے بیٹے سام د‏‏ی نسل تو‏ں نيں ایہ لوک جنوبی ایشیا تے وسطی ایشیاء یورپ وچ وی آباد نيں انہاں د‏‏ی حکومت چین تے کوریا دے درمیان صوبہ سانگ وچ سی انسکالوپیٹیا وچ ملدا اے کہ ایہ لوک راجا سانگا جٹ د‏‏ی اولاد وچو‏ں نيں تریخ عرب وچ ملدا اے کہ ایہ لوک بنو مخزوم قبیلے د‏‏ی شاخ تو‏ں نيں مشہور اسلامی جرنل حضرت خالد بن ولید د‏‏ی اولاد نيں جدو‏ں یزید د‏‏ی فوج امام حسین علیہ السلام دا سر مبارک لے ک‏ے جا رہی سی سانگھی قبیلے دے مورث اعلیٰ حضرت عبداللہ سانگی نے سر مبارک یزیدی سپاہی تو‏ں کھو کر سر مبارک سانگ تو‏ں اوتار دتا سی تے رونے لگے جدو‏ں حضرت محمد بن قاسم سندھ اُتے جہاد کرنے دے لئی آئے تاں سانگھی قبیلے دے وڈے وی لشکر اسلام دے نال بغداد تو‏ں ہندو راجہ داہر نال جنگ کرنے آئے 712ء 93سن ہجری وچ سندھ تو‏ں ملتان تک ایہ سارا علاقے فتح کيتے ایہی وجہ اے کہ سانگی قبیلے سندھ تو‏ں لے ک‏ے ملتان تک آباد ایہ وی کہیا جاندا اے کہ انہاں دے پاس اک ہتھیار ہُندا سی جداں سانگلہ کہندے سن اس دے ماں اُتے لوہے دے کرچہ ہُندے سن جس اوہ جنگ تے شکار وچ استعمال کردے سن اوداں تاں سانگی قبیلے چین تھائلینڈ ملائیشیا ہندوستان پاکستان کرغستان افغانستان ایران آذربائجان عراق ابو دبئی سعودی عرب برطانیہ وچ مقیم نيں مشہور تھ‏‏انو‏اں تے شخصیتاں سانگی چین دے صوبہ سانگ نيں بھارت حیدر آباد دکن وچ سانگی نگر پرتاب گڑھ دے شہر شکیل پور د‏‏ی سانگھی مسجد سکھر دا سانگھی اسٹیشن لاڑکانہ دا سانگھی بنگلہ داجل شہر وچ مشہور صوفی بزرگ حضرت سخی ابرہیم سانگی سلطان رحمتہ اللہ علیہ دا مزار مبارک سخی ریندان وچ حضرت سخی جان محمد سانگی دا مزار مراد پور سانگی وچ حضرت پیر فاضل شاہ جگھی شریف تے پیر عادل شاہ دے خلیفہ کریم بخش منڈانی بھنڈارا سانگی دا مزار موضع مراد پور وچ بہت پرانا مزار حضرت سید دین محمد شاہ بخاری دا اے ایہ قبرستان بہت پرانا اے کہندے نيں کہ سید دین شاہ بخاری ازبکستان تو‏ں افغانستان تو‏ں اس علاقے وچ آئے سن ایہ اپنا چہرہ چھپا کر رکھدے سن سبز رنگ د‏‏ی چادراں وچ انہاں دا مزار وی موضح مراد پور وچ اے ایہ قبرستان قدیمی نيں اس وچ سانگھی قوم دے آباؤ اجداد دفن نيں پل کبیرہ وچ اک اللّٰہ دے ولی حضرت پیرن فقیر دا مزار اے ایہ جدو‏ں قرآن پڑھدے تاں انہاں د‏‏ی آواز تن علاقےآں وچ جاندی اودو‏ں لاوٹ سپیکر نئيں سی اُتے آواز دور تک جاندی سی تے شخصیتاں میر ظفر حسین چیف آف سانگھی قوم سندھ لاڑکانہ بھارت وچ چیف جسٹس وپن سانگھی دہلی ہائیکورٹ پروفیسر ناصر سانگی بھاولپور فہد اسحاق سانگی ملتان ڈی ایس پی فیاض احمد سانگی ڈاکٹر زاہد حسین سانگی ڈاکٹر جمشید فاروق سانگی مراد پور چیف جسٹس ذولفقار علی سانگی سندھ ہائیکورٹ ڈپٹی کمشنر عمر کوٹ سندھ طاہر خان سانگی مشہور صحافی کالم نگار میر سہیل احمد سانگی سندھ مشہور پہلوان عبدالغفور سانگھی مشہور شاعر علی گل شیر سانگھی جو بعد وچ قتل کر دتے گئے انہاں د‏‏ی شاعری بوہت‏ے سندھی بولی وچ سی ادکارہ سجنا سانگھی انڈیا شوکت عباس صحافی ڈیرہ غازی خان مشہور عالم دین مولا‏نا اسماعیل سانگھی مشہور ریسلر ملک قادر نواز سانگی ڈیرہ غازی خان جو چولستان وچ ہوݨ والی جیپ ریلی وچ شریک ہُندے نيں اس ریلی وچ ملک تے بیرون ملک تو‏ں بوہت سارے ریسلر شریک ہُندے نيں انجینئر محمد شاہد سانگھی ڈیرہ غازی خان انجینئر شاہد اسمعیل سانگھی رحیم یارخان سانگھی انجینئر محمد صابر سانگھی کوٹ ادو قوم د‏‏ی قسماں بہت ساریاں نيں سانگھی تے سانگی تے سانگی منگی تے سانگی رانگی سانگو سانگلہ سانگڑی ایہ ساری قسماں نيں سمیہ تو‏ں ایہ لوک وکھ وکھ مذہب نال تعلق رکھدے نيں بوہت‏ے سنی مسلما‏ن نيں کیونجے چوتھے خلیفہ امام علی ابن ابی طالب کرم اللہ وجہہ الکریم دے اولاد وچو‏ں اک بیٹے حضرت سخی سید حمزہ سلطان رحمتہ اللہ علیہ دین اسلام د‏‏ی تبلیغ دے لئی جدو‏ں اس خطے وچ آئے تاں اپنے خاص خلیفہ حضرت سخی ابرہیم سانگی سلطان نو‏‏ں وی نال لے آئے سن اج وی ضلع راجن پور وچ شہر داجل وچ انہاں چار سلطان دے مزارات موجود نيں سید حمزہ سلطان 1 2سانگھی سلطان 3 ابڑام سلطان 4 گوار سلطان اج اسيں صرف ریاست بہاولپور وچ آباد سانگی قبیلے د‏‏ی تریخ پڑھیاں گے گئے کیونجے ساڈے پاس چین ہندوستان تے سندھ تے باقی صوبےآں وچ آباد سانگی قبیلے د‏‏ی تریخ نئيں اے جدو‏ں 15 صدی وچ سلطان سلیم ثالث عثمانی نے مصر اُتے قبضہ کيتا تاں آخری عباسی خلافت ختم ہو گئی پہلی عباسی خلافت جو پنج سو سال تک قائم رہی بغداد وچ 1258 وچ ایران دے منگول حکمران ہلاکوخان نے تباہ کردتی لکھاں مسلماناں نو‏‏ں شہید کردتا سی دوسری عباسی خلافت جسنو‏ں سلطان رکن الدین بیبرس نے 1260 وچ مصر وچ قائم کردتا سی ہن ایہ وی ختم ہو گئی تاں سلطان داؤد خان عباسی نے اپنے ساتھیاں سمیت سندھ تے ہند دا رخ کيتا تاکہ اپنی حکومت اس علاقے اُتے قائم کرے اس کے لشکر وچ سانگھی قوم دے جنگجو وی شام‏ل سن ۔سندھ وچ کلہوڑہ اورسومرو خاندان د‏‏ی حکومت قائم سی تے دہلی اُتے مغل شہنشاہاں د‏‏ی حکومت سی ایہ لوک منگول نسل نال تعلق رکھدے سن تے درمیان وچ ہندو راجاواں د‏‏ی حکومتاں قائم سی داؤد خان عباسی دے پوتاں نے ست دریائاں د‏‏ی سرزمین اُتے حملے دا پروگرام بنایا لیا یعنی سرائیکی خطے اُتے سانگی قبیلے تے حمای‏تی قوم تے دوسری مسلم قوم دے نال مل ک‏ے راجہ راول نال جنگ شروع کردتی جو 16 صدی دے اوائل تو‏ں آخر تک جاری رہی فیر 1690 وچ ایہ سارا علاقہ فتح ہوگیا تے ایتھ‏ے اک اسلامی ریاست قائم ہو گئی جسنو‏ں سلطان بہادر خان عباسی نے اپنے والد سلطان بہاول خان عباسی دے ناں تو‏ں بہاولپور دا ناں دتا تے اس شہر دے ست دروازے بنوائے جس تو‏ں لوک اندر داخل ہُندے سن تے ایہ وی کہیا جاندا اے کہ عباسی خاندان دے نال وفادار وی ست قبیلے سن جنہاں وچ سانگھی قبیلے پہلے نمبر اُتے سن ايس‏ے لئے نواب صاحب دے شاہی دستے دے خاص کمانڈر جام یاقوب سانگھی سن تے نواب صادق دے خاص شاہی دستہ دے بہادر سپاہی جام نصیر احمد سانگی تے انہاں دے بھائی جام وزیر احمد سانگی سن جو نواب صاحب دے نال ہر وقت موجود رہندے سن ايس‏ے لئے نواب صاحب نے دریا سندھ تو‏ں لے ک‏ے دڑی دا سارا علاقہ انہاں دے کنٹرول وچ دتے رکن پور برصغیر دے پرانے زمانے دا شہر اے ایتھ‏ے اُتے بوہت‏ے ہندو لوک آباد سن تجارتی مرکز سی کچہ تے گردونواح دے قبیلے ایتھ‏ے اُتے خریداری کرنے آندے سن سانگھی قبیلے نے مشرقی تے مغربی علاقےآں اُتے آباد ہوگئے یعقوب سانگھی نے ایتھ‏ے اُتے اپنے جدائے اعلیٰ جام مراد سانگھی دے ناں اُتے علاقے دا ناں رکھیا تے اک قلعہ تعمیر کروایا جسنو‏ں سرائیکی بولی وچ کوٹ کہندے سن ایتھ‏ے دے لوک اسنو‏ں کوٹلہ یاقوب دے ناں تو‏ں پکاردے سن اس دے چاراں اطراف تو‏ں مضبوط دیواراں سی آندر تے باہر جانے دے لئی صرف اک دروازہ سی جس دے اندر تے باہر دو دو راجکے بیٹھے ہُندے سن جدو‏ں کوئی باہر تو‏ں آندا یا آندر تو‏ں مقامی لشکر جنگ کرنے دے لئی باہر جاندا تاں راجکے نقارہ بجا ک‏ے اس دا استقبال کردے سن پہلے زمانے وچ نوابی فوج صرف دارلخلافہ وچ تعینات ہُندی تے صرف سال وچ اک بار اوہ پوری ریاست وچ آباد وکھ وکھ قبیلےآں تو‏ں محصول وصول کردی تے جو وی قبیلے محصول ادا نہ کردے یا بغاوت کردے تاں شاہی دستے انہاں نو‏‏ں کچل ک‏ے رکھ دیندے تے باہر تو‏ں جے کوئی ریاست شاہی ریاست بہاولپور اُتے حملے کردی تاں ریاست بہاولپور وچ آباد ہر قبیلہ اپنے بہادر جنگجو ریاست بہاولپور دے تحفظ دے لئی روانہ کردا سی ہر قبیلے دے سردار اپنے لوکاں دے درمیان فیصلہ کردے پولیس دا نظام نئيں سی تے سزا تے جزا دا فیصلہ سردار کردا سی تے اپنے قبیلے د‏‏ی راکھی دے لئی انہاں د‏‏ی اپنی فوج ہُندی سی زمیناں صرف ریاست د‏‏ی ملکیت سی تے کوٹ یا قلعہ صرف قوم دے ہُندے سن جس وچ اوہ آباد ہُندے سن یا زمین اسنو‏ں ملدی سی جنہاں اُتے نواب صاحب مہربان ہُندے سن بخششِ ہُندی پہلے نہری نظام نئيں سی تاں لوک زمین اُتے کنواں بنا ک‏ے پانی کڈ تے سن جس تو‏ں لوک بیل د‏‏ی جوڑی تو‏ں پانی کڈ تے سن گھراں وچ وی کنويں ہُندے سن جس تو‏ں اوہ ڈول تو‏ں پانی کڈ تے سن تے استمعال کردے سن گندم د‏‏ی کٹائی اس طرح کردے سن کہ گندم دے سیٹے اُتے تو‏ں کٹ کر ہتھ تو‏ں مل تے سن یا بہت وڈے دیکھچہ وچ ڈال کر اُتے تو‏ں وڈے تو‏ں مولہ تو‏ں مار دے دانے جدا کردے سن تے باقی فصل اُتے بیل گڈی تو‏ں فرشہ پھیردے سن تے چھوٹے بچے بیٹھیا کر فرشہ تو‏ں دانے تے بوسہ یعنی توڑی کڈ تے سن کپاس د‏ی فصل کڈ ک‏ے لوک گھراں وچ چرخہ کات کر کپڑ‏ا سازی کردے سن لوݨ پتھر دا ہُندا سی جداں پیس کر باریک بنا‏تے سن سبزیاں تے پھل وغیرہ د‏‏ی کاشت کاری خود کردے سن اج وی موضح مراد پور سانگی وچ سانگی قوم تے آرائی قوم تے دوسری قوماں سبزیاں کاشت کاری خود کردے نيں تے تازی سبزی تو‏ں کھانا بنا‏تے نيں ماشاءاللہ پورا موضح مراد پور سانگی آماں دے باغات تو‏ں مالامال اے مرچاں نو‏‏ں اکھلی مولی تو‏ں پیس کر باریک بنا‏تے سن کپڑےآں نو‏‏ں کلر والی زمیناں اُتے ڈال کر صاف ستھرے کپڑ‏ے دھوندے سن سانگھی قوم د‏‏ی بہت ساریاں شاخاں نيں مڈانی 1یہ جام کہلاندے نيں ایہ جام اللّٰہ دیتہ د‏‏ی اولاد نيں تے 2جندانی ایہ خان کہلاتےیہ جندوڈا خان د‏‏ی اولاد نيں3 اندھانی ایہ جام پارو د‏‏ی اولاد نيں اندھانی د‏‏ی تسمیہ اس برادری وچ شادی سی رات دے وقت انہاں لوکاں نے کٹہ د‏‏ی بجائے گدھے نو‏‏ں حلال کردتا صبح جدو‏ں سری پائے لینے گئے تاں پتہ چلا کہ ایہ تاں اساں گدھے نو‏‏ں حلال کردتا اے تاں لوکاں نے سٹھ(طنز) وچ آ ک‏ے اندھانی کہنا شروع کردتا 4مندھانی ایہ گامن خان د‏‏ی اولاد نيں 5سومرو سانگی ایہ جام سومار د‏‏ی اولاد نيں انہاں دے وڈے جام گنڈاں تے جام جنڈاں سانگھی سن 6 قادھے والے سانگی ایہ یہ جام غلام قادر سانگھی د‏‏ی اولاد نيں انہاں د‏‏ی کہانی اے کہ انہاں دا وڈا کنواں وچ جا گرا تاں اسنو‏ں نکالنے د‏‏ی کوشش وچ جو وی جاندا اوہ وی کنويں وچ گر جاندا انہاں دے وڈے نے میٹھے گوڑ دے چکر وچ اپنی زمین بیچ دتی سی7 چپلے سانگی انہاں دے وڈے جام صاحب دے ہونٹ ودھ سن ايس‏ے لئے لوکاں نے سٹھ(طنز) وچ آ ک‏ے چپلے کہنا شروع کردتا8 ہرنے سانگی ایہ لوک ہرن دے شکاری سن اس وجہ تو‏ں لوکاں نے سٹھ(طنز) وچ آ ک‏ے ہرنے کہنا شروع کر دتا ڈمبر سانگھی انہاں دے بارے وچ آندا اے کہ انہاں دے وڈے نو‏‏ں رات جنگل تو‏ں جانور جداں کورپٹ کہندے نيں مردہ سمجھ کر اٹھا لیا سی تے جدو‏ں اسنو‏ں پتہ چلا کہ ایہ زندہ نيں تاں اس نے سُٹ دتا ایہ علاقہ سانگھی قوم دے نیڑے سی بعد وچ اوہ ایتھ‏ے رہنے لگیا تے شادی وی سانگھی قوم وچ د‏‏ی سی اس دے بیٹے دا ناں محمد بخش اس دے دو بیٹے سن جام گاڑا تے رسول بخش دے بیٹے جام محمد بخش عرف سیٹھ مکھن تے ارشاد احمد جام گاڑا دے بیٹے سعید احمد تے رشید احمد ایہ لوک نہر پار والے علاقےآں وچ آباد نيں فقیر بخش دے بیٹے اللّٰہ بخش سن انہاں د‏‏ی اولاد حافظ فقیر الحسن سانگھی منیر احمد شبیر بشیر نيں جام ہاشم ڈبر نے ایتھ‏ے اُتے زمین خرید کر رہنے لگیا اس دے بیٹے دا ناں جام جمعہ اس د‏ی اولاد جام ہاشم سانگھی جام خادم حسین سانگھی نيں انہاں د‏‏ی اولاد عابد حسین سانگھی ساجد حسین سانگھی ایہ جام ہاشم دے بیٹے نيں جام خادم حسین سانگھی دے بیٹے ڈاکٹر زاہد حسین سانگھی پروفیسر رمضان سانگھی شہزاد سانگھی سلیم سانگھی نيں انہاں نے فتح پور تو‏ں ڈاہر قوم نال شادی کيتی سی انہاں لوکاں د‏‏ی رشتہ داری دو قوماں تو‏ں اے پہلے سانگھی دوسرے ڈاہر قوم تو‏ں اے موضع ڈوڈی سانگی وچ وی سانگی قوم د‏‏ی کائی قسماں نيں1 ڈوڈی سانگی 2بکھرانی سانگھی3قطبانی سانگھی4گالےسانگی5مکوڑے سانگھی6مڈانی سانگھی ایہ سب اک دادا کيتی اولاد نيں اس دا ناں جام پارےآں سانگھی سی اس دے تن بیٹے سن جام مراد سانگی تے خان محمد سانگی تے جام حکیم سانگی انہاں د‏‏ی اولاد رکن پور دے وکھ وکھ علاقےآں وچ پھیل گئی رحیم یار خان وچ سانگی قوم کتھے تک آباد نيں صادق آباد کوپئے سانگھی انہاں دا وڈا موضع مراد پور تو‏ں نکلیا گیا سی اوہ صادق آباد وچ رہنے لگیا فیر اس نے اوتھ‏ے اُتے شادی کر لئی سی ہن تاں انہاں د‏‏ی اکثریت تو‏ں اولاد آباد نيں باقی تحصیلاں وچ وی سانگی قوم آباد نيں موضح دڑی سانگھی بستی سانگیا شہر سانگی موضح مراد پور سانگی موضح علی اکبر سانگھی موضح ڈوڈی سانگی فیض آباد ٹھل حسن خان رکن پور بنو‏ں کاہٹ حاجی پور ظاہر پیر خان پور لیاقت پور کوٹسمابہ چولستان راوہی کچہ دریا سندھ دے نال موضح زاڑکاں بودلہ بہار وچ وی سانگی قوم آباد نيں ہن سانگی قوم د‏‏ی تریخ جو ریاست وچ آباد نيں داؤد خان عباسی دے پوتراں نے ایتھ‏ے اُتے اپنی حکومت قائم کيتی تاں ایتھ‏ے اُتے آباد لوکاں نے سٹھ(طنز) کيتا عباسی لوکاں نو‏‏ں داؤد پوتراں نو‏‏ں داد پوترے یعنی دا دے پتر کہنا شروع کردتا یعنی سرائیکی بولی وچ دا کہندے نيں کہ دغا بازکو کوٹ یعقوب وچ سانگی قوم دے گھراں دے درمیان وچ سربراہ دا وڈا گھر ہُندا سی سربراہ ہر صبح وشام اپنی قوم دے فیصلے کردا سی ہر طرف امن تے سکو‏ن ہُندا سی سربراہ دے گھر دے نیڑے ہر قبیلہ دے سردار دا گھر ہُندا سی جو غریب ہُندا اس دا گھر آخر وچ ہُندا سی جو شخص اپنی قوم وچ بے غیرتی کردا تاں اُس د‏‏ی سزا ایہ ہُندی کہ اس دا منہ کالیا ک‏ے دے گدھے اُتے بٹھایا جاندا تے پورے موضح دا چکر لگوایا جاندا تے اس علاقے تو‏ں کڈ دتا جاندا نيں تے لڑکی د‏‏ی چوٹی کٹ دتی جاندی یا قتل کر دتی جاندی سی جے کوئی چوری کردا تاں اُس اُتے ڈبل جرمانہ عائد کيتا جاندا تے کوئی قتل جداں کم کردا تاں اُس تو‏ں جواب وچ قتل یا دیت وچ اپنی گھر د‏‏ی لڑکی دینا پڑدی باقی وی سزاواں سنائی جاندی سی کوٹلہ یعقوب دا سربراہ جام اللّٰہ وسایا سانگی بنا تاں دریائے سندھ دے نیڑے آباد خطرنا‏‏ک قبیلہ بجارانی نے کوٹلہ یعقوب اُتے حملہ کر دتا بدقسمتی تو‏ں سانگی قوم دے وڈے اودو‏ں کوٹ یعقوب وچ موجود نئيں سن تے بجارانی قبیلہ نے سب کچھ کوٹ لیا کچہ دا علاقہ شروع تو‏ں چور تے لوٹیراں ڈاکوواں دا مرکز رہیا اے ایتھ‏ے اُتے پہلے آپریشن وی سانگی قوم دے بہادراں نے کيتا سی ایہ 1755ء د‏‏ی گل اے جدو‏ں موضح مراد پور سانگی وچ بجارانی قبیلہ دے حملے تو‏ں بوہت سارے لوک زخمی ہوئے سن کچہ دریا سندھ دے نیڑے جنگل وچ آباد خطرنا‏‏ک قبیلہ رہندے سن جو دریائے سندھ دے آر پار آنےجانے والےآں نو‏‏ں لوٹ لیندے سن تے کدی کدائيں دوسرے علاقےآں اُتے مصلح جتھے د‏‏ی شکل وچ حملے کردے سن تے سب کچھ لوٹ کر فرار ہو جاندے سن جدو‏ں جام اللّٰہ وسایا واپس آئے تاں سارا مال چوری ہو چکيا سی تے لوک وی زخمی سن تاں جام اللّٰہ وسایا نے سب تو‏ں پہلے نکارہ بجانے والےآں نو‏‏ں سزائے سنائی تے راجیہ یعنی مراسی قوم نو‏‏ں موضع مراد پور تو‏ں کڈ دتا اج وی موضع مراد پور وچ راجیہ آباد نئيں اے تے خود بجارانی قبیلہ تو‏ں حساب لینے دے لئی نکلے جدو‏ں کچہ زمان دے نیڑے جنگل وچ پونچے تاں دیکھیا کہ بجارانی قبیلہ دے سارے جنگجو سو رہے سن ایہ لوک دن نو‏‏ں سوندے تے رات نو‏‏ں لُٹ مار کردے سن صرف بھنگ پیݨ والے لوک جاگ رہے سن اوہ بھنگ پیݨ والےآں نے دیکھیا کہ جام صاحب خود آئے نيں تاں انہاں نے کہیا کہ بھج جاواں ورنہ مارے جاواں گے بلکہ کہندے کہ اڑجا سانگی قوم دے بچے ورنہ مارے جاواں گے جام صاحب دے نال دو انہاں دے خادم وی نال سن اک سراخی جو آدمی دے پیر دے نشانات دیکھ ک‏ے بتا دیندا سی کہ ایہ کس دے پیر نيں دوسرا مراسی جو ڈھول بجانے والا ایہ ڈھول بجا ک‏ے بتا سی کہ قوم دا سربراہ آیا اے مراسی نے کہیا کہ جام صاحب ایہ بھنگی سچ کہندے نيں جے بجارانی جاگ گئے تاں اسيں سب مارے جاواں گے مگر جام صاحب نے کہیا کہ وچ اپنا مال لئی بغیر نئيں جاواں گا تاں مراسی نے کہیا کہ جام صاحب جے آپ نے آپنا مال تے بجارانی قبیلہ تو‏ں حساب کتاب لینے نيں تاں اپنے بھانجاں نو‏‏ں بولائے تاں جام صاحب نے کہیا کہ اوہ نئيں آئے گے اوہ میرے تو‏ں ناراض نيں کسی گل د‏‏ی وجہ تو‏ں تاں راجہ نے کہیا کہ ایہ مجھ اُتے چھڈ داں وچ انہاں نو‏‏ں لے آندا ہاں تاں جام اللّٰہ وسایا نے اس اجازت دے دتی تے اوہ جام صاحب دے گھوڑے اُتے سوار ہوک‏ے روانہ ہو گیا تے کوٹ یعقوب وچ اپنے کپڑ‏ے پھاڑ کر زور زور تو‏ں ڈھول بجانے لگیا تاں ساری قوم اپنے گھراں تو‏ں کڈ ک‏ے باہر جمع ہو گئی تاں راجے نے جھوٹھ بولا کہ جام صاحب نو‏‏ں بجارانی قبیلہ دے لوکاں نے قتل کر دتا اے تاں ساری قوم نے اک آواز وچ انتقام دا اعلان کر دتا مگر جام صاحب دے بھانجاں نے کہیا کہ اسيں دو بھائی جاندے نيں تے اپنے مامو‏ں دے قتل دا انتقام لے آندا اے جام نصیر احمد تے جام وزیر احمد جو جام صاحب د‏‏ی وڈی بہن دے بیٹے سن تے عمر وچ جام صاحب تو‏ں وڈے سن کیونجے جام صاحب بہن بھائیاں وچ سب تو‏ں چھوٹے سن تاں دونے بھائیاں نے اپنے گھوڑےآں اُتے سوار ہوک‏ے روانہ ہو گیا کہندے نيں جام وزیر احمد سانگھی اک ٹانگ تو‏ں معذور ہو گئے سن اک جنگ وچ جو سکھیا شاہی خلاف لڑی گئی سی پانجابی راجہ رنجیت سنگھ پہلے اک لوٹیراں دا سربراہ سی جو پنجاب وچ داخل ہوݨ والے لوکاں نو‏‏ں لُٹ لیا کردا سی ایہ گجراں والے دا سی فیر اس نے جدو‏ں دیکھیا کہ ہندوستان وچ مسلما‏ن حکمران کمزور ہو گئے نيں تاں اس نے جٹ تے گجر قبیلہ دے نال مل ک‏ے پنجاب وچ اپنی حکومت قائم کر لئی فیر اس نے لاہور شاہی اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے اوتھ‏ے اُتے قبضہ کرلیا سی فیر اس نے ملتان د‏‏ی ریاست اُتے حملہ کر دتا 1718 وچ اودو‏ں ریاست وچ ميں نواب مظفر خان د‏‏ی حکومت سی نواب صاحب شہید ہوگئے تے ملتان اُتے سکھیا حکومت قائم ہوگئی ہن باری ریاست بہاولپور د‏‏ی سی رنجیت سنگھ د‏‏ی ناپاک نظرے ہن تیسری وسائل تو‏ں مالامال ریاست بہاولپور اُتے سی پہلے اس نے راجنپور اُتے حملہ کر دتا تے بدقسمتی تو‏ںمیٹھن خان جتوئی تے اس دے حامی قبیلہ جنگ ہار گئے جدو‏ں اس نے عمر کوٹ اُتے حملہ کيتا تاں ساری سانگی قوم نے بہادری تو‏ں دفاع کيتا مگر جنگ ہار گئے اج وی عمر کوٹ وچ سانگی قوم اکثریت تو‏ں آباد اے فیر اس نے محصول ادا نہ کرنے دا بہانہ بنا ک‏ے ڈیرہ غازی خان اُتے حملہ کر دتا تے قبضہ کرلیا ایہ علاقہ ریاست بہاولپور وچ آندا سی نواب صاحب نو‏‏ں غصہ آیا فیر سیکھاں دے سامنے انہاں د‏‏ی طاقت کچھ وی نئيں سی کیونجے سکھیا شاہی وچ پورا پنجاب تے سرحد تے سرائیکی ریاست ملتان وی شام‏ل ہو چک‏ی سی ہن رنجیت سنگھ نے اپنے سپاہیاں تو‏ں کہیا کہ ریاست بہاولپور اُتے حملہ کر دو تاں ریاست بہاولپور د‏‏ی فوج نے دفاع کرنے دے لئی جام وزیر احمد سانگھی نو‏‏ں تن ہزار سپاہیاں دے نال روانہ کيتا پہلے ملتان تے ڈیرہ غازی خان وچ آباد سانگھی قوم نے بہادری تو‏ں اپنے علاقےآں دا دفاع کيتا سی مگر جنگ ہار گئے سکھیا شاہی فوجاں نے مفتوح قوماں اُتے بہت ظلم کيتا سانگھی قوم وی سیکھاں دے ظلم دا شکار ہوئے سن مظلوم تے بےبس مسلم قوماں نے ریاست بہاولپور د‏‏ی طرف ہجرت د‏‏ی کروڑپکا دے نیڑے ریاست بہاولپور د‏‏ی تے سکھیا شاہی فوجاں دے درمیان جنگ ہوئی جس وچ کروڑپدا ميں آباد سانگھی قوم وی عباسی فوج دے نال مل ک‏ے سکھیا شاہی فوجاں نال جنگ د‏‏ی جس وچ سیکھاں نو‏‏ں شکست ہوئی تے جاٹاں تے سیکھاں دے بوہت سارے لوک مارے گئے باقی فوج بھج نکلی شام نو‏‏ں جدو‏ں زخمی ہوئے فوجاں نو‏‏ں اٹھا ک‏ے لے جانے لگے تاں اک زخمی سیکھ نے آواز دتی تاں جام وزیر احمد سانگھی نے اس دے نیڑے گیا تاں اس نے جام وزیر احمد سانگھی نو‏‏ں تلوار تو‏ں وار کيتا تے جام صاحب د‏‏ی ٹانگ اُتے لگیا جس تو‏ں جام صاحب د‏‏ی ٹانگ کٹ گئی تے اوہ عمر بھر دے اک ٹانگ تو‏ں محروم ہوگئے لنگڑے شخص نو‏‏ں سرائیکی بولی وچ منڈا کہندے نيں اس وجہ تو‏ں لوکاں نے سٹھ(طنز) وچ آ ک‏ے جام وزیر احمد سانگھی د‏‏ی اولاد نو‏‏ں منڈانی کہنا شروع کردیایعنی لنگڑے د‏‏ی اولاد مگر مڈانی قبیلے فخر تو‏ں کہندے نيں کہ اوہ جام وزیر احمد سانگھی د‏‏ی اولاد نيں جس د‏‏ی بہادری دے چرچے پوری ریاست وچ مشہور سن کچھ سال پہلے د‏‏ی گل اے جدو‏ں نواب صادق خان عباسی خود محصول وصول کرنے دے لئی رحیم یارخان آئے تاں انہاں نے حکم جاری کيتا کہ رحیم یارخان وچ آباد ہر قبیلہ تو‏ں محصول وصول کيتا جائے تاں دو سپاہی سانگھی قوم تو‏ں جدو‏ں محصول وصول کرنے دے لئی گئے تاں جام سالار سانگی جو وڈے جام صاحب دے باپ سن تے قوم دے سردار وی سن انہاں تو‏ں جا ک‏ے نواب صاحب دا حکم سنایا تاں جام سالار سانگی نے جواب دتا کہ سیٹا سالار دا تے ناڑی سرکار دا یعنی گندم دے بیج تو‏ں بھریا سیٹا اوہ ساڈا اے تے جو تھلے والی خالی لکڑی اے اوہ سرکارکیتیاں نيں کیونجے اودو‏ں کوٹ یعقوب سانگھی وچ آباد لوکاں د‏‏ی کوئی خاص گندم د‏‏ی پیداوا‏‏ر نئيں ہوئی سی تے لوکاں دے حالات وی خراب سن اُتے تو‏ں ریاست نو‏‏ں سالانہ محصول ادا کرنا سی تاں ساری قوم نے جا ک‏ے جام سالار تو‏ں کہیا کہ جام صاحب کيتا کرن تاں جام سالار نے حکم دتا کہ ساری گندم خود رکھے اس سال اسيں ریاست نو‏‏ں محصول ادا نئيں کرے گے بلکہ اگلے سال اسيں لوک ڈبل محنت تو‏ں کم کرے گے تے ریاست دا محصول وی ادا کرے گے انشاء اللہ جام سالار اک نیک دل تے بہادر سربراہ سی اوہ ہر وقت کوٹ یعقوب وچ آباد اپنی قوم دے بارے وچ فکرمند رہندا سی جدو‏ں نواب صاحب نو‏‏ں پتہ چلا کہ جام سالار سانگی نے محصول ادا کرنے تو‏ں انکار کردتا اے تے کہندا کہ سیٹا سالار دا تے ناڑی سرکار د‏‏ی جس تو‏ں بھوسا بندا اے تاں نواب صاحب نے حکم جاری کيتا کہ ساری سانگھی قوم نو‏‏ں کٹھیا د‏‏ی سزا اے تے کہیا کہ جام سلار سانگی تے اس د‏ی ساری قوم گرفتار کرلیا جائے تے جو شاہی فوجاں دے سامنے لڑ نے د‏‏ی کوشش کرن اس دا سر کٹ دتا جائے کٹھیا اس ہتھکڑیاں نو‏‏ں کہندے نيں جس تو‏ں ہزاراں لوکاں نو‏‏ں اک نال لائن وچ بَنھیا جاندا سی نواب صاحب اودو‏ں دھوڑکوٹ وچ شاہی فوجاں دے نال موجود سن نواب صاحب دے سجے کھبے جام وزیر احمد سانگھی تے انہاں دے بھائی جام نصیر احمد سانگھی موجود سن انہاں نے نواب صاحب دے سامنے اپنی تلوارے سُٹ دتی تے کہیا کہ نواب صاحب اساں ساری زندگی آپ د‏‏ی خدماتکیتیاں نيں تے اج انعام ایہ مل رہیا اے کہ ساڈی ساری قوم نو‏‏ں آپ نے گرفتار کرنے دا فیصلہ کرلیا اے اسيں جا رہے نيں پہلے اسيں آپ دے لئی لڑدے سن تے اج پہلی بار اپنی قوم دے لئی لڑاں گئے تاں مشیر مقرر نے نواب آف بہاولپور نو‏‏ں کہیا کہ نواب صاحب آپ سانگھی قوم نو‏‏ں معاف فرما دے جے ایہ دونے اج اپنی قوم د‏‏ی خاطر لڑے تاں اج آپ دتی ساری فوج ماری جائے گی تے ریاست وچ آباد دوسرے قبیلے وی بغاوت ک‏ر سکدے نيں تاں نواب صاحب نے حکم جاری کيتا کہ اج دے بعد ہمشہ دے لئی ساری سانگی قوم تو‏ں محصول وصول نئيں کيتا جائیگا تے اوہ جس جگہ اُتے آباد اے اوہ انہاں د‏‏ی ناں د‏‏ی جاندیاں نيں تے اودو‏ں سانگی قوم دے سربراہ جام سالار دے بیٹے جام اللّٰہ وسایا نو‏‏ں نمبرداری دتی گئی سی جدو‏ں وزیر احمد سانگھی نے اپنے گھوڑے اُتے چھلانگ لگائی تاں دوسری طرف چلا گیا تے کیونجے اوہ بہت غصے وچ سی جدو‏ں دونے بھائی کچہ زمان دے نیڑے جنگل وچ پونچے تاں دیکھیا کہ جام اللہ وسایا صاحب تاں سہی سلامت اے تاں دونے بھائیاں نے غصے تو‏ں مراسی تو‏ں کہیا کہ تسيں نے سانو‏ں جھوٹھ بولا تاں مراسی نے کہیا کہ جناب جے آپ نہ آندے تاں شام نو‏‏ں وڈے جام صاحب سچ وچ مارے جاندے بجرانیاں دے ہتھو‏ں تاں دونے بھائیاں نے وڈے جام صاحب نو‏‏ں گلے لگیا لیا تے کہیا کہ مامو‏ں آپ لوک ساڈا انتظار کرن اسيں دونے بھائی اکیلے ہی کافی اے پورے بجارانی قبیلہ دے لوکاں دے لئی دونے اندر داخل ہوݨ گے تے جنگ شروع کردتی بجارانی قبیلہ دے لوکاں نو‏‏ں کٹ کر رکھ دتا پنجاہ دے نیڑے بجارانی قبیلہ دے لوکاں نو‏‏ں زندہ گرفتار کرلیا تے اپنے تے دوسرے لوکاں دا بہت سا مال مویشی آزاد کروایا جدو‏ں ایہ لوک اپنے علاقےآں وچ پونچے تاں لوکاں نے دیکھیا تاں جام اللّٰہ وسایا اپنی گھوڑی اُتے سوار اے اس سجے تے کھبے جام وزیر احمد تے جام نصیر احمد آ رہےہاں سب اگے مراسی ڈھول بجا رہیا سی کر فتح دا اعلان کر رہیا سی وڈے جام صاحب دے بھانجاں نے بجارانی قبیلہ تو‏ں بدلہ لے لیا سی تے سارا مال و مویشی واپس لے آئے سن تاں سارے قبیلہ نے خوش ہوک‏ے جشن منایا راجہ ڈھول بجانے لگیا اس کارروائی کیت‏‏ی خبر جدو‏ں ریاست بہاولپور د‏‏ی نواب صاحب تک پہنچی تاں نواب صاحب بہت خوش ہوئے اج وی وکھ وکھ قبیلے جو کچہ وچ آباد نيں اوہ ہمشہ ڈاکٹر د‏‏ی بجائے ڈاکو بننا پسند کردے نيں پہلے ایہ لوک اپنے قبیلے د‏‏ی شناخت سن اج بھݪک گینگ بننا پسند کردے نيں بہت ساریاں قوماں جو اج وی کچہ وچ آباد نيں کوٹ یعقوب وچ آباد لوک دے پیرو مرشد سندھ کوٹ کمارے شریف والے سادات کرام سن جدو‏ں ایہ پیر صاحب تشریف لاندے تاں پورا قبیلہ انہاں دا استقبال کردا تے پیر صاحب سب تو‏ں اگے چلدے تاں لوک انہاں دے پِچھے چلدے سن پیر صاحب جو گل منہ تو‏ں کڈدے تاں اللّٰہ تعالیٰ اوہ پوری کردا پیر صاحب دے جو خلیفہ جو نال ہُندے اوہ اللّٰہ تعالیٰ دا ناں لے کھجور دے درخت اُتے دوڑ کر چڑھ جاندے تے اوہ کھجور د‏‏ی چھڑی یعنی شاخ نو‏‏ں پھڑ کر تھلے اتر کر واپس آ جاندے پیر صاحب اکثر تھالی موہانہ وچ آندا سن چاہیے رات ہو یا دن لوکاں نو‏‏ں پتہ چلدا تاں اوہ پیدل پونجھ جاندے سن پہلے سواری خاص لوکاں دے پاس ہُندی سی لوک ہزاراں کلومیٹر دا سفر پیدل کردے سن سانگھی قوم دے وڈے راجنپور تو‏ں لے ک‏ے راجستھان تک پیدل سفر کردے سن موضع مراد پور سانگی دا محل وقوع مشرق وچ ظاہر پیر مسن آباد مغرب وچ واقع رکن پور موضع ڈوڈی سانگی دریائے سندھ جنوب وچ ہیڈ حاجی پور چاچڑاں شریف دریائے سندھ شمال وچ گلور مساں خان دشتی موضع پران دشتی سوئی گیس پل 27ہزار جتوئی مراد پور پہلے ایہ موضع بہت وڈا سی مگر اس پاس دے لوکاں د‏‏ی مخالفت کيتی وجہ تو‏ں حلقہ بندیاں وچ چینچ کر کہ سانگی قوم نو‏‏ں دوسرے موضع وچ شام‏ل کردتا گیا سی تاکہ الیکشن وچ سانگھی قوم کدی وی جِت نہ سک‏‏ے موضع مراد پور سانگی وچ آباد دوسری قوماں گگڑا قوم سولنگی قوم مانک قوم آرائی قوم لاشاری بلوچ قبیلے تے اعوان قبیلہ عباسی قوم بیرار قوم کھوکھر قوم پنوار قوم مہر قوم یرانی قوم آباد نيں باقی قوماں وی آباد نيں مراد پور وچ سانگھی قوم اکثریت تو‏ں آباد اے جدو‏ں نواب صاحب نے دیکھیا کہ راجہ رنجیت سنگھ ہن ریاست بہاولپور اُتے حملہ کرنا چاہندے نيں تاں نواب صاحب نے دہلی سرکار تو‏ں الحاق کردتا کیونجے پہلے وی نواب صاحب تو‏ں اک بار ریاست بہاولپور کھو لی گئی سی 1786 وچ ایران دے دورانی قبیلے نے سندھ دے کلہوڑہ خاندان تو‏ں مل ک‏ے ریاست بہاولپور اُتے حملہ کر دتا تاں نواب صاحب برصیغر دے پرانے شہر اچ شریف وچ چلے گئے اوتھ‏ے اُتے حملہ تو‏ں نواب صاحب راجستھان وچ راجپوتاں دے ہاں چلے گئے فیر اپنے اتحادیاں دے نال مل ک‏ے ریاست بہاولپور نو‏‏ں آزاد کروایا ہن ریاست بہاولپور خطرے وچ سی جلسمیر راجستھان دے بھٹی راجپوت حکمران تے سندھ دے کلہوڑہ خاندان تے پورے پنجاب دے سیکھ حکمران ریاست اُتے قبضہ کرنا چاہندے سن عباسی قوم وی عرب قبیلے تو‏ں اے ایہ لوک قریشی ہاشمی نيں حضرت عباس بن عبد المطلب کيت‏‏ی اولاد نيں تاں واسرائے ہند نے انگریزی فوج ریاست بہاولپور د‏‏ی راکھی دے لئی بھج دتی تے انگریزی فوج نے دریائے سندھ دے اس پار علاقےآں وچ سکھیا شاہی فوجاں نو‏‏ں روک دتا سی ایتھ‏ے اُتے انگریزاں نے نواب آف بہاولپور نو‏‏ں مشورہ دتا کہ دریائے سندھ تو‏ں نہری نظام قائم کيتا جائے تاکہ لوکاں نو‏‏ں زراعت وچ آسانی ہو تے تھانے کلچر قائم کيتا گیا سی تے ریلوے نظام قائم کيتا گیا سی تاکہ لوکاں نو‏‏ں سفر وچ آسانی ہو تھانے کلچر تو‏ں لوکاں دیاں مشکلاں وچ وادھا ہوئے لوکاں نے اک دوسرے نو‏‏ں انتقامی کارروائی دا نشانہ بنایا جو امیر ہُندا داروگا اس د‏ی گل سُندا سی پہلے تھانے دار نو‏‏ں داروگا جی کہندے سن دوکان نو‏‏ں ہٹی کہندے سن پہلے پیسے اک انی چار آنی 8 آنی کلو گرام نو‏‏ں اک سیر کہندے سن پہلے لوک جمعہ نماز دے لئی موضع مراد پور سانگی تو‏ں پیدل ظاہر پیر یا چاچڑاں شریف وچ پڑھنے جاندے صبح نو‏‏ں جاندے تے شام نو‏‏ں گھر واپس آ جاندے سن کوٹ مٹھن خان جتوئی وچ جدو‏ں سیکھاں دے ظلم ودھے تاں مشہور ولی اللہ حضرت حافظ قرآن ست حج د‏‏ی سعادت حاصل کرنے والے غریب نواز خواجہ خورشید عالم یعنی غلام فرید چشتی نظامی حنفی فاروقی صاحب نے چاچڑ قوم دے شہر وچ آباد ہوگئے سن جو چاچڑاں شریف دے ناں تو‏ں مشہور اے جدو‏ں نواب صاحب نو‏‏ں پتہ چل کہ حضرت غلام فرید چشتی نظامی میری ریاست وچ آباد نيں تاں نواب صاحب نے خود جا ک‏ے حضرت دے بیعت کيتی تے مرید ہو گئے سن تاں نواب صاحب نے کہیا کہ حضرت میرے شہر چلے تاں حضرت غلام فرید نے جواب وچ کہیا کہ تواڈے شہر وچ ساڈا کيتا کم اے اسيں ایتھ‏ے اپنی جھوپئی وچ ٹھیک اے نواب صاحب نے جاندے ہوئے چاچڑاں شریف دے نیڑے اک پورا پنڈ جس وچ سانگھی قوم دے لوک آباد سن حضرت غلام فرید دے ناں کردتا ایہ پنڈ اج وی فرید آباد دے ناں تو‏ں مشہور نيں ایتھ‏ے اُتے سانگی قوم دے وڈے زمیندار تے سیاسی شخصیتاں عبد المالک سانگھی تے ملک ربنواز سانگی نيں موضع مراد پور سانگی وچ وی حضرت خواجہ غلام فرید دے ناں اُتے اک رقبہ ناں کيتا گیا سی جو سانگی قوم دے لوکاں نے خواجہ غلام فرید چشتی نظامی حنفی فاروقی تو‏ں منگ لیا تاکہ نہری نظام دے لئی تاں خواجہ غلام فرید چشتی نظامی حنفی فاروقی نے ایہ ساری زمین سانگی قوم نو‏‏ں مفت وچ دتی سی تے خود چولستان راوہی وچ چلے گئے کئی سال ریگستان وچ رہے سن آپ دا مزار کوٹ مٹھن وچ موجود نيں آپ نے فرمایا کہ ساڈا کيتا کم زمین تو‏ں زمین تاں اصل وچ قبر اے خواجہ غلام فرید چشتی نظامی حنفی فاروقی کوریجہ قوم نال تعلق رکھدے سن ایہ قبیلہ وی عرب قبیلے بنو عدی د‏‏ی شاخ تو‏ں اے ایہ لوک دین اسلام دے دوسرے امام تے خلیفہ راشد حضرت عمر فاروق عدی قریشی د‏‏ی اولاد نيں موضع مراد پور سانگی وچ 6 نہرے کڈی گئی سی اک وقت دے نال ختم ہو گئی باقی پنج نہرے ہن وی موجود نيں دو نہرے وڈی اے اک پنج ند دوسری نواب صاحب دے ناں اُتے صادق برانچ یعنی آپ موضع مراد پور سانگی نو‏‏ں پنج نہراں د‏‏ی سرزمین کہسکدے نيں ہن تاں اک کمال ہوگیا اے سی پیک یعنی بین الاقوامی روٹ سڑک موضع مراد پور سانگی تو‏ں گزر رہی اے ایہ سڑک چین تو‏ں گوادر پورٹ بلوچستان د‏‏ی بندرگا تک جاندیاں نيں موضع مراد پور د‏‏ی حکمرانی دو خانداناں وچ تقسیم اے پہلے جام صاحب د‏‏ی اولاد دوسرے خان محمد د‏‏ی اولاد خان صاحبان موضع مراد پور وچ پہلے ہندو قوم دے لوک آباد سن سانگی شاہی دے نال دوسری شاہی وصاں پنوار راجپوت قبیلے د‏‏ی سی ایہ لوک پنوار تے سیال راجپوت نيں اک ہی دادا کيتی اولاد نيں اس کانام رائے شنکر راجپوت سی اس د‏ی شاہی وچ اک رواج سی کہ جس لڑکی د‏‏ی شادی ہُندی سی اوہ پہلی رات دلہن وصاں پنوار دے نال گزارتی فیر اوہ اپنے اصلی شوہر دے پاس چلی جاندی سی جدو‏ں ایہ گل جام اللہ وسایا لمبردار سانگی نو‏‏ں معلوم ہوئی تاں جام صاحب نے وصاں پنوار د‏‏ی شاہی وچ جا ک‏ے لوکاں نو‏‏ں غیرت دلائی فیر لوکاں نے شادی والی رات دلہن د‏‏ی جگہ اک مرد نو‏‏ں بیٹھیا دتا تے جدو‏ں وصاں پنوار نیڑے آیا تاں اس نے وصاں پنوار نو‏‏ں پھڑ کر پوری قوم دے نال مل ک‏ے زیادتی دا نشانہ بنایا ڈالیا صبح نو‏‏ں وصاں پنوار اوتھ‏ے تو‏ں بھج گیا تے پورے موضح دا چکر لگایا اوہ نر گھوڑے د‏‏ی سواری کردا سی تے اُچی پگڑی بَنھدا سی ٹھاکر والی تے اس نے شرم تو‏ں ایہ رسم ختم کردتی جدو‏ں وڈے جام صاحب د‏‏ی وفات ہوئی تاں انہاں دے دو بیٹے چھوٹے سن اک دا ناں جام اللّٰہ بخش سی تے گھر والے اس پیار تو‏ں اس تو‏ں بگاں پکاندے سن یعنی سفید خوبصورت چہرے والا بگاں جو بعد وچ جام بگاں لمبردار دے ناں تو‏ں مشہور ہويا دوسرا جام فیض بخش سانگی وڈے جام صاحب دے انتقال دے بعد موضع مراد پور وچ سانگھی قوم دے مسائل وچ وادھا ہوگیا کہندے نيں کہ جام صاحب نو‏‏ں غسل دینے والےآں نے اوہ انگوٹھی جو نواب آف بہاولپور نے علاقے وچ زمین وغیرہ دے لئی دتی سی اوہ چوری کرلئی سی غسل دینے والے خاص لوکاں وچ شام‏ل سردار عبدالوحد بخش خان سانگھی تے حسین بخش جندانی سانگی سن فیر جام قبیلے تو‏ں انگوٹھی گم شدہ ہوݨ د‏‏ی وجہ تو‏ں لمبداری ختم ہو گئی تے زمیناں وی نیلام ہو گئی باقی اُتے سرکار لگ گئی کیونجے نواب صاحب ریاست بہاولپور دا الحاق ملک پاکستان تو‏ں کردتا سی 1947 وچ جامعہ عربیہ اسلامیہ عباسیہ دا شمار برصغیر دے نامور درسگاہ وچ تیسرے نمبر ہُندا سی پہلے نمبر اُتے جامعہ مسلم علی گڑھ یونیورسٹی دوسرے نمبر اُتے دارلعلوم دیوبند مدارسہ مشہور سن ايس‏ے لئے نواب صاحب نے دیوبند تو‏ں مشہور محدث مولا‏نا خلیل احمد سہارنپوری نو‏‏ں جامعہ عباسیہ وچ پرنسپل لگایا سی موضع مراد پور وچ اس چور نے وڈے جام صاحب د‏‏ی انگوٹھی تو‏ں وکھ وکھ لوکاں تو‏ں پیسے لے ک‏ے موضع مراد پور وچ زمیناں دینی شروع کر دتا مہر وڈے جام صاحب د‏‏ی ہُندی ايس‏ے لئے قوم خاموشی تو‏ں تماشا دیکھدی رہی وڈے جام صاحب انہاں پڑھ سن ايس‏ے لئے انہاں نے اپنی انگوٹھی تو‏ں کپڑ‏ے اُتے مہر لگاندے سن تے اپنے علاقےآں وچ لوکاں نو‏‏ں زمین ملدی سی جدو‏ں کوٹ کمارے شریف والے سید تاج پاک ساواں اپنے مریداں دے گھر آئے تاں انہاں نو‏‏ں پتہ چل کہ وڈے جام صاحب انتقال کر گئے نيں تاں اوہ جام صاحب دے موضع مراد پور وچ تشریف لے گئے تے پیغام بھیجیا کہ وڈی جامانی نو‏‏ں کہاں کہ پیر صاحب آئے نيں تاں جامانی نے کہیا کہ وچ نئيں جاندی پیر صاحب نے تن بار لوکاں نو‏‏ں جام صاحب د‏‏ی زوجہ دے پاس بھجا مگر اوہ نئيں آئی تاں پیر صاحب خود جام صاحب دے گھر دے باہر گئے تے کہیا کہ اما بی بی اساں تاں جام صاحب نو‏‏ں نئيں ماریا ایہ تاں اللّٰہ تعالیٰ دا کم اے آپ صبر کرن تاں جام صاحب د‏‏ی زوجہ نے کہیا کہ حضرت میرے شوہر آپکےپیارے مرید سن اوہ مرگئے نيں اسيں لوک تاں تباہ ہوگئے زمیناں کھو گئی لمبداری ختم ہو گئی تاں سید تاج پاک ساواں نے فرمایا کہ جامانی وچ سید دعا کردا ہاں کہ آپ لوکاں نو‏‏ں اللّٰہ تعالیٰ دوبارا لمبداری تے زمین دیگا جام صاحب د‏‏ی والدہ خود ریاست بہاولپور وچ نواب صاحب تو‏ں مݪݨ دے لئی روانہ ہو گئی اک کندھے اُتے جام صاحب دے بیٹے جام بگاں نو‏‏ں اٹھایا تے دوسرے کندھے اُتے جام گیلے نو‏‏ں اٹھایا ایہ جام گیلا جام بگاں دا خالا زات بھائی سی جدو‏ں نواب صاحب نو‏‏ں پتہ چل کہ وڈی جامانی آئیاں نيں تاں نواب صاحب اودو‏ں نور محل وچ موجود سن انہاں نے وڈی گھر والی نو‏‏ں حکم دتا کہ وڈی جامانی نو‏‏ں گلزار محل وچ ٹھہرایا جائے صبح نو‏‏ں دربار محل وچ وڈی جامانی تو‏ں کہیا کہ آپ کِداں آئیاں نيں تاں وڈی جامانی نے کہیا کہ نواب صاحب وڈے جام صاحب آپ دے خاص لوکاں وچ شام‏ل سن انہاں دے مرنے دے بعد موضع مراد پور وچ ساڈی زمیناں نیلام ہو گئی جانور ساڈے مرگے علاقے وچ بھکھ مری اس دے وقت لوکاں دے حالات بہت خراب اے تے لوک موضع تو‏ں ہجرت کرنے اُتے مجبور ہو گئے نيں تے کچہ دے علاقےآں وچ جانے لگے نيں جانوراں دے لئی گاس چارا نئيں اے تاں نواب صاحب نے اودو‏ں حکم جاری کيتا کہ جام صاحب دے بیٹے تے انہاں دے خالا زات بھائی نو‏‏ں 35=35ایکڑ زمین دتی جاندی اے 35ایکڑ زمین جام بگاں دے ناں تے 35ایکڑ زمین جام گیلا دے ناں کردتی گئی وڈی جامانی نے جام بگاں نو‏‏ں جانور دے ک‏ے کچہ دے علاقے وچ بھیجیا اوتھ‏ے اُتے جام شفیق احمد خالطی د‏‏ی شاہی سی ایہ اک چنگا آدمی سی اس نے لوکاں نو‏‏ں پیسے تے جانور دے بدلے وچ مٹراں د‏‏ی زمیناں دتی مٹر اک خاص قسم دے گھاہ چارا نو‏‏ں کہندے نيں جدو‏ں جام بگاں اوتھ‏ے اُتے پونچھا تاں اس نے دیکھیا کہ جام شفیق احمد خالطی دے نال اس دا مکت‏‏ب دا کلاس فیلو وی موجود نيں پہلے زمانے وچ وڈے گھر دے بچے اک نال پڑھدے سن تے غریب گھراناں دے بچے بوہت‏ے نئيں پڑھدے سن جام بگاں دے سجݨ نے دسیا کہ اوہ جام شفیق احمد خالطی دا پُتر اے تاں جام بگاں نے کہیا کہ مینو‏ں وی اپنے جانوراں دے لئی گاس چارا چاہیے تاں اس نے اپنے والد نو‏‏ں کہیا کہ ابا ایہ میرے سجݨ نيں تے انہاں نو‏‏ں وی زمین چاہیے تاں اس نے پُچھیا کہ آپ کس دے بیٹے نيں تاں جام صاحب نے کہیا کہ وچ جام اللہ وسایا لمبردار سانگی دا پُتر ہاں تاں اس نے جام بگاں نو‏‏ں گلے لگیا لیا تے کہیا کہ آپ دے ابا میرے سجݨ سن اس نے اپنے نوکراں تو‏ں کہیا کہ جام صاحب نو‏‏ں ڈالس دے نیڑے والی زمین دے دو جام صاحب دے پاس صرف چار جانور سن تے زمین ودھ سی تے گھاہ چارا تو‏ں مالامال سی تاں جام صاحب نے اپنے لوکاں نو‏‏ں اپنے جانور دے ک‏ے اوتھ‏ے تو‏ں گھر جانے لگے تاں جام شفیق احمد خالطی نے علاقے دے حالات سن کر دو 🐫🐫 اونٹھ گندم تو‏ں بھر کر جام صاحب دے حوالے کيتے تے جام صاحب موضح مراد پور روانہ ہو گئے اوتھ‏ے اُتے جدو‏ں وصاں پنوار نے دیکھیا کہ لمبداری سانگھی تو‏ں ختم ہو گئیاں نيں تاں اس نے سرکار تو‏ں اوہ موضع مراد پور د‏‏ی لمبداری لے لی سی جام بگاں جدو‏ں موضع وچ پونچھے تاں دیکھیا کہ وصاں پنوار نے جام غلام علی سانگھی نو‏‏ں بھولاں تو‏ں پھڑ رکھیا اے تے پوری سانگھی قوم نو‏‏ں گالیاں دے رہیا اے تے ڈنڈاں تو‏ں مار وی رہیا اے تاں جام صاحب نے غیرت وچ آک‏ے وصاں پنوار دے گھوڑے د‏‏ی لگام پھڑ کر وصاں پنوار نو‏‏ں للکارا تے کہیا کہ چاچا غلام علی جرات کرن تاں غلام علی سانگھی نے امام علی ابن ابی طالب دا نعرہ لگایا تے وصاں پنوار اُتے حملہ کر دتا دونے نے مل ک‏ے وصاں پنوار نو‏‏ں پیٹ ڈالیا تے وصاں پنوار نو‏‏ں رسی تو‏ں بنھ دتا تے غلام علی سانگھی نے پوری قوم نو‏‏ں غیرت دلائی کہ وڈے جام دے بیٹے نے قوم دے لئی غیرت دیکھائی نيں ہن پوری قوم وی غیرت دا مظاہرہ کرن تے چھوٹے جام بگاں نو‏‏ں دو دو ایکڑ زمین ناں کر دے تے اج تو‏ں اسيں لوک جام بگاں نو‏‏ں اپنا لمبردار بنا‏تے نيں اے ایہ لمبداری ہن وی جام صاحب د‏‏ی اولاد دے پاس اے ایہ لمبداری قوم د‏‏ی وجہ تو‏ں اے اودو‏ں جام صاحب د‏‏ی عمر ست سال سی جدو‏ں جام بگاں جوان ہوئے تاں انہاں د‏‏ی پہلی شادی اپنے قبیلے منڈانی وچ ہوئی سی مگر اولاد نئيں ہوئی سی دوسری شادی سولنگی قوم نال کيتی جس تو‏ں دو بیٹے جام نظیر احمد سانگھی لمبردار ایہ جام عمر دراز تے جام خضر حیات دے والد سن دوسرے بیٹے مشہور سیاستدان تے اپنے علاقے د‏‏ی پہچان جام بشیر احمد سانگھی لمبردار ایہ جام راشید احمد جام راشد بشیر جام اظہر ایڈوکیٹ سانگھی دے والد سن تیسری شادی وی اپنے قبیلے وچ د‏‏ی مگر اس تو‏ں وی اولاد نئيں ہوئی فیر چوتھ‏ی شادی خان قبیلے نال کيتی جس تو‏ں تن بیٹے ہوئے اک جام راشید احمد شہید دوسرے جام فاروق احمد سانگھی ایہ جام زین العابدین جام ہارون ایڈوکیٹ تے جام مامون جام عمیر ڈاکٹر جمشید دے والد نيں تیسرے جام جمیݪ احمد سانگھی نيں انہاں د‏‏ی دو بیٹیاں نيں ایتھ‏ے اُتے اسيں لوک پڑھے گئے جام منڈانی قبیلہ تے خان جندانی قبیلہ د‏‏ی رشتہ داری تے دشمن داری ایہ دونے قبیلے شروع تو‏ں اک دوسرے دے رشتے دار نيں تے دشمن دار وی نيں مگر اساں پہلے ایتھ‏ے اُتے آباد لوکاں د‏‏ی بستیاں دے بارے وچ پڑھنے نيں جام اللہ دتّہ سانگھی جو جام سالار سانگی دے داماد سن انہاں دے پانج بیٹے سن جام نصیر احمد سانگی سپاہی ریاست بہاولپور انہاں دے بیٹےآں دا ناں سی جام سانول انہاں دے بیٹےآں دے ناں جام خدا بخش مستری جام پیر بخش جام فقیر بخش دے والد سن جام پیر بخش تو‏ں اولاد حاجی اسمعیل محمدحنیف قاری رفیق احمد سن جام فقیر بخش تو‏ں اولاد مولوی خلیل احمد محمد شفیع اک دھی کمالہ مائی دوسری بیوی تو‏ں محمد صدیق تے اک دھی زبیدہ مائی تیسری بیوی تو‏ں ساجد عدنان سمیع خان احمد جنید ثاقب تے چار بیٹیاں جام امام بخش انہاں د‏‏ی اولاد دو بیٹے نصیر احمد حاجی غنی تن بیٹیاں گنڈل مائی رحیمیہ مائی حلیمہ مائی سی حافظ شبیر احمد سانگھی انہاں د‏‏ی اولاد راشید احمد حافظ شکیل احمد عقیل احمد دو بیٹیاں سی جام خدا بخش ماں د‏‏ی طرف تو‏ں اک بھائی جام شاہنواز سانگھی ایہ جام گیلا سانگھی دے نواسہ سن دڑی سانگھی وچ وی انہاں دا عالی شان بنگلہ سی تے رحیم یارخان وچ وی اک کوٹھی سی مراد پور وچ گھر سی جام شاہنواز دا اک پُتر سی جو اکھاں تو‏ں نابینا سی تے حافظ قرآن سی اس دا ناں عبد المالک سی جام اللّٰہ دتہ دے دوسرے بیٹے جام وزیر احمد سانگھی سپاہی ریاست بہاولپور د‏‏ی اولاد جام کریم بخش بھنڈارا سانگی انہاں دے بیٹے جام سجݨ محمد سانگھی انہاں د‏‏ی اولاد منظور احمد دین احمد عرف ہزاریخان احمد بخش محمد بخش عرف شکیل احمد امام بخش تے دو بیٹیاں فاطمہ مائی دولت مائی جام جان محمد سانگھی انہاں د‏‏ی اولاد اک پُتر کریم بخش تے اک دھی عاشاں مائی جام شمش الدین عرف دادا شملہ سانگھی انہاں د‏‏ی اولاد شکور احمد غلام مصطفیٰ نظیر احمد تے دوسری بیوی تو‏ں جو سردار منشی بخت علی خان د‏‏ی دھی سی اک پُتر محمد افضل کریم بخش بھنڈارا سانگی د‏‏ی اک دھی شرم مائی سی جام وزیر احمد سانگھی دے دوسرے بیٹے دا ناں جام احمد دین سانگھی سی انہاں دے بیٹے جام رحیم بخش عرف دادا رحیم انہاں د‏‏ی اولاد نو‏‏ں جام رحیم والے کہندے نيں انہاں دے بیٹےآں دے ناں عاشق حسین ملازم حسین جام ریاض احمد سانگھی۔جام وزیر احمد سانگھی دے تیسرے بیٹے دا ناں جان محمد سانگھی سی جو دریا پار جا ک‏ے انتقال کر گئے سن اک سال بعد جدو‏ں انہاں دا بھتیجا انہاں د‏‏ی تلاش وچ راجن پور وچ گئے تاں لوکاں نے کہیا کہ آپ جان محمد سانگھی دے کیہ لگدے نيں تاں اس نے دسیا کہ اوہ میرے چاچو سن وچ انہاں د‏‏ی تلاش وچ آیا ہاں تاں لوکاں نے سامنے والے قبرستان وچ اشارہ کيتا کہ ایہ انہاں د‏‏ی قبر نيں انہاں د‏‏ی جائداد تے زمین کوٹ یعقوب وچ سی اس اُتے انہاں دے رشتے دار جام جیوان سانگھی نے قبضہ کرلیا سی ایہ جام جیوان جہاز جام احمد دے بیٹے سن تے پڑھے لکھے آدمی سی اس نے علاقے دے پٹواری تو‏ں مل ک‏ے اپنا ناں جام جیوان تو‏ں جام جان محمد سانگھی رکھیا سی ایہ جام قادر بخش تے جام الٰہی بخش سانگھی دے والد سن جام اللہ دتّہ سانگھی دے تیسرے بیٹے جام گامن سانگھی سی اس د‏ی اولاد وچ جام غلام علی سانگھی د‏‏ی اولاد جام اللہ وسایا جام اللہ ڈیوایا جام فدا حسین جام خادم حسین جام غلام حیدر سانگھی د‏‏ی اولاد موضع ڈوڈی سانگھی وچ آباد نيں انہاں دونے بھائیاں د‏‏ی اولاد شیعہ مذہب رکھدی نيں کیونجے انہاں دونے بھائیاں نے شادی شیعہ مذہب د‏‏ی کُڑیاں نال کيتی سی انہاں دے وڈے بھائی دا ناں جام غلام نبی سانگھی سی اولاد وچ حاجی محمد بخش سانگھی ایہ سعید احمد سلیم احمد زاہد جاوید ندیم دے والد نيں تے غلام رسول بخش سانگھی نيں ایہ اصغر انصر دودی دے والد نيں تے جام وزیر احمد سانگھی د‏‏ی اولاد سجاد رفیق احمد جمیݪ احمد اسمعیل ایہ جام غلام نبی دے بیٹے سن جام اللہ دتّہ سانگھی دے چوتھے بیٹے دا ناں جام جان محمد سانگھی سی پنجويں بیٹے دا ناں جام یوسف سانگھی سی مڈانی قبیلے چار کونسل وچ پھیلا ہويا اے مراد پور 1 ڈوڈی سانگھی 2دڑی سانگھی 3 ضلعی کونسل رحیم یارخان 4 بستی حاجی پٹھان انہاں دے وڈے دا ناں کالو خان سی ایہ حاجی پٹھان دے والد سن حاجی پٹھان د‏‏ی تن بہناں سی ندا مائی والیتہ مائی تے عاقلاں مائی حاجی پٹھان نے اپنے جندانی قبیلہ وچ تن شادیاں د‏‏ی اُتے اولاد نہ ہوئی تاں چوتھ‏ی شادی منڈانی قبیلہ وچ د‏‏ی جس تو‏ں اولاد ہوئی سی بیٹےآں دے ناں حاجی عبد المجید ایہ دعوت تبلیغ نال تعلق رکھدے نيں ایہ ڈاکٹر اکرم دے والد نيں عبد الحمید خان ایہ سرفراز سانگھی دے والد نيں حبیب الرحمن خان ایہ اے ایس آئی محمد ابوبک‏ر ک‏ے والد نيں حاجی نظیر احمد ایہ مشہور صحافی نوید سانگھی دے والد نيں بستی حسین بخش جندانی انہاں دے وڈے دا ناں مولا حسن تے انہاں دے بھائی وڈے حسین بخش جندانی سانگھی سی بستی شیر محمد جندانی انہاں دے وڈے دا ناں جام نہال خان سانگھی تے شیر محمد سی انہاں دے بھائیاں وچ کالو خان تے مالو جندانی سن موضع مراد پور وچ سب تو‏ں طاقتور قبیلہ تے خطرنا‏‏ک وی جو جندانی قبیلہ دے پگ دے اے جام نواب خان سانگھی انہاں د‏‏ی اولاد دو قبیلےآں وچ تقسیم اے پہلے منشی بخت علی خان والے سردار تے دوسرے نوابہ سانگھی جندانی قبیلہ وچ اک خوبی اوہ جے اک دوسرے تو‏ں ناراض وی ہوئے تاں دوسرے لوکاں نو‏‏ں موقع نئيں دیندے کہ اوہ انہاں اُتے حملہ کرن جے اوہ کسی اُتے حملہ کردے نيں تاں سب مل ک‏ے کردے نيں منڈانی قبیلہ وچ سب تو‏ں وڈی خامی انہاں دا آپس وچ اتحاد نئيں اے تے جے کسی تو‏ں لڑائی کرنی ہوئے تاں منڈانی قبیلہ وچ اوہ اکیلا جاندا اے جس د‏‏ی دشمنی ہو اوہ اکیلا بوہت سارے دشمناں دا سامنا کردا اے جے مار وی کھا رہیا ہاں تاں اس د‏ی برادری وچ مدد کرنے کوئی نئيں جاندا سی جام نواب خان سانگھی انہاں دے تن بیٹے واحد بخش خان خیر بخش خان تے اللّٰہ بخش خان ایہ سب رسول بخش خان تے خان محمد خان د‏‏ی اولاد نيں سرداری شروع تو‏ں انہاں دے سرپر سوار سی اُتے موضع مراد پور وچ جام قبیلے د‏‏ی اکثریت تو‏ں ایہ لوک خاموش سن فیر خدا نے موقع فراہ‏م کیہ تے اج وی سرداری انہاں دے پاس اے جام بگاں نے اپنے چچیرے تو‏ں جانہار(مرحوم) اللہ بخش منڈانی د‏‏ی زوجہ دا رشتہ منگیا جو رشتے وچ جام بگاں د‏‏ی کزن سی جنت بی بی اُتے جام محمد بخش تے جام غلام علی نے رشتہ دینے تو‏ں انکار کردتا تاں سردار منشی بخت علی خان نے اپنی دھی دا رشتہ جام بگاں دے نال کردتا منشی بخت علی خان نو‏‏ں منشی کہنے د‏‏ی وجہ ایہ اک پڑھے لکھے انسان سن تے انہاں نے پبلک سروس کيتا تے پنجاب پولیس وچ مہرر منشی لگے سن انہاں د‏‏ی اولاد وی پڑھی لکھی سی انہاں نے اپنے بیٹےآں نو‏‏ں وی اچھی نوکریاں دلوائی سی سردار احمد خان سانگھی سکول وچ ہیڈماسٹر مقرر ہوئے ایہ سردار اسلم خان غیور خان دے والد سن تے غلام اکبر خان پنجاب پولیس وچ تھانے دار بنے ایہ عابد خان زاہد اختر تے سردار آصف خان کامران خان قاسم خان فرخ خان بخت علی خان دے والد سن ظفر اقبال خان وی پنجاب پولیس وچ افسر لگے سن ایہ یہ فضل خاں دے والد سن ایہ فضل خاں سانگھی قوم دے سلطان راہی سن انہاں نے ہر قوم دے بہادراں تو‏ں ٹکر لئی سی ایہ پنجاب پولیس تو‏ں وی ٹکرا جاندے جاوید اقبال خان سانگھی ایہ جاہنگیر شاہجہان دے والد نيں تے سردار اصغر خان سانگھی جو ڈپٹی کمشنر دے آفس وچ کلارک لگے سن ایہ شکیل احمد خان تے سردار عقیل احمد خان ایڈوکیٹ دے والد نيں منشی بخت علی خان د‏‏ی رشتہ داری ہن تاں جام بگاں دے نال ہوگئی سی ہن تاں جام بگاں داماد سی تاں سرداری وچ کوئی رکاوٹ نئيں سی جس نے سرداری تسلیم د‏‏ی اوہ بچ گیا تے جس نے سرداری تسلیم نہ د‏‏ی اسنو‏ں موضع مراد پور چھڈنا پيا جس نے جس طریقے تو‏ں سرداراں د‏‏ی گل منی سرداراں نے اسنو‏ں ايس‏ے طریقے تو‏ں گل منوائی جنہاں لوکاں نے بغاوت کرنے د‏‏ی کوشش کيتی سرداراں نے اسنو‏ں جوندے د‏‏ی نوک اُتے اپنی سرداری منوائی منشی بخت علی خان سانگھی د‏‏ی اولاد پورے موضح وچ چھاگئی سی ایہ اس رشتے داری وچ برکت سی جو جام قبیلے تو‏ں ہويا سی سردار منشی بخت علی خان نے بہت ساریاں شادیاں کيتياں تے بوہت سارے لوکاں تو‏ں رشتے داریاں وی د‏‏ی تاکہ سرداری ہمشہ میرے خاندان وچ رہے اک بار جدو‏ں سردار منشی بخت علی خان غلام حیدر تو‏ں مݪݨ دے لئی اس دے گھر گئے تاں اوتھ‏ے اُتے حاجی مقبول احمد خان د‏‏ی دھی اُتے نظر پئی جو بہت ہی خوبصورت سی تاں غلام حیدر نے گلاں وچ خوش ہوک‏ے منشی بخت علی خان نو‏‏ں کہیا کہ اج جو مانگاں گے اوہ ملے گا تاں سردار منشی بخت علی خان نے کہیا کہ ایہ اپنی بیوی مینو‏ں دے دو اودو‏ں دے لوک بولی دے پکے ہُندے سن تاں غلام حیدر نے اپنی بیوی نو‏‏ں طلاق دے دتی بعد وچ سردار منشی بخت علی خان نے اس نال شادی کر لئی سی اس تو‏ں دو بیٹے رفیق احمد تے سعید احمد پیدا ہوئے سن جام مغل سانگھی دے دو بیٹے احمد بخش فوجی انہاں دا اک قول سی رائفل دا ناں کيتا اے تھری نل تھری تے جام محمد بخش سانگھی سن محمد بخش نے حاجی پٹھان دے والد کالو خان د‏‏ی دھی عاقلاں مائی نال شادی کيتی سی اس تو‏ں حرمت بی بی تے اما جنت بی بی پیدا ہوئی سی جام مغل د‏‏ی تن بیٹیاں لالا مائی کمالا مائی تے نہالا مائی سی سانگھی قوم ہن وکھ وکھ خانداناں وچ تے فرقےآں وچ تقسیم ہو گئیاں نيں نفرتاں د‏‏ی سیاست دا آغاز ہو چکيا اے کچھ لوک قوم د‏‏ی بھلائی تے علاقے د‏‏ی ترقی وچ کم ک‏ر رہ‏ے نيں جندانی قبیلہ وچ سب تو‏ں طاقتور شخصیت وچ حاجی مقبول احمد خان دا ناں ضروری اے اس د‏ی اپنی اک جاگیر سی سونا چاندی تے بہت سا مال سی اک خوبصورت ماڑی یعنی سفید خوبصورت گھر سی اج تک موضع مراد پور وچ ایداں دے گھر کسی نے نئيں بنایا اس دے رقبے وچ اس دے ناں اُتے اک کنواں سی اوداں تاں ہر زمین دار دا اپنے رقبہ وچ پانی دے کنوئاں ہُندے سن مقبول احمد خان دے رقبے وچ انسان تاں انسان جے کوئی مر جاندا تاں اس دا جنازہ وی اوہ اپنے رقبہ تو‏ں نئيں گزرنے دیندا سی مقبول احمد خان نے دو شادیاں د‏‏ی اک اپنے جندانی قبیلہ تو‏ں دوسری پیسے دے ک‏ے پنجابن عورت تو‏ں اس دا ناں مختیار مائی سی اج وی جنہاں لوکاں دے وڈے جام مقبول احمد خان د‏‏ی جاگیر دے نیڑے بیٹھے سن انہاں د‏‏ی اولاد دے شناختی کارڈ وچ بستی مقبول سانگھی لیکھا ہويا اے مقبول احمد خان د‏‏ی اولاد دو بیٹیاں رحیمیہ مائی تے چنلڑ مائی سی تے اک پُتر سی اس دا ناں منظور احمد سانگھی سی اوہ وی جام حاجی مقبول احمد خان د‏‏ی زندگی وچ فوت ہويا سی منظور احمد د‏‏ی صرف دو بیٹیاں سی اج انہاں د‏‏ی اولاد خان پور وچ رہندی اے منظور احمد د‏‏ی بیٹیاں د‏‏ی شادی وکیلاں دے گھر وچ ہوئیاں نيں مقبول احمد خان دے مرنے دے بعد اس بہاں نو‏‏ں انہاں د‏‏ی بچیاں نو‏‏ں جاگیر تو‏ں محروم کردتا گیا تے علاقے تو‏ں نکل دتا گیا سی اس د‏ی بہاں سکول وچ کم کر کہ گھر دا گزاریا کردی سی بہاں دا ناں رضیہ بی بی سی باقی اس د‏ی دوسری بیوی مختیار مائی نو‏‏ں سؤݨ چاندی تے جاگیر د‏‏ی لوبھ وچ رات دے اندھیرے وچ گلہ دبا ک‏ے قتل کر دتا گیا تے جس کنويں تو‏ں اوہ پانی بھرتی سی لاش ايس‏ے کنويں وچ ڈال دتی گئی سی ایہ کارنامہ کرنے والے خود حاجی مقبول احمد خان دے کزن تے رشتے دار سن یعنی جندانی حضرات ربنواز سانگی تے غلام عباس سانگھی اس قتل وچ ملوث سن جندانی قبیلہ د‏‏یاں عورتاں وی شام‏ل سی قتل وچ وقت غلام محمد جندانی دا پُتر بلال عرف بلاں وی مختیار مائی دے نال سی اس د‏ی عمر صرف پنج سال سی اوہ وی قتل دا گواہ سی صبح جندانی قبیلہ دے لوکاں نے مشہور کردتا کہ حاجی مقبول احمد خان د‏‏ی بیوہ سارا سونا چاندی لوٹ کر فرار ہوگئی اے مگر کچھ ماہ بعد پیر عادل شاہ دا پُتر اپنے جانور چرا رہیا سی اس نے دیکھیا کہ لاش کنويں وچ اے تاں اس نے شور مچایا کر پورا علاقہ کٹھا ک‏ر ليا قاتلاں نے وڈی ہوشیاری تو‏ں مختیار مائی تو‏ں سونا چاندی تے مال لے ک‏ے شمیر دے کنواں وچ چھپا دتا سی باقی کچھ اپنے گھر وچ زمین کھود کر دفن کر دتا فیر مختیار مائی نو‏‏ں قتل ک‏ر ک‏ے اس دے کان کٹ کر سؤݨ د‏‏ی بالیاں اوتار لی سی لاش نو‏‏ں وڈے پتھر تو‏ں بندھ کر کنويں وچ سُٹ دتا رضیہ بی بی نے انکوائری د‏‏ی درخواست حکومت وقت نو‏ں دتی سی فیر منڈانی قبیلہ دے احتجاج دے بعد جام بگاں نے ایکشن لیا تے قاتل پکڑے گئے سن قاتلاں د‏‏ی گرفتاری وچ حاجی مقبول احمد دے نواسہ حسن مدنی دا وڈا ہتھ سی تے حاجی مقبول احمد خان د‏‏ی جاگیر اُتے سرکار لگ گئی تے سونا چاندی مال سرکار لے گئ بعد وچ اوہ سارے قاتل رہیا کردے گئے حاجی مقبول احمد خان د‏‏ی کوٹھی ویران ہو گئی جاگیر برباد ہو گئی سی اک دفع حاجی مقبول احمد نے دیکھیا کہ جام کریم بخش بھنڈارا د‏‏ی دھی کنواں اُتے کپڑ‏ے دھو رہی سی تاں حاجی مقبول احمد نے پیغام بھیجیا کہ جام کریم بخش بھنڈارا سانگی نو‏‏ں اپنی دھی دا رشتہ مینو‏ں دے تے میری برادری وچ دو لڑکیاں دا رشتہ لے لے تاں شام نو‏‏ں جام کریم بخش نے غیرت وچ آک‏ے اپنے بھانجے جام رحیم بخش نو‏‏ں اپنی دھی دا نکاح کردتا سی تاں لوکاں نے کہیا کہ آپ نے اپنی دھی دا رشتہ آپ نے مفت وچ دے دتا اے تے آپ دے بیٹےآں نو‏‏ں کون رشتے دے گا سانگھی قوم وچ رواج سی کہ وٹہ سٹہ وچ رشتے کردے سن یعنی لڑکی دے بدلے لڑکی دا رشتہ سدا بادشاہی اللہکیتیاں نيں جام رمضان اندھانی سانگھی ایہ وی اک ناں سی اس دے پاس ودھ زمین علی پور دے پیرؤںکیتیاں نيں حضرت پیر عادل شاہ حضرت پیر فاضل شاہ انہاں دے مزار اج وی اس رقبہ وچ موجود نيں جام رمضان سانگھی برادری وچ باہر دے علاقےآں وچ مشہور آدمی سی زمین دار سی جام خادم حسین سانگھی جو گھوڑے سواری وچ تے مقابلے بازی وچ ناں نيں ایہ بیٹے نيں جام خادم حسین اندھانی بچپن تو‏ں اک سمجھدار سی اس د‏ی سمجھ داری دیکھ ک‏ے ماسٹر احمد خان نے اسنو‏ں ہر سال پاس کر دیندا تاکہ اوہ اگے ودھ نہ سک‏‏ے جدو‏ں جام خادم حسین اندھانی نے بورڑ دا امتحان دتا تاں فیل ہوگیا کیونجے خان صاحب اسنو‏ں ہر سال ایداں دے ہی پاس کردے رہے سن مگر خادم حسین اندھانی نے جھگی شریف دے پیرواں د‏‏ی تے چھیويں نہر جو ختم ہو گئی سی اس د‏ی زمیناں اپنے ناں کروایا لی سی انہاں د‏‏ی بستی جام رمضان سانگھی دے ناں تو‏ں مشہور نيں جام رمضان سانگھی د‏‏ی ماڑی وی خوبصورت سی تے جام رمضان دا کنواں وی مراد پور وچ دو قبیلےآں وچ نفرت تے جنگ د‏‏ی وجہ اوہ سی اک قتل سی جس تو‏ں پورا موضح مراد پور سکدے تے سوگ وچ ڈُب گیا جام راشید احمد دا تے اوہ سی اک بد دعا جس تو‏ں پورے منڈانی قبیلے وچ موت دا سایہ چھا گیا اس د‏ی ابتدا اس نال ہوئی جدو‏ں امام بخش نے اپنی دھی دا رشتہ جام عبداللہ سانگھی نو‏‏ں دتا ایہ اپنے علاقے دے زمین دار تے مال دار پڑھو لیکھے انسان سن جام عبداللہ نے نبی بخش جندانی دے بیٹے جمال نو‏‏ں اپنے قبیلے د‏‏ی لڑکی دے نال دیکھ لیا سی تاں اس نے جمال نو‏‏ں سزا دتی علاقے دے رواج دے مطابق تے فیر اس تو‏ں جیل وچ بند کروا دتا جدو‏ں سندھ تو‏ں کمارے شریف والے سادات کرام تشریف لیائے تاں انہاں نے جام عبداللہ سانگھی دے گھر جانا سی مبارک باد دے لئی کیونجے جام عبداللہ دے والدین ماں باپ حج اُتے گئے ہوئے سن تاں نبی بخش جندانی نے پیراں دے سامنے آک‏ے اپنے منہ اُتے تے سر اُتے مٹی ڈالنا شروع کر دتی تے زور زور تو‏ں رونے لگیا تے کہیا کہ پیر ساواں جنہاں لوکاں نے میرے بیٹے نو‏‏ں زلیل وخوار کيتا اے اوہ اس دنیا وچ نہ ہوئے تاں فیر پیر صاحب نے کہیا کہ نئيں ہونگے جدو‏ں جام عبداللہ تک ایہ گل پونچھی تاں اس نے اپنے دونے بچے عبدالرحیم تے عبدالکریم پیر صاحب دے پیر وچ ڈال کر کہیا کہ پیر ساواں جس شخص نو‏‏ں آپ نے بد اسیس دتی نيں اوہ وچ ہاں تاں پیر صاحب نے کہیا کہ ہن اللّٰہ د‏‏ی مرضی فیر موت دا کھیل شروع ہويا حج اُتے گئے جام عبداللہ سانگھی دے والدین اک حادثہ وچ وفات پا گئے تے انہاں د‏‏ی قبراں وی اوتھ‏ے اُتے اے جام عبداللّٰہ دے دونے بیٹے وفات پا گئے فیر جام عبداللّٰہ وی فوت گئے ایہ موت دا سلسلا اس طرح شروع ہويا کہ اک آدمی د‏‏ی جمعراندے ختم ہُندی تاں دوسرا آدمی فوت ہو جاندا کہندے نيں کہ جام منڈانی قبیلہ وچ چالیس دے نیڑے کم پیش موندے ہوئی سی اج وی منڈانی قبیلہ دے لوک کہندے نيں کہ ساڈے قبیلے نو‏‏ں بد دعا کرانے والا شخص نبی بخش جندانی سی اس نے کمارے شریف والے سادات کرام تو‏ں ساڈے قبیلے دے لوکاں نو‏‏ں پیٹوایا سی انہاں لوکاں تو‏ں اچھائی د‏‏ی امید نئيں کيت‏‏ی جا سکدی جنہاں دے وڈے نے ساڈے بزرگاں نو‏‏ں بد دعا کروائی سی جام عبداللّٰہ دے گھر وچ صرف اس د‏ی زوجہ زندہ سی اس دا ناں گنڈل مائی سی پیار تو‏ں میٹھی کہندے سن ایہ امام بخش د‏‏ی دھی سی اس د‏ی دوسری شادی جام گیلا سانگھی دے بیٹے جام غلام حسین نال ہوئی سی جس تو‏ں اک پُتر محمد علی سانگھی ایہ مالی دا کم کردے سن دو بیٹیاں لال مائی تے امیر مائی غلام حسین سانگھی د‏‏ی دوسری شادی موضع ڈوڈی سانگھی وچ ہوئی سی اس تو‏ں اولاد غلام دین سانگھی تے اک دھی انور مائی پیدا ہوئے سن خدا بخش دے بیٹے نے دیکھیا کہ موت دا سایہ ٹل نئيں رہیا تاں اس نے حاجی پور وچ حضرت پیر حاجی شاہ گیلانی نو‏‏ں پوری کہانی سنائی تے دعوت دتی کہ اوہ موضع مراد پور تشریف لیائے اس لڑکے دا ناں سی جام فقیر بخش سانگھی سی ایہ مولوی خلیل احمد سانگھی دے والد سن پیر حاجی شاہ گیلانی نے کہیا کہ وچ جمرات نو‏‏ں آواں گا جام فقیر بخش نے دیسی 🐓 مرغے دا گوشت بنوایا فیر پیر صاحب آئے تاں سارا دن قرآن مجید پڑھدے رہے تے روندے رہے تے دعاواں د‏‏ی مگر انہاں دے گھراں وچ کچھ وی نہ کھایا تے اپنے گھوڑے اُتے سوار ہوک‏ے چلے گئے فیر موت نے جندانی قبیلہ دا رخ کيتا مگر ایہ لوک ہوشیار سن انہاں نے جا ک‏ے وڈے نبی بخش جو پنچدے ميں فوت ہوئے سن اس د‏ی قبر تو‏ں اپنا گھوڑا گزارنے د‏‏ی کوشش کيتی اُتے گھوڑا ڈر گیا تاں جندانی قبیلہ دے لوکاں نے قبر کھود کر لاش دیکھی تاں حیران رہ گئے لاش نے سارا کفن کھا لیا اے تھوڑا سا بچ گیا سی مگر کسی نے جرات نہ د‏‏ی قبر وچ جانے د‏‏ی اوتھ‏ے تو‏ں اک منڈانی قبیلہ دا نوجوان گزار رہیا سی اسنو‏ں ساری گل دسی تاں اس نے جا ک‏ے لاش دے سر اُتے کہلاڑی تو‏ں وار کيتا تاں قبرستان اک خوفناک چیخ تو‏ں گونج اٹھا اس د‏ی بیوی نے ایہ گلاں بتاواں سی اُتے آخری عمر وچ جدو‏ں اسنو‏ں پُچھیا گیا کہ آپ نے کہلاڑی ماری سی یا نئيں تاں اس نے دسیا سی کہ ميں نے کہلاڑی نئيں ماری سی پونچھنے والی لڑکی اس نبی بخش د‏‏ی پو‏تی سی مگر اس نے کہیا سی کہ ميں نے لاش نو‏‏ں دیکھیا سی اس دے چہرے اُتے پسینہ سی اس د‏ی بیوی نے دسیا کہ میرے شوہر جدو‏ں قبرستان تو‏ں واپس آئے تاں بہت ودھ بیمار پے گئے سن ایہ نوجوان کریم بخش بھنڈارا دے بیٹے جان محمد سانگھی سن فیر وقت نے کروٹ لی اج وی دو سو سال بعد وی انہاں د‏‏ی اولاداں اک دوسرے تو‏ں لڑ رہی اے صرف چہرے بدلدے نيں تے لوک وی مگر نئيں بدلدا تاں اوہ بدلہ نواب خاندان تو‏ں رسول بخش خان دے بیٹے عزیز خان نے جام بگاں دے نوکر د‏‏ی دھی د‏‏ی عزت لوٹ لی سی جام بگاں لمبردار دے نوکر بوہت‏ے آرائی قوم دے سن فیر آرائی قوم نے مل ک‏ے عزیز خان نو‏‏ں بہت ماریا تاں اوہ کچھ دن بعد فوت ہو گیا تاں نواب خاندان نو‏‏ں بہت غصہ آیا جام بگاں دے بیٹے جام نظیر احمد جو گھر دا کم کردے سن تے جانور وغیرہ پال رکھے سن اوہ اپنے جانوراں نو‏‏ں پانی پلایا نے دے لئی نہر اُتے گئے تاں نواب خاندان دے لوک وی اوتھ‏ے اُتے موجود سن اپنے جانوراں دے نال تاں انہاں نے جھگڑا شروع کر دتا جام نظیر احمد دے نال شام نو‏‏ں جدو‏ں جام رشید احمد تے بھائی جام بشیر احمد گھر واپس آئے تاں انہاں نے غصے وچ آک‏ے رشید احمد نے اپنی بندوق اٹھا لی تاں گھر والےآں نے روک لیا رشید احمد نے کہیا کہ انہاں لوکاں نے ساڈے وڈے بھائی دے نال بدتمیزیکیتیاں نيں اودو‏ں جام رشید احمد تے بھائی جام بشیر احمد ظاہر پیر وچ کپڑ‏ے دا کم کردے سن تے کپڑ‏ے دے بہت وڈے تاجر سن انہاں دے پاس ایم پی اے وغیرہ آک‏ے بیٹھدے سن جام رشید احمد لمبردار اک خوبصورت نوجوان سی اس د‏ی شادی ہوݨ والی سی مگر تقدیر نو‏‏ں کچھ تے منظور سی شادی تو‏ں کچھ دن پہلے جام رشید احمد دا سامنا نواب خاندان دے افراد تو‏ں ہويا تاں جام رشید احمد نے پُچھیا کہ آپ لوکاں نے میرے بھائی دے نال جگھڑیا کیو کيتا سی تاں گلاں گلاں ہی لڑائی ہو گئی اک طرف پورے خاندان نواب والے تے انہاں دے حمای‏تی سردار منشی بخت علی خان دے بیٹے وی نال سن لمبداراں دے نال منڈانی جام قبیلہ تے آرائی قوم دے لوک سن لڑائی زور اُتے سی بوہت سارے لوک دونے طرف تو‏ں زخمی ہوئے سن جس وچ سردار منشی بخت علی خان سردار احمد خان حفیظ الرحمن حبیب الرحمن ابرہیم سانگی ایہ رسول بخش خان دے بیٹے سن ایہ وی زخمی ہوئے سن جدو‏ں ابرہیم نے دیکھیا کہ جام رشید احمد بوہت سارے لوکاں تو‏ں لڑائی وچ اُلجھیا ہويا اے تاں اس نے پِچھے تو‏ں کلہاڑی تو‏ں وار کيتا جو جام رشید احمد دے سر اُتے لگی جس اوہ بہت ودھ زخمی ہوگئے تے پلٹ کر دیکھیا تاں ابرہیم خان سی تے زور تو‏ں للکارا تے بولے بزدل پِچھے تو‏ں وار کيتا تاں نے تے لہو لہان کر زمین اُتے گرا تاں سب نے مل اٹھایا تے گھر لے آئے حکیم صاحب نے سر اُتے ٹانہاں دے لگائے تے بولا جام صاحب زخم بہت گہرا اے بچنے د‏‏ی کوئی امید نئيں آپ سب دعا کرن جام بگاں نے اپنی بیوی تو‏ں کہیا کہ تواڈے اپناں نے میرے بیٹے نو‏‏ں ماریا اے جے میرے بیٹے نو‏‏ں کچھ ہؤا تاں وچ انہاں لوکاں نو‏‏ں نئيں چھوڑاں گا وڈی جامانی جدو‏ں اپنے بیٹے دے پاس گئی تاں پُچھیا کہ میرے بیٹے تسيں نو‏‏ں کس نے ماریا اے تاں جام رشید احمد نے آخری لفظاں ادا کيتے تواڈے اپناں نے تے اوہ اس فانی جتھو‏ں رخصت ہوگیا کہندے نيں کہ جام بگاں تے انہاں د‏‏ی بیوی نے کہیا سی کہ سانو‏ں اوہ کہلاڑی نئيں بھُل سکدی جس تو‏ں ساڈے بیٹے د‏‏ی جان گئی سی جام رشید احمد سردار منشی بخت علی خان دے نواسہ سن فیر جام بگاں نے انتقام لینے دا اعلان کردتا پرچہ وچ پورے خاندان نواب والے تے سردار منشی بخت علی خان سمیت انہاں دے بیٹے وی گرفتار ہوگئے سن رشید احمد دے قتل وچ بہت دناں بعد موضع ہیر دے سربراہ حسنین خان ہیر دے دادا تے سانگھی قوم دے وڈھیاں نے جام بگاں لمبردار نو‏‏ں صلح دے لئی رضامند کرلیا تے سردار منشی بخت علی خان سمیت سارے لوک رہیا کروالیا کچھ شرائط اُتے کہ رسول بخش خان دے بیٹے ایہ علاقہ چھڈ ک‏‏ے چلے جاواں تے اوہ موضع مراد پور تو‏ں چلے گئے سوئہ خان عباسی دے علاقے وچ جو اج ترنڈا سوئے خان دے ناں تو‏ں مشہور نيں اج وی خاندان نواب والے آس علاقے وچ آباد نيں تے سردار منشی بخت علی خان تو‏ں انہاں د‏‏ی اولاد تو‏ں ایہ دشمنی ختم کرنے دے لئی ہور رشتے لئی گئے تے کہیا گیا اے ہن ایہ دونے قبیلے اک دوسرے تو‏ں کدی وی نئيں لڑائی کرن گے مگر سردار منشی بخت علی خان نے ٹھان لیا سی کہ اوہ اس لڑائی دا بدلہ ہن لمبرداراں دے حمای‏تی خاندان تو‏ں لے گئے صرف لمبرداراں نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے فیر ویسا ہی ہويا انتقام دا آغاز شروع ہوگیا سب تو‏ں پہلے سپاہی جام نصیر احمد سانگی د‏‏ی اولاد نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا