سلطنت عثمانیہ دے ہیٹھ البانیہ
سلطنت عثمانیہ دے تحت البانیہ انہاں علاقےآں دی حکمرانی دا دور سی جسنوں arboreal/albanian (عثمانی ترکی: سنحاک اروانید ) ۱۳۸۴ تے ۱۹۱۲ دے درمیان۔ ۱۳۸۴ وچ سویرا دی جنگ وچ بالشا II دی مخالفت کرنے دے لئی کارل ٹوپیا دی دعوت اُتے عثمانی البانیہ وچ داخل ہوئے، جدوں زیادہ تر مقامی سردار عثمانی غاصبانہ تسلط وچ آگئے۔ عثمانیاں نے ۱۴۱۵ تک جنوبی البانیہ وچ اپنی فوجاں قائم کيتیاں تے ۱۴۳۱ تک وسطی البانیہ اُتے باقاعدہ دائرہ اختیار قائم کيتا۔ سکندربیگ دی قیادت وچ بغاوت دے نتیجے وچ کچھ البانوی علاقے ۱۴۴۳ تے ۱۴۷۹ دے درمیان آزاد ہوئے۔ عثمانی حکومت دے تحت آنے والے آخری شہر شکدرا (سال ۱۴۷۹) تے دورس (سال ۱۵۰۱) سن ۔ جمہوریہ البانیہ دا اج دا علاقہ ۱۹۱۲ تک سلطنت عثمانیہ دا حصہ رہیا، جدوں البانیہ نے آزادی دا اعلان کيتا۔
عثمانی ماخذ وچ استعمال ہونے والی اصطلاح آرناوڈلک (عثمانی ترکی: آرناوودلق) اے جو اس دے جغرافیائی علاقےآں وچ شامل اے جو اج یونان (شمالی حصہ)، کوسوو، جنوبی مونٹی نیگرو، شمالی مقدونیہ دا مغربی حصہ، جنوبی سربیا ہور البانیہ وچ نيں۔ .
عثمانی فتح توں پہلے البانیہ (۱۳۸۵–۱۴۴۳)[سودھو]
البانیہ وچ عثمانیاں دا پہلا حملہ[سودھو]
البانوی سرزمیناں نوں فتح کرنے دے لئی عثمانی فوجاں دے حملے صدی دے ۸۰ دی دہائی دے وسط وچ شروع ہوئے۔ XIV رومیلیا دے بیلربی دی قیادت وچ تیمورتاش پاشا، ۱۳۸۵ وچ عثمانی فوجاں صوفیہ اُتے قبضہ کرنے دے بعد البانیہ وچ داخل ہوئیاں تے اسکوپجے، پرلیپ، ماناستیر تے کوستور دے شہراں اُتے قبضہ کر ليا۔ سی دی مغربی تے عثمانی دستاویزات وچ ۔ XIV-XV سکوپئے, مناستر, کوستر, ایونیا, وغیرہ دے شہراں دے نال نال فوشے-داردانیا دے لئی، ایہ واضح طور اُتے نوٹ کيتا جاندا اے کہ اوہ "البانیہ وچ " یا "البانیہ دی سرزمین پر" سن ۔
اگست ۱۳۸۵ وچ ، بالشا دوم نے جمہوریہ وینس نوں لکھیا کہ اس دی املاک عثمانی فوجاں دے روزانہ حملےآں دی زد وچ نيں تے انہاں دی وجہ توں اس دی رعایا وچ بہت زیادہ الجھن پیدا ہو گئی اے۔ جدوں بالشا دوم بوسنیا دے بادشاہ تورتکون (۱۳۷۶–۱۳۹۱) دے نال تنازعہ وچ مصروف سی، کوتور دے قبضے پر، اک طاقتور عثمانی فوج، جس دی کمانڈ تیمورتاش پاشا نے دی سی، ستمبر ۱۳۸۵ وچ تیزی توں البانی سرزمین دی گہرائیاں وچ داخل ہو گئی۔ بالشا دوم نے اپنی قیادت وچ امرا دے اک گروپ دے نال مل کے فوج دے اک حصے نوں تیزی توں متحرک کيتا تے سورا (لشنجہ دے قریب) دے میدان وچ عثمانیاں دے سامنے آیا۔ سویرا دی لڑائی وچ جو ۱۸ ستمبر ۱۳۸۵ نوں ہوئی سی، البانوی فوجی دستےآں نوں شکست ہوئی تے بالشا دوم خود وی مر گیا۔ جنگ کيتی فتح نے عثمانی فوج نوں برات، کروجا وغیرہ اُتے قبضہ کرنے دا موقع فراہم کیہ، جو اس نے عارضی طور اُتے اپنے قبضے وچ رکھیا، ایتھے تک کہ اسنوں پچھلے مالکان دے حوالے کے دتا گیا۔ انہاں دی دراندازی بالائی البانیہ تک لیزہ دے نال نال زیريں البانیہ تک پھیلی ہوئی سی۔ ۱۳۸۶ وچ ، عثمانیاں نے نیشی تے اک سال بعد تھیسالونیکی نوں فتح کیتا، جسنوں انہاں نے ۱۴۰۳ تک عارضی طور اُتے اپنے ہتھ وچ رکھیا۔
کچھ معروف خانداناں دے لئی، جداں بالشجت، مزکجت، وغیرہ، سویرا دی لڑائی نے عثمانی تسلط دے تحت انہاں دے زوال دی نشاندہی کی، جو پہلے کمزور تے بعض اوقات رسمی سی۔ سویرا دے میدان وچ شکست دے کچھ ہی عرصہ بعد، بالشاج نے دوبارہ اک آزاد پالیسی شروع کيتی۔ ۱۳۸۸ وچ ، جارج II بالشا نے راسا تے بوسنیا دے حکمراناں دی فوجی دستےآں دے نال، بیلیکی (بوسنیا) وچ ہونے والی لڑائی وچ حصہ لیا تے اس دی افواج نے عثمانی فوجاں نوں توڑنے وچ اہم کردار ادا کیتا، جس دی کمانڈ ایل اللہ شاہینی سی۔ . اس فتح نے کارل ٹوپینا تے مزاکج نوں عثمانیاں توں اپنے تسلط دے تعلقات نوں توڑنے اُتے اکسایا۔ ۱۴ ويں صدی وچ بلقان اک بکھرا ہويا علاقہ سی، جسنوں بہت ساریاں ریاستاں تے آزاد ریاستاں جداں یونانی، بلغاریہ، سربیا تے البانیائی سلطنتاں وچ تقسیم کيتا گیا سی۔ انہاں دے درمیان مذہبی مسائل دے نال نال سرحدی مسائل اُتے وی اختلاف تے جنگاں ہوئیاں۔ انہاں دونے مسائل نے بلقان وچ اک انتشار پیدا کر دتا سی جس نے عثمانی فوج نوں پیش قدمی دی اجازت دتی سی۔
بلقان اتحاد دی تشکیل[سودھو]
عثمانی فوجاں دے حملےآں دی شدت تے بلقان وچ انہاں دی فتوحات وچ تیزی توں توسیع بلقان دے حکمراناں نوں اپنے جھگڑےآں تے تنازعات نوں اک طرف رکھنے تے اپنے املاک دی حفاظت دے لئی مشترکہ فوجی اقدامات دے بارے وچ سوچنے تے ڈیزائن کرنے دا باعث بنی۔ ۱۳۸۷ وچ اک وسیع بلقان اتحاد قائم کيتا گیا، جدوں کہ ۱۳۸۸ وچ سلطان نے وسطی بلقان وچ فتوحات جاری رکھنے دے لئی متعدد افواج نوں پلوڈیو وچ مرکوز کيتا۔ راسا دے سربیا دے شہزادے، لازاری ہریبلانوویچ نے پہل دی تے بلقان دے دوسرے حکمراناں نوں عثمانی مارچ نوں روکنے دے لئی اپنی افواج وچ شامل ہونے دی دعوت دتی۔ البانوی حکمراناں وچوں کچھ نے اس دی پکار اُتے لبیک کہیا، جداں کہ جیرگجی دوم بالشا، شکودرا دا حکمران، تیوڈور دوم موزاکا، بیرات تے میزیکی دا بادشاہ، دیمتر جونیما، لیزہ-پریزرین تجارتی راستے دے نال علاقےآں دا مالک، اینڈریا گروپا، Ohrid تے اس دے ارد گرد دے علاقےآں، زیريں البانیہ دے حکمران، وغیرہ۔ انہاں دے نال بلقان دے ہور حکمران وی شامل ہوئے، جداں کہ رومانیہ دے وائیووڈ میرسیا، کروشین بان ایوان ہورواٹ، بوسنیا دے بادشاہ Tvërtko I، کوسوو دے حکمران ووک ملاڈینویسی، جو عام طور اُتے کنیت Brankovici (Vuk Brankovici) دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ Drenica تے Fushë-Dardania دے شمالی حصے وچ اس دے پاس خاندانی مال سی۔ اکتوبر ۱۳۹۸ وچ ووکا دی موت دے بعد، اس دی حکومتاں وچ سیاسی زندگی نوں مرکزیت حاصل ہو گئی۔ بلقان اتحاد دی افواج وچ البانوی فوجیاں دا خاصا وزن سی۔ عثمانی تریخ، جو اس واقعے نوں بیان کردی اے، جارج II بالشا دی فوج دی وڈی تعداد اُتے زور دیندی اے تے اسنوں عثمانی مخالف اتحاد دے تن اہم حکمراناں وچوں اک دے طور اُتے بیان کردی اے، اس دے نال شہزادہ لازار تے بادشاہ Tvrtko دی فوج دے کمانڈر voivode Vlatko Vuković سن ۔ وچ بوسنیا کا۔
جون ۱۳۸۹ وچ ، بلقان اتحاد دیاں فوجاں Fushë-Dardani (Fushë-Kosovo) وچ شامل ہوئیاں۔ جنگ دے آغاز وچ ، V. Branković نے اتحاد توں اپنی فوجاں واپس لے لین۔ ۱۵ جون نوں، بلقان نے سلطان مراد اول دی زیرکمان عثمانی افواج دے نال اک خونریز جنگ لڑی۔ اتحادی فوجاں دی کچھ ابتدائی کامیابیاں دے بعد، اس جنگ وچ فتح بالآخر عثمانیاں نوں ملی، لیکن دونے طرف توں بھاری انسانی نقصان ہويا۔ جنگ دے دوران، جنگجو میلوش کوپلیکی نے سلطان مرات اول نوں قتل کر دتا۔ بدلہ لینے دے لئی، عثمانیاں نے جنگی قیدیاں نوں قتل کر دتا، جنہاں وچ کنجاز لازاری تے میلوش کوپل شامل نيں۔ تیوڈوری اول موزاکا اس جنگ وچ ماریا گیا، اس دے نال نال اس دے بوہت سارے ساتھی تے ہور البانوی وی مارے گئے۔ Fushë-Dardania دی جنگ تے میلوش کوپل دے بہادرانہ عمل نے کوسوو دے البانویاں اُتے اک مضبوط تاثر چھڈیا، جنہاں نے انہاں نوں لوک گیتاں وچ امر کر دتا۔
اتحاد دی ناکامی۔[سودھو]
۱۳۸۹ وچ Fushë-Dardania دی جنگ وچ بلقان اتحاد دی شکست دے جزیرہ نما بلقان دے لوکاں دے لئی سنگین نتائج برآمد ہوئے۔ اس نے عثمانی حملہ آوراں دے خلاف بلقان دے وسیع اتحاد دی تشکیل دا خاتمہ کر دتا، تے اس دے بعد آنے والے سلطان بایزید اول (۱۳۸۹–۱۴۰۲)، جسنوں روفیجا (یلدرم) کہیا جاندا اے، نے بلقان وچ نويں فتوحات دی راہ ہموار کيتی۔ عثمانی فاتحین نے کوسوو دے حکمران ووکی برانکوویچ نوں اپنی جاگیر وچ تبدیل کر دتا، جسنوں ۱۳۹۲ دے آغاز وچ ، انہاں نے اسکوپجے، تے فیر زویکان (میٹرویکا دے نیڑے قلعہ) وغیرہ دے حوالے کرنے اُتے مجبور کيتا۔ Skopje اُتے قبضہ کرنے دے نال، عثمانیاں نے وسطی البانیہ (موجودہ مقدونیہ) دے مشرقی حصے وچ ، خاص طور اُتے دریائے وردار دے میدانی علاقےآں وچ ، جو بلقان دے سب توں زیادہ خوشحال علاقےآں وچوں سن، اپنی طاقت نوں مضبوط کيتا۔ اسکوپجے دی انتہائی سازگار جغرافیائی پوزیشن، جتھے سلطنت عثمانیہ دے راجگڑھ نوں تمام البانیائی سرزمیناں تے بلقان دے ہور خطےآں توں ملانے والے مختصر ترین راستے، نے عثمانی سلاطین نوں اسنوں اک انتہائی طاقتور فوجی اڈہ بنانے اُتے اکسایا، تے اسنوں پاشاسانجک قرار دتا۔ ایہ اے کہ رومیلیا دے بیلربی دی رہائش گاہ۔
مذہب وچ تبدیلیاں[سودھو]
اس دوران عثمانیاں نے وسطی البانیہ وچ اپنی فتوحات نوں وسعت دینے دی کوشش کيتی۔ ۱۳۸۵ دے اوائل وچ ، انہاں نے مزاقاں توں کوسٹور دا اہم شہر کھو لیا سی، تے ۱۳۹۴ دے آس پاس انہاں نے اوہرین نوں گروپاز توں لے لیا سی، جسنوں اوہ زیادہ دیر تک برقرار نئيں رکھ سکے۔ جھیل دے کنارے واقع اس شہر دا اک مضبوط قلعہ سی تے اسٹرگا وچ جھیل تے دریائے ڈرین دی بہت ساریاں معاون ندیاں وچ ماہی گیری نوں کنٹرول کرنے دے لئی بہت سازگار مقام سی، جتھے اوتھے تیار کيتی گئی خشک مچھلیاں دی وڈی تعداد وچ تجارت کيتی جاندی سی۔ جھیل دے علاقے اُتے قبضہ کرنے تے اوتھے البانوی امرا دی موجودگی نوں کمزور کرنے دے لئی، عثمانیاں نے اوہرڈ وچ اپنی انتظامیہ قائم کيتی تے ہور تن قلعےآں، اسٹرگا، پوگراڈیک تے سٹارووا نوں منہدم کر دتا، جو جھیل تے آس پاس دی سڑکاں دی حفاظت کر رہے سن ۔
البانوی قومی چرچ دی عدم موجودگی دے حالات وچ ، جو البانویاں دے درمیان مذہبی اتحاد دے تحفظ نوں بہت زیادہ متاثر کرے گا، شرافت تے ہور طبقات دا اک اہم حصہ، جو اسکوپجے، ماناستیر تے مشرقی صوبےآں دے ہور شہراں وچ رہندے سن، نے شروع کيتا۔ اجتماعی طور اُتے اسلام قبول کرن۔ صدی دے 60s دے اختتام دے بعد توں XV سکوپجے تے بٹولا دے ۶۰٪ توں زیادہ باشندے مسلمان سن ۔ لیکن سرباں وچ ، جنہاں دا اپنا قومی چرچ سی، اسلامائزیشن دا عمل نئيں پھیلیا۔ سی دے عثمانی کیڈسٹرل رجسٹراں وچ ۔ XV، تقریباً کسی سپاہی نوں سرب یا سلاو ہونے دا عہدہ نئيں اے، بوہت سارے دوسرے لوکاں دے برعکس جو کنیت البانیائی (ارناؤتی) رکھدے نيں۔
البانویاں دے اسلام قبول کرنے نے انہاں وچوں بوہت سارے لوکاں نوں سلاو تے یونانی آرتھوڈوکس گرجا گھراں دے اثر توں وکھ کر دتا (جو سلاو تے یونانی زباناں وچ عبادت دا اہتمام کردے سن )، اس طرح صدیاں پرانے سرب تے یونانی دے عمل دی رفتار وچ خلل پيا۔ البانیائی اسلامائزیشن نے البانویاں نوں سلطنت عثمانیہ دی زندگی وچ ضم ہونے تے اک خاص حد تک اپنی اقتصادی تے سیاسی پوزیشناں نوں برقرار رکھنے دا موقع فراہم کیہ۔
سلطنت عثمانیہ دی بحالی[سودھو]
وسطی البانیہ دے مشرقی حصےآں وچ عثمانی طاقت نوں مضبوط کرنے دے بعد، عثمانی فوجاں نے مغربی تے ساحلی علاقےآں دے نال نال بالائی تے زیريں البانیہ دی طرف حملے شروع کيتے، حملے جو ۱۳۸۵ توں ۱۴۰۲ تک بغیر کسی رکاوٹ دے جاری رہے تے اک دہائی دے بعد دوبارہ شروع ہوئے۔ Zveçan اُتے قبضہ کرنے دے بعد، ۱۳۹۳ وچ عثمانی عارضی طور اُتے شکودرا، القین، ڈیجا تے کروجا اُتے قبضہ کرنے وچ کامیاب ہو گئے، جس اُتے اوہ ۱۳۹۵ تک قابض رہے۔ صدی دے آخر وچ XIV وچ انہاں نے عارضی طور اُتے Ioannina نوں لے لیا تے Korça تے Permet دے صوبےآں اُتے قبضہ کر ليا۔ البانیہ وچ عثمانی فتوحات دی توسیع ۲۰ جون ۱۴۰۲ نوں ہونے والی انقرہ دی لڑائی دے بعد عارضی طور اُتے روک دتی گئی جتھے عثمانی فوجاں نوں زبردست شکست دا سامنا کرنا پيا تے سلطان بایزیت اول (۱۳۸۹–۱۴۰۲) فاتح منگول فوجاں دے ہتھوں وچ چلا گیا۔ تیمورلینگو دی قیادت وچ اس جنگ دے بعد، اک دہائی تک، سلطنت عثمانیہ دی سیاسی زندگی تخت دی جانشینی دے لئی بایزیت اول دے تن بیٹےآں دے درمیان شدید تنازعات دی لپیٹ وچ رہی، ایہ تنازعات مہمت اول (۱۴۱۳–۱۴۲۱) دے اقتدار وچ آنے دے نال ختم ہوئے۔ . نويں سلطان نے بلقان تے البانیہ دی سمت وچ فتح دی پالیسی نوں دوبارہ فعال کيتا۔
سلطان مہمت دے اقتدار وچ آنے توں پہلے، ۱۴۱۲ وچ عثمانی فوجاں نے نووبردا اُتے حملہ کيتا تے اسنوں طویل عرصے تک محاصرے وچ رکھیا، لیکن اوہ اسنوں نہ لے سکے، کیونجے اس دے محافظ بہادری توں لڑے۔ سلطان مہمت اول دی فوجاں نے ۱۴۱۵ دے شروع وچ نکیندا ٹوپیا دی موت دے نال ہی کروجا اُتے قبضہ کر ليا، ۱۴۱۷ دے دوران انہاں نے تیوڈور موزاکا توں برات تے کنینا نوں روگینا بالشا توں ولورا دے نال لیا، تے ۱۴۱۸ دے خزاں وچ انہاں نے جیروکاسٹرا اُتے قبضہ کر ليا۔ زینبش خاندان دے اثاثےآں دا مرکز ..
۱۳۸۹ وچ فوشی-دردانیہ دی جنگ وچ عثمانی فوجاں دی فتح تے صدی دے آخر وچ انہاں دی طاقت دا استحکام۔ سکوپجے شہر وچ XIV، دریائے وردار دے علاقےآں وچ ، ہور کروجا، بیرات، جیروکاسٹرا وغیرہ دی فتح نے بلقان تے البانیہ وچ عثمانیاں دی ہور فتوحات نوں آسان بنایا تے بلقان دے حکمراناں دی صفاں وچ خوف و ہراس ودھیا دتا۔ جنہاں وچوں اکثر سلطاناں دے جاگیر بن گئے۔ رومیلیا دے بیلربی دا ہیڈکوارٹر، جو اس دے یورپی حصے دے لئی عثمانی فوجاں دا کمانڈر انچیف سی، اسکوپجے وچ قائم کيتا گیا سی۔ البانوی رئیساں نوں سلطنت عثمانیہ دی ایسی انتہائی طاقتور فوجی تے سیاسی شخصیت دا مسلسل سامنا کرنا پيا۔ اس دے علاوہ انہاں نوں ایورنوز دے طاقتور خاندان دے بوہت سارے بدمعاشاں دا وی سامنا کرنا پيا۔ جدوں توں اس صدی دے آخر وچ مشرقی البانیہ وچ عثمانیاں دے پہلے حملے شروع ہوئے۔ XIV، صدی دے آخر تک. XV، جدوں البانوی سرزمین دے آخری قلعے انہاں دے ہتھ وچ آگئے، مغربی ویز دے اوہ لوک، تمام لڑائیاں تے حملہ آور فوجاں دی اہم فوجی کارروائیاں وچ ، Evrenozi خاندان دے Pinjollas دی اک قطار جو Skopje وچ رہندے سن، عثمانی دے طور اُتے سامنے آئے۔ فوجی کمانڈرز انہاں وچوں پہلا Evrenoz-Beu (پاشا Jigit beu) سی، جس نے تھیسالی نوں فتح کيتا سی۔ اس دا ناں صدیاں توں اس دے بیٹےآں، پوتاں تے ہور اولاداں نے بطور کنیت استعمال کيتا۔ .
- مرکزی مضمون : البانیہ وچ عثمانی جاگیردارانہ فوجی حکومت
البانیہ وچ پہلا عثمانی کیڈسٹرل ریکارڈ[سودھو]
سلطنت عثمانیہ دی تنظیم تے اس دے ریاستی آلات دے کم کاج دی بنیاد فوجی جاگیردارانہ املاک یعنی تیمر نظام اُتے سی۔ اس قسم دی جائیداد بلقان تے البانیہ وچ بتدریج صدی دی پہلی عثمانی فتوحات دے بعد توں قائم ہوئی سی۔ XIV لیکن صدی دے تاریخی ماخذ غائب نيں۔ XIV ٹائمر سسٹم دے وقت تے خلائی توسیع دی حرکیات دی عکاسی کردا اے۔ البانیہ تے بلقان وچ عثمانی فاتحین دے قائم کردہ زرعی نظام نوں تسلیم کرنے دے لئی ہن تک دریافت ہونے والی قدیم ترین دستاویز، ۸۳۵ ہجری دا کیڈسٹرل رجسٹر اے۔ (۱۴۳۱–۱۴۳۲)، جسنوں "البانی سنجاک دی رجسٹری" (Defter-i Sancak-i Arvanid) دا ناں دتا گیا اے۔ اس وچ مغربی البانیہ دی زمیناں دا اک حصہ شامل اے، جو camëria توں Mat دریا تک پھیلا ہويا اے۔ جدوں رجسٹر تیار کيتا گیا سی اس وقت تیمار دی تقسیم دی عکاسی دے علاوہ، ابتدائی ادوار، سلطان بایزیت اول (۱۳۸۹–۱۴۰۲) تے سلطان مہمت اول (۱۴۱۳–۱۴۲۱) دے دور دا ذکر کرنے والے نوٹ وی موجود نيں۔ صدی دے آخر توں البانیہ وچ تیمر نظام دی موجودگی دے بارے وچ سال ۱۴۳۱–۱۴۳۲ دے رجسٹر دا ڈیٹا۔ XIV کافی کم نيں تے انہاں دا تعلق کورسا تے پرمیٹ دے علاقے توں اے۔ لیکن سلطان مہمت اول دے زمانے وچ تے وی نيں۔ اوہ ظاہر کردے نيں کہ ۱۴۱۷ تے ۱۴۱۸ وچ جیروکاسٹرا، بیرات، کنینا وغیرہ دے قلعےآں اُتے عثمانیاں دے قبضے دے بعد، اک کیڈسٹرل رجسٹر بنایا گیا سی تے البانوی سنکشک دی تشکیل ايسے اندازے دے نال کيتی گئی سی جو بعد وچ رجسٹریشن وچ ہوئے گی۔ سال ۱۴۳۱–۱۴۳۲ کا۔
سال ۸۳۵ ح دا کیڈسٹرل رجسٹریشن۔ (۱۴۳۱–۱۴۳۲)[سودھو]
سلطنت عثمانیہ دے مرکزی تے مقامی ریاستی آلات نے تیمر نظام دے نفاذ دا خیال رکھیا، جس دی بنیاد اُتے سلطنت عثمانیہ دا پورا سیاسی، فوجی تے انتظامی ڈھانچہ بنایا تے چلایا گیا۔ تیمر نظام دے ٹیکساں توں جمع ہونے والی آمدنی توں ریاست دا پورا نظام چلدا رہندا تے اس دے اخراجات پورے ہُندے۔ اس دے علاوہ، سپاہیاں دی فوج، تیماراں دے مالک، عثمانی فوجی دستےآں دا سب توں اہم حصہ سی جس نے تیمار نظام نوں نافذ کیتا، جس نے سلطنت عثمانیہ نوں برقرار رکھیا تے فتح دیاں جنگاں دے ذریعے اپنی سرحداں نوں وسیع کيتا۔
تیمارت سسٹم[سودھو]
تیمارت نظام دے قیام نے زمین اُتے ملکيتی رشتاں نوں تبدیل کر دتا، جو ملک دی معاشی، سماجی تے سیاسی زندگی دا بنیادی مسئلہ سی تے جو جاگیردارانہ تعلقات دی ترقی دی ڈگری دا تعین کردا سی۔ بازنطینی قانون دی وراثت دے طور پر، صدیاں تک مجموعی طور اُتے زمین نوں خود مختار (شہنشاہ، بادشاہ، وغیرہ) دی ملکیت سمجھیا جاندا سی۔ )۔ اس طرح، زمین دی پیداوار دے لئی مرکزی ریاستی طاقت دی طرف آبادی دی ذمہ داریاں تے جو بازنطینی ریاست (مرکزی کرایہ) دی طرف توں وصول کيتے جانے والے کرائے دا اوہ حصہ بناندی نيں، نوں تحریک دتی گئی۔ باقی کرایہ خاص افراد، امیر طبقے دے نمائندےآں دا سی، جو صوبےآں وچ عسکری، سیاسی تے معاشی زندگی دے سربراہ سن ۔ دو حصےآں وچ تقسیم ہونے والی اس طرح دی سالانہ رقم نے ایداں دے تعلقات پیدا کيتے جو کسی نہ کسی طریقے توں زمین اُتے نجی ملکیت دے حقوق نوں محدود کر دیندے نيں۔ بازنطینی جاگیردارانہ ملکیت دے ادارے نے کرایہ دی اس شکل اُتے عمل کيتا جو اٹھایا گیا سی۔ وقت گزرنے دے نال نال زمین دے مالکانہ حقوق اُتے پابندی والے فریم ورک دی تیزی توں خلاف ورزی ہُندی رہی، ایتھے تک کہ جائیداد دا ادارہ مؤثر طریقے توں کم کرنا بند کر دتا تے زمین عام طور اُتے مکمل نجی ملکیت وچ منتقل ہو گئی جدوں تک کہ اسنوں خریدیا تے فروخت نہ کيتا جا سکے۔
- مرکزی مضمون : البانیہ وچ عثمانی مخالف بغاوت (۳۰ دی دہائی XV)
البانیہ وچ عثمانی مخالف رویہ[سودھو]
۱۵ ويں صدی دے آغاز وچ مغربی البانوی صوبےآں دے قلعےآں دی فتح دے بعد۔ ، عثمانیاں نے البانیہ دے اس علاقے وچ اپنی فاتح انتظامیہ قائم کيتی۔ باشندےآں تے زمین دی متواتر مردم شماری تے اس دی چھوٹی جاگیردارانہ جاگیراں (تیماراں) وچ تقسیم دے ذریعے، فاتحین نے تیماراں دا عثمانی فوجی جاگیردارانہ نظام قائم کیتا، جو بازنطینی دور دے نظام نال ملدا جلدا سی۔ اس قسم دی جائیداد عثمانی حملے دے موقع اُتے مکمل طور اُتے ٹُٹ پھوٹ دا شکار سی تے البانوی معاشرہ جاگیرداری دے ترقی یافتہ مرحلے وچ سی، جتھے زمین دی جائیداد نوں آزادانہ طور اُتے خریدیا تے فروخت کيتا جاندا سی۔ انہاں رجسٹریشناں دے ذریعے، عثمانیاں نے البانوی رئیساں توں انہاں دی وڈی زمیناں تے انہاں دی قیادت دے عہدے کھو لئی۔ اس دے علاوہ، البانوی سرزمیناں اُتے قبضے دے لئی عثمانی فوجاں دے پے در پے حملےآں، جنگلی تشدد تے وڈے پیمانے اُتے تباہی دے نال، جنیسری بھرنے دے لئی بچےآں دے اغوا تے وڈھیاں نوں غلام بنا کے فروخت کرنے دے لئی اغوا دے نال، نے اسنوں شدید نقصان پہنچایا۔ ملک دی معاشی زندگی تے تمام سماجی طبقاں وچ اک گہرے عدم اطمینان دا باعث بنا، مشترکہ دشمن، غیر ملکی عثمانی حملہ آوراں دے خلاف جنگ وچ متحد تے ابھارا۔ البانویاں دی مزاحمت تے جدوجہد مختلف شکلاں وچ طاقتور بغاوتاں تک ہر جگہ پھوٹ پئی۔
انتظامی تقسیم ( XVI-XVII)[سودھو]
سلطنت عثمانیہ دی توسیع، ۱۵ويں صدی وچ ہونے والی فتوحات دے بعد۔ نے اپنی ریاستی تنظیم نوں تبدیل کرنا ضروری بنا دتا۔ اسنوں ہور مستحکم انتظامی تے قانونی بنیاداں اُتے کھڑا کرنے دے لئی، قانون ساز سلطان سلیمان دوم (۱۵۲۰–۱۵۶۶) دے دور وچ ریاست دی اک نويں تنظیم کيتی گئی تے موجودہ قوانین اُتے نظر ثانی کيتی گئی تے ہور آرڈیننس دے نال انہاں دی تکمیل کيتی گئی۔ نويں حالات دے مطابق، سب توں پہلے سلطان دے ہتھوں وچ اقتدار دی مرکزیت حاصل کرنے دے مقصد دے نال۔
اس تنظیم نو دے اختتام پر، پوری سلطنت دے علاقےآں نوں ۳۲ ایالٹس وچ تقسیم کر دتا گیا، جو کہ چھوٹی انتظامی اکائیاں سی۔ ہر ایجلیٹ دے سر اُتے اک بیلربی سی۔ جزیرہ نما بلقان دے صوبےآں نوں تن برقاں وچ شامل کيتا گیا سی: جزیرہ نما دے شمال وچ بوسنیا دا چشمہ ، مرکز وچ رومیلیا دا چشمہ تے بحیرہ ایجیئن دے جزیراں تے جنوبی ساحل دے کچھ حصے وچ ڈیٹ دا چشمہ ۔ ہر ایجلیٹ نوں متعدد سنجکاں وچ تقسیم کيتا گیا سی۔ البانیہ دے علاقے رومیلیا دے ایجلیٹ دا حصہ سن ۔
نويں تنظیم دے نال، عثمانیاں نے البانوی علاقےآں نوں ہور ٹکڑے ٹکڑے کر دتا، جس توں البانوی فوجی تے انتظامی اکائیاں نوں رومیلیا دے ہور سنجاقاں دے مقابلے وچ اک چھوٹی علاقائی حد مل گئی۔ انہاں وچوں کچھ، غالب البانوی آبادی دے علاوہ، مونٹی نیگرین ، سربیا تے مقدونیائی اقلیتاں وی شامل نيں۔
البانی کیننز[سودھو]
قانون دینے والے سلیمان دے دور وچ ، عثمانی فقہاء نے سلطنت دے ہور تمام سنجقاں دی طرح، البانیاں دے لئی وی، اک خاص اصول توں وضاحت کيتی۔ اج تک محفوظ تے جانی جانے والی سب توں پرانی سند شکودرہ دے سنجک (۱۵۲۹) دی اے۔ ولورا، الباسن ، پریزرین ، اوہریڈ تے ووکیٹرنا دے سانجک دے پاس وی خصوصی اصول سن ۔ اصولاں دا ہمیشہ انہاں دا ماخذ شریعت وچ ہُندا سی (حنفی قانونی مکتبہ دے مطابق اسلامی قانون) ، قرآن اُتے مبنی سی، جو سلطنت عثمانیہ دا اک ابدی آئین سی۔ لیکن انہاں دے مسودے وچ ہر سنجک دے سماجی و اقتصادی حالات دے نال نال گزشتہ صدیاں توں ورثے وچ ملی علاقائی روایات نوں وی مدنظر رکھیا گیا سی۔ البانوی سنجاک دے اصولاں نے زمین دی ملکیت دی ریاست، ریاست تے راجاں دے تئاں سپاہیاں دی پوزیشن، مالی ذمہ داریاں تے البانوی آبادی دی ہور ذمہ داریاں دے بارے وچ قانون سازی کيتی۔ کیننز وچ سنجک دے عسکری سیاسی ضابطے، زرعی مصنوعات دی قیمتاں، کسٹم نظام وغیرہ توں متعلق مختلف دفعات وی شامل سی۔
ابتداء وچ انہاں اصولاں وچ بہت ساریاں خامیاں سی، لیکن وقتاً فوقتاً انہاں وچ احکام ( فرماناں ) تے فیصلےآں ( فتاویٰ ) دی تکمیل ہُندی رہی، خاص طور اُتے اسلامی مذہب دے سربراہ ابوسعود دے فتوےآں دے نال، جو اس وچ اہم شخصیت سن ۔ اصولاں دی تالیف بعد وچ ، نويں، ہور مکمل کنومے تیار کيتے گئے۔ شکودرا دا دوسرا اصول پہلے توں تقریباً نصف صدی بعد مرتب کيتا گیا۔
سنجک دے اصولاں تے بعد وچ اضافے دے علاوہ، کڈیلرز دے پاس مرکزی کینن وی سی جسنوں "قانونام ای سلطان سلیمانیت" کہیا جاندا سی، جو ۱۶ويں صدی دے وسط دے بعد انہاں دے کم دی رہنمائی دے لئی مرتب کيتا گیا سی۔ اس وچ جاگیردارانہ فوجی حکومت کیتی بنیادی دفعات تے پوری سلطنت عثمانیہ دے سماجی و اقتصادی تعلقات دا خلاصہ کيتا گیا۔ البانوی سنجاک دے اصولاں نے جاگیردارانہ فوجی حکومت دے بنیادی اصولاں دا اشتراک کيتا۔ بوہت سارے معاملات وچ ، اوہ اک دوسرے توں مختلف سن تے ہر سنجک وچ رہنے والی آبادی دی معاشی تے سماجی ترقی دی غیر مساوی سطح دی عکاسی کردے سن ۔
البانیائی زمیناں دی تقسیم[سودھو]
۱۵۰۶ وچ تمام البانوی زمیناں دی عام مردم شماری کيتی گئی۔ اوہ دو وڈے علاقےآں وچ شامل سن ۔ اک علاقے وچ زمیناں سی، جتھے تیمر دا نظام نافذ سی۔ اسنوں دوسری صورت وچ دسواں علاقہ (yshyrit) کہیا جاندا سی، جدوں کہ دوسرے علاقے وچ خود مختار پہاڑی صوبے شامل سن، جتھے تیمر دا نظام نافذ نئيں سی۔ انہاں نے مرکزی حکومت نوں اک مقررہ ٹیکس (خراج تحسین) دتا، جس دی وجہ توں انہاں نوں خراج تحسین پیش کيتا گیا۔ تیمر دا علاقہ البانیہ دے بیشتر علاقےآں وچ پھیلا ہويا سی۔ جداں کہ پورے جزیرہ نما بلقان وچ ، تے سلطنت عثمانیہ دے بیشتر ہور حصےآں وچ ، تمام زمین نوں "ریاستی سرزمین" قرار دتا گیا سی ( ترکی : erazi mirie) ۔ پر، زمین دی ملکیت، جس دا تعلق البانیہ وچ وی عثمانی ریاست توں سی، دی تن مختلف شکلاں سی:
- ریاستی زمیناں ، جس نے ملک دے سب توں وڈے رقبے اُتے قبضہ کيتا تے تیمر نظام دی بنیاد رکھی،
- نجی ملکیت وچ زمیناں ( ترکی : erazi mylk) ، جاگیردار اشرافیہ دے اراکین دی ملکیت اور
- وقف زمیناں ( ترکی : erazi vakf) ، جو مسلماناں دے مذہبی ادارےآں دی ملکیت سی۔
راجاندی تے غیر راجاندی تقسیم[سودھو]
البانیائی زمیناں دا سب توں وڈا تے اہم حصہ ریاستی زمیناں دی شکل نال تعلق رکھدا سی۔ ایہ تیمار نظام وچ شامل زمیناں دے فنڈ نوں کئی زمراں وچ تشکیل دیندے سن : سب توں پہلے، انہاں وچ کساناں دی ملکیت والی قابل کاشت زمیناں، کھیتیاں، گھاہ دے میدان شامل سن ۔ انہاں زمیناں (راجاتیکا) دی اک خاص خصوصیت ایہ سی کہ کسان جو انہاں دے مالک سن، اوہ سپاہی تے ریاست دوناں نوں متعدد ذمہ داریاں ادا کرنے دے پابند سن ۔ قانون سازی نے انہاں دی حیثیت نوں تبدیل نئيں ہونے دتا تے جاگیر تے جاگیر دے درمیان مذہبی فرق نوں برقرار رکھیا۔ جے کسی مسلمان نوں حویلی مل گئی تاں اس نے بطور عیسائی ذمہ داریاں ادا کر دتیاں۔
راجاندی زمیناں دے علاوہ، کچھ غیر راجی زمیناں وی سی: truallishte ( ترکی : mezra ) دیہاتاں دی بنجر زمیناں سی، جو کدی آباد سی، لیکن جنہاں نوں آبادی نے ترک کر دتا سی۔ انہاں دی کاشت تے پودے پڑوسی دیہاتاں دے ذریعے کيتے جا سکدے نيں۔ انہاں توں زرعی پیداوار دا صرف دسواں حصہ لیا جاندا سی۔ سپاہیو نوں تاپی دے ذریعے دینے دا حق سی، تے تاپی ٹیکس ریاست نے لیا سی۔ انہاں دا کم نويں آنے والے کسان وی کر سکدے سن ۔ ۱۵۲۰ دے رجسٹر دے مطابق، پرانی مردم شماری وچ پنڈ Levan i Vogël زمین دے طور اُتے ظاہر ہويا، لیکن دیہاتی جو آس پاس دے علاقےآں توں آئے سن، اوتھے آباد ہو گئے تے زمین دے مالک نوں دسواں حصہ ادا کردے ہوئے زمین اُتے کم کيتا۔ پلاٹاں دے علاوہ، عام زمیناں، غیر کاشت شدہ زمیناں، غیر متعینہ حدود والے دیہاتاں دے درمیان واقع سی تے انہاں دے عام استعمال وچ سن ۔ انہاں دی کاشت تے پودے لگانے نوں دسواں حصہ دی ادائیگی توں مشروط کيتا گیا سی۔ غیر شاہی زمیناں دی اک ہور قسم نويں کھلی ہوئی زمیناں سی ( ترکی : zemin e tarlla) ، بنجر جگہون، جنگلات، پہاڑی تھانواں توں، جو وقت گزرنے دے نال اک مردم شماری توں دوسری مردم شماری تک، کاشت تے پودے کيتی جاندی سی۔
سپاہی دا حق سی کہ اوہ انہاں نوں کم کرنے دے لئی کارکس دے سکے۔ ايسے حیثیت وچ تیمار دے اندر ڈگدی ہوئی زمین سی جو موسم سرما تے گرمیاں دی چراگاہاں دے طور اُتے رہ گئی سی۔ سپاہیو نوں ایہ حق حاصل سی کہ اوہ باہر دے دیہاتیاں توں مویشیاں دے سردیاں تے سردیاں دے لئی ٹیکس وصول کرے جو مویشی چرانے دے لئی لیائے سن، لیکن اس پنڈ دے پنڈ والےآں توں نئيں جتھے چراگاہ واقع سی۔ شہراں دے مضافات وچ ، زمیناں نجی نئيں سی، لیکن نہ ہی بادشاہی زمیناں سی۔ شہراں دے آس پاس بہت ساریاں جاگیراں سی جنہاں اُتے صرف دسواں حصہ تے بھوسے دا ٹیکس لیا جاندا سی۔ اک علیحدہ زمرہ جنگ وچ ، عقب وچ یا انتظامی خدمات دے نال فوجی خدمات دے الزام وچ افراد دے قبضے وچ دتی گئی زمیناں اُتے مشتمل اے۔ ایہ سپاہیاں، اصطبل میناں، کھیل دے جانوراں دے پالنے والے ( ڈوگانکسینج )، سڑک دے گھاٹیاں دے نگہباناں ( ڈربینڈکسینج )، گھڑسوار فوج دے فوجی دستےآں دے ارکان ( ترکی : میسیلیم ) تے پیادہ فوجیاں نوں باستینا یا جاگیر دے طور اُتے دتے گئے سن ۔ فوجی زمیناں وراثت وچ ملی سی تے انہاں نوں دسواں حصہ، جزیہ ، غیر معمولی ریاستی ٹیکس تے فوجی خدمات دے خلاف کسی وی دوسری ذمہ داری توں معاف کر دتا گیا سی۔ وقت دے نال نال ایہ زمرہ سکڑدا چلا گیا۔ چنانچہ ۱۵۰۶ وچ ولورا دے سنجک وچ فوجیاں دے ۲۲۹ مکانات سن جو راجہ نوں واپس آئے سن ۔ ۱۵۹۳ء وچ اس سنجک دے سپاہیاں دی تعداد انگلیاں اُتے گنی جا سکدی سی۔ ریاستی زمیناں دے زمرے وچ اوہ زمیناں سی جو سپاہیاں دے ذاتی قبضے وچ سی ( ترکی : hasa-chiflig) ۔
آمدنی دے لحاظ توں تقسیم[سودھو]
ریاستی اراضی نوں وکھ وکھ حصص وچ تقسیم کيتا گیا سی، جو انہاں دی فراہم کردہ آمدنی دے لحاظ توں، حاصل، ضیافت تے تیمر کہلاندے سن ۔ دی زیادہ توں زیادہ سالانہ آمدنی جاگیردار اشرافیہ دے ارکان نوں دتی گئی اے ( سلطان ، وزیر، بیلربیز ، سنجاکبی )، ۱۰۰٬۰۰۰ اکسی توں زیادہ اے، زیامیٹ دے ۹۹٬۹۹۹ akçe تک، جداں کہ تیمار دی آمدنی، جو عام طور اُتے چھوٹے فیڈلرز نوں دتی جاندی سی۔ اوہ تمام ۱۹٬۹۹۹ رسائی توں زیادہ نئيں سن ۔
البانیہ دی زمیناں اُتے قبضے دی تعداد وچ وادھا ہويا تے نال ہی نال عثمانی اقتدار دے انہاں صوبےآں وچ وی وادھا ہويا جو اس دے انتظام توں باہر نيں۔ ۱۴۳۱ دی مردم شماری دے مطابق، البانوی سنجاک وچ ۴۷۱ تیمار سن، جداں کہ ۱۵۳۳ وچ ہونے والی مردم شماری دے نال، صرف شکودرا، ولورا، اوہریڈ، الباسان، ووکیٹرنا تے پریزرین دے سنجاکاں وچ تیماراں دی تعداد ۲٬۰۷۰ تک پہنچ گئی۔
البانیہ وچ ، سلطان دی جاگیراں اس دی فتح دے بعد تے ملک وچ عثمانی طاقت دے مضبوط ہونے دے بعد قائم ہوئیاں۔ دستاویزی ثبوت دے مطابق، اوہ پہلی بار شکودرا دے سنجک وچ ، ۱۴۸۵ وچ ، فیر صدی دے آغاز توں بنائے گئے سن ۔ XVI ہور تمام سنجکاں وچ ظاہر ہويا۔ انہاں دی آمدنی سرکاری خزانے وچ جاندی سی تے ریاست دے مرکزی انتظامیہ دے اخراجات پورے کرنے دے لئی استعمال ہُندی سی۔ ہر علاقے دے معاشی تے سیاسی حالات دے مطابق، انہاں وچ عام طور اُتے ملک دی اہم ترین آمدنی شامل ہُندی اے جو کہ مرکزی بازاراں وچ سامان دی خرید و فروخت اُتے عائد ٹیکساں توں حاصل ہُندی اے، ولورا، دوریس، لیزہ دے گھاٹاں اُتے کسٹم ٹیکس توں حاصل ہُندی اے۔ شکودرا ، جو ساحل دے نمکین فلیٹاں وچ نمک دی اجارہ داری توں، شکودرا دی جھیلاں وچ ماہی گیری توں لے کے، دریاواں دے منہ وچ ، دریاواں دے منہ وغیرہ وچ ، بیرونی دنیا دے نال اہم تجارتی آوا جائی دے نوڈس سن ۔ Novobërda, Janieva, Trepca, Prizren, Vlora تے کئی شہراں یا دیہاتاں دی آمدنی تاں۔ انہاں محصولات دی وصولی عام طور اُتے سالانہ وینچرز (مکاندا) دے نظام دے ذریعے کيتی جاندی سی۔ جاگیراں کافی وڈی سی تے آمدنی (کرایہ) دی مقدار وچ اک اہم مقام رکھدی سی، جو جاگیردار طبقے دے فائدے وچ جاندی سی۔ مثال دے طور پر، صدی دے 30s وچ XVI hases نے انہاں محصولات دے ۴۴٫۸٪ اُتے قبضہ کر ليا تے اس دی رقم ۱۰٬۶۴۹٬۷۳۰ akçe سی۔ ولورا وچ سلطان دی آمدنی ماہی گیری، کسٹم، نمک دی اجارہ داری، ولورا تے الباسن دے سنجک وچ بھیڑاں دے ٹیکس تے ۲۶ دیہاتاں دے سپاہی ڈیوٹی نال ہُندی سی۔ Vučitern دی شاہی عدالت وچ ، اہم آمدنی Novobërda تے Janieva دیاں کاناں توں، ٹکسال دی ورکشاپ توں، شہریاں دے ٹیکساں تے ۲۹۰ دیہاتاں دی سپاہی ڈیوٹیاں توں حاصل ہُندی سی۔
وزیئرز تے بیلرز وی اہم جائیداداں دے مالک سن، جداں ولورا دے سنجاک وچ سنان پاشا تے ڈیلوینا دے سنجاک وچ عثمان پاشا وغیرہ۔ سنجکبیجلرز، انہاں صوبےآں وچ فوجی تے سول طاقت دے حاملین دے طور اُتے جنہاں اُتے اوہ حکومت کردے سن، صدی دے اوائل وچ ۸-۹ اہم ہساں دے مالک سن ۔ XV مثال دے طور پر، ۱۴۸۵ وچ شکودرہ دے سنجاکبے دی حدیث دی مقدار ۳۸۹٬۹۱۲ سی۔ اس وچ شکودرا ، درشتی، پیجا دے شہراں دے نال نال ۱۶۱ دیہاتاں دی آمدنی شامل سی جو خاص طور پر عظیم پہاڑی علاقےآں وچ نيں۔ صدی وچ XVI، سنجاکبیجلر دی ہیس ہر اک ۲۰۰٬۰۰۰ توں 550,000 akçe تک سی۔ اعلیٰ عہدیداراں دی کمائی صدی دے آخر تک پہنچ گئی۔ XVI 2,593,998 akçe وچ ، یعنی مقامی ذمہ داریاں توں ہونے والی آمدنی دی کل رقم دے ۱۰٫۴٪ وچ ۔ سب توں چھوٹا ایلباسان (117,138 akçe) دا سنجک سی تے سب توں وڈا Ohrid (383,450 akçe) دا سی۔ انہاں ہاساں دی آمدنی وچ اہم مقام ۲۶۰ دیہاتاں توں جمع کردہ سپاہاری ذمہ داریاں توں حاصل ہونے والی آمدنی دا سی۔
زیادہ تر زمیناں تے آبادی زیامات تے تیماراں وچ دتی گئی۔ صدی دے آغاز وچ XV دے پاس ۳۰ تیمار تے ۸۳۷ زیامیٹس سن جنہاں دی تعداد ۳٬۳۵۲٬۰۰۰ ایکسی سی، جدوں کہ صدی دے آخر وچ ۔ XVI 212 ziamets تے ۲٬۰۴۳ timaras ۱۵٬۵۰۰٬۰۰۰ akçe دے نال۔ مسالےآں تے زیامیٹس دی سب توں زیادہ مقدار ولورا، اوہریڈ، ووکیٹرنا، ڈوکاگجن دے میدانی دیہات وغیرہ دے سانجکس وچ پائی گئی۔ زیامیٹس تے تیمارز سپاہی ہولڈنگز دی آمدنی (کرایہ) دا سب توں وڈا حصہ، کل رقم دا ۳۲٪ اُتے مشتمل سی۔ صدی دے دوران XVII-XVIII، تیمار تے زیامیٹس دی تعداد کم ہو کے بالترتیب ۲٬۰۴۳ تے ۹۳ ہو گئی۔
اس وچ ہور کمی آئی (کے دوران XVII-XVIII) زیامیٹس دی تعداد تے تیماراس توں کم۔ ایہ رجحان زیامیٹس دے ٹکڑے ہونے تے ہیس دے اضافے دی گواہی دیندا اے۔ انہاں صدیاں وچ وی، پچھلی روایت نوں محفوظ رکھیا گیا، جس دے مطابق تیماراں دی اکثریت چھوٹے تیمار سن جنہاں دی آمدنی ۳٬۰۰۰ اکسی تک سی۔ اس طرح، صدی دے آغاز وچ چھوٹے تیمارات. شکودرا دے سنجاک وچ XVII نے کل تعداد دے ۵۵٪ اُتے قبضہ کیتا، Vučiterna دے سنجاک وچ ۶۶٪ تے الباسان وچ ۶۴٪۔ دوسرے نمبر اُتے تیمارات دا قبضہ سی جس دی آمدنی ۵٬۰۰۰-۶٬۰۰۰ akçe سی۔ تیمارس تے زیامیٹس دا تعلق تقریباً مکمل طور اُتے زمین تے کسان راجہ توں سی۔ انہاں دا تعلق اک مخصوص بستی دی زرعی پیداوار توں سی۔ زیامیٹس وچ کئی پورے دیہات شامل سن، جدوں کہ تیمارات وچ پورے پنڈ یا دیہات دے کچھ حصے شامل سن ۔
مرکزی حکومت کیتی بعض ذمہ داریاں دے خلاف سپاہیاں نوں تیمارس، زیامیٹس تے ہاس دتے گئے۔ تیمرلیو یا زیمی نے اس شرط اُتے تیمر یا ضیامٹ دا لطف اٹھایا کہ، جدوں وی سلطان نے اسنوں بلايا، اوہ اپنے خرچ پر، سنجکبی دے حکم دے تحت اک مسلح نائٹ دے طور اُتے جنگ وچ گیا۔ تیمار، جس دی آمدنی سپاہی دے رہنے دے اخراجات دے لئی ۳٬۰۰۰ akçe تک سی، اسنوں "kielç timar" کہیا جاندا سی، یعنی اک تلوار دے برابر تیمار۔ جے آمدنی اس رقم توں زیادہ ہو جاندی اے، تاں سپاہی ہر ۳٬۰۰۰ اکسیاں دے بدلے اک مسلح گھڑ سوار (جبلی) لیانے دا پابند سی، جداں کہ زیامیٹس تے ہاس دے مالکان ہر ۵٬۰۰۰ اکائی دے بدلے اک گھوڑ سوار لاندے سن ۔ فوج وچ خدمات دے نال ملکیت دی منظوری دی شرط نے تیمار نظام نوں اپنے پہلے مرحلے وچ اک واضح فوجی کردار دتا۔ جدوں سلطان نوں اک حکم (فرمان) دے ذریعے فوجی دستےآں نوں جمع کرنے دی ضرورت پئی تاں تمام ہسپانوی جبلیاں دے نال مل کے اپنے اپنے خرچ اُتے جنگ دے لئی مسلح تے لیس ہو کے سنجاقبے دے سامنے حاضر ہوئے، جس اُتے اوہ مجبور سی۔ اپنے سانجک دے تمام فوجی دستےآں دے نال رومیلیا دے بیلربی تک پہنچیا تے اپنے آپ نوں اس دے حکم دے تحت رکھیا۔ جے سپاہیاں نے جنگ کيتی دعوت دا جواب نہ دتا تاں انہاں توں انہاں دی جاگیراں کھو لی گئياں جو دوسرے لوکاں نوں دتی گئی سی۔ امن دے زمانے وچ سپاہیاں نوں پابند کيتا گیا کہ اوہ انہاں جگہاں نوں نہ چھڈن جتھے انہاں دا قبضہ سی۔ جدوں اوہ وفادار سن تے فوجی خدمات وچ اچھی کارکردگی دا مظاہرہ کردے سن، تاں انہاں نوں انہاں دی ہولڈنگ دی توسیع دے نال انعام دتا گیا سی تے اس طرح زیادہ آمدنی دا لطف اٹھایا گیا تھا. اس طرح مرکزی حکومت نے سپاہیاں دے نظم و ضبط تے جنگی تیاری نوں برقرار رکھیا تے سلطنت عثمانیہ دی مضبوطی تے توسیع دی ضمانت پیدا کيتی۔
زمین دی ملکیت، فوج وچ یا انتظامیہ وچ لازمی خدمات دی خصوصیت، پورے تیمار نظام دی بنیاد سی۔ مشروط ملکیت دے اس نظام نے مرکزی حکومت نوں فتح دیاں جنگاں وچ دلچسپی رکھنے والی اک وڈی فوج دے نال نال حکمرانی کيتی ضروریات دے مطابق اک انتظامی آلہ فراہم کیہ۔
عثمانی قبضے دے موقع پر، البانیہ دے لوک اپنی منفرد سبھیاچار دے نال اک ممتاز نسل تے قومیت دے طور اُتے ابھرنے وچ کامیاب ہو گئے سن، جس دا اظہار طرز زندگی، فن تعمیر تے فن دے کماں، بولی دے تحفظ وچ کيتا گیا سی۔ مقبول تخلیقی صلاحیت اقتصادی، سماجی تے ثقافتی ترقی دے نال، البانیائی ایڈریاٹک بیسن تے جزیرہ نما بلقان دے پڑوسی لوکاں توں پِچھے نئيں رہے۔ یورپی نشاۃ ثانیہ دے نظریات البانوی سبھیاچار تے فکر وچ داخل ہونا شروع ہو چکے سن، انہاں وچ انسانیت دی عظیم تحریک دا اثر محسوس ہويا۔ جدوں عثمانی قبضے نے ملک وچ انسانی سبھیاچار دا پنپنا ناممکن بنا دتا تاں البانوی دانشوراں دا اوہ حصہ جو اس تحریک دے زیر اثر تشکیل پایا سی، بیرون ملک ہجرت کر گیا تے بیرونی ملکاں وچ اپنی سرگرمیاں نوں فروغ دتا جتھے اوہ بنیادی طور اُتے ایڈریاٹک دے پار آباد ہويا۔ اس توں اوہ شخصیتاں سامنے آئیاں جنہاں نے انسانیت پسند دنیا وچ اپنا ناں پیدا کیتا، جداں مارین بارلیکی، البانیائی دے پہلے عظیم مورخ، معروف تصنیف "Historia de vita et gestis Scanderbegi epirotarum principis" دے مصنف (تریخ زندگی تے Deeds of Scanderbeg, prince of the Epirotes)، روم وچ ۱۵۰۸–۱۵۱۰ دے درمیان شائع ہويا، جس دا دنیا دی کئی زباناں وچ ترجمہ ہويا۔
ہور ویکھو[سودھو]
- البانیہ وچ عثمانی طب