لبانہ سکھ

لبانا سکھ، لبانا برادری دے اوہناں لوکاں نوں کیہا جاندا اے، جہناں نے سکھ دھرم اپنایا سی۔ سکھ دھرم اپناؤن توں پہلاں ایہہ لوک ہندو اتے تہذیبی لوک-دھرم دا پالن کردے سن۔ سکھ لبانیاں دی وڈی آبادی پنجاب وچ رہندی اے۔ لبانا نوں لبانا، لوبانا، لوانا اتے لوہانا نال وی لکھیا جاندا اے۔

رعایتی طور تے، لبانا شبد دو شبداں دے جوڑ توں بنیا دسیا جاندا اے، لون: جس دا مطلب اے لون اتے ونج: جس دا مطلب اے وپار۔ ماضی وچ، سارے سکھ لبانے مال دی ڈھوآ-ڈھوائی دا کم اتے وپار کردے سن، پر سماں پیندے زیادہ تر لبانیاں نے کرسانی دا کم شروع کر دتا اتے ذمیندار بن گئے۔

سکھ دھرم دا اثر اتے پرورتن

شرومنی کمیٹی ولوں شائع گرمتِی پرکاش مطابق لبانا لوح اتے بانا دے میل نال بنیا اے، مطلب فوجی وردی پہنن والا اتے اس مطابق گرو ہرگوبند اتے گرو گوبند سنگھ دی فوج وچ سیوا کرن والے لبانے اکھوائے۔ گرو نانک اپنے گرمتِی پرچار دورے دوران بہت سارے لبانے وپاریاں نوں ملے اتے گرمتِ رستہ سانجھا کیتا۔ گرمتِ فلسفے نے لبانے وپاریاں نوں متاثر کرنا شروع کیتا جس صدقہ اوہ سکھ بن گئے۔ گرو صاحبان نال متعلق لبانے، گرو کولوں سنیاں گلاں دیش-ودیساں دے لوکاں نال سانجھیاں کردے رہندے سن۔ سکھ راج اتے سنگھ سبھا لہر دوران بہت سارے لبانے سکھ ہو گئے۔

مڈھلا سکھ اتہاس

بھائی بالا جنمساکھی مطابق گرو نانک نے شمالی اداسی دوران، لون دے اک وپاری نوں ملے اتے سنتوکھی ہون دی سکھیا دتی۔ ہیٹھ لکھے نام سکھ اتہاس وچ مشہور ہن۔:

• سکھ اتہاس وچ پہلا لبانا بھائی منسکھ منیاں جاندا اے۔ ایہہ گرو نانک دے رابطہ وچ آئے سن اتے اوہناں دی سوچ نوں دکھنی کھیتر اتے سری لنکا وچ پرچار کیتا سی۔ اناں نے ہی راجا شو نابھ نوں گرو نانک صاحب اتے اوہناں دے فلسفے بارے دسیا۔
• بھائی سوندے شاہ، لبانا سکھ جو گرو انگد دیوَ دے درشن کرن آؤندے رہے اتے بلداں تے بہت سارے لوڑیندا مادہ ستگور دی بھینٹ کتے۔
• بابا داسا لبانا، مکھن شاہ لبانے دے پیؤ جی سن، اتے منیا جاندا اے کہ ایہہ گرو رام داس تعینات مسند سن جو افریکی دیش وچ وپار کردے سن۔
• بابا ہسنا لبانا، گرو ارجن دیوَ دے دوران لنگر دے لئی رسد دی آواجائی دے انچارج سی۔
• بھائی بلو، بھائی نتھیا، بھائی دوسا اتے بھائی سوہیلا گرو ہرگوبند جی دی پھوج دے سپاہی سن اتے جنگا وچ شہیدی حاصل کتی سی۔ بابا تخت ملّ بجرگوال گرو ہرگوبند جی دا حضوری سیوک سی۔
• بھائی کرم جی لبانا گرو گھر دا عقیدت مند سکھ سی جس نے اجیتگڑھ وکھے گرو ہر رائے جی دی سیوا کیتی سی۔
• گرو ہر کرشن جی، سکھ دھرم دے اٹھوے گرو دی1664 وچ موت ہو گئی۔ بعد وچ اس دے وارث دی پچھان بارے الجھن وی سی۔ بابا مکھن شاہ، لبانا قبیلے دا اک وڈا وپاری، نے گرو ہرکرشن دے وارث دے روپ وچ گرو تیغ بہادر دی پچھان کتی۔ مکھن شاہ نے گرو تیغ بہادر جی دی بہت مدد کتی سی۔ لبانیاں نے دسم گرو جی ولوں لڑے گئے وچ حصہ لیا۔
• لکھی شاہ ونجارے دے نال ہور لبانے سکھاں، نے مل کے گرو تیغ بہادر جی دے دھڑ سنسکار کتا سی۔
• ناڈو شاہ لبانا، جو اک ہور عقیدت مند سکھ سی، گرو گوبند سنگھ اتے خالصہ فوج دی سیوا کرن لئی مشہور اے۔
• کامیاب سنگھ، جواہر سنگھ اتے ہیم سنگھ، لبانے سپاہی سن جنا نے چمکور دی لڑائی وچ شہادت دا جام پیؤ۔

بندہ بہادر اتے سکھ راج

• پنتھ پرکاش دے مطابق جدوں بندہ سنگھ بہادر نوں پیسے دی لوڑ سی، تدوں لبانیاں دی اک ٹانڈے نے ایہناں دی مدد کیتی۔ پنتھ پرکاش وچ اس واکیے دی سطراں ایوں درج ہن:

نہیں خرچ اب ہمرے پاس۔ آوے خرچ یو کری ارداس۔
آئے لبانے لگ گئی لار۔ دیو دسوندھ ان کئی ہزار۔
سوؤ بندے آئی اگے دھریو۔ کرے ارداس بندے ہیٹھ فریو۔

• سکھ مثل راج سمے، لبانیاں نے مسلداراں دے کردار وی نبھائی۔بھنگی، رامگڑھیا اے اتے آہلووالیا مثل وچ سیوا کیتی
• مہاراجے رنجیت سنگھ دے دور وچ، لبانیاں نوں فوج وچ بھرتی کتا اتے ایہہ چنگے سپاہی ثابت ہوئے
• سکھ راج دوران لاہور، سندھ، گجرانوالا اے اتے جھنگ دے لبانے، دیوان ساون مال دے ہیٹھ کرسانی دا کم کردے رہے۔ اس ویلے زیادہتر سہجدھاری سکھ سن۔