سید شاہ سراج حسینی اورنگ آبادی
سید شاہ سراج حسینی اورنگ آبادی دی تریخ پیدائش 11مارچ 1712( 13 صفر 1124ھ) اے ۔بعض دے نزدیک انہاں دا سنہ پیدائش 1715بھی اے۔ انہاں دی شاعری دا کل زمانہ بے حد مختصر اے۔ 1734تا 1740کے عرصے دے درمیان ہی انہاں دی شاعری دا کچھ موجود اے۔ سراج دی عمرحالے محض 12 برس دی سی کہ آپ اُتے جذب دی کیفیت طاری ہونے لگی۔ دیکھنے والے کہندے سن کہ آپ پرپاگل پن دا دورہ پيا اے۔ لیکن حقیقت وچ ایہ جذب و سرور دی ایسی کیفیت ہُندی جس وچ آپ کاہوش جاندا رہندا۔ آپ لباس و جسم دی قید نوں محسوس کرنے توں عاجز ہوئے کے صحرا نوردی کيتا کردے۔ ايسے کیفیت وچ آپ نوں اکثر شعر کہندے سنیا گیاافسوس کہ اک مجذوب نوجوان دیاں گلاں نوں کون سندا۔ ایہی وجہ رہی کہ آپ دے اس دور دے اکثر اشعار ضائع ہوگئے نيں بالخصوص فارسی کلام۔ آپ اکثر کسی بزرگ دے مزار اُتے ملدے۔ خاص کرشاہ برہان الدین غریب نواز( خلد آباد) دے مزار اُتے ايسے جذب و سرور دی کیفیت وچ بیٹھے دکھادی دیندے۔
آپ سن بلوغت نوں پہنچدے پہنچدے جذب دا شکار ہوئے گئے لیکن ایداں دے شواہد موجود نيں کہ آپ اس کیفیت وچ وی اشعار کہیا کردے سن تے اوہ مکمل تے سرشاری توں مزین کلام ہُندا تھا۔کچھ عرصہ بعد آپ دی طبیعت واپس لوٹی تاں آپ دے خمیر نے آپ نوں بے چین کرنا شروع کر دتا نتیجہ ایہ ہويا کہ آپ دے لفظاں ہن شعور دی سطح نوں چھوندے ہوئے اک خاص شکل وچ لباں دی تراوٹ توں گزرنے لگے جس دے نتیجے وچ اوہ اشعار طشت ازبام ہوئے جنھاں نے شاہ سراج نوں اک ناں تے اردو نوں اک ایسا شاعر دتا جو ادب نوں پروان چڑھانے وچ اس دا رہبر ثابت ہويا۔
سراج دی فطرت نے انھاں شاعری تے سپہ گری دی جانب متوجہ کيتا حالانکہ دونے گلاں متضاد کیفیات پیدا کردیاں نيں لیکن سراج دے اندر دونے بدرجۂ اتم رہیاں۔ چنانچہ آپ نے قلب و ذہن دی تسکین دی خاطر انہاں دونے ہی دی جانب توجہ مبذول کيتی۔ آپ پیشے توں سپاہی سن ،چنانچہ 1746کو آصف جاہ دی سر پرستی وچ بالکنڈہ دی جنگ وچ شامل ہوئے تے اک فاتح دی حیثیت توں اورنگ آباد لوٹے۔ ایہی اوہ جنگ اے جس دا ذکر سراج نے مثنوی ’ بوستان خیال ‘ وچ کیہ اے۔
سراج نوں اسيں جمالیات دا شاعر کدرے تاں بے جا نہ ہوئے گا۔ آپ دی جمالیات اردو شاعر وچ بہت اہم اے۔ اس دی وجہ ایہ اے کہ آپ دا معشوق چاہے اوہ پیکر رکھدا ہوئے یا کہ مرکبات توں پاک ہوئے دونے ہی اک مسلم حقیقت نيں۔
سراج دی شاعری وچ تھاں تھاں ایداں دے اشارے بکھرے پئے نيں جنہاں دا مطالعہ سانوں انہاں دے مذہبی افکار دی جانب کھینچکيا اے۔ اوہ اک صوفی شاعر دی حیثیت توں سارے عالم وچ مشہور نيں لیکن انہاں دے کلام دا مطالعہ اس گل دا متقاضی اے کہ کیہ صرف سراج ايسے فکر کے شاعر سن ؟
سراج دے زمانے وچ مذہب دیاں بنیاداں بے حد مضبوط سن۔سراج خود وی صوفیوںاور بزرگاں دی صحبت توں فیضان حاصل کردے رہے۔اس صوفی منش شاعر کابیشتر وقت اللہ والےآں دے مزاراں یا زندہ صوفیاں دی خانقاہاں دی نذر ہُندا۔ آپ نوں حضرت شاہ عبدالرحمن چشتی توں بے انتہا محبت سی۔ انہاں دی خدمت وچ ہمیشہ حاضر رہندے تے انتہائی عجز و نیاز توں آپ دی خدمت کيتا کردے۔ ایہ اوہی صوفی بزرگ نيں جنہاں دے کہنے اُتے سراج نے شاعری ترک کر دتی سی۔
سراج دی شاعری دی بنیاد دو چیزاں اُتے قائم اے پہلا حسن دوسراعشق۔شاعر دی فکر انھاں دو افکار دے زیر سایہ خیالات دی رَو دا استعمال کرکے ذہن نوں بالیدہ کردی اے۔ سراج عشق مجازی دی پیکرتراشی کردے ہوئے اس دے سانچے وچ اپنی یاداں، اپنے تجربات، اپنی جدوجہد تے اس دے حاصل نوں رقم کرنے دی قدرت رکھدے نيں۔صاف لفظاں وچ کہیا جائے تاں انہاں دے عشق نوں عقل دے بجائے قلب دی نظر توں تولنا مناسب اے۔
عشق حقیقی دے حوالے توں سراج نے مختلف قسم دی تلمیحات نوں اپنے کلام وچ جگہ دتی۔ان دے کلام وچ جس قسم دے واقعات دی سمائی اے انہاں وچ خدا،نبیؐ، قرآن، حدیث، ابراہیمؑ، موسیٰؑ،یوسفؑ، خضرؑ، علیؓ،کربلا، منصور ورگی تلمیحات مختلف مقامامت اُتے بیان ہُندیاں نيں۔ انہاں تلمیحات دا خصوصی پہلو ایہ اے کہ ایہ تمام دی تمام اپنے پس منظر دے حوالے توں مختلف واقعات دی نشاندہی کردی ہوئی شعر وچ کیفیت عظمیٰ نوں مائل کردیاں نيں۔ انہاں دی قرآنی تلمیحات وچ اکثر اک توں ودھ واقعات دی جانب اشارہ ہُندا اے۔ عموماً شاعر کسی واقعہ نوں بیان کرنے دی خاطر کسی نبی یا واقعے دا اک خاص لفظ تراش کر اسنوں بیان کرد یندے نيں جدوں کہ سراج دے پاس ایسا بوہت گھٹ ہويا اے۔ اوہ تلمیح نوں اشارے و کنایے دے درجے وچ بیان کرنے اُتے قدرت رکھدے نيں، دور حاضر وچ اسنوں وکھ توں اشارہ یا کنایہ دی طرز اُتے پیش کيتا جا سکدا اے لیکن حقیقت وچ ایہ تلمیحات ہی نيں جنھاں برتنے والا شاعر اس طرز دا ماہر سی۔
سراج نے جنہاں تلمیحات دا استعمال کيتا اے انہاں وچوں چند ایتھے پیش نيں۔ انہاں تلمیحات وچ قرآنی آیات تے حدیث نبوی توں لے کے واقعات وروایات تک نوں بیان کيتا گیا اے۔
خدا تعالی توں متعلق تلمیحات[سودھو]
بارگاہِ ایزدی وچ جدوں اپنی گل رکھنی ہوئے تاں سراج دا معاملہ وڈا مختلف اے۔ اوہ ذہن یا عقل دی گل سننے توں انکار کردے نيں۔ انھاں عقل و فہم دی حدود اُتے قانع ہونے دے بجائے قلب دی اس نظر اُتے اعتبار اے جسنوں خدا نے اپنے نیک بندےآں دے لئی مخصوص کيتا اے۔ سراج ايسے کیفیت نوں بیان کردے ہوئے ربّ ِ عظیم دی اک صفت دی جانب اشارہ کردے ہوئے کہندے نيں
الٰہی کر لبالب جام خالی
دکھا مجھ کوں جمال لایزالی
(کلیات سراج، ص254)
عشق حقیقی دے معنی ایہی نيں کہ جس توں اوہ کیہ جا رہیا ہووہ ہر نقائص و عیوب توں پاک ہو، اس وچ سوائے صفات دے کچھ تے نہ ہوئے۔ جو لم یزل ولا یزال( ہمیشہ توں اے تے ہمیشہ دے لئی ہو)کی خوبی توں آراستہ ہوئے۔ ایسی صرف اک ذات اے تے ايسے ذات توں عشق کرنا جائز و لازم وی اے۔ سراج دے پاس اس عشق دی اپنی روش اے۔ انہاں دے عشق وچ تجاوز زیادہ تے عقلی سودے بازی کم اے۔
ابدی حسن دی مثال خدا دے علاوہ تے کون ممکن اے۔ قرآن کہندا اے کہ اسنوں دیکھنا کسی چشم بینا دے بس دی گل نئيں لیکن سراج دے پاس ايسے جمال نوں دیکھنے دا اشتیاق ایسا گھر کر گیا اے کہ اوہ حسن دے اس نور نوں مثل شراب پینا چاہندے نيں۔ اِسنوں اپنے اندر جذب کرنا چاہندے نيں۔ اک ذات جو ازل توں قائم، ابد تک موجود،اس توں پہلے کچھ نئيں اس دے بعد کچھ باقی نئيں رہنا اے تے جس دے حسن دی تعریف نبی آخر الزؐمان کر چکے اس دے جمال دے دیکھنے دے لئی کوئی شخص جنون وچ آجائے تاں کيتا عجب اے۔
ایک اور جگہ کہتے ہیں ؎
اَپس کی صفت آپ وہ بے نظر
کیا ہے علی کلی شئیئٍ قدیر
(ایضاً،ص 271)
انسان بینائی دی خاطر دیداں دا محتاج اے۔ فیر ایہ وی ضروری اے کہ اس دا رب انہاں خالی کٹوراں نوں روشنی عطا کر ے تاکہ اوہ دنیا و مافیہا نوں دیکھنے دے لائق بن سکے۔ سراج جذب شوق وچ اپنے رب دی تعریف کردے ہوئے کہندے نيں کہ میرارب صفات توں آراستہ نئيں بلکہ خود صفات ہی صفات اے تے عالم استعجاب وچ کہندے نيں کہ اوہ ہر شئے اُتے قدرت رکھدا اے تبھی تاں اوہ بینائی دی خاطر نظر دا محتاج نئيں اوہ بے نظر اے لیکن باجود اس دے اوہ ہر شئے نوں دیکھدا اے، ہر شے نوں جاندا اے تے ایسا جاندا اے جداں کہ کوئی نئيں جاندا۔
تصوف دا اک ضابطہ اے کہ ہمیشہ دو اشیا جو اک دوسرے توں تضاد رکھدی ہاں اوہ اک ہی نيں۔ یعنی تضاد ہی تکمیل اے ۔لیکن ایہ جان لینا لازمی اے کہ ایہ سب کچھ کس دے لئی اے۔ اس دا دائرہ صرف تے صرف مخلوق اے ۔ایتھے حق نوں اس توں باہر رکھیا گیا اے۔ اس ضابطے دے مطابق زندگی تے موت اک اے، پستی و بلندی اک اے، صحیح اورغلط اک اے ۔حق تے باطل اک اے۔ اس دی تفصیل نوں سمجھنے دی خاطر ایويں کہہ سکدے نيں کہ فرد دے نال زندگی تے موت جڑی اے، ايسے دے نال پستی تے بلندی دا عمل وی اے، فیر اس دے صحیح ہونے یا غلط ہونے دا اشکال وی تے اُسی دے اعمال دے تحت اس دے حق تے باطل ہونے دی نشاندہی بھی۔یاں گویا ابتدا ہوئے کہ انتہا تے چنگا ہوئے کہ برا ہو، سب کچھ اک ہی اے۔
آں حضرت ؐ توں متعلق تلمیحات[سودھو]
سراج نے نبیؐعلیہ السلام توں متعلق وی تلمیحات پیش کيتی نيں۔ شاعر دی محمد عربی ؐنال محبت مسلمان دی فطرت دے خاصہ نوں بیان کردی اے۔ آپؐ دے معاملے وچ لب کشائی کوئی سہل عمل نئيں۔ اکثر شاعر اپنے جوہرِ شعوری نوں بروئے کار لیا کے وڈی جدوجہد توں آں حضرتؐ توں متعلق کلام کردے نيں۔ سراج دے پاس اس روش وچ جولانی دا احساس شامل اے۔ اوہ واقعات دے حوالے توں جدوں کسی تلمیح نوں شامل کردے نيں تاں نبی علیہ السلام دی عظمت نوں ملحوظ خاطر رکھ دے آپ دے شایان د شان کلام کردے نيں۔ اوہ انہاں واقعات دے ذریعے آپؐ نوں ہور انبیا علیہم السلام توں جدا تے تمام دا سردارو اولی بنا کے پیش کردے نيں۔مثلاً ؎
کہ احمد حقیقت کے میدان میں
کہا ’ما عرفناک‘ اس شان میں
(کلیات سراج،ص 273)
ایہ شعر انسان دی حدود دا عکاس اے۔ انسان اپنے اعمال و افعال دی بنیاد اُتے خدا عز و جل نوں جان پاندا اے۔ قلب دی تڑپ فرد نوں خدا دے نیڑے کردی چلی جاندی اے۔ اس قربت نوں معرفت توں مُشَتق کيتا جاندا اے۔ لغت وچ معرفت دے اک معنی ’’ قانون قدرت یا فطری اشیاء دی واقفیت ‘‘ دے نيں۔ لیکن اس شعر وچ جتھے نبی علیہ السلام دا ذکر آیا اے۔ شاعر نے یہاںلفظ عرفناک توں خدا دی شکل و صورت نوں اخذ کيتا اے ۔ایہ شعر کئی واقعات دی جانب اشارہ کردا اے ۔خاص کر معراج دے واقعے دی جانب توجہ مبذول کراندا اے۔ شاعر دا پہلا مصرع تن اہم لفظاں توں تیار ہويا اے۔ پہلا’احمد‘ دوسرا ’حقیقت‘ تیسرا لفظ ’ میدان‘ ایتھے غور وخوض نشاندہی کردا اے کہ نبی ؐ جس قدر خدا دی ذات توں متعارف سن کوئی دوسرا اس میدان وچ آپ دے مد مقابل آ نئيں سکدا۔ انبیاء کرام لکھ مختلف معجزات تے اختیارات والے گزرے نيں لیکن خدا دی ذات نوں دیکھنے تے آپ توں باہم کلام ہونے کایہ موقع آدم ؑسے لے کے آخری انسان تک کسی نوں حاصل نئيں ہونے والا اے۔
قیامت وچ مالک قہار توں بچانے والی ذات نبی محمدؐ ہی دی اے۔ آپ ہی دی ذات اے جو بروز قیامت خدا دے غصے نوں فَرو کرنے اُتے قدرت رکھدی اے۔ آپ نوں امام الانبیا ایويں ہی تاں نئيں بنایا گیا۔شاعر کہندا اے ؎
عجب روز محشر کا سردار ہے
صف انبیا میں وہ سالار ہے
(ایضاً، ص 275 )
معراج دے وقت نبیؐ دی عظمت تے انہاں دی بڑائی کودکھلانے دی خاطر خدا تعالی نے انھاں بیت المقدس وچ تمام انبیا دے روبرو کيتا آپ نے اوتھے امامت فرما کر اپنی سرداری تے اولیت نوں ثابت کيتا۔ ایہی اوہ عظمت اے جسنوں شاعر اپنے لئی باعث تفاخر جاندا اے ۔شاعر کہندا اے ؎
جگت میں اوسے سلطنت ہی مدام
جماعت میں ہے انبیا کی، امام
(ایضاً، ص 275 )
نبی دی پیروی، خدا دی پیروی اے۔ دین حق دی پیروی اے شاعر کہندا اے ؎
تمنا میں اپنی مجھے رکھ مدام
بحق محمدؐ علیہ السلام
(ایضاً، ص 275 )
آں حضرتؐ دی بعثت توں پہلے والد دا انتقال، بچپن وچ والدہ، فیر دادا تے چاچا دے انتقال نے آپ نوں بالکل اکیلا چھوڑدتا لیکن آپ اس آزمائش وچ کھرے اترے، اس دے بعد خدا نے آپ نوں حق دا ہادی بنا کے شریعت نوں آپؐ اُتے مکمل کيتا شاعر آپ دی انہاں تکالیف توں پُر واقعات نوں یکجا کرکے آپ نوں درّ یتم دے ناں توں پکاردا اے، گویا ایہ آپ ہی دی صفت اے ؎
رہِ شرح کا ہادیِ مستقیم
شریعت کے دریا کا درّ ِ یتیم
پروردگار نے تمام انبیاء و مخلوقات وچ بہترین و افضل آں حضرت ؐکو کہیا اے ۔خدا نے آپؐ نوں چنا تے آپؐ دے طفیل کائنات نوں وجود بخشا، شاعر آپ دی انہاں صفات دے سایے وچ رہنے دی دعا منگدا اے ؎
سدا گُم رہوں کا وہ ہی رہنما
ہے خیرالورا احمد مجتبیٰ
محشر دے میدان وچ کچھ لوک ایداں دے ہون گے جو وڈے سکون وچ ہون گے تے سائے وچ کھڑے ہون گے۔ایہ اوہ لوک ہون گے جو عاشق رسول ہون گے۔ شاعر ایتھے توں اپنا شعر اخذ کرکے کہندا اے ؎
محشر میں سراج کیا مجھے خوف
ایمان مرا محمدی ہے
(ایضاً، ص 677)
سراج دے ایتھے عشق رسول دی انتہا ایہ اے کہ خود خدا انہاں توں بے پناہ محبت کردا اے۔ اوہ آپ دی محبت تے آپ نال ملن دے اشتیاق وچ آپ نوں معراج کراندا اے۔ اوہ آپ نوں اپنے سامنے بٹھاندا اے تے اپنا دیدار کرواندا اے ۔کہندے نيں ؎
عشق ہے عشق کہ ہے اس کو دو عالم کا راج
عشق ہے عشق کہ ہے سر پہ اسے آہ کا تاج
عشق ہے عشق کہ پایا ہے محبت میں رواج
عشق ہے عشق کہ مشہور ہوا نام سراج
عشق ہے عشق کہ خود مظہرِ رحمان ہوا
(ایضاً، ص709)
سراج ہور انبیاء کرام دے واقعات جو کہ قرآن و حدیث توں ثابت نيں۔ نصیحت تے اصلاح نفس دی خاطر انہاں نوں موقع بہ موقع استعمال کردے رہے۔ مثلاً حضرت ابراہیم دا واقعہ جو نمرود دے نال پیش آیا تے خدا نے اپنے خلیل دی خاطر جدوں نار نوں گلزار کر دتا تاں سراج کہندے نيں ؎
لگے ہیں ہجر کے شعلے دکھا بہارِ جمال
تو کر یہ آتش نمرود، باغ ابراہیم
(ایضاً، ص 689)
قرآن کریم وچ حضرت ابراہیم دا پورا واقعہ بیان کيتا گیا اے۔ سراج نے اس شعر وچ ايسے واقعے دے ذریعے جو گل بیان کيتی اے اوہ آتش نمرود دے درمیان حکم خداوندی توں تیار ہوئے باغ دا اشارہ اے کہ جدوں آپؑ نوں آگ وچ ڈالیا گیا توخدا نے آگ نوں گلزار وچ تبدیل کر دتا۔آپ دے پاس فرشتہ آیا کہ جو حکم ہوئے کيتا جائے لیکن آپ نے انھاں جواب دتا کہ میرا رب سب جاندا اے۔ اللہ تعالی نوں اپنے خلیل دی ادا اس قدر پسند آئی کہ اس نے آگ نوں حکم دتا کہ ابراہیم دے لئی ٹھنڈی تے سلامتی والی ہوجا۔ آگ حکم خدا وندی توں ٹھنڈی ہوئے گئی۔ کيتا ہی محبت تے تعلق خدا ہوئے گا کہ خدا آگ نوں ٹھنڈا کر دیندا اے۔ جدوں کہ اس دی تاثیر ہی جلیانا تے گرم ہونا اے۔ عشق دے اس جذبے توں سراج مخلوق دی حدود تے خالق دا اختیار پیش کردے نيں۔
موسیٰؑ نوں اللہ تعالی نے کلیم اللہ بنایا۔ اپنے معبود و محبوب توں کلام دے دوران کيتا بعید کہ دل بے اختیار ہوئے اٹھے تے دیدار دا خواہشمند ہوئے جائے چنانچہ موسیٰؑ نے اختیار توں باہر دی خواہش پیش کيتی۔رب نے انھاں انہاں دی حدود دا اعادہ کروایا لیکن عشق نوں کيتا کیجئے۔ محبوب دے دیدار دے اک پل دے لئی عاشق دی جان جانا کوئی وڈی گل نہ سی۔شاعر ايسے ضمن وچ کہندا اے۔
الٰہی مجھ کوں دکھلا جلوۂ نور
مرا دل کر بہارِ شعلۂ طور
(ایضاً، ص256)
سراج دی شاعری وچ تھاں تھاں رب کائنات دی محبت تے اس دے دیدار دا شدید اشتیاق موجود اے ؎
تجلیاتِ محبت کوں کیوں نہ جا دیکھے
ہوا ہے شوق میرا طورِ بے خودی پہ کلیم
(ایضاً، ص 689)
یوسف علیہ السلام دا قصہ وی قرآن کریم وچ وڈی تفصیل توں بیان کيتا گیا اے ۔اک نبی جس نے بچپن توں حالات دا سامنا کيتا۔ بھائیاں توں دھوکھا کھایا، کنويں وچ ڈالیا گیا، مصرماں بطور غلام ویچیا گیا تے اس دے بعد اپنے نفس دی غلام خاتون دے حصے وچ آنے دے باوجود اپنے جسم و ایمان دی حفاظت کيتی خاطر قید دی مشقت جھیلی تے کِداں مصر دا کل مختار بن گیا۔شاعر اس تمام واقعے نوں کوزے وچ بند کردے ہوئے کہندا اے ؎
الہی دل کوں میرے ہے تمنا
جمال یوسفی پر کر زلیخا
(ایضاً، ص 254)
زلیخا دا عشق یوسف ؑدے لئی مصیبت بن گیا۔ آپؑ نے اس عشق دی خاطر جو یکطرفہ سی بہت صعوبتاں جھلیاں۔ لیکن زلیخا دا اپنا عشق وی اس دے لئی اذیت تے مستقل تشنگی دا باعث ہويا۔ جتھے اسيں اس قصے توں یوسفؑ دی پاکیزگی نوں اخذ کردے نيں اوتھے سانوں زلیخا دی چاہت دا احساس وی ہُندا اے۔ ہاں زمانے دی جہالت تے لوکاں دے پاس دین حق دی فہمائش نہ ہونے دے باعث اس عشق وچ لذت نفس وی شامل ہوئے گئی جس نے اس عشق دے والہانہ پن نوں وی مجروح کيتا۔ سراج اس جذبے دے ُاس پاکیزہ حصے دی طرف اشارہ کردے نيں جتھے محبت و عشق وچ حصول لذت دی خواہش نہ ہوئے۔
الغرض سراج دے کلام وچ تھاں تھاں ایداں دے اشعار موجود نيں جنہاں اُتے تصوف دی چاشنی، قلب و روح دی غذا تے صدق گوئی دے جذبات بکھرے پئے نيں۔ انہاں دی بیشتر تلمیحات قرآنی آیات وچ موجود واقعات دی جانب توجہ مبذول کرواندی نيں۔ انھاں نے قرآنی تلمیحات دے لئی خصوصی تلمیحات گھڑنے دے بجائے تمام اسلامی واقعات دے لئی آیات دے سب توں اہم لفظ نوں بطورتلمیح استعمال کيتا اے۔ انہاں دی اکثر تلمیحات، قاری نوں استعارہ محسوس ہُندیاں نيں۔ لیکن اس دے باطن دا مطالعہ قاری نوں قرآن و حدیث دی انہاں روشن زمیناں دی سیر کراندا اے جتھے اُتے واقعات دے ایداں دے سر چشمے پوشیدہ نيں جو ہدایت و رہنمائی دا سبب ہُندے تے تمام انسانیت نوں نیکی، صداقت اورراست گوئی دی تلقین کردے نيں۔ ضرورت اس گل کيتی اے کہ شاہ سراج اورنگ آبادی حسینی دے کلام دا اس پہلو توں وی مطالعہ کيتا جائے تے انہاں گلاں نوں منظر عام اُتے لیایا جائے۔