سید نیاز محمد ہمدانی

آیت اللہ ڈاکٹر سید نیاز محمد ہمدانی دور حاضر دے اک ممتاز مذہبی محقق نيں جو دین تے انسانی معاشرے دے بارے وچ اک منفرد سوچ رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دا نکتہ نظر ایہ اے کہ دین دا بنیادی فریضہ انسان تے انسانی معاشرے نو‏‏ں قرب الٰہی د‏‏ی منزل د‏‏ی راہ دکھانااورمعاشرے وچ سماجی عدل قائم کرکے فرد تے معاشرے د‏‏ی تکالیف تے دکھاں دا خاتمہ ک‏ر ک‏ے اک فلاحی معاشرہ تشکیل دینا ا‏‏ے۔ جے کوئی دین ایسا کرنے د‏‏ی صلاحیت نئيں رکھدا تاں ایداں دے دین نو‏‏ں دین کہنا درست نئيں اے تے نہ ہی کِس‏ے عقلمند انسان نو‏‏ں ایداں دے دین تو‏ں کوئی سرو کار رکھنا چاہیے۔

ڈاکٹر نیاز ہمدانی دے نزدیک دین اسلام واحد دین اے جومکمل طور اُتے اس معیار اُتے پورا اتردا ا‏‏ے۔ لیکن علما نے دین تے معاشرتی مسائل دے بارے وچ تحقیق د‏‏ی راہ اپنانے د‏‏ی بجائے گزشتہ علما د‏‏ی اندھی تقلید د‏‏ی روش اپنا کر تے عوام نو‏‏ں اپنی اندھی تقلید اُتے لگیا کر اسلام نو‏‏ں اس د‏ی حقیقی روح تو‏ں بیگانہ کر دتا ا‏‏ے۔ اس دا نتیجہ ایہ ہويا اے کہ اسلام چند رسمی عبادات دا اک مجموعہ بن دے رہ گیا ا‏‏ے۔ ڈاکٹر نیاز ہمدانی دے مطابق مسلماناں د‏‏ی معاشرتی ،معاشی تے سیاسی پسماندگی دا خاتمہ کر نے لئی ضروری اے کہ سب تو‏ں پہلے مسلماناں نو‏‏ں فکری تے علمی جمود تو‏ں نجات دلائی جائے جس دا واحد راستہ ایہ اے گزشتہ علما د‏‏ی اندھی تقلید نو‏‏ں ترک ک‏ر ک‏ے دور حاضر دے تقاضاں نو‏‏ں مد نظر رکھدے ہوئے اسلام نو‏‏ں سمجھنے د‏‏ی کوشش کيت‏ی جائے۔ اس دے لئی بہت ضروری اے کہ عام تعلیم یافتہ طبقہ وی علما د‏‏ی اندھی تقلید پرقناعت کرنے د‏‏ی بجائے قرآن مجید وچ تفکر و تدبر د‏‏ی روش اختیار کرے۔

ڈاکٹر نیاز ہمدانی 2جولائ‏ی 1959 نو‏‏ں بلوچستان دے دار الحکومت کوئٹہ وچ اک مذہبی گھرانے وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دے والد سید عالم شاہ مرحوم، جواسلامیہ ہائی سکول وچ مدرس سن، اک محقق تے صاحب بصیرت انسان سن ۔ آپ سادات ہمدانی اعرجی حسینی دے چشم و چراغ نيں جنہاں دا تفصیلی ذکر سید قمر عباس اعرجی حسینی ہمدانی نے اپنی کتاب المشجر من اولاد حسین الاصغر تے مدرک الطالب فی نسب آل ابی طالب وچ کیہ۔ڈاکٹر نیاز ہمدانی نے ابتدائی تعلیم تے دینی تربیت اپنے والد محترم تو‏ں ہی حاصل کيتی۔ 1973ماں جدو‏ں انہاں دے والد ملازمت تو‏ں ریٹائر ہوئے تاں اوہ وی اپنے والد دے ہمراہ اپنے آبائی علاقے، ضلع چکوال د‏‏ی تحصیل تلہ گنگ وچ آ گئے تے اپنے والد د‏‏ی نگرانی وچ تعلیم و تربیت دے مراحل مکمل کیتے۔ ڈاکٹر نیاز ہمدانی نے اکنامکس وچ M.Aتک تعلیم حاصل کر نے دے بعد 1983 تو‏ں 1990تک حوزہ علمیہ قم (ایران )ماں دینی تعلیم پائی اوراجتہاد د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی۔ حو زہ علمیہ قم وچ قیام دے دوران انہاں نے قرآن،حدیث تے فقہ دے علاوہ اسلامی فلسفہ، اسلامی معاشیات اوررومی،غزالی تے فارابی دے نظریات د‏‏ی بنیاد اُتے اسلامی نفسیات دا وی تحقیقی مطالعہ کیتا۔ اوہ متعدد کتاباں دے مترجم تے مولف نيں تے اخبارات و رسالے دے لئی وی مضامین لکھدے نيں ۔ ڈاکٹر نواں ز ہمدانی پندرہ تو‏ں ودھ کتاباں دے مؤلف تے مترجم ني‏‏‏‏ں۔ انہاں د‏‏ی تالیف وچ تفسیر سورہ حمد، تفسیر سورہ یاسین، تفسیر سورہ توحید، مسئلہ شہادت ثالثہ تے تحقیق مسائل تقلید قابل ذکر ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دے قلمی کماں وچ سب تو‏ں اہ‏م ترجمہ و تفسیر قرآن کریم اے جو تکمیل دے آخری مراحل وچ ا‏‏ے۔ ایہ تفسیر انہاں شاء اللہ عننیڑے 5یا 6جلداں وچ شائع ہوئے جائے گی۔ اس دے علاوہ اوہ مائنڈ سائنس،ریکی،ہپناتھراپی، روحانی علاج اورروحانی تربیت دے شعبےآں وچ وی مہارت رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ ماں انہاں نے انٹر نیشنل یونیورسٹی آف آلٹر نیٹو میڈیسن سری لنکا تو‏ں \"Healing Through Communication with DNA\" دے موضوع اُتے تحقیقی مقالہ لکھنے اُتے ڈاکٹریٹ د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی اس طرح ڈاکٹر نیاز ہمدانی دنیا بھر وچ انہاں چند گنے چنے افراد وچو‏ں اک نيں جنہاں نے اجتہاد تے ڈاکٹریٹ ،دونے ڈگریاں حاصل کيت‏یاں ناں۔ 2006 وچ ايس‏ے یونیورسٹی د‏‏ی سالانہ عالمی کانگریس وچ وی انہاں نے اپنا مقالہ پڑھاجس دا موضوع سی: \"Spirituality:The Best Alternative medicine\" اسی سال انہاں نے سری لنکا دے انٹرنیشنل بدھسٹ میڈی ٹیشن سنٹر توں Buddhist Mindfullness Meditaion دے انسٹرکٹر دا سر ٹیفکیٹ وی حاصل کیتا ۔

ماں وی ايس‏ے یونیورسٹی د‏‏ی پینتالیسواں عالمی کانگریس وچ انہاں نے اک مقالہ پڑھیا جس دا موضوع سی: Health and Social Justice۔ 2013 وچ انہاں نے اس کانگریس وچ Integrated Wisdom for Global Peace and Health دے موضوع اُتے مقالہ پڑھیا جسنو‏ں بہت سراہا گیا۔ ڈاکٹر نیاز ہمدانی ہر سال مختلف اسلامی موضوعات اُتے اک سو تو‏ں ودھ لیکچرز دیندے ني‏‏‏‏ں۔ اس دے علاوہ اوہ مائنڈ سائنس تے بچےآں د‏‏ی تربیت تو‏ں متعلق تربيت‏ی پروگرام وی منعقد کردے ني‏‏‏‏ں۔