شبد شکتیاں

شبد طاقتاں شبداں تے مطلب نوں ظاہر کرن والی تکنیک نوں کیہا جاندا اے۔ سادھارن شبداں وچ لکے مطلب نوں ظاہر کرن والے تتّ نوں ‘شبد شکتی’ کیہا جاندا اے۔ اسدا دوجا ناں‘شبد-ویاپار’ وی اے۔ شبد طاقتاں لئی شبد ویاپار شبد دی ورتوں سبھ توں پہلاں جگن ناتھ نے کیتی سی۔ شبد کارن اے اتے اکدھ کم اے اتے شبد طاقت ایہناں نوں پیش کرن دا زریعہ اے۔ شبد طاقت توں بنھاں شبد دے مطلب دا علم نہیں ہندا، شبد اتے مطلب دے تعلق بارے وچار کرن والے تتّ دا ناں‘شبد شکتی’ ہے۔ شبد طاقتاں بارے سبھ توں پہلاں وویچن اتے وچارن ادبھٹّ نے (8 وی صدی) توں منی جاندی اے۔ ڈاکٹر۔ اوم پرکاش شرما ساستری مطابق: “ کسے شبد دی ہوند اتے اہمیت اس راہیں معلوم ہون والے مطلب اپر انحصار کردا اے اتے اصل وچ شبد دی ہوند ہی مطلب نوں جم دندی اے۔ کسے شبد دے اچارن اتے اسدے مطلب دے پرگٹاوے وچلے جو اک اپرتتھ عمل اکھواؤندی اے۔ شبد دے مطلب بودھ راہیں ہی اسدی گنجائش دا علم ہندا اے”۔ شبد دے جس ویاپار نال اسدے کسے مطلب دا بودھ ہندا اے، اوہناں نوں شبد طاقت کہندے ہن۔ شبد اتے مطلب دا تعلق ہی طاقت ہی۔ اک شبد توں کئی معنےآں دا علم ہندا اے،کئیاں دا بھلیکھا پیدا ہندا اے۔ اس لئی شبد دیاں اک توں ودھ طاقتاں منیاں جاندیاں ہن، جنہاں دے راہیں اوہ شبد وکھ-وکھ معنےآں دا علم کرواؤندا اے۔

ناگیش بھٹّ مطابق

شبد اتے مطلب دا وکھرا تعلق ہی طاقت اے، جہڑی مطلب دا علم کرواؤندی اے۔ پرانے بھارتی سنسکرت دے ویاکرنکاراں نے شبد دی چار طرحاں دی ونڈ کیتی اے- •جاتیواچک شبد •گنواچک شبد •کریاواچک شبد •یدرچھا (انسان جاں دروَ) شبد

جاتیواچک شبد

ایہہ شبد سمچی جات دا بودھ کرواؤندے ہن۔ جویں ‘گٔو’ شبد کہنتے سمچی گٔو جاتی دا بودھ ہندا اے۔

گنواچک شبد

گنواچک شبد اوہ شبد ہندے ہن جو کسے انسان دے کسے خاص پکھ دا بودھ کرواؤندا اے جویں– مٹھا، نرم، کالا، چھوٹا آدی گناں نوں ظاہر کرن والا شبد گنواچک اے۔

کریاواچک شبد

اوہ شبد جس توں کریا دا مطلب ظاہر ہووے، جویں پاٹھک (پڑھن والا)، سروتا (سنن والا)۔

یدرچھا

ایہہ شبد اوہ شبد ہن، جہڑے کسے انسان خاص اتھوا کسے مادہ خاص دا علم کرواؤندے ہن یعنی سارے سنکیاواچک شبد رام-شام آدی۔ ایہہ شبد اچھا مطابق کسے انسان تے ناں تے روپ وچ ورتے جاندے ہن۔

شبد مطلب

شبد دا جس مادہ، وستو، اتھوا مطلب وچ اشارہ ہووے، اوہ مطلب اے۔ شبد دے بولن توں جس انسان، مادہ جاں مطلب آدی دی اقتدار (ڈریکٹ) ہندی اے، اسنوں مطلب کیہا جاندا اے۔ شبداں اتے معنےآں دا تعلق سہج اتے انادی اے۔

شنکیتک مطلب

سنکیتک مطلب دا مطلب اے عامَ بول چال وچ مشہور جس وستو مطلب تائی ساڈی مراد ہووے۔ جس مطلب وچ شبد دا اشارہ ہووے اوہ سنکیتک مطلب ہندا اے۔ شبد تے مطلب دا قدرتی تعلق اشارہ اے۔ ‘گدھا’ شبد دا اشارہ لمے لمے کناں والے پشو وچ اے۔ اس لئی‘گدھا’ شبد دا ایہہ سنکیتت مطلب اے۔ آچاریاں ممٹ مطابق شبد تن طرحاں نال ظاہر ہندا اے۔

•واچک(Expressive) •لاکشنک(Indicative) •وئنگک(Suggestive)

واچک

واچک مکھ مطلب دا بودھ کرواؤندا اے اسنوں پہلے تھاں اپر پیش کیتا جاندا اے۔ کسے دا اک مکھ مطلب ہندا اے۔ جویں کہ ‘گٔو’ شبد دا ارتھ‘گل وچ لٹکدے ماس آدی والا اک خاص طرحاں دا پشو اے۔ اس‘گٔو’ شبد توں عامَ طور اُتے اسے مطلب دا علم ہندا اے۔ اتھے مکھ ارتھ، واچء مطلب نوں ظاہر کرن والا‘گٔو’ شبد نوں واچک کیہا گیا اے۔

لاکشنک

لاکشنک مطلب اوہ مطلب ہندا اے، جتھے مکھ مطلب نوں چھڈّ کے شبد دے ہور مطلب ویں نکلدے ہن۔ جویں کیہا جاندا اے کہ کمیٹی دی رائے۔ اتھے کمیٹی رائے نہیں دے سکدی۔ اسلئی کمیٹی اپنے مکھ مطلب نوں چھڈّ کے کمیٹی وچ نیوکت ہوئے ویکتیاں لئی ورتیا گیا اے۔ مکھ مطلب نال جڑے ہوئے مطلب نوں لاکشنک مطلب کیہا جاندا اے۔

وئنگک

وئنگک مطلب اوہ مطلب ہندا اے، جتھے مکھ شبد اتے اسدے نال نکلدے ہور معنےآں توں بنھاں کوئی گوڑھ مطلب ظاہر ہووے، تاں اسنوں وینگ مطلب کہندے ہن، جویں: سن گلاں آکاس کی کیٹاں آئی ریس۔۔

ابھدھا شبد طاقت

جو سکتی واچا شبد ولوں مطلب دا بودھ کرائے، اسنوں ابھدھا طاقت کہندے ہن، آچاریاں نے اسنوں شبد دی پرتھم طاقت کیہا اے۔ شبد دے سنن ماتر ہی اسدا جو مطلب ظاہر ہو جاندا اے، اسنوں مکھ مطلب کیہا جاندا اے۔ شبد کوش وچ ہریک شبد دا جو مطلب دتا جاندا اے، اسدا بنیاد ابھدھا طاقت ہی اے۔ ابھدھا طاقت اوہ طاقت اے جس راہیں شبد دا سبھاوک مطلب پتہ چلدا اے۔ ابھدھا سکتی دی ورتوں ہی اسیں عامَ بول چال وچ کردے ہاں۔ جدوں کسے شبد نکلدے ہون، اتھے ابھدھا شبد طاقت ہندی اے۔ ابھدھا طاقت راہیں ہی اسیں ہریک لفظ دے پہلے حوالہ وچ مطلب جانن وچ اہل ہندے ہاں۔

آچاریاں ممٹ

ڈریکٹ طورتے سنکیتت مطلب نوں جو شبد درساؤندا اے، اوہ‘واچک’ ہے اتے اس واچک قسم دے شبد دا ارتھ‘واچ’ ہے۔ واچک روپ شبد دا واچ روپ مطلب جس طاقت دے راہیں علم اے اسنوں‘ابھدھا’ شبد طاقت آکھدے ہن۔

ناگیش بھٹّ دے کتھن مطابق

شبد تے مطلب دا اک ولکھن تعلق ہی طاقت اے جہڑی مطلب دا علم کرواؤندی اے۔ لوکاں دے کار-وہار توں اشارہ ہون کرکے اس تعلق دا احساس ہندا ہا، اسنوں اشارہ کہندے ہن۔ اس سنکیتتے زور پاؤن نال مطلب ظاہر ہندا اے۔ اس اشارہ مطلب نوں‘ابھدھا’ شبد طاقت کہندے ہن۔ 

جگن ناتھ دے وچار مطابق

ابھدھا شبد شکتیشبد دی اس کریا نوں کہندے ہن جتھے مطلب دا شبد وچ تے شبد دا مطلب وچ ڈریکٹ تعلق ہووے۔

شبد دا پہلا بھید‘واچک’ اتے‘ارتھ’  دا پہلا بھید‘واچی’ ہے۔ ڈریکٹ طورتے لوکاں وچ پرچلت مطلب نوں جو شبد ظاہر کردا اے، اوہ‘واچک’ ہے اتے اس واچک قسم دے‘شبد’ دا ارتھ‘واچی’ ہے۔ سنسار‘چجنے وی شبد ہن، اوہناں نوں‘واچک’ کیہا جاندا اے۔ جویں کہ‘ہاتھی’ واچک شبد دا مطلب سنکیتک جاں واچی مطلب اے ونڈے سائز دا اک پشو۔ کسے واچک شبد دے ابھدھا طاقت راہیں حاصل ہون والے مطلب نوں، ‘واچی مطلب جاں سنکیتک ارتھ’ کیہا جاندا اے۔

نیائکا دے مطابق ابھدھا شبد طاقت تے اٹھ زریعہ ہن اتے ایہناں زریعاں دے کارن ہی مننکھ اس گل دا سہج نشچی کر سردا اے کہ اس شبد دا ایہو مطلب گرہن کرنا اے، ہور نہیں۔

گرائمر

گرائمر توں واک وچ ورتو شبدا دے دھاتو، اگیتر، پچھیتر آدی دا علم ہندا اے اتے اس طرحاں شبد دا صحیح مطلب ملدا اے۔ جویں لکڑہارا (لکڑی کٹن والا)، دماغی (من توں پیداں ہون والا)،  مذہبی (دھرم نال جڑیا) آدی۔

اپمان

اپمان دا مطلب اے برابری، برابری، میل۔ اس نال وی اشارہ (ارتھ) دا پتہ چلدا اے۔ جویں جوی، جوں ورگی ہندی اے۔ اس میل (اپمان) توں جویں نوں نہ جانن والا اسنوں ویکھ کے جھٹّ سمجھ جاویگا۔

کوش

کوش ولوں شبد دے مطلب بارے شنکو نوں دور کیتا جا سکدا اے۔ کوش توں ہی پتہ چلدا اے کہ نیانا شبد دے دو مطلب ہن۔ اک نیانا (بچہ) اتے دوجا نیانا گٔو چون ویلے اسدیاں ٹنگاں وچ پاؤن والا اک رسا۔

آپتواک

منے پرمنے انسان دے کتھن توں وی اشارہ اکتھ گرہن ہندا اے، جویں کوئی بھروسے یوگ آدمی انجان نوں دسے کہ اس شے دا ناں ایہہ اے، اوہ اوہو مطلب ہی منّ لیندا اے اتے اس شبد توں اس شے دا بمب گرہن کر لیدا اے۔ جویں کہ کسے بچے نوں کیہا جاندا اے کہ ایہہ ہاتھی اے۔ بچہ ہمیشہ لئی سمجھ جاندا اے کہ وڈے ہاتھی اے۔

ووہار

شبداں دی روزانہ ووہارک ورتوں ولوں سنکیت– گرہن ہندا اے۔ جویں کہ بچہ ماں توں سکھدا اے کہ اس گلاس نوں چکّ جاں رکھ تاں بچہ شیشے دے بنے برتن خاص دے مطلب نوں تتدور سمجھ جاندا اے کہ ایہہ‘گلاس’ ہے۔

مشہور پد دی نیڑتا

کسے شبد نال کسے دوجے مشہور شبد دے رہن نال اشارہ (ارتھ) دا علم ہندا اے۔ جویں‘انسان مدھو توں متوالے ہو رہے ہن’ اتھے‘متوالے’ پد نال رہن کرکے‘سدھو’ دا ارتھ‘شراب’ ہے‘شہد’ نہیں اے کیونکہ‘متوالہ’ اک مشہور پد اے۔

حوالہ جاں حوالہ

کئی وار شبد دا مطلب ادوں واضع ہندا اے، جدوں اسدے اگلے پچھلے حوالہ دا پتہ لگے اتے واک وچ استعمال ہووے۔

وورتی/ٹیکا/وضاحت

وورتی دا مطلب ٹیکا، تذکرہ جاں سپشٹیکرن اے۔ اس وچ سامان مطلب والے پد ولوں اشارہ گرہن ہندا اے۔ جویں‘کلش’ کہن نال‘گھڑے دا گیان’۔

ابھدھا طاقت دیاں قسماں •روڑھی ابھدھا طاقت •یوگک ابھدھا شبد طاقت •یوگ روڑھی ابھدھا شبد طاقت ابھدھا طاقت دیاں ایہناں تن قسماں تے آدھارتے تن طرحاں تے شبد ہن۔ روڑھ شبد- روڑھ شبد اوہ ہن جنہاں دے مطلب جاں مطلب دا علم حاصل ہندا اے۔ جویں–شیر، سپّ، گھوڑا آدی۔

یوگک شبد-یوگک شبد اوہ ہن جنہاں تے مطلب دا بودھ شبد دے بھنّ بھنّ انشاں توں ہو سکدا اے جویں: پاچک-پچچک+انک مطلب پاکؤن والا

یوگ روڑھ شبد- اوہ شبد جو روڑھ اتے یوگ دے سمیل توں بندے ہن، اوہ یوگ روڑھ شبد ہن۔

پنکج، چکڑ چ پیدا ہون والا۔

اپروکت شبداں دے بنیاد تے ہیٹھ لکھیاں تن ابھدھا شبد طاقتاں ہن۔

روڑھی ابھدھا شبد طاقت

روڑھی ابھدھا طاقت اتھے ہندی اے، شبد روڑھ ہن، جنہاں دا مطلب شبداں دے انگ نکھیڑ راہیں نہیں، سگوں اک اکھنڈ اکائی دے روپ وچ ہندا اے، جو پرمپرا توں پکے روپ وچ پرچلت ہو چکے ہن جویں گھوڑا، گھر، بوٹا، میز آدی۔ اس طرحاں ایہہ اک اکھنڈ اکائی چ ہی مطلب حاصل کردے ہن۔   گھ+ر=گھر

امپی دی کشت دے کتھن مطابق، “ جتھے روڑھی وچ شبدا دی اکھنڈ تے اونڈ طاقت توں ہی اک مطلب دی پرتیتی ہندی اے یعنی جتھے شبد اک انکھڑ روپ وچ مطلب جتلاوے، اس نوں روڑھی کیہا جاندا اے”۔

یوگک ابھدھا شبد طاقت

یوگک شبد اوہ ہن جنہاں دا مطلب شبد دے نکھیڑ توں ممکن ہندا اے۔ یوگ توں اتھے مطلب اے جڑن دا کم، جو شبد جڑ کے بندے ہن، اوہ یوگک ہن، جویں بھوپتی= بھو (زمین) + پتی (مالک) یعنی پرتھوی دا مالک۔ دو پداں دے جوڑ کرکے اسنوں یوگک ابھدھا شبد طاقت کیہا جاندا اے۔

یوگ روڑھی ابھدھا شبد طاقت

یوگ روڑ شبد اوہ ہن، جنھا دا مطلب پرمپرا اتے ویونتپتی دوہاں شکتیا راہی ممکن ہووے، جاں پھر انج وی آکھ سکدے ہاں کہ شبد دا یوگ مطلب ہور ہووے پر اسدی روڑی کسے ہور مطلب وچ پے جاوے۔ جویں‘گننائکا’ شبد اتھے‘گن’ اتے‘نائ’ دو شبدا دا یوگ اے یعنی گنا دا ہیرو، پر گنہیرو شبد گنیش لئی رو ڑ ہو چکیا اے، اسنوں ہور کسے گن-نیتا لئی نہیں ورتیا جا سکدا۔

لکشنا طاقت

لکشن سنسکرت دا شبد اے۔ پنجابی وچ اسدا روپ‘لکھن’ ہے، جسدا مطلب اے-اندازہ لگاؤنا۔ اس توں ہی لکھن لگاؤنا محاورہ بنیا اے۔ لکھن توں مطلب ایہہ وی لیا جا سکدا اے– گل وچ لکی رمز، بھید جاں اشارے نوں سمجھ لینا اے، جدوں کسے شبد جاں شبد گروہ دے کوشگت معنےآں توں بنا کوئی ہور مطلب وی نکلے تاں اتھے لکشنا طاقت ہندی اے۔

جدو کسے شبد دے مطلب کردیا اسدے مکھ مطلب جا واچی مطلب راہی رکاون پوے اتے کوش، گرائمر آدی توں بھنّ کسے ہور طاقت راہی شبد دا تاتپری جاننا پوے، اتھے لکشنا شبد طاقت ہوویگی۔ جویں کہ‘موہن گدھا اے’۔

اپروکت واک وچ گدھا شبد کہن نال پورن ابھدھا شبد طاقت مطلب کہ چار لتاں والا پسو دی پرتیتی ہندی اے، مگر مورن تاں اک انسان اے۔ اتھے مکھ مطلب نال گل واضع نہیں ہندی، یعنی مکھ مطلب بودھ وچ رکاوٹ پیدی اے۔ اس لئی اسیں گدھے دے لکشن دے بنیاد تے اس نال اچھت ہدف مطلب دا تعلق قائم کرکے اصلی، گل سمجھ لیندے ہاں کہ موہن گدھے وانگ مورکھ اے۔ اتھے ایہہ لکشن لگاؤنا پیندا اے کہ اتھے مکھ مطلب توں بنھاں کوئی دوسری مطلب ظاہر ہندا اے۔

لکشنا دے بھید •مکھ مطلب دا بادھت ہونا •مکھ مطلب نال یوگ یعنی متعلق ہونا •روڑھی مقصد وچوں اک ہونا لکشن شبد طاقت دے ویاپار لئی کارن- مکھ مطلب دا بادھت ہونا- شبد دے واچیارتھ وچ کسے مطلب دو نہ بن سکن نوں‘مکھ مطلب دا بادھت ہونا’ جاں مکھ مطلب وچ رکاوٹ اے۔ جوے- پنجاب ساہسی اے۔ اپروکت واک وچّ‘پنجاب’ دا مطلب اک دیس اے، پر بولن والے دا مطلب پنجاب وچ رہن والے نواسی توں اے، اس لئی اس واک‘چ مکھ مطلب وچ رکاوٹ اے۔

مکھ مطلب نال یوگ یعنی متعلق ہونا

شبد نال جس ہور اپردھان مطلب دی پرتیتی ہندی اے، اسدے مکھ مطلب نال تعلق ہون نوں مکھ مطلب نال یوگ کہندے ہن۔ ایہہ تعلق ہون نوں مکھ مطلب نال یوگ کہندے ہن۔ ایہہ تعلق نیڑتا آدی کسے وی طرحاں دا ہو سکدا اے۔ جویں کہ پنجاب تے پنجابیاں دا دیس اتے دیس واسیاں نال متعلق اے۔

روڑھی/ مقصد وچوں اک ہونا

شبد دے نال کتے- کتے اپردھا مطلب دی پرتیتی ہندی اے اتے کتے-کتے خاص مقصد نوں ساہمنے رکھکے لکشنک شبداں دی ورتوں کیتی جاندی اے۔ جویں پنجاب دے گروہ واسیاں دی بہادری نوں ظاہر کرنا اک روڑھی اے۔

ایہناں تناں انگاں دے سمیل توں ہی لکھنا طاقت دا ادے ہندا اے، اک توں نہیں۔

لکشنا طاقت دیا قسماں 1. روڑھی لکشنا طاقت 2.   پریوجناوتی لکشنا

• شدھا لکشنا
• گونی لکشنا
• اپادان پریوجناوتی لکشنا
• گونی ساروپا
• گونی سادھیاوسانا
• پریوجناوتیلکشنا طاقت
• پریوجناوتیلکشنا
• لکشنا طاقت
• ساروپا اپادنسادھیاوسانا
• ساروپاسادھیاوسانا
• پریوجناوتی لکشنا طاقت

روڑی لکشنا طاقت

جدو روڑھی جاں پرمپگ دے آدھارتے شبد دے مکھ مطلب نوں چھڈّ کے، کسے ہور لکشنک مطلب دا گرہن کیتا جاوے، تاں اسنوں روڑھی لکشنا کیہا جاندا اے۔ •کھادھا پیتا لاہے دا، رہندا احمد شاہے دا۔ •پنجاب دے جمیاں نوں نت مہما۔ ایہہ دوویں واک اکھان دے روپ وچ وی مشہور ہو چکے ہن، پہلے واک دا مطلب اے کہ جو اج دے ویلے وچ اے، اسنوں ہنڈھاؤنا چاہیدا اے۔ دوجے واک دا مطلب اے پنجاب دے لوکاں نوں نت اوکڑاں۔ ایہہ واک اس ویلے توں روڑھی دے روپ وچ پرچلت ہویا اے، جدوں پنجاب دے لوکاں نوں حملہ آوراں دا ساہمنا کرنا پیدا سی۔ ادوں توں ایہہ واک روڑھی لکشنا طاقت دی اداہرن اے۔

پریوجناوتی لکشنا طاقت

جدو کسے خاص مقصد نوں مکھ رکھ کے، شبد ولوں لکشنک مطلب دا پرتیپادن کیتا جاوے تاں اس نوں پریوجناوتی لکشنا طاقت کہندے ہن۔

سادھارن شبداں وچ کیہا جا سکدا اے کہ جدوں کسے مقصد لئی لکشن شبد طاقت دی ورتوں کیتی جاوے، اتھے پریوجناوتی لکشنا طاقت اے۔ •کچھّ‘چ چھری، مونہو رام رام •دھیلے دی بڑی، ٹکا سر منائی۔ اپروکت اداہرنا محاورے اتے اکھان وچ مشہور اے۔ اسدی ورتوں ادوں ہندی اے جدوں انسان باہروں سبھاء دا مٹھاں ہووے اتے اندروں کجھ ہور ہووے۔

دھیلے دی بڑھی، ٹکا سر منائی۔ اسدا مطلب اے کسے گھٹیا کم اتے دگنا خرچ کرنا۔

ایہہ محاورے پریوجناوتی لکشنا دی اداہرن ہن۔

پریوجناوتی لکشنا اگوں دو طرحاں دی ہندی اے۔ •گونی پریوجناوتی •شدھا پریوجناوتی لکشنا

گونی پریوجناوتی

جدوں اپمان اتے اپمیی وچ سادرشتامولک تعلق دی پرتیتی ہندی ہووے، تاں اسنوں گونی پریوجناوتی لکشنا کہندے ہن۔ جوں •ستا مویا، اک برابر اپروکت اکھان وچ اقتدار اتے مویا وچکار برابری اے مطلب کہ سونا اتے مرنا اک برابر اے۔ اسیں روز رات نوں مر کے ہی سویرے جؤندے اٹھدے ہاں۔ اس لئی اتھے گونی پریوجناوتی لکشنا طاقت اے۔ گونی لکشنا گناں جاں سانجھے گناں دے آدھارتے ہی اوہ گونی لکشنا اکھواؤندی اے۔

شدھا پریوجناوتی لکشنا

 جدوں اپمیی اتے اپمان وچ سادرشتا توں بناں کارن کم مطلب آدی ہور تعقات دے آدھارتے پریوجناتمک لاکشنک مطلب دی پرتیتی ہندی ہووے، تاں اسنوں شدھا پریوجناوتی لکشنا کہندے ہن۔ •اپنا کم کیتا،  دھکے کھانے جیتا اپمییاپمان    اپروکت واک وچ ایہہ مطلب نکلدا اے کہ جدوں لوڑ ہندی اے، ادوں تک ہی آپاں اگلے دی پچھ گچھّ کردے ہاں، اس توں بعد نہیں۔

شدھا اتے گونی نوں اگے ساروپا اتے سادھیاوسانا نامک دو ہور بھیداں وچ ونڈیا جاندا اے، جتھے اپمیی اتے اپمان دوویں اپنے- اپنے الگّ-الگ روپ وچ کہے جاندے ہون، اتھے ساروپا لکشنا ہندی اے۔

گونی پریوجناوتی لکشنا دو طرحاں دی ہندی اے:- •گونی ساروپا پریوجناوتی لکشنا •گونی سادھیاوسانا:- جدوں اپمیی اتے اپمان وچ سادرشتامولک تعلق رہندے ہوئے، اپمان اتے اپمیی دوویں الگّ-الگ روپ وچ وئکت جاں ظاہر ہو رہے ہون، اتھے گونی ساروپا پریوجناوتی لکشنا طاقت ہندی اے۔ جویں

•کماؤ آوے ڈردا، گواؤ آوے لڑدا •دور دی بدھی نہ منگیا، بال دی بدھی منگیا اپروکت اکھان دی ورتوں ادوں ہندی اے جتھے ایہہ دسیا جاوے کہ محنتی بندہ گھر تھکیا ٹٹیا آؤندا اے اتے اوہ پیار نال رہندا اے، دوجے پاس وہلڑ اتے گواؤ بندہ ہمیشہ ہی بڑھ-بڑھ کردا رہندا اے۔ اپروکت اکھان وچ کماؤ (اپمیی) اتے گواؤ (اپمان) دی آپسی تلنا کیتی گئی اے اتے ایہہ دوویں الگّ-الگ روپ وچ وچردے ہن۔

گونی سادھیاوسانا

جتھے اپمان تے اپمیی وچ سادرشتامولک تعلق رہندے ہوئے اپمان ولوں اپمیی نوں نگل لیا جاندا اے، اتھے گونی سادھیاوسانا لکشنا ہندی اے جویں •نہ ہاڑ سکے نہ ساون ہرے •ہتھ ٹھوٹھا، دیس موکلا اپروکت محاورے وچ ہر حالت وچ سامان رہنا (اپمیی) لئی اپمان دی سرجنا کیتی گئی اے۔ اپمان نے اپمیی دے معنےآں نوں لکا لیا اے، اس لئی اتھے گونی سادھیاوسانا پریوجناوتی لکشنا طاقت اے۔

شدھا اپادان پریوجناوتی لکشنا

جدوں پریوجناتمک لکشنک مطلب دی حصول واسطے، کارن-کم، مطلب آدی تعقات ولوں لکاشنک مطلب گرہن کر لین مگروں وی، مکھ مطلب بنیا رہے، تاں اسنوں شدھا اپادان پریوجنوتی لکشنا کہندے ہن،جویں‘تلواراں اندر آ رہیاں ہن۔‘

واک وچ تلواراں تاں بے جان ہن اوہ اندر کوے آ سکدیاں ہن۔ اس لئی اتھے مکھ تلواراں دا تعلق مرد نال جوڑیا جاندا اے، مطلب کہ مکھ مطلب نوں چھڈے بنھاں نواں مطلب بن جاندا اے۔ اتھے آپاں کہہ سکدے ہاں تلوار دھاری مرد وی اندر آ سکدے ہن۔

لکشن لکشنا طاقت

جدوں مکھ مطلب دا تیاگ کرکے، کارن-کم مطلب آدی تعقات راہیں لاکشنک مطلب دی پرتیتا مطلب کسے ہور مطلب دی پرتیتی ہووے تاں اسنوں لکشن لکشنا کہندے ہن۔ جویں“گنگا چ گھر اے” پانی پرواہ مطلب والے‘گنگا’ شبد دا واک وچ مطلب ٹھیک نہیں جاپدا اے کیونکہ چلدے پانی‘چ گھر کویں ہو سکدا اے؟ اس لئی گنگا دا ارتھ‘گنگا دا کنارہ’ ہے کیونکہ گنگا شبد نے اپنے اصلی ارتھ‘جل-پرواہ’ نوں بالکل چھڈّ کے‘کنارہ’ ارتھ گرہن کر لیا اے۔ اس لئی ایہہ لکشن لکشنا شبد طاقت دا اداہرن اے۔

شدھا اپادان لکشنا طاقت دو طرحاں دی ہندی اے: •ساروپاii.   سادھیاوسانا ساروپا شدھا اپادان لکشنا طاقت:- جدوں پریوجناتمک مطلب دی حصول واسطے ہور مطلب گرہن کیتے جان مگروں وی مکھ مطلب بنیا رہے، اپمان کیتے اپمیی وچ سادرشتا توں بناں کم، مطلب آدی ہور تعقات دے کارن لکشنک مطلب دی حصول ہووے،اپمان اتے اپمیی الگّ-الگ روپ وچ وچرن۔ •غریب دی زورو، سبھ دی بھرجائی، اس محاورے دا مطلب اے کہ ماڑے بندے دی چیز نوں ہر کوئی ورتدا اے۔

اس محاورے وچ اپمان اتے پمیی دی ہوند اکھان وچ آزاد طورتے الگّ-الگ روپ وچ وئکت ہو رہی اے جس کرکے ساروپا لکشنا بارے نرنا ہندا اے۔ اپمان وچ مکھ مطلب دی بھاونا دا تیاگ نہ ہون کرکے، اپادان لکشنا دی تائید ہندی اے۔ اس محاورے کدے معنےآں دی حصول شدھا اپدان ساروپا لکشن راہیں ہندی اے۔

شدھا اپادان سادھیاوسانا لکشنا طاقت

جتھے مقصد مطلب دی حصول واسطے ہور مطلب گرہن کیتے جانتے وی مکھ رتھ بنیا رہے۔ اپمان اتے اپمیی وچ سادرشتا (سپشٹتا) توں بنھاں کم کارن مطلب آدی ہور تعقات دے کارن لاکشنک مطلب دی پرتیتی ہووے، اپمان ولوں اپمیی نوں لکا لیا جاوے، اتھے مادھیاوسانا لکشنا طاقت ہندی اے۔ جویں‘دپٹے وچ لکیا چنّ وے’

اتھے چن ولوں مکھ (منہ) دا علم ہندا اے۔ اتھے اپمان نے اپمیی نوں اپنے وچ لکا کے رکھیا اے۔ اس لئی اتھے شدھا اپادان سادھیاوسانا لکشنا طاقت ہندی اے۔

شدھا لکشن ساروپا پریوجناوتی لکشنا

جدو پریوجناتمک مطلب دی پرتیتی واسطے مکھ مطلب دا تیاگ کرکے، اپمان اتے اپمیی وچ سادرشتا توں بناں کارن-کم، مطلب آدی ہور تک تعقات دے کارن لاکشنک مطلب دی حصول ہووے اتے اپمان اتے اپمیی اپنے-اپنے روپ وچ وئکت ہو رہے ہون تاں ایہہ شدھا لکشن ساروپا پریوجناوتی لکشنی ہندی اے۔ •بال دا پجّ، ماں دا رجّ

اپمیی اپمان

ایہہ اک اکھان اے،اتھے اپمیی اتے اپمان اپنے الگّ-الگ روپ وچ وچردے ہن۔ اس اکھان دی ورتوں ادوں ہندی اے جدوں کوئی کسے دے بہانے کوئی اپنا کم کڈھے۔

شدھا لکشن سادھیاوسانا پریوجناوتی طاقت

جدے پریوجناتمک مطلب دی پرتیتی، مکھ مطلب دا تیاگ کردے ہئے، اپمان اتے اپمیی وچ سادرشتا توں بناں کارن-کم، مطلب آدی ہور سمبدھا دے کارن، لاکشنک مطلب دی پرتیتی جاں حصول، اپمان ولوں اپمیی نوں نگل لین تے ہور رہی ہووے تاں اسنوں شدھا لکشن سادھیاوسان پریوجناتوتی لکشنا کہندے ہن۔ اداہرن:- •بیگانی شہِ تے مچھاں نہیں منائیدیاں •سدی نہ بلائی، میں لاڑے دی تائی۔ اپروکت واک وچ اپمان‘چ اپمیی لکیا ہندا اے، اسدا مطلب اے، دوجیاں دی سہِتے کم وگاڑ لینا۔ اتھے اپمیی دا مطلب اپمان ولوں ظاہر کیتا جاندا اے۔ وئنجنا طاقت:- ایہہ شبد دی تیجی اتے اہم طاقت اے۔ جدوں کسے شبد دے ابھدھا اتے لاکشنک مطلب ظاہر ہون توں بناں کوئی ہور مطلب وی ظاہر ہووے، اتھے وئنجنا طاقت ہندی اے۔ شعری دے لکے جاں گوڑھ مطلب نوں ظاہر کرن والی طاقت وئنجنا اے۔ جدوں ابھدھا تے لکشنا طاقت اپنا-اپنا مطلب اظہار کے شانت ہو جان اتے جس طاقت راہیں ایہناں دوہاں دے بھن-بھنّ مطلب ظاہر ہون، اتھے وئنجنا طاقت ہندی اے۔ اسدا کھیتر ابھدھا اتے لکشنا توں وڈا ہندا اے۔ پہلا وارث نوں ونڈیا سی، ہن شو کمار دی واری اے، اوہ زخم تہانوں بھلّ وی گئے، نویاں دی جو پھر تیاری اے،

اپروکت اداہرن وچ ابھدھا،لکشنا،وئنجنا تنوں طاقتاں ہی شامل ہن۔

آچاریاں وشوناتھ مطابق:- “جس تھاں ابھدھا اتے لکھنا آپو اپنا کم کرکے شانت ہو جان مگروں کسے نہ کسے ڈھنگ نال ہور مطلب دی پرتیتی ہندی اے، اتھے وئنجنا طاقت ہندی اے۔

وئنجنا طاقت شبداں اتے ارتھاںتے بیسڈ ہندی اے تاں اسدے بنیاد تے وئنجنا طاقت دے دو بھید ہن۔ •شبدی وئنجنا (ii)       ارتھی وئنجنا

شبدی ونئجنا

شبدی وئنجنا اتھے ہندی اے جتھے وینگ مطلب کسے خاص شبد دی ورتوں اتے انحصار ہندا اے۔ اس خاص شبد دی تھاں تے اسدے کسے سمانارتھک شبد نوں ورتن نال وینگ مطلب دی پرتیتی نہیں ہندی۔

شبدی وئنجنا طاقت اگو دو طرحاں دی ہندی اے۔ •ابھدھا مول وئنجنا (ii)    لکشن-مولا وئنجنا

ابھدھا مول وئنجنا

ممٹ انوسار“سنیوگ، وجوگ آدی دے راہیں بہو-ارتھک شبد دے اک مطلب وچ محدود ہو جان مگروں جس مکتی راہیں ہور وکھرے مطلب دا علم ہندا اے اسنوں ابھدھا مول شبدی وئنجنا کہندے ہن۔“ ضروری تتّ واضع ہندے ہن:- •شبد بہوارتھک ہونا چاہیدا اے۔ •اس شبد دی ابھدھا طاقت وچ اک مطلب محدود ہو جاوے۔ •اسدے اک مطلب وچ بند ہونتے وی موجھ دے بل نال بدھی معناں نوں ہور مطلب دی پرتیتی ہووے۔ اداہرن:- “اکھاں موہنددا سیام رنگ ورھدا نرا انندا جھوم جھوم کے ٹر رہا‘ونمالی’ ویہہ پندھ۔“

لکشن مولا وئنجنا

لکشنا شبد طاقت ولوں دوجے مطلب دا بودھ ہونتے اس تو وی ہور دوجے مطلب دا علم کرواؤن والی شبد طاقت نوں‘لکشن مولا’ شبدی وئنجنا کیہا جاندا اے۔ ‘موہن گدھا اے۔‘ اپروکت واک وچ مہون گدھا اے۔ موہن اک انسان اے اتے اوہ گدھا کس طرحاں ہو سکدا اے، اس لئی اتھے مکھ مطلب وچ رکاوٹ ہون کرکے کوئی ہور مطلب ظاہر ہندا اے، اوہ ایہہ اے کہ انسان اک (موہن) جو کہ انسان اے اتے اس دیاں حرکتاں پشواں ورگیاں ہن۔ اتھے لکشن مولا وئنجنا طاقت اے۔

(2) ارتھی وئنجنا:- مطلب اتے نربر رہن والی طاقت ارتھی وئنجنا اے۔ اسدا مطلب ایہہ نہیں کہ ارتھی وئنجنا دا شبد نال کوئی تعلق نہیں اے۔ شبد دا مطلب تاں ہندا اے، پر شبد اک معاون انگ ہندا اے، پردھان صرف مطلب ہی ہندا اے۔

مانس جیت درلبھ اے، ہوت نہ بارمبر جیوں پھل پاکے بھوئیں گرے بہت نہ لاگے ڈار۔

اتھے کوئی انسان کسے نوں کہندا اے کہ انسان جم درلبّ اے، وار-وار نہیں ملدا اتے جویں ہی پھل پکّ کے دھرتی تے ڈگّ پیدا اے تے مڑ اتھے نہیں لگدا۔ اسدا مطلب واضع نہیں ہندا اے کہن والے دا مقصد کی اے۔ اتھے انسانی جم دی درلبھتا دسّ کے مکتی حصول دی گل کہی گئی اے۔ اتھے مکتی دے وینگ کیتا گیا اے۔ اس لئی ایہہ ارتھی وئنجنا۔

تاتپری طاقت

ابھدھا، لکشنا اتے وئنجنا طاقت راہی صرف شبد دے مطلب دی پرتیتی ہندی اے، مکمل واک دا مطلب بودھ نہیں ہندا۔ سارے واک دے مطلب نوں جانن لئی جس طاقت دی آچاریہ نے سوچ کیتی اے، اس دا ناں‘تاتپری ورچی’ ہے۔

ساہت درپن کار مطابق

ابھدھا طاقت راہی واک دے ہر اک پد دا واچری مطلب دا معلوم ہون توں بعد اوہناں ساریاں پداں دا انوت مطلب جانن والی طاقت ہی‘تاتپری شکتی’ ہے۔

تاتپری طاقت پورے واک دے مطلب دا بودھ کرواؤندی اے۔

موہن پڑھ رہا اے۔

اس وچ کی مطلب واضع نہیں اے کیونکہ موہن کجھ وی پڑھدا ہو سکدا اے۔ تاتپری طاقت وچ پورے واک دے الگّ-الگ پد دا مطلب نکلدا اے اتے مطلب واضع وی ہندا اے۔ جویں کہ

 موہن اخبار پڑھدا اے۔

اس واک وچ واضع اے کہ موہن اخبار نوں پڑھن دا کم کر رہا اے۔ اس لئی ایہہ واک تاتپری طاقت دی اداہرن اے۔