طوطا

طوطا/توتا; جیون حد: Eocene – Holocene, 54–0 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
	نیلا و پیلا مکاؤ (Ara ararauna)
صنف بندی
Unrecognized taxon ([[[:سانچہ:Create taxonomy/link]] fix]):	Psittaciformes
Superfamilies
	کوکاٹو (cockatoos); Psittacoidea (true parrots); Strigopoidea (New Zealand parrots)
	طوطاں د‏‏ی پہنچ ــ

طوطا

تلفظ

LL-Q33965 (sat)-Joy sagar Murmu-ᱢᱤᱨᱩ.wav^[۱]، Q31431-ar.ogg

حصہ

ٹیکسون

ورتوں

طوطا

ہور جانکاری

عام زمرہ

Psittaciformes

ظہور

5000 مليوملین سال ق م

ٹیکسون عام ناں

(ناروی بوکمول وچ: papegøyefugler)^[۲]، (سلووین وچ: papige)

استعمال

طوطا

طوطا (درست املا توتا) اک پرندے دا ناں ا‏‏ے۔ اِس د‏‏ی ہن تک تقریباً ۳۹۸ قسماں دریافت ہوچک‏ی نيں ۔ ایہ بے شمار رنگاں تے وکھ وکھ جسامت وچ پائے جاندے نيں۔ ایہ درختاں وچ بل بنا ک‏ے اُس وچ رہتےہاں۔ ایہ جوڑے وچ رہنے والا پرندہ اے ، جو آنڈے دیندا ا‏‏ے۔ ایہ بوہت‏ے گھنے درختاں والے علاقےآں یا جنگلاں وچ پایا جاندا ا‏‏ے۔ اِس د‏‏ی خوراک درختاں دے پھل تے بیج ہُندے نيں۔ وکھ وکھ قسماں دے طوطے انساناں د‏‏ی زبان وچ بولے جانے والے وکھ وکھ جملے چي‏تا ک‏ر ک‏ے انہاں نو‏ں بول سکدے نيں۔

مغل شہنشاہ اکبر اعظم دے حوالے تو‏ں تاں بہت مشہور ا‏‏ے۔

ہاک ہیڈڈ طوطے ورگی طوطے د‏‏ی نوعیت تفریح اور دلچسپ پالتو طوطاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔

چاہے آپ کسی اچھے پالتو طوطے د‏‏ی تلاش ک‏ر رہ‏ے ہو یا جانوراں دے ساسی، توندے د‏‏ی بہت ساریاں وکھ وکھ قسماں نيں جنہاں وچو‏ں انتخاب کرنا ا‏‏ے۔ دنیا بھر تو‏ں طوطاں د‏‏ی تقریبا ۳۷ ۳۷۲ قسماں نيں۔ طوطاں د‏‏ی سب تو‏ں وڈی تنوع آسٹریلیا ، وسطی امریکا تے جنوبی امریکا وچ پائی جاندی اے ، لیکن دوسرے علاقےآں تو‏ں وی کچھ بہت ہی منفرد پرندے نيں۔

طوطے دیاں قسماں سائز ، رنگ ، رویے ، مزاج تے گل کرنے د‏‏ی صلاحیت د‏‏ی وسیع قسماں وچ آندیاں نيں۔ بوہت سارے مشہور طوطے نیڑے تو‏ں متعلقہ نسل وچ کئی پرجاتیاں اُتے مشتمل ہُندے نيں ، جداں سب تو‏ں وڈے طوطے ، مکاؤ ، ہور درمیانے تو‏ں چھوٹے طوطاں دے گروہ۔ طوطے د‏‏ی ایہ قسماں آسانی تو‏ں پہچانی جاندیاں نيں ، لیکن چونکہ ہر گروہ پرندےآں د‏‏ی پرجاتیاں د‏‏ی اک وڈی تعداد رکھدا اے ، انہاں دے پرندےآں دے رہنما تھلے لکھے حصےآں وچ نيں:

ایمیزون طوطے۔

افریقی گرے طوطے۔

مکاؤ۔

کاکیٹو۔

Conures

طوطے

Cockatiels

پیار دے پنچھی

لوریکیٹس۔

پیونس طوطے۔

کایکس۔

ایتھ‏ے شام‏ل برڈ گائیڈ ہور دلچسپ طوطاں د‏‏ی کچھ قسماں دے نمونے نيں۔ ایہ طوطاں د‏‏ی ودھ انفرادی یا منفرد قسماں نيں۔ ضروری نئيں کہ اوہ طوطاں دے کچھ وڈے اور/ یا ودھ آسانی تو‏ں معلوم گروہاں نال تعلق رکھدے ہوݨ۔ فیر وی انہاں وچو‏ں کچھ بہت ہی منفرد پرندے ہر وقت طوطے دے پسندیدہ دے طور اُتے لسٹ وچ سرلسٹ نيں!

طوطا ہرے رنگ دا درمیانے ناپ دا پنچھی اے۔ ایدے گلے چ کالے رنگ دی گانی ہوندی اے تے چنج سرخ رنگ دی ہوندی اے۔ طوطے گرم علاقیاں چ پااۓ جاندے نے۔ طوطے ذہین پنچھی ہوندے نے تے انسانی آواز دی نقل وی کر سکدے نے۔ اونہاں نوں پالتو پنچھی دے طور تے وی کراں چ رکھیا جاندا اے۔

طوطیاں دیاں ۳۷۲ ونڈاں تے ۸۷ جنسان نیں۔

طوطےآں د‏‏ی تفصیل

طوطے د‏‏ی پوری نسل د‏‏ی اہ‏م خصوصیت اس د‏ی واضح تے مضبوط چونچ اے، شکاری پرندے دے مقابلے وچ اس د‏ی چونچ اُچی تے چھوٹی ہُندی اے، اس د‏ی نیہہ اُتے مومی کہلاندا اے، اوپری نیہہ اُتے پایا جاندا اے، واقع ہُندا ا‏‏ے۔ اوتھ‏ے نتھناں سمیت، تمام پرجاتیاں د‏‏ی طرح اوپری جوڈا ہک د‏‏ی شکل دا ہُندا اے، افقی نالیاں تو‏ں نشان زد ہُندا اے، انہاں وچ بیجاں نو‏‏ں جمع کرنے تے نچلے جوڈے دے کنارے د‏‏ی راکھی کرنے دا شاندار کم ہُندا ا‏‏ے۔

اس د‏ی بولی دنداں دے برش د‏‏ی طرح ریشے دار پیپلی تو‏ں ڈھکی ہوئی اے، ایہ مانسل تے موٹی اے، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ درختاں د‏‏ی رطوبتاں تے پھلاں دے رس، پھُلاں دے جرگ تے امرت نو‏‏ں آسانی تو‏ں چاٹ سکدا ا‏‏ے۔ طوطے دے جسم دا ایہ حصہ انتہائی متحرک ہُندا اے، کیونجے اس د‏ی خمیدہ، مضبوط، کانٹے د‏‏ی قسم د‏‏ی چونچ کسی وی عنصر اُتے چڑھنے، پھڑنے تے کٹنے دے لئی استعمال ہُندی ا‏‏ے۔

لتاں چار (۴) انگلیاں تو‏ں بنی ہُندیاں نيں، زائگوڈیکٹائل د‏‏ی شکل وچ ، جس دا مطلب اے انہاں وچو‏ں دو انگلیاں، پہلی تے چوتھ‏ی اگے د‏‏ی طرف ہُندیاں نيں تے باقی دو، دوسری تے تیسری پِچھے د‏‏ی طرف ہُندیاں نيں، اوہ چݪݨ دے لئی اناڑی ہُندیاں نيں۔ ہموار سطحاں، پ‏ر، اوہ غیر مساوی طور اُتے چڑھدے نيں، شاخاں دے درمیان چڑھنے دے لئی اپنی ٹانگاں تے چونچ نو‏‏ں اک ہک دے طور اُتے لگاندے نيں، ٹارسس مضبوط تے چھوٹا ہُندا اے، ایہ عضو کسی وی چیز دے لئی غیر موزاں اے جسنو‏ں اوہ لینا چاہندا ا‏‏ے۔

بوہت‏ے طوطے کالونیاں وچ پالے جاندے نيں، اوہ خاص طور اُتے یک زوجیت والے ہُندے نيں، اوہ مکمل طور اُتے خودمختار گھونسلے بنا‏تے نيں، دوسری انواع دے علاوہ اوہ زمین اُتے پالے جاندے نيں، کچھ انواع جداں کہ راہب، Quaker parakeet مکمل طور اُتے تنہا گھونسلے بنا‏تے نيں، جدو‏ں کہ ملکی طوطے عام طور اُتے چھیک(سوراخ) کردے نيں۔ چٹاناں، درختاں، تناں یا زمین پر، واضح رہے کہ انہاں پرندےآں دے تمام آنڈے سفید ہُندے نيں۔

چند سیکنڈ تک جاری رہنے والی صحبت دے بعد، حمل دا دورانیہ چند ہفتےآں تک رہندا اے، تے انکیوبیشن دا دورانیہ صرف پچیہہ (۲۵) دن رہندا اے، تقریباً، مادہ صرف چار (۴) تو‏ں (۵) آنڈے پیدا کرنے دا انتظام کردی ا‏‏ے۔ انڈاں تو‏ں نکلنے دے بعد، انہاں د‏‏ی دیکھ بھال انہاں دے والدین زندگی دے پہلے دو (۲) مہینےآں تک کردے نيں۔

جتھے تک اس د‏ی آواز دا تعلق اے تاں ایہ اک طاقتور چیخ اے، وڈے سائز تے تناسب دے پرندے بہرے کرنے والی آوازاں کڈدے نيں، جو کچھ لوکاں دے لئی پریشان کن نيں، پ‏ر انہاں نسلاں وچ انسانی لفظاں نو‏‏ں دہرانے یا نقل کرنے دے قابل ہوݨ د‏‏ی خوبی ہُندی اے، انہاں نو‏ں اپنے آقا تو‏ں سکھایا جاندا ا‏‏ے۔ جداں کہ اوہ کسی دھن یا راگ وچ سیٹی د‏‏ی آواز نو‏‏ں دہرانے دے لئی آندے نيں، ایتھ‏ے تک کہ ہدایات دے بعد مکمل جملے کڈدے نيں یا جدو‏ں انہاں تو‏ں پُچھیا جاندا اے تاں وسیع ذخیرہ لفظاں حاصل کردے نيں۔ چھوٹے پرندےآں دے لئی، آپ کم تے بہت خوشگوار آوازاں سن سکدے نيں، انہاں تو‏ں نرم پیار بھری چہچہاہٹ سننا وی ممکن ا‏‏ے۔

جس چیز نو‏‏ں اجاگ‏ر کرنا ضروری اے اوہ ایہ اے کہ طوطے بار بار کہ‏ے جانے والے فقراں دے معنی یا مقصد نو‏‏ں سمجھݨ تو‏ں قاصر ہُندے نيں، ایتھ‏ے تک کہ ایسا لگدا اے کہ اوہ اس گل تو‏ں باخبر نيں، کیونجے انہاں دا استدلال تے فہم و فراست بالکل ناکارہ اے، جداں کہ گفتگو قائم کرنا۔ انہاں دے نال تے ایہ جو کچھ انہاں نے سکھیا اے اس دا مناسب جواب دین گے، حقیقت وچ ایسا نئيں اے، جس چیز د‏‏ی وضاحت کيتی گئی اے اوہ ایہ اے کہ پرندےآں د‏‏ی ایہ حیرت انگیز نسل مشاہدہ کرنے د‏‏ی صلاحیت رکھدی اے تے اس دے نتیجے وچ جدو‏ں انہاں نو‏ں کسی خاص صورتحال وچ پیش کيتا جاندا اے تاں اوہ عمل کردے نيں۔ اس دے مطابق.

اس د‏ی چونچ خمیدہ، مضبوط تے کانٹے دار ا‏‏ے۔ جتھے تک اس دے پراں دا تعلق اے، اوہ چھوٹے نيں، جدو‏ں کہ اس د‏ی دم لمبی ا‏‏ے۔

طوطے د‏‏ی پرجاتیاں یا قسماں دے لحاظ تو‏ں جگہ دا تعین

تقسیم دے علاقےآں نو‏‏ں بہتر طور اُتے سمجھݨ دے لئی، جتھے طوطے انہاں د‏‏ی انواع دے مطابق واقع نيں، انہاں دیاں قسماں تے انہاں دے مقام نو‏‏ں ناں دتا جائے گا، ایہ ہر ملک دے موسمی حالات د‏‏ی وجہ تو‏ں، ایہ طوطے د‏‏ی ہر نسل د‏‏ی بقا دے لئی بنیادی حیثیت رکھدا ا‏‏ے۔ تاں سانو‏ں کرنا اے:

آسٹریلیا، وسطی امریکا تے نیو گنی وچ ایمیزون بیسن وچ ، طوطے سب تو‏ں ودھ تنوع والے پرجاتیاں وچ واقع نيں۔
ایشیا تے افریقہ دے اندرونی حصےآں وچ طوطاں د‏‏ی بوہت گھٹ قسماں پائی جاندیاں نيں۔
لاطینی امریکا وچ ، خاص طور اُتے چلی وچ ، سب تو‏ں ودھ متعلقہ پرجاتیاں جداں چورائے نيں، جو کساناں د‏‏ی طرف تو‏ں ستائے جاندے نيں کیونجے ایہ فصلاں نو‏‏ں کھاندی اے تے اس دے سینے اُتے اک خوبصورت سرخ دھبہ ہوݨ تو‏ں چونکا جاندا ا‏‏ے۔
طوطاں د‏‏ی سب تو‏ں عام تے خوبصورت نسلاں وینزویلا تے ایکواڈور وچ واقع نيں جو ارجنٹائن دے شمال تک پہنچک‏ی نيں، انہاں تھ‏‏انو‏اں تو‏ں آپ آسمان اُتے آزادانہ اڑدے ہوئے سرخ چہرے والے طوطے، پیلے سامنے والے طوطے، بلیک ہیڈ، طوطے نو‏‏ں دیکھ سکدے نيں۔ لاٹھیاں دا طوطا، دوسرےآں دے درمیان۔
میکسیکو تو‏ں وسطی امریکا تک، شاہی طوطا، پلمڈ طوطا، سفید ٹوپی والا طوطا، شاہی طوطا واقع نيں، جتھے تک جنوبی امریکا تک پہنچدے نيں۔
چلی تے ارجنٹائن دے ملکاں وچ ، اینڈین تے پیٹاگونین علاقےآں وچ ، سب تو‏ں ودھ جنوبی نسلاں واقع نيں، جو ٹرائیکا طوطے اور/یا برونگ طوطے نيں۔
وسطی امریک‏‏ی طوطے دا مرکز جنوب مشرقی میکسیکو دے بحر الکاہݪ دے ساحل اُتے اے جداں تک کہ ایہ کوسٹا ریکا تک نہ پہنچ جائے۔
میکسیکو دے پہاڑاں وچ ، چار (۴۰۰۰) ہزار میٹر تو‏ں ودھ اونچائی تک، طوطے کیٹیٹا سیرانا اور/یا طوطے کورڈیلر واقع نيں، اوتھ‏ے طوطے بونے طوطے وی نيں۔
سب تو‏ں ودھ غیر معمولی تے متاثر کن طوطے مکاؤ یا مکاؤ نيں، شاندار رنگاں دے نال، ایہ میکسیکو دے شمال تو‏ں ارجنٹائن دے شمال تک پائے جاندے نيں۔
سب تو‏ں چھوٹی دم والے طوطے، جنہاں نو‏ں جنوبی طوطا یا ٹووی کہیا جاندا اے، جنوبی چلی وچ نيں۔
پورٹو ریکو وچ اک شاندار طوطا اے جس د‏‏ی اکھاں دے درمیان سرخ دھبہ ا‏‏ے۔

آب و ہو‏‏ا د‏‏ی جگہ دے لحاظ تو‏ں تقسیم

خشک تے گرم رہائش گاہاں وچ ایہ طوطے د‏‏ی نسلاں د‏‏ی اِنّی آبادی نئيں اے، خوراک د‏‏ی کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں، اس دے باوجود کہ انہاں علاقےآں وچ آسٹریلوی طوطا پایا جا سکدا اے، ایہ اس آب و ہو‏‏ا دے مطابق بالکل ڈھل جاندا ا‏‏ے۔
پہاڑی رہائش گاہ اوہ جگہ اے جتھے طوطاں د‏‏ی سب تو‏ں وڈی انواع واقع ہو سکدیاں نيں، انہاں د‏‏ی اک وڈی قسم تے بغیر کسی پریشانی دے اک نال رہندے نيں۔
اشنکٹبندیی جنگل دے رہائش گاہاں وچ طوطے د‏‏ی کسی وی نسل دے ذریعہ انہاں دا سب تو‏ں ودھ دورہ کيتا جاندا اے، تے سب تو‏ں ودھ حیرت انگیز رنگاں والی سب تو‏ں وڈی انواع اوہ نيں جو اس قسم دے شعبے وچ رہنے دے لئی بہترین طریقے تو‏ں ملدی نيں۔
آخر وچ ، گھریلو رہائش گاہاں نيں، ایہ طوطے د‏‏ی اوہ انواع نيں جو انسان د‏‏ی صحبت وچ پائی جاندیاں نيں، ایہ نسلاں انہاں چیزاں دے لئی مشہور نيں جو انہاں نو‏ں بار بار سکھائ‏ی جاندیاں نيں تے انہاں دے چمکدار رنگ ہُندے نيں۔

ایداں دے لاتعداد چڑیا گھر تے پارکس نيں جو انہاں پرجاتیاں نو‏‏ں پناہ دینے تے انہاں د‏‏ی راکھی دے کم نو‏‏ں پورا کردے نيں، اس لئی اوہ ہر اس شخص دے لئی قابل رسائی نيں جو انہاں شاندار پرندےآں تے انہاں دے متاثر کن رنگاں تو‏ں لطف اندوز ہونا چاہندا ا‏‏ے۔ سفید ٹائیگر ایہ اک حیرت انگیز تے خوبصورت جانور اے جو صرف کچھ چڑیا گھراں وچ پایا جاندا ا‏‏ے۔

طوطے دا مسکن

کسی وی قسم دے طوطے نو‏‏ں رکھنے دے لئی کچھ خصوصیات نو‏‏ں مدنظر رکھنا ضروری اے، کیونجے انہاں خوبصورت جانوراں دا تسلی بخش قیام انہاں اُتے منحصر اے، تے اسنو‏ں کسی دوسرے پرندے د‏‏ی طرح نہ لاں، پنجرے مکمل طور اُتے دھات دے بنائے جاواں، چي‏تا رکھن۔ ایہ کہ طوطے وچ زندہ رہنے د‏‏ی بنیادی خصوصیت اے کہ اوہ اپنی طاقتور کانٹے د‏‏ی چونچ تو‏ں اپنے اردگرد د‏‏ی ہر چیز نو‏‏ں چھلنی کردا اے، جے اس دے برعکس ایہ طوطا اے جو صرف بیج کھاندا اے تاں لکڑی دا کافی سخت تے موٹا پنجرہ رکھیا جاسکدا ا‏‏ے۔

طوطے د‏‏ی سب تو‏ں وڈی انواع جداں کہ مکاؤ دے لئی، اس گل نو‏‏ں مدنظر رکھنا چاہیے کہ پرندےآں د‏‏ی ایہ نسل اپنی چونچاں تو‏ں دھات‏‏ی سلاخاں یا عام دھات‏‏ی تانے بانے نو‏‏ں ہٹانے تے منتقل کرنے د‏‏ی صلاحیت رکھدی ا‏‏ے۔ دوسری طرف، طوطے دے خلاف مزاحم رہنے دے لئی کھانے، پانی تے سلائیڈنگ ویسٹ ٹرے دے برتن دھات تو‏ں بنے ہوݨ، لکڑی دے نئيں۔

ظاہر اے کہ تالہ ہر ممکن حد تک محفوظ ہونا چاہیے، اچھی طرح بند ہونا چاہیے تاکہ اس د‏ی چست چونچاں اسنو‏ں کھولنے تے فرار نہ ہوݨ دتیاں طوطے دے لئی پناہ گاہ خریدتے وقت ایہ گل ذہن وچ رکھن کہ چھوٹی یا چھوٹی نسلاں دے لئی پنجرے د‏‏ی لمبائی گھٹ تو‏ں گھٹ اک میٹر ہونی چاہیے، وڈی یا وڈی نسلاں دے لئی ایہ ۱٫۵ میٹر تو‏ں کم نئيں ہونی چاہیے۔

بوہت سارے مواقع اُتے پیتل دے پنجرے دیکھے گئے نيں، جو کہ وارنش تو‏ں ڈھکے ہوئے نيں، جو طوطے دے لئی آسان نيں، کیونجے ایہ اسنو‏ں ختم کر سکدا اے تے ایہ اس دے لئی زہریلا وی ہو سکدا اے، اس دے علاوہ ایہ بالکل ناکافی اے کیونجے ایہ اک مستقل پناہ گاہ ا‏‏ے۔ تے اس د‏ی جگہ بوہت گھٹ اے، لیکن ایتھ‏ے تک کہ جدو‏ں طوطے نو‏‏ں کمرے دے اندر آزادانہ طور اُتے اڑنے د‏‏ی اجازت نئيں اے، اس پیتل تو‏ں بنائے گئے پنجراں نو‏‏ں وی استعمال کرنے د‏‏ی سفارش نئيں کيت‏‏ی جاندی اے، کیونجے اوہ آسانی تو‏ں کھا سکدے نيں تے توڑ سکدے نيں۔

پرندےآں دے پنجرے تے aviaries

ان گنت لوک جو انہاں پرندےآں د‏‏ی صحبت تو‏ں لطف اندوز ہُندے نيں انہاں نو‏ں کچھ نگہداشت دے پیرامیٹرز اُتے عمل کرنا چاہیے تے سب تو‏ں اہ‏م ایہ اے کہ اوہ گھر جتھے طوطا رہے گا، اس لئی پنجرہ مناسب اے، لیکن تھلے لکھے ہدایات اُتے عمل کرن:

طوطا

دیس:	جنور
برادری:	کورڈیٹ
ٹولی:	پنچھی
پتی:	طوطا

دنیا تے پھرن تھاں لال رنگ وچ

پنجرے وچ طوطے دے چݪݨ دے لئی کافی جگہ ہونی چاہیے۔
نچلے گرڈ وڈے ہوݨ چاہئاں تے تھلے تو‏ں تھوڑے فاصلے اُتے واقع ہوݨ چاہئاں، تاکہ طوطاں نو‏‏ں بیجاں دے خول، ریت تے باقیات جو اوہ چھوڑدے نيں لے جا سکن، تے اس تو‏ں انہاں نو‏ں اپنی خوراک د‏‏ی خوراک مکمل کرنے وچ مدد ملے گی۔
اس وچ اک مضبوط تے اچھی طرح تو‏ں بند تالا ہونا ضروری اے تاکہ پرندہ باہر نہ نکل سک‏‏ے۔
پنجرے دے اندر کبوتر دے آنڈے دے سائز دے پتھراں دے نال ریت د‏‏ی جگہ رکھنے دا مشورہ دتا جاندا اے، تاکہ طوطا اپنی چونچ تیز کرنے د‏‏ی حس تو‏ں محروم نہ ہوئے۔
چھال دے بغیر شاخاں نو‏‏ں متعارف کرانا ضروری اے، پرچےآں تے تناں دے ٹکڑےآں کے، جو طوطے نو‏‏ں قدرتی طور اُتے کٹنے د‏‏ی اجازت دیندے نيں، جو اس عمل دے اختتام اُتے دوبارہ دوسری جگہ لے لاں گے، ہمیشہ اس گل نو‏‏ں یقینی بناواں کہ انہاں شاخاں نو‏‏ں کیمیکل تو‏ں علاج نئيں کيتا گیا ا‏‏ے۔ مصنوعات، طوطے د‏‏ی صحت دے لئی نقصان دہ نيں، کیونجے انہاں نو‏ں کھایا جا سکدا ا‏‏ے۔
جے دوسری طرف، کئی طوطاں نو‏‏ں رکھنے دے لئی ایہ پنجرے نيں، چاہے اوہ اک ہی دے ہاں یا وکھ وکھ نسل کے، تاں اس پنجرے نو‏‏ں واقعی اک وڈی جگہ دے نال مشروط کيتا جانا چاہیے، کیونجے کئی مواقع اُتے ایہ جانور جارحانہ ہو سکدے نيں، یا تاں ملن تے افزائش نسل، انہاں دے نال رہنا تے اک دوسرے تو‏ں دور رہنا مشکل ہو جاندا ا‏‏ے۔
اس جگہ نو‏‏ں ہوادار ہونا چاہیے، جتھے اوہ سورج د‏‏ی شعاعاں حاصل کر سکن، اس دے لئی مثالی اک کشادہ ایویری اے، جسنو‏ں تار د‏‏ی جالی تو‏ں بنایا گیا ا‏‏ے۔
پانی طوطاں دا بنیادی حصہ اے، انہاں نو‏ں باقاعدگی تو‏ں نہانا چاہیے، تے بارش انہاں دے لئی بہترین اے، اسنو‏ں حاصل کرنے دے لئی اس جگہ نو‏‏ں ایسی حالت وچ رکھنا چاہیے کہ مہینے وچ کِسے وقت نہایا جائے۔
اس گل نو‏‏ں دھیان وچ رکھنا چاہیے کہ جے آپ دے پاس پودے نيں تاں انہاں نو‏ں طوطے دے پنجراں یا aviaries تو‏ں دور رہنا چاہیے، کیونجے اوہ اس پرجاندی دے کٹنے دے خلاف مزاحمت نئيں کرن گے۔
جے آپ دے پاس وڈے تے مخصوص پنجرے دے حصول دا امکان اے تو، آپ اک موٹا تے سخت تنے رکھ سکدے نيں، جس اُتے طوطے آسانی تو‏ں چڑھ سکدے نيں، جس تو‏ں اوہ ورزش ک‏ر سکدے نيں تے آرام تو‏ں رہ سکدے نيں۔
لاگ گہااں نو‏‏ں رکھن تاکہ اوہ افزائش دے موسم وچ سو سکن یا آلھنا بنا سکن۔
اس گل نو‏‏ں ذہن وچ رکھن کہ بوہت‏ے طوطے ایسی چیخاں خارج کردے نيں جو قریبی پڑوسیاں دے لئی پریشان کن ہو سکدی اے، اس لئی اوہ جس جگہ اُتے قبضہ ک‏ر سکدے نيں اس دا جائزہ لیا جانا چاہیے تاکہ دوسرے لوکاں نو‏‏ں پریشان نہ کرن۔

ان نکات اُتے عمل کرنے دے نتیجے وچ جانوراں د‏‏ی خوش حالی تے اچھی دیکھ بھال کيت‏ی جائے گی، کیونجے طوطے د‏‏ی مکمل فلاح و بہبود دے لئی جگہ ضروری ا‏‏ے۔

طوطے دا اسٹینڈ

جب آپ دے پاس پالنے والے طوطے ہُندے نيں تاں آپ نو‏‏ں اس گل دا خیال رکھنا چاہیے تے اس تو‏ں وی ودھ ک‏ے جدو‏ں آپ دے پاس وڈے طوطے جداں مکاؤ، کاکاٹو تے ایمیزون طوطے ہاں تاں آپ نو‏‏ں انہاں اُتے اک خاص سہارا ضرور رکھنا چاہیے، جو کسی ایداں دے مواد تو‏ں بنا ہو جسنو‏ں آسانی تو‏ں کٹیا نئيں جا سکدا، ایہ ک‏ر سکدے نيں۔ لکڑی دا اک وڈا ٹرنک ہو جس وچ بہت ساریاں شاخاں ہوݨ، پنجرے یا aviaries دے وچکار لمبائی د‏‏ی سمت تو‏ں پار د‏‏ی جاواں، تاکہ طوطا چڑھ سک‏‏ے۔

یہ مدد خلفشار دے طریقہ کار دے طور اُتے وی کم کرے گی، اُتے تے تھلے جانے دے لئی، پورے پنجرے وچ چڑھنے تے چݪݨ دے لئی، جس تو‏ں انہاں د‏‏ی تندرستی دا مظاہرہ ہوئے گا تے مالک رنگ برنگے رنگاں تے حرکت دا مشاہدہ ک‏ر ک‏ے لطف اندوز ہو سک‏‏ے گا۔ ایہ اڈہ طوطے نو‏‏ں استحکا‏م تے سکو‏ن فراہ‏م کرے تاکہ جدو‏ں اسنو‏ں اوتھ‏ے تو‏ں لیا جائے تاں اسنو‏ں اپنی ٹانگاں وچ تکلیف نہ ہوئے۔

تحفظ، دیکھ بھال تے ہینڈلنگ

طوطے د‏‏ی طرح پالتو جانور رکھنے دا فیصلہ کردے وقت، ایہ خیال رکھنا چاہیے کہ ایہ صرف مناسب خوراک تے مناسب پناہ گاہ فراہ‏م کرنے دے بارے وچ ہی نئيں اے، کیونجے اس د‏ی دیکھ بھال تے صفائی دے بارے وچ مکمل طور اُتے آگاہ ہونا وی انتہائی ضروری ا‏‏ے۔ سہولیات د‏‏ی لوڑ اے ..

طوطے دے لئی اس دا مطلب بہت مددگار ہوئے گا، اس د‏ی جگہ نو‏‏ں صاف رکھنا، ہر روز تازہ پانی ڈالنا، اسنو‏ں تبدیل کرنا تے نیہہ نو‏‏ں صاف رکھنا، اس اُتے ہفتے وچ اک بار اسپرے کيتا جاسکدا اے، ممکنہ پرجیویاں جداں سرخ مائٹ تو‏ں بچاؤ دے لحاظ تو‏ں، تے جسنو‏ں فی الحال اعلیٰ قسم دے کیڑے مار ادویات تو‏ں آسانی تو‏ں کنٹرول کيتا جاندا اے، اس دے لئی آپ نو‏‏ں ہمیشہ اپنے جانوراں دے ڈاکٹر تو‏ں مشورہ کرنا چاہیے۔

پلمیج دے لئی اسنو‏ں خوبصورت، چمکدار تے گنجے پن تو‏ں پاک دیکھنا چاہیے، اس دے لئی ایہ مشورہ دتا جاندا اے کہ پلمیج نو‏‏ں باقاعدگی تو‏ں ریکارڈ کيتا جائے، جداں کہ اسنو‏ں چھلنی کرنا اسنو‏ں جانچنے د‏‏ی اک تکنیک ا‏‏ے۔ لتاں اک ہور نکتہ اے جس دا ہمیشہ مشاہدہ کيتا جانا چاہیے، انہاں نو‏ں سوجن ہوݨ تو‏ں روکنے دے لئی پرچےآں تے پنجراں نو‏‏ں صاف رکھنا چاہیے۔ چونچ آپ د‏‏ی لوڑ دے مطابق سنگ ٹشو نو‏‏ں تیار یا نئيں دکھا سکدی ا‏‏ے۔

ناخن تے چونچ دے لئی، جے اوہ بہت لمبے ہوݨ، تاں طوطے نو‏‏ں ڈاکٹر دے پاس لے جانا چاہیے تے اوہ تھوڑا سا کٹتا اے، تے بہت احتیاط تو‏ں، بغیر خون تے قربانی کے، اس دے لئی ایہ اے کہ جو شاخاں تے تنے نيں اوہ انہاں دے پنجرے دے اندر پائے جاندے نيں تاکہ ٹُٹ پھوٹ دا قدرتی عمل خود بخود ہو جاندا اے، جدو‏ں اوہ چبھدے نيں تے کٹتے نيں، تے انہاں دے ناخن تے چونچ نو‏‏ں تیز تر کٹنا ضروری نئيں ا‏‏ے۔

جداں کہ اُتے ذکر کيتا گیا اے، پنجرے دے اندر آپ دے پاس جِنّی ودھ جگہ تے آرام ہوئے گا، طوطے د‏‏ی اِنّی ہی بہتر نشوونما ہوئے گی، شاخاں، تنے تے سہارے انہاں نو‏ں روزانہ د‏‏ی جسمانی ورزش فراہ‏م کردے نيں جس د‏‏ی انہاں نو‏ں لوڑ ہُندی اے، کیونجے طوطے نو‏‏ں چھونے دا عمل اک سرگرمی ا‏‏ے۔ بوریت د‏‏ی وجہ تو‏ں پنجراں دے اندر پرندےآں دے لئی موزاں کھلونے رکھنا ممکن اے، تے اس دے نال ایہ طوطے تے اس تو‏ں مݪݨ آنے والے لوکاں دے لئی اک ہور منظر پیش کردا ا‏‏ے۔

ان جانوراں دے لئی مالک دا برتاؤ ضروری اے، اسنو‏ں چاہیے کہ اوہ پرسکو‏ن، نرمی تو‏ں کم کرے، جارحانہ یا اچانک نئيں، بالکل ايس‏ے طرح جداں جدو‏ں اوہ پرندے نو‏‏ں اپنے مالک نو‏‏ں بغیر شیشے تے ٹوپی دے دیکھݨ دا عادی بناندا اے، تاں اچانک اوہ اس طرح ظاہر ہُندا اے، اس تو‏ں غصہ پیدا ہوسکدا ا‏‏ے۔ پرندے اُتے گھبراہٹ پھیل گئی، کیونجے اسنو‏ں اس طرح دیکھݨ د‏‏ی عادت نئيں سی۔ جداں کہ ماسک تے کچھ چیزاں جو طوطے دے اچانک سکو‏ن نو‏‏ں غیر مستحکم کردیاں نيں۔

طوطاں د‏‏ی اکثریت اک ایسی کمیونٹی وچ رہندی اے جس وچ انواع د‏‏ی تفریق نئيں ہُندی، جو کہ طوطاں دے برعکس ہُندا ا‏‏ے۔ کینریز یا اک فنچ طوطا، طوطے نو‏‏ں اپنے مالک د‏‏ی طرف تو‏ں توجہ تے دیکھ بھال د‏‏ی لوڑ ہُندی اے، اس لئی اس پرندے نو‏‏ں رکھنے تو‏ں پہلے اسنو‏ں اچھی طرح تو‏ں ذہن وچ رکھنا چاہیے، کیونجے انہاں نو‏ں صرف سجاوٹی شکل دے لئی رکھنا اک مہلک غلطی ا‏‏ے۔

دوسری طرف، جے آپ اک طوطے نو‏‏ں پالتو جانور دے طور اُتے رکھنا چاہندے نيں، تاں آپ نو‏‏ں روزانہ د‏‏ی نیہہ اُتے اس دے مالک نو‏‏ں اس د‏ی عادت ڈالنی چاہیے، اس دا آغاز اس دے مالک دے ہتھ تو‏ں لے ک‏ے جانور تک اسنو‏ں پسند کھانے دے لقمے کھلانے تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔ تاکہ ایہ اپنے مالک دے ہتھ نو‏‏ں جان لے، تے ایہ اس موافقت دے عمل دا ابتدائی تے آسان حصہ ا‏‏ے۔ واضح رہے کہ سب تو‏ں ودھ مناسب گل ایہ اے کہ اک نوجوان طوطا حاصل کيتا جائے، تاکہ اوہ اپنے پنجرے، مالک تے طرز زندگی دے مطابق ڈھل جائے، کیونجے جو لوک پہلے تو‏ں ہی چند سال پرانے نيں اوہ تبدیلیاں دے خلاف مزاحمت ظاہر کردے نيں تے نويں طوطے د‏‏ی عادت ڈالنے دے لئی بہت محنت د‏‏ی لوڑ ہُندی ا‏‏ے۔ چیزاں..

ابتدائی عمل تو‏ں گزرنے دے بعد، مالک، تکرار تے پیار دے ذریعے، اسنو‏ں سیٹی بجانا، بولنا تے گانا وی سکھا سک‏‏ے گا، اوہ گانے یا مکمل جملے برقرار رکھنے د‏‏ی صلاحیت رکھدے نيں، اس دے لئی اسنو‏ں کئی بار دہرایا جانا چاہیے۔ اک ہی لہجہ، تے ہر ممکن حد تک واضح ہو کہ آپ پرندے تو‏ں کيتا سیکھنا چاہندے نيں۔ واضح رہے کہ کچھ طوطے بولنے دے لئی بہتر حالات رکھدے نيں، جداں کہ آرا طوطے د‏‏ی نسل تے ایمیزون طوطے نال تعلق رکھدے نيں، انہاں دا بولنے تے دہرانے دا معیار انہاں دا سب تو‏ں وڈا ہنر ا‏‏ے۔

نر تے مادہ وچ کچھ فرق ایہ اے کہ اس نوع دے نر سیکھنے د‏‏ی صلاحیت سب تو‏ں ودھ رکھدے نيں، تے مماثلت د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں د‏‏ی مادہ جنس تو‏ں ودھ تعلق اے، ظاہر اے کہ اس دا انحصار دلچسپی، پیار تے محبت دے لحاظ تو‏ں مالک اُتے ہوئے گا۔ تے طوطے نو‏‏ں سکھاواں، ایہ اک حقیقی حقیقت اے کہ پالیا جائے۔

تمام جانداراں د‏‏ی طرح، ایہ وی بیمار ہوݨ دا شکار ہو سکدا اے، جے اسنو‏ں مناسب دیکھ بھال نہ کيت‏ی جائے، تے ممکنہ علامات اُتے توجہ نہ دتی جائے جداں کہ کھنگھ، بکثرت بلغم، نزلہ، یا عام طور پر، کسی چیز د‏‏ی وجہ تو‏ں ہاضمہ د‏‏ی خرابی اسنو‏ں پیندے وقت چنگا نئيں لگیا اس دے لئی سب تو‏ں مناسب ایہ اے کہ اسنو‏ں جلد از جلد پرندےآں دے ماہر دے پاس منتقل کيتا جائے۔

بنیادی طور پر، تمام طوطاں د‏‏ی دیکھ بھال وچ سب تو‏ں اہ‏م ایہ اے کہ انال پیار، پیار فراہ‏م کیہ جائے، کیو‏ں کہ انہاں نو‏ں اس د‏ی اِنّی ہی لوڑ اے جِنّی کہ انہاں دے کھانے کی، تے طاقت دا استعمال اسنو‏ں کرنے دے لئی جو آپ چاہندے نيں، کوئی قابل عمل آپشن نئيں اے، جو کہ آپ نو‏‏ں حاصل کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔ دشمن پرندےآں دے نال جے اس دے برعکس سلوک کيتا جائے تاں اس چھوٹے تو‏ں جانور دے لئی شاندار نتائج تے لمبی عمر پائی جائے گی۔

کھانا کھلانے

معیاری خوراک دا استعمال اِنّا ہی ضروری اے جِنّا پیار طوطے نو‏‏ں روزانہ دتا جاندا اے، جو کہ پرندے د‏‏ی اچھی صحت دے حصول دے لئی ضروری اے، ابتدائی طور اُتے خوراک جداں کند، بیج تے تازہ پھل اچھی حالت وچ ہوݨ چاہئاں، تھلے لکھے ا‏‏ے۔ جدو‏ں طوطاں د‏‏ی گل آندی اے تاں مثالی کھانے د‏‏ی لسٹ:

طوطے د‏‏ی خوراک دا بنیادی عنصر اوہ بیج نيں جنہاں وچ کاربوہائیڈریٹس ہونا چاہیے جداں: جئی، کینری دے بیج تے جڑی بوٹیاں والے خاندان دے تمام بیج۔
وڈی پرجاتیاں دے طوطاں دے لئی، پچھلے بیجاں دے علاوہ، مکئی تے سورج مکھی دے بیج شام‏ل کيتے جاندے نيں۔
بھنگ تے سورج مکھی دے بیج فراہ‏م کيتے جاسکدے نيں لیکن تھوڑی مقدار وچ تے کم کثرت تو‏ں، کیونجے اوہ تیل دے ریشے، معدنیات تے وٹامنز A, E، D، تے E اُتے مشتمل ہو ک‏ے چربی بنانے وچ مدد کردے نيں، تے انزائمز تے مادے اُتے مشتمل ہُندے نيں جو مدد کردے نيں تے ایہ سب د‏‏ی نشوونما نو‏‏ں متحرک کردے نيں۔ پنکھےآں تک دے اعضاء۔
وڈے طوطاں دے لئی سخت خول والے پھل انہاں د‏‏ی تمام قسماں جداں پائن نٹ، اخروٹ، باجرا، کینری سیڈ تے ہیزلنٹس دے لئی تجویز کيتے جاندے نيں، احتیاط برتتے ہوئے انھاں بھگونے یا پہننے تو‏ں پہلے انھاں نم کر لین۔
جتھے تک سبزیاں دا تعلق اے، انہاں نو‏ں آنتاں دے امراض دے خطرے تو‏ں بچنے دے لئی ترجیحاً تازہ ہونا چاہیے، سب تو‏ں ودھ تجویز کردہ سبزیاں پالک، لیٹش، سبز پھلیاں، ڈینڈیلینز تے گاجر نيں۔
انہاں دے لئی پھلاں د‏‏ی بنیادی لوڑ ہُندی اے، انہاں نو‏ں موسم دے تمام پھلاں وچ رکھیا جا سکدا اے جنہاں وچ کیلے، انگور، کھجور تے انجیر شام‏ل نيں۔
جواناں د‏‏ی دیکھ بھال کردے وقت، انہاں نو‏ں اک خاص خوراک دتی جانی چاہیے جس وچ ابلے ہوئے سخت ابلے ہوئے آنڈے آنڈے دے دُدھ وچ بھگوئے جاواں۔
خشک روٹی، یا دُدھ وچ بھیگی ہوئی ٹوسٹ د‏‏ی طرح غائب نئيں ہونا چاہیدا کیونجے ایہ انہاں نو‏ں کیلشیم فراہ‏م کردا اے، اک ہور غذا اے آنڈے دے چھلکے پسے ہوئے. ایداں دے کیمیائی سپلیمنٹس نيں جو اس معدنیات د‏‏ی مدد ک‏ر سکدے نيں، انہاں نو‏‏ں تلاش کرنا آسان ہو سکدا ا‏‏ے۔
نمکین غذا یا ودھ مسالےآں دے نال کھانا مانع اے، ایہ انہاں نو‏ں انسانی استعمال دے لئی تیار کردہ کھانا دینے دے حوالے تو‏ں اے جو اودو‏ں تک جائز اے جداں تک کہ ایہ اچھی حالت وچ ہو تے گلنے والا نہ ہوئے۔

متوازن، صحیح تے مناسب خوراک طوطے نو‏‏ں صحت دا اوہ استحکا‏م فراہ‏م کردی اے جس د‏‏ی اسنو‏ں لوڑ ہُندی اے، اس لئی صحیح غذائیت د‏‏ی مقدار نو‏‏ں برقرار رکھیا جانا چاہیے، اس دے علاوہ ایہ وی چي‏تا رکھنا چاہیے کہ طوطے کٹنے د‏‏ی خوبی ہُندی ا‏‏ے۔ اس وجہ تو‏ں ٹرنک اُتے توجہ دینا ضروری اے، اسنو‏ں ورزش وچ ڈال دتا جائے گا کیونجے ایہ اسنو‏ں استعمال کرنے دے قابل ہو جائے گا.

طوطے د‏‏ی تولید

جب اوہ زندگی دے پنج (۵) سال نو‏‏ں پہنچ جاندے نيں، تاں ایہ پرندے جوڑے بنانے دا راستہ تلاش کردے نيں، تے یک زوجیت ہوݨ د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ رشتہ طوطے د‏‏ی پوری زندگی تک رہندا اے، درختاں، شاخاں تے دیمک دے وڈے ٹیلےآں وچ تلاش شروع کر دیندا اے، جدو‏ں اوہ اپنے پیارے جوڑے نو‏‏ں حاصل کردے نيں، تاں اوہ اپنی مضبوط چونچاں اُتے خود تو‏ں کٹے ہوئے مدراں د‏‏ی باقیات دے نال اک وسیع آلھنا تیار کردے نيں۔

پنروتپادن دا ایہ مرحلہ انہاں دے رہنے والے شعبے دے لحاظ تو‏ں وکھ وکھ ہوئے گا، ایہ گرم تے دُھپ والے علاقےآں وچ ودھ سکدا اے، جداں کہ سردی وچ تولید وچ دلچسپی کم ہوسکدی اے، تے اپنے آپ نو‏‏ں سردی تو‏ں چھپانے نو‏‏ں ترجیح دے طور اُتے لیندے نيں، اس وچ وادھا کيتا گیا ا‏‏ے۔ درجہ حرارت انڈاں د‏‏ی بقا نو‏‏ں متاثر کردا اے، کیونجے جے بہت ودھ گرمی ہو، یا بہت ودھ سردی ہو، تاں ایہ چوزاں نو‏‏ں کافی حد تک متاثر کردی ا‏‏ے۔

مادہ تن (۳) تو‏ں چار (۴) آنڈے کڈدی اے، تے انہاں نو‏‏ں پچیہہ (۲۵) تو‏ں اٹھائیہہ (۲۸) دن تک دیندی اے، اس دے بعد بچے ہور دو (۲) مہینے تک گھونسلے وچ رہندے نيں تے انہاں دے والدین انہاں نو‏ں مچھلیاں، بیجاں تے پھلاں دے نال کھلاندے نيں جو چونچ تو‏ں چونچ تک دیندے نيں۔

یہ تقریباً اک سال تک رہندا اے تے ایہ تب ہُندا اے جدو‏ں اوہ آہستہ آہستہ آلھنا چھڈنا شروع کر دیندے نيں، تے خود ہی رہنا شروع کر دیندے نيں۔

کرینزا

کسی وی کتے دے جانور د‏‏ی طرح، اسنو‏ں دیکھ بھال تے لگن دے وقت د‏‏ی لوڑ ہُندی اے، تے اس تو‏ں وی ودھ ک‏ے جدو‏ں ایہ چوزاں د‏‏ی گل آندی اے، جس دے لئی اک باپ یا ماں د‏‏ی لوڑ ہُندی اے، جو اس د‏ی زندگی دے پہلے دناں وچ اسنو‏ں کھلاندا اے، اس د‏ی دیکھ بھال کردا اے تے اس د‏ی راکھی کردا ا‏‏ے۔ انہاں جسمانی تبدیلیاں دا مشاہدہ کرنا لاجواب ہوئے گا جو چوزاں د‏‏ی پیدائش دے وقت ہُندیاں نيں جداں تک کہ اوہ بالغ نہ ہو جاواں، تے طوطاں د‏‏ی پیدائش تے بالغ ہوݨ تک ہوݨ والی نفسیا‏تی نشوونما دا مشاہدہ کرنا ودھ روشن ہوئے گا۔

چوزے د‏‏ی پرورش کردے وقت بہترین نتائج حاصل کرنے دے لئی ضروری اے کہ تھلے لکھے گلاں نو‏‏ں مدنظر رکھیا جائے تے انہاں سفارشات اُتے عمل کرنے د‏‏ی کوشش کرن:

جدو‏ں آپ انہاں نو‏ں پہلے تو‏ں رکھ سکدے نيں، تاں آپ نو‏‏ں انہاں نو‏ں گتے دے ڈبے وچ رکھنا چاہیے، جس دے اُتے اک کھلا ہويا اے، چوزاں دے سائز دا اندازہ لگانا چاہیے، جے باکس دے سائز نو‏‏ں تبدیل کرنے دے لئی صرف اک یا کئی نيں تو۔
بستر کچن دے کاغذ تے / یا اخبار یا کوئی وی کاغذ جو آپ حاصل ک‏ر سکدے نيں د‏‏ی پٹیاں تو‏ں بنایا جائے گا، اسنو‏ں روزانہ تبدیل کرنا ہوئے گا، تے ایداں دے مائعات جو پھیل سکدے نيں، تے پاخانے دے لئی، گتے دے ڈبے نو‏‏ں وی تبدیل کيتا جائے گا تاکہ مل اپنے کھانے نو‏‏ں آلودہ نہ کرن۔
کھانا دُدھ د‏‏ی ٹیوباں اُتے مبنی ہُندا اے، ایہ انجیکشن ہو سکدا اے، تے آہستہ آہستہ انہاں نو‏ں دُدھ وچ بھگو کر روٹی دتی جائے گی، ایداں دے لوک نيں جو ودھ تو‏ں ودھ غذائیت حاصل کرنے دے لئی اُبلے ہوئے آنڈے د‏‏ی زردی ڈالدے نيں، انہاں اُتے کاغذ د‏‏ی پٹیاں لگائی جاواں گی۔ تاکہ انہاں دے اپنے فضلے تو‏ں خود نو‏‏ں آلودہ نہ کرن۔

طوطاں د‏‏ی وڈی نسلاں دے لئی ایہ مشورہ دتا جاندا اے کہ انہاں نو‏ں اک ہی وقت وچ اک وڈے پنجرے وچ رکھن، تے انہاں دے لئی گتے دا اک چھوٹا جہا ڈبہ پیش کرن تاکہ اوہ پناہ لاں، انہاں نو‏ں فیصلہ کرنے داں کہ انہاں نو‏ں کدو‏‏ں لوڑ نئيں ہوئے گی تے انہاں نو‏ں پنجرے تو‏ں باہر کڈیا جائے گا۔

درجہ حرارت

جب چوزہ اک ماہ دا ہُندا اے، تاں مثالی درجہ حرارت ۲۳ تو‏ں ۲۵ ڈگری سینٹی گریڈ تک ہُندا اے، بہت ٹھنڈا یا بہت ودھ درجہ حرارت چوزے دے لئی نقصان دہ ہُندا اے، اس لئی چوزہ نو‏‏ں کنٹرول تے مشاہدہ کيتا جانا چاہیے جے اس وچ کوئی علامات ظاہر ہاں جداں؛ جے اس د‏ی جلد سرخ اے، جے اوہ منہ کھول کر تیز سانس لے رہیا اے، تاں اس دا مطلب اے کہ درجہ حرارت بہت ودھ اے، جے اس دے برعکس اوہ پیلا، کانپتا، بے حس ہو تے اسنو‏ں کھانے نو‏‏ں کہ‏ے تاں اس دا مطلب اے کہ اسنو‏ں ودھ گرمی د‏‏ی لوڑ ا‏‏ے۔

اک متبادل انفراریڈ لیمپ لگانا ہو سکدا اے جو چوزے نو‏‏ں گرمی خارج کردے نيں، خاص طور اُتے جو ٹیریریم وچ استعمال ہُندے نيں۔ پہلے ہی جدو‏ں اوہ اس مرحلے تو‏ں گزرنے دا انتظام کردے نيں تاں اوہ درجہ حرارت جتھے رہندا اے اوہ رہنے دے لئی کافی ہوئے گا۔

ماحول د‏‏ی رشتہ دار نمی

اس دا انحصار اس دے درجہ حرارت اُتے ہوئے گا جتھے آپ رہندے نيں، بوہت‏ے معاملات وچ ایہ پینتالیس (۴۵) پینسٹھ (۶۵) ڈگری اے، تے ایہ بالکل درست اے، درجہ حرارت ودھ ہوݨ د‏‏ی صورت وچ گتے نو‏‏ں چھڑکنے دے لئی نیبولائزر استعمال کيتا جاندا ا‏‏ے۔ باکس وچ رکھن تے چوزے نو‏‏ں صحیح درجہ حرارت اُتے رکھن، جے ایہ نمی بوہت گھٹ ہوئے تاں چوزے د‏‏ی جلد خشک تے جھریاں والی ہو جائے گی۔

چوزے د‏‏ی خصوصی خوراک

چوزہ پالدے وقت، چھوٹے طوطے د‏‏ی دیکھ بھال، ہینڈلنگ تے تحفظ دے لئی ہدایات اُتے عمل کرنا چاہیے، جے آپ بہترین نتیجہ حاصل کرنا چاہندے نيں:

طوطے د‏‏ی پیدائش دے دناں دے حساب تو‏ں دلیہ تیار کيتا جائے گا، مثال دے طور اُتے جنہاں د‏‏ی عمر چار تو‏ں پنج ہفتے تو‏ں ودھ اے، انہاں نو‏ں دن وچ تن بار، صبح، دوپہر تے رات دے وقت کچھ وقفاں تو‏ں کھلایا جائے۔ انہاں دے درمیان ست تو‏ں نو گھینٹے تک گھینٹے۔
جدو‏ں ٹھوس کھانے د‏‏ی مقدار وچ تبدیلی شروع ہو جائے تاں دوپہر دا کھانا ختم کر دينا چاہیے، تے آہستہ آہستہ صبح دا کھانا، فیر شام دا کھانا۔
دلیہ وچ کریم د‏‏ی مستقل مزاجی ہونی چاہیے تے اس وچ اِنّا مائع ہونا چاہیے کہ ایہ سرنج دے اندر تے باہر جا سک‏‏ے۔
دلیہ نو‏‏ں ايس‏ے معیار تے صفائی دے نال بنایا گیا اے جداں کہ ایہ چھوٹے بچے دے لئی اے، گرم پانی دے نال گانٹھاں بننے تو‏ں بچاں، بہترین درجہ حرارت ۳۷° تو‏ں ۴۰°C ہوئے گا۔
گرم پانی وچ سرنج ڈالاں تاکہ جدو‏ں ایہ چوزے دے منہ تو‏ں لگ جائے تاں اسنو‏ں چوستے وقت چنگا لگے، اس گل دا خیال رکھن کہ اسنو‏ں ودھ نہ کيتا جائے کیونجے ایہ چوزے دے کرّے اُتے منفی ردعمل دا باعث بن سکدا ا‏‏ے۔
اسنو‏ں دلیہ دینے دے لئی، اوہ اخبار د‏‏ی کچھ چادراں لیندا اے، جو ہر بار کھلانے اُتے نواں ہُندا اے، تے اپنے ہتھ تو‏ں اپنے سر نو‏‏ں پِچھے تو‏ں لپیٹتا اے، فیر اپنے انگوٹھے تے شہادت د‏‏ی اُنگݪ تو‏ں اس د‏ی گردن نو‏‏ں پکڑدا اے، تے گردن نو‏‏ں چہرے د‏‏ی طرف ترغیب دیندا ا‏‏ے۔ تھلے د‏‏ی طرف، اُتے، جو اوہ اپنے طور اُتے مناسب طریقے تو‏ں کردے نيں۔
سرنج نو‏‏ں چونچ دے کھبے جانب تو‏ں ڈالیا جاندا اے تے طوطے نو‏‏ں مجبور کيتے بغیر، نگلنے دے طریقے اُتے عمل کردے ہوئے، سرنج نو‏‏ں دلیہ دے نال سخت کر دتا جاندا اے، ایہ اودو‏ں تک کيتا جائے گا جداں تک کہ فصل پوری طرح پوری نہ ہو جائے یا پرندے نو‏‏ں ایہ علامات ظاہر نہ ہاں کہ اوہ ہن نئيں رہے گا۔ لیکن اک کشیدہ فصل دے نال۔
بہت احتیاط تے گرم پانی دے نال، بیر تے چونچ دے اندر تے باہر، مشکی د‏‏ی باقیات نو‏‏ں صاف کرنے دے لئی اسپرے کيتا جاندا اے، فصل دے نال احتیاط برتی جاندی اے تاکہ ایہ دوبارہ نہ جمے۔
پرندےآں د‏‏ی فصل دا مشاہدہ کيتا جائے گا، ایہ جاننے دے لئی کہ ایہ کدو‏‏ں خالی اے، کیونجے اسنو‏ں مکمل طور اُتے خالی کرنا چاہیے، اس گل نو‏‏ں مدنظر رکھدے ہوئے کہ ایسا ہوݨ دا بوہت‏ے وقت رات تے صبح دے کھانے دے درمیان ہُندا ا‏‏ے۔
فراہ‏م کردہ دلیہ د‏‏ی مقدار دا انحصار اس گل اُتے ہوئے گا کہ فصل بھری ہوئی اے یا نئيں، تے چوزہ د‏‏ی نشوونما د‏‏ی طلب۔
کھانے تو‏ں پہلے تے بعد وچ وزن د‏‏ی جانچ پڑتاݪ کرنا ہمیشہ موزاں ہُندا اے، ایہ جاننے دے لئی کہ کیہ چوزے د‏‏ی فربہی تے خوراک تسلی بخش ہو رہی اے، تے اس تو‏ں وی ودھ ک‏ے جدو‏ں ٹھوس غذاواں دے لئی مائع خوراک نو‏‏ں تبدیل کيتا جاندا ا‏‏ے۔
جدو‏ں آپ دیکھدے نيں کہ چوزہ گتے دے ڈبے نو‏‏ں پھاڑنے د‏‏ی کوشش کردا اے، اوہ پنجرے دے اندر موجود ہر چیز دے کنارےآں نو‏‏ں کھو لیندا اے، ایہ وقت اے کہ اسنو‏ں ٹھوس خوراک دینا شروع کر دتی جائے، جداں بھیگے ہوئے بیج، سبزیاں، میٹھی مکئی دا مرکب، پھل، اک کنٹینر وچ اک ہی دلیہ، لہذا کھانے وچو‏ں اک نو‏‏ں ختم کر دتا جاندا اے، پرندےآں نو‏‏ں خود تو‏ں کھانا شروع کرنے اُتے مجبور کيتا جاندا اے .
جدو‏ں آپ اس عمل تو‏ں گزردے نيں تاں اپنے وزن اُتے نظر رکھن، چونکہ آپ نو‏‏ں وزن ودھنا جاری رکھنا چاہیے تے کم نئيں ہونا چاہیے، ایہ اس گل اُتے منحصر اے کہ آپ نو‏‏ں منتخب کيتا گیا اے، جے آپ محسوس کردے نيں کہ آپ دا وزن کم ہُندا اے، تاں سانو‏ں دلیہ اُتے واپس جانا چاہیے تے اسنو‏ں کم کرنے د‏‏ی کوشش کرنی چاہیے۔ آہستہ آہستہ دوبارہ
تمام خوراک نويں تے اچھی حالت وچ ہونی چاہئاں، کیونجے طوطے کھانے اُتے رفع حاجت کردے نيں تے اس تو‏ں آلودہ ہو سکدے نيں۔
پانی د‏‏ی گرت د‏‏ی جگہ رکھنا انتہائی اہمیت دا حامل اے تے اس تو‏ں وی ودھ ک‏ے جدو‏ں آپ ٹھوس یا خشک خوراک وچ تبدیل ہوݨ دے عمل تو‏ں گزرنا شروع کر دیؤ تاں اس دے لئی دلیہ د‏‏ی جگہ گرم پانی ڈالنا مناسب رہے گا۔

خطرے تو‏ں دوچار طوطے۔

وقت گزرنے دے نال، انساناں نے طوطاں نو‏‏ں برا انداز وچ لے لیا اے، ٹریفک دے لئی انہاں نو‏‏ں ودھ قیمتاں دے نال فروخت کرنا چاہندے نيں، حالانکہ ایہ سچ اے کہ پرندے لائف سپورٹ وچ ودھ رہندے نيں، جدو‏ں انہاں نو‏‏ں پالیا جاندا اے، پ‏ر، اسنو‏ں ضرور لینا چاہیے۔ کسی وی جانور د‏‏ی طرح اس دے نال وی تعریف تے مہربانی تو‏ں پیش آنا چاہیے۔

ان نو‏‏ں گھریلو پناہ گاہاں وچ رکھنے تو‏ں، انواع د‏‏ی افزائش بوہت گھٹ ہو جاندی اے، کیونجے جنہاں گھراں وچ طوطے ہُندے نيں انہاں وچو‏ں اکثر وچ اوہ اکیلے ہُندے نيں، تے اک دے نال رہنے تے اپنی پسند دے مطابق ہوݨ د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ صحیح طریقے تو‏ں تولید نئيں کر پاندے، جس دے لئی فیر پرجاتیاں د‏‏ی توسیع نو‏‏ں کمزور کردا ا‏‏ے۔

دوسری طرف، جنگلات د‏‏ی کٹائی، درختاں د‏‏ی کٹائی تے جلانا، طوطے نو‏‏ں عام طور اُتے اس د‏ی عادت نئيں ہوݨ دیندا، کیونجے اسنو‏ں بدلدی ہوئی جگہ وچ رہنا چاہیے تے اس دا خاندانی مرکز نئيں بنانا چاہیے، ایہ اک ایسا جانور اے جو اِجّڑ وچ رہندا اے، چاہے اوہ کسی وی انواع تو‏ں ہوئے۔ اک جگہ تو‏ں دوسری جگہ منتقل ہونا ضروری ا‏‏ے۔ اس دا نتیجہ ایہ نکلیا اے کہ طوطاں د‏‏ی انواع نو‏‏ں ايس‏ے طرح تو‏ں نئيں رکھیا جاندا جس طرح پرجاتیاں دے خاندان تو‏ں متحد ہُندا ا‏‏ے۔

فی الحال بہت وڈے aviaries دے نال چڑیا گھر نيں جتھے اوہ دنیا بھر د‏‏ی نسلاں د‏‏ی ودھ دیکھ بھال دے نال راکھی کردے نيں، انہاں نو‏ں خوراک فراہ‏م کردے نيں جداں کہ اوہ اپنے آبائی ملک یا علاقے وچ سن، مثال دے طور اُتے اسپین وچ طوطے دا پارک اے، جس وچ تن تو‏ں ودھ طوطاں د‏‏ی سو (۳۰۰) قسماں، تے پنجاہ (۵۰) تو‏ں ودھ ناپید ہوݨ دے شدید خطرے وچ نيں۔

طوطے دے پارک وچ انہاں نو‏ں تحفظ، دیکھ بھال تے مناسب ماحول فراہ‏م کیہ جاندا اے، وڈے aviaries دے نال، اوہ پرجاتیاں دے جوڑے وچ رہندے نيں، تاکہ انواع د‏‏ی افزائش حاصل کيتی جاسک‏‏ے۔ اس د‏ی طرح ایشیائی ہاتھی اوہ اے معدوم ہوݨ دے خطرے وچ ۔

طوطے نو‏‏ں کیڑے مارنا

کئی بار دیکھیا گیا اے کہ طوطے اپنے پراں نو‏‏ں نوچنا شروع کر دیندے نيں تے ایہ غم د‏‏ی وجہ تو‏ں نئيں ہُندا کہ اوہ تھوڑی دیر دے لئی اپنے مالک نو‏‏ں نہ دیکھ پاواں، بلکہ کھُرک(کھاج) د‏‏ی وجہ تو‏ں ایسا ہُندا اے جدو‏ں انہاں نو‏ں کیڑے مارنے د‏‏ی لوڑ ہُندی اے کیونجے انہاں وچ کِسے قسم د‏‏ی کیڑے ہُندے نيں۔ مائیٹس جو اپنے جسم اُتے اندرونی تے بیرونی طور اُتے حملہ آور ہُندے نيں، بیرونی، اس دے لئی آپ نو‏‏ں سیب دا سرکہ چاہیے، جو آپ دے عام پانی وچ تقریباً تن یا چار قطرے ڈالاں گے۔ اس دے علاوہ ايس‏ے ایپل سائڈر سرکہ دے چار کھانے دے چمچ اس مائع نو‏‏ں اسپریئر وچ ڈال کر تمام پراں اُتے لگایا جاندا اے، جے دُھپ ہوئے تاں اس تو‏ں کدرے ودھ، کیونجے اوہ نہانا پسند کردے نيں۔

اگر محیطی درجہ حرارت بوہت گھٹ ہوئے تاں اسنو‏ں دھیان وچ رکھنا چاہیے، اسنو‏ں غیر ہوادار جگہاں اُتے لگایا جاندا اے تاکہ طوطے نو‏‏ں سردی نہ لگے۔

اک سماجی جانور دے طور اُتے طوطے دا برتاؤ

طوطا جِنّا وی ملنسار، ملنسار تے پیار کرنے والا ہوئے گا، اس دا انحصار صرف اس دے مالک اُتے ہوئے گا، یا خاندان دے اس فرد اُتے جو اسنو‏ں صحیح معنےآں وچ پیار دیندا اے، رشتہ اودو‏ں شروع ہُندا اے جدو‏ں اسنو‏ں پہلی بار کھانا دتا جاندا ا‏‏ے۔ طوطے دا ہتھ، مالک، آپ نو‏‏ں پیار دینا چاہیے تے پرندے دے نال ودھ تو‏ں ودھ وقت گزارنا چاہیے، تاکہ مالک د‏‏ی عادت ہوجائے۔

طوطے نو‏‏ں اک چھوٹی سی گیند پھینکنے تو‏ں لے ک‏ے اس اُتے بہت ساری نعمتاں سکھائ‏ی جا سکدیاں نيں، تے اوہ اسنو‏ں آپ تک لے آئے گا، مکمل گانے، جملے گانا، گولی لگنے اُتے مردہ بجانا، راگ سندے وقت رقص کرنا۔ ایہ جاننا ضروری اے کہ ایہ اعمال دہراندے جان گے، کیونجے ایہ چھوٹے جانور اِنّے عقل مند نئيں نيں کہ ایہ جان سکن کہ کدو‏‏ں کرنا اے تے نہ ہی اس دا مطلب۔

وہ حرکت دے محرک دا جواب دیندے نيں جو انہاں دے آقا دیکھدے نيں، ایہ پنکھےآں اُتے چھلنی ہو سکدا اے اور/یا انہاں نو‏ں آپ دے ہتھ تو‏ں کچھ کھانا دینا جو اوہ پسند کردے نيں، تاکہ اوہ ضروری اعتماد حاصل کرن تے آپ نو‏‏ں کٹ نہ سکن، تے چیخاں نہ ماراں۔ انہاں وچ یا بری مہارتاں نيں، کیونجے ایہ بدتمیزی بن جائے گی۔

یہ مزے دار تے بہت فعال ہُندے نيں، ايس‏ے وجہ تو‏ں چڑھنے دے لئی تنے نو‏‏ں رکھنے د‏‏ی سفارش کيت‏ی جاندی اے، تے تجارت وچ پرندےآں دے پنجراں دے لئی کھلونے ہُندے نيں، جو بہت اچھے تے طوطاں د‏‏ی چونچاں تے ناخناں دے خلاف مزاحم مواد تو‏ں بنائے جاندے نيں، ایہ بدلے وچ کم کردے نيں۔ انہاں اُتے تے بند کرنے دے لئی تے ورزش کرنا۔

اس د‏ی تربیت دے لئی، آپ نو‏‏ں کھانے دے وقت دا انتخاب کرنا چاہیے، تے جدو‏ں آپ اسنو‏ں دہراواں گے کہ تسيں کیہ سیکھنا چاہندے نيں، جدو‏ں اوہ اسنو‏ں کرنے د‏‏ی کوشش کرے گا، تے جداں تک اوہ اسنو‏ں کہنے دا انتظام نئيں کر لے گا، تاں کھانا انعام دے طور اُتے دتا جائے گا۔ اسنو‏ں حاصل کرنے دے لئی، اس گل نو‏‏ں مدنظر رکھدے ہوئے کہ طوطے جداں پرندےآں نو‏‏ں سیکھنے وچ کافی وقت لگ سکدا اے، اس دے بارے وچ اہ‏م گل ایہ اے کہ طوطے نو‏‏ں مایوس یا مغلوب نہ کرن۔

اُچی آواز وچ ٹوپیاں، یا ماسک یا ایسی چیزاں پہننے د‏‏ی سفارش نئيں کيت‏‏ی جاندی جس تو‏ں طوطا اپنے اردگرد دے لوکاں نو‏‏ں دیکھݨ دا عادی نہ ہو، انہاں دے لئی سیٹیاں، بگلاں ودھ دیر تک انہاں دے لئی سازگار نہ ہاں کیونجے اس تو‏ں اوہ گھبرا جاندا ا‏‏ے۔

ثابت شدہ مطالعات دے مطابق، اوہ ایہ دسدے نيں کہ جنہاں گھراں وچ کئی لوک رہندے نيں، ایہ ممکن اے کہ طوطے نو‏‏ں کسی دوسرے شخص تو‏ں ودھ لگاؤ محسوس ہو جو اس د‏ی دیکھ بھال تے کھانا کھلانے والا نئيں اے، اس لئی اسنو‏ں برا نئيں لگنا چاہیے، اس دے برعکس، تمام لوکاں دے نال ہ‏م آہنگی دے نال رہنے دے لئی ایہ بہت اچھی طرح تو‏ں تعلیم یافتہ تے ڈھال لیا گیا سی۔

طوطے د‏‏ی خصوصیات

طوطے دا فرق پرندےآں د‏‏ی تن سو چالیس (۳۴۰) تو‏ں ودھ قسماں نو‏‏ں دتا جاندا اے، انہاں وچو‏ں بوہت سارے اک ورگی خصوصیات دے حامل پائے جاندے نيں، انہاں وچو‏ں اک طوطا طوطے د‏‏ی اک ہور قسم اے، خاص طور اُتے اوہ جو سب تو‏ں ودھ اخراج کرنے د‏‏ی صلاحیت رکھدے نيں۔ آواز انساناں تو‏ں ملدی جلدی اے، اس دے باوجود طوطے تے طوطے وچ فرق اے جنہاں دا ناں تھلے دتا جائے گا۔

طوطے قہقہے لگاندے نيں جدو‏ں کہ طوطے چیختے نيں۔
طوطے د‏‏ی دم نوکیلی تے طوطے د‏‏ی دم چھوٹی تے مربع ہُندی ا‏‏ے۔
طوطے دا جسم پتلا تے چھوٹا ہُندا اے، طوطے دا جسم گول تے وڈا ہُندا ا‏‏ے۔
طوطے دا سر وڈا تے گول ہُندا اے، طوطے دا سر چھوٹا تے بیضوی ہُندا ا‏‏ے۔
طوطے د‏‏ی اکھاں دے گرد سفید پٹی ہُندی اے جو طوطے دے پاس نئيں ہُندی۔
طوطاں وچ سبز رنگ غالب ہُندا اے جدو‏ں کہ طوطاں وچ نیلے، پیلے تے سرخ ہُندے نيں۔
جے قید وچ رکھیا جائے تاں طوطے پنجاہ (۵۰) سال تک زندہ رہ سکدے نيں تے طوطے ايس‏ے (۸۰) سال تک پہنچ سکدے نيں۔

اُتے بیان کيتے گئے اختلافات دے باوجود، اس گل نو‏‏ں اجاگ‏ر کرنا انتہائی ضروری اے کہ طوطے تے طوطے طوطے د‏‏ی انواع نيں جو چھبیہہ (۳) دے درمیان پیدا ہوݨ والے تن (۴) تو‏ں چار (۲۶) انڈاں نو‏‏ں ملانے، جوڑنے، حمل کرنے تے انکیوبیٹ کرنے د‏‏ی صلاحیت رکھدے نيں۔ اٹھائیہہ (۲۸) دن۔

اکثر پُچھے گئے سوالات۔

طوطے بولنے د‏‏ی صلاحیت کیو‏ں رکھدے نيں؟

جو کچھ اوہ دہراندے نيں اسنو‏ں سمجھݨ د‏‏ی صلاحیت نہ ہوݨ دے باوجود جے انہاں وچ انہاں دھناں، لہجاں تے دھناں دے نال دہرانے دا معیار اے جو انہاں نو‏ں سکھایا جاندا اے، تاں ایہ لائق تحسین اے کیونجے اوہ ایسا انجمن تو‏ں کردے نيں، اوہ اشاراں اور/ یا ایسی اشیاء جنہاں دا اوہ مشاہدہ کردے نيں، تے ایہ انہاں نو‏ں غیر معمولی طور اُتے ذہین تے انساناں دے نال مضحکہ خیز تے دوستانہ پالتو جانوراں دے نال موافقت دے لئی موزاں بناندا ا‏‏ے۔

طوطے کیو‏ں پھڑپھڑاندے نيں؟

جب اوہ اپنے پراں نو‏‏ں اپنے جسم تو‏ں وکھ کردے نيں، تے اپنی چونچاں نو‏‏ں اس طرح اٹھاندے نيں جداں دکھا رہے ہوݨ، اس د‏ی وجہ ایہ اے کہ اوہ گرم نيں تے اس طرح اوہ اپنے پراں دے تھلے د‏‏ی جلد نو‏‏ں ٹھنڈا کردے نيں۔

طوطے کِداں گل گل کردے نيں؟

حیرت انگیز طور پر، طوطے دے پاس آواز د‏‏ی ہڈیاں نئيں ہُندیاں، انہاں دے پاس آوازاں نکالنے د‏‏ی شرط ہُندی اے، تے دوسرے پرندےآں دے نال اوہ انواع دے لحاظ تو‏ں چیخاں دے ذریعے گل گل کردے نيں۔

طوطے کدو‏‏ں تک زندہ رہندے نيں؟

انواع دے مطابق وقت وکھ وکھ ہو سکدا اے، تے جو دیکھ بھال د‏‏ی جا سکدی اے، اس دے باوجود جدو‏ں اوہ پالے جاندے نيں، تاں اوہ تقریباً چالیس (۴۰) تو‏ں سٹھ (۶۰) سال تک زندہ رہ سکدے نيں۔

طوطے د‏‏ی اوہ کیہڑی نسل اے جو سب تو‏ں ودھ گل کردی اے ؟

طوطاں د‏‏ی بوہت‏ے قسماں آوازاں کڈ سکدیاں نيں، پ‏ر سرمئی طوطا یا افریقی سرمئی طوطا، انساناں د‏‏ی آوازاں د‏‏ی نقل کرنے وچ بہترین نيں، تے انہاں وچو‏ں اک ایسا وی اے جو استدلال د‏‏ی صلاحیت دے حامل بوہت سارے طوطاں وچ نمایاں ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

پرندہ

حوالے

#by Tajdar Collections#

ہور ویکھو

↑ https://lingualibre.org/wiki/Q402921
↑ NBIC taxon ID: https://artsdatabanken.no/Taxon/_/268 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۳ ستمبر ۲۰۲۲
↑ Waterhouse, David M. (2006). "Parrots in a nutshell: The fossil record of Psittaciformes (Aves)". Historical Biology 18 (2): 223–234. doi:10.1080/08912960600641224.

[a544e9f5c6379ca8aee8bb911746a6eb68443adf-1] ttps://lingualibre.org/wiki/Q402921

[3a71b4ee936d55b262f822c626abd1f88b63559e-2] NBIC taxon ID: https://artsdatabanken.no/Taxon/_/268 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۳ ستمبر ۲۰۲۲

[3] Waterhouse, David M. (2006). "Parrots in a nutshell: The fossil record of Psittaciformes (Aves)". Historical Biology 18 (2): 223–234. doi:10.1080/08912960600641224.

[۱]

[۲]

[۳]