عبداللہ بن نافع
| عبداللہ بن نافع | |
|---|---|
| جم |
|
| وفات |
|
ترمیم  | |
حضرت عبداللہ بن نافعؒ دا شمار تبع تابعین ہُندا اے۔
ناں ونسب[سودھو]
عبداللہ نام،ابو محمد کنیت اوروالد دا اسم گرامی نافع سی،مدینہ طیبہ دے رہنے والے سن ،بنو مخزوم توں نسبت ولاء رکھنے دے باعث مخزمی مشہور ہوئے،ممتاز ائمہ وچ انہاں دی اسيں ناں ایسی شخصتاں ملدی نيں جنہاں دے باپ دا ناں وی نافع سی،اس لئی اکثر اوقات علماء نوں ثقاہت وعدالت تے علم وفضل دی تعیین وچ خلط مبحث ہوگیا اے ،اس لئی امام عبداللہ بن نافع نوں "الصائغ"کے لفظ توں ممتاز کيتا گیا اے ،مؤرخ ابن اثیر دی رائے دے مطابق الصائغ یا الصائغی دی نسبتاں رکھنے والے تمام ائمہ "صیاغہ" دی طرف منسوب نيں۔ [۱]
علم وفضل[سودھو]
علمی کمالات دے اعتبار توں اوہ کبار اتباع تابعین دے زمرے وچ شامل نيں، امام مالکؒ دے ارشد تلامذہ وچ سن ،زمانہ دراز تک امام صاحبؒ دے دامنِ فیض توں وابستہ رہنے دی وجہ توں انہاں دے فقہی افکار وخیالات دا مخزن بن گئے سن ،علامہ ابن سعد رقم طراز نيں: کان قد لزم مالک لزوما شدیدا وکان لا یقدم علیہ احد [۲] انہاں نے امام مالک دا نال شدت دے نال پھڑیا،حتیٰ کہ اوہ انہاں اُتے کسی نوں فوقیت نئيں دیندے سن ۔ احمدؒ بن صالح دا بیان اے: کان اعلم الناس برای مالک [۳] وہ امام مالکؒ دے خیالات نوں لوکاں وچ سب توں زیادہ جاندے سن ۔ ابوداؤدؒ فرماندے نيں: کان عبداللہ عالما بمالک وکان صاحب فقہ [۴] عبداللہ بن نافع امام مالک دے مسلک دے سب توں زیادہ عالم اورفقیہ سن ۔
فقہ[سودھو]
امام ابن نافع نوں فقہ اوربالخصوص فقہ مالدی ميں خاص مہارت حاصل سی تے ايسے کمال تفقہ دے باعث اوہ مدینہ وچ افتاء دے مرجع سن [۵]یحییٰ بن معین بیان کردے نيں کہ ابن نافعؒ دے پاس امام مالکؒ دے چالیس ہزار مسائل سن ۔ [۶]
حدیث[سودھو]
ان دی فقیہانہ حیثیت نوں اس قدر شہرت نصیب ہوئی کہ اس دے سامنے حدیث وچ انہاں دے تفوق دا چراغ زیادہ روشن نہ ہوسکا ،ایتھے تک کہ بعض علماء سرے توں انہاں نوں محدث ہی تسلیم نئيں کردے [۷] لیکن حقیقت واقعہ ایہ اے کہ اس فن اُتے وی انہاں نوں یکساں قدرت حاصل سی۔ ان دی مرویات دے پایہ استناد اُتے علماومتفق نہ ہوسکے؛چنانچہ امام احمدؒ بن حنبل اوربخاری اورابو حاتم وغیرہ نے انہاں نوں ضعیف الحافظ قراردتا اے [۸] لیکن اکابر علماء دی اک وڈی جماعت نے جس وچ ابن معینؒ ،امام نسائیؒ اورابو زرعہؒ وغیرہ شامل نيں، انہاں نوں ثقہ تے عدل دسیا اے [۹]ان دی عدالت دی اک وڈی دلیل ایہ وی اے کہ امام مسلم دے علاوہ ائمہ اربعہ نے انہاں دی روایت کيتی تخریج دی اے [۱۰] ابن حبان نے کتاب الثقات وچ انہاں دا تذکرہ کردے ہوئے لکھیا اے: کان صحیح الکتاب واذا احدث کان حفظہ بما اخطأ [۱۱] وہ صحیح الکتاب سن ،جب اپنے حافظہ توں روایت کردے تاں اکثر غلطی کرجاندے سن ۔ امام بخاریؒ نے بااں ہمہ تبحر وجلالت علم انہاں توں دو تن حدیثاں روایت کيتی نيں اوران دے فضل وکمال نوں سراہا اے۔
شیوخ وتلامذہ[سودھو]
جن حفاظِ حدیث توں انہاں نے سماع حاصل کیتا انہاں وچوں کچھ ایہ نيں:لیث بن سعد، عبداللہ بن نافع مولیٰ ابن عمر، سلیمان بن یزید الکعبی،داؤد بن قیس الفراء، اسامہ بن زید اللیثی، محمد بن عبداللہ،ابن ابی ذئب ،ہشام بن سعد۔ خود انہاں توں روایت کرنے والےآں وچ قتیبہ،سلمہ بن شیب،حسن بن علی الجلال،احمد بن صالح مصری، ابوالطاہر بن السرح،زہیر بن بکار،ابراہیم بن المنذر،احمد بن حسن الترمذی، محمد بن یحیی الذہلی،یونس بن عبدالاعلیٰ دے اسمائے گرامی نمایاں نيں۔ [۱۲]
وفات[سودھو]
ماہِ رمضان ۲۰۶ھ وچ بمقام مدینہ وفات پائی۔ [۱۳]
حوالے[سودھو]