عظیم سرب ہجرتاں

فائل:Serbmigra.jpg

Serbs دے مائیگریشن (Seoba Srba)، سربیائی پینٹر د‏‏ی طرف تو‏ں Paja د‏‏ی Jovanovic وچ

سرباں د‏‏یاں عظیم ہجرتاں ( سانچہ:Lang-sr )، سرباں د‏‏ی عظیم مہاجرت طور اُتے بھی جانی جاندی اے، بنیادی طور اُتے 17 تو‏ں 18 واں صدی دے دوران ، سلطنت عثمانیہ د‏‏ی حکمرانی دے تحت مختلف علاقےآں تو‏ں ہیبسبرگ بادشاہت وچ سرباں د‏‏ی دو وڈی نقل مکانیاں مراد ا‏‏ے۔

پہلی عظیم ہجرت ہبسبرگ -عثمانی جنگ (1683–1699) دے دوران سربیا دے سرپرست ارسنجی III کرونوویچ دے تحت ہوئی سی ، تے جنوبی سربیا دے علاقےآں وچ ہیبسبرگ پسپائی تے عثمانیاں دے قبضہ دے نتیجے وچ ہوئی سی ، جسنو‏ں 1688 تے 1690 دے درمیان ہیبس برگ نے عارضی طور اُتے روک لیا سی۔ .

دوسری عظیم ہجرت ہجبسرگ -عثمانی جنگ (1737–1739) دے دوران ہوئی ، سربیا دے سرپرست ارسنجی چہارم ایوانوویچ دے تحت ہوئی سی، سربیا دے علاقےآں تو‏ں ہیبس برگ د‏‏ی واپسی دے متوازی سی ، جو 1718 تے 1739 دے درمیان سلطنت سربیا دے ناں تو‏ں جانی جاندی سی۔

سلطنت عثمانیہ تو‏ں پہلے ہجرت کرنے والے عوام نو‏‏ں نسلی طور اُتے سرب سمجھیا جاندا اے ، جدو‏ں کہ سب تو‏ں پہلے ہجرت دے بعد قومی سطح اُتے سرب۔ پہلی عظیم ہجرت سربیا ، آرتھوڈوکس عیسائیت تے اس دے رہنما ، آباسی دا واضح اشارے لائے۔

پس منظر

کچھ سربین مورخین ، 1690 وچ شہنشاہ لیوپولڈ اول د‏‏ی طرف تو‏ں جاری کردہ اک دستاویز دا حوالہ دیندے ہوئے ، دعوی کردے نيں کہ عوام نو‏‏ں ہنگری آنے د‏‏ی "دعوت" دتی گئی ا‏‏ے۔ لاطینی بولی دے اصل متن تو‏ں پتہ چلدا اے کہ سرباں نو‏‏ں حقیقت وچ ایہ مشورہ دتا گیا سی کہ اوہ عثمانیاں دے خلاف اٹھیا کھڑے ہاں تے اپنی آبائی زمین نو‏‏ں "ترک نہ کرن"۔

پہلی ہجرت

پہلی سرب سرب ہجرت دے رہنما سربین پیٹریاارک ارسنجی III

1690 وچ عظیم سرب ہجرت دے دوران سرب دے ذریعہ آباد بنیادی علاقہ (نیلے رنگ دے نال اس د‏ی نمائندگی)

آسٹریا د‏‏ی سرزمین دے لئی دریا عبور کرنے والے سرب۔

سربیا دے سرپرست ارسنجی چہارم ، دوسرے عظیم سرب ہجرت دے رہنما

سربیا دے استحقاق د‏‏ی تصدیق ، جو ماریہ تھیریسا نے 1743 وچ جاری د‏‏ی

آسٹریا ترک جنگ (1683–1699) دے دوران سلطنت عثمانیہ دے یورپی صوبےآں وچ مسلماناں تے عیسائیاں دے وچکار تعلقات انتہائی بنیاد پرستی دا شکار سن ۔ کھوئی ہوئی بغاوت تے جبر دے نتیجے وچ ، سربیا دے عیسائی تے انہاں دے چرچ دے رہنماواں ، جنہاں د‏‏ی سربراہی سربیا دے سرپرست ارسنجی سوم نے کيت‏ی سی ، نے 1689 وچ آسٹریا دا نال دتا۔ البانی کیتھولک وی اس خروج دا حصہ سن ۔ اوہ بنیادی طور اُتے ہنگری د‏‏ی ریاست دے جنوبی حصےآں وچ آباد سن ۔ سب تو‏ں اہ‏م شہر تے تھ‏‏اںو‏اں جنہاں وچ انہاں نے آباد کیہ اوہ سیزنٹندر ، بوڈا ، موہکس ، پی سی سی ، سیزڈ ، باجا ، توکج ، اورڈیہ ، ڈیبرین ، کیکسمیت ، سوزٹ مائر سن ۔

1690 وچ ، شہنشاہ لیوپولڈ نے بیلجیڈ وچ ساوا تے ڈینیوب دے کنارے جمع ہوئے مہاجرین نو‏‏ں دریا عبور کرنے تے ہیبسبرگ بادشاہت وچ آباد ہونے د‏‏ی اجازت دی۔ انہاں نے پیٹریاارک ارسنجی III آرنوجیویć نو‏‏ں اپنا روحانی پیشوا تسلیم کیتا۔ شہنشاہ نے پیٹریاارک نو‏‏ں نائب وویوڈ (مہاجراں دے شہری رہنما) د‏‏ی حیثیت تو‏ں تسلیم کیتا سی ، جو وقت گزرنے دے نال نال شمالی سربیا دے صوبے ووجوڈینا د‏‏ی وابستگی وچ تبدیل ہويا (ووجووڈینا دے ناں د‏‏ی ایہ اصل اس حقیقت تو‏ں وابستہ اے کہ آستانہ دار آریسنجی III تے اس دے بعد ہیبس بادشاہت وچ سرباں دے مذہبی رہنماواں دا ووز وڈینا دے سرباں سمیت ہیبسبرگ بادشاہت دے تمام سرباں اُتے دائرہ اختیار سی تے ووجووڈینا دے سرباں نے اس علاقے وچ اک علیحدہ سربیا وویوڈشپ دے خیال نو‏‏ں قبول کیتا ، جسنو‏ں انہاں نے 1848 وچ تشکیل دتا۔

سن 1694 وچ ، لیوپولڈ اول ، مقدس رومن شہنشاہ نے ارسنجی III کارنوویچ نو‏‏ں بادشاہت وچ نويں قائم شدہ آرتھوڈوکس چرچ دا سربراہ مقرر کیتا۔ 1848 وچ ہیبسبرگ د‏‏ی سرزمین وچ سربیا انقلاب دے دوران سربیا دے ووجووڈینا دے اعلان دے بعد ، 1848 وچ کارلوسی وچ سربیا دے عوام د‏‏ی مابعد اسمبلی دے ذریعہ جانشینی دا حق حاصل ہويا سی۔ سرباں نو‏‏ں شہنشاہ د‏‏ی طرف تو‏ں مراعات ملیاں سن ، جس تو‏ں انہاں نو‏ں قومی تے مذہبی یکسانیت د‏‏ی ضمانت دتی گئی ، ہور ہیبسبرگ بادشاہت وچ حقوق تے آزادیاں دا اک ادار وی اس د‏ی ضمانت دی۔

دوسری ہجرت

ہیبسبرگ - عثمانی جنگ (1737–1739) دے وقفے تو‏ں سرباں د‏‏ی دوسری عظیم ہجرت شروع ہوئی۔ 1737 وچ ، جنگ دے آغاز ہی وچ ، سربیا دے پیٹریاارک ارسنجی چہارم جوانوویچ نے ہیبس برگ دا نال دتا تے عثمانیاں دے خلاف راقہ دے علاقے وچ سرباں د‏‏ی بغاوت د‏‏ی حمایت کيتی۔ جنگ دے دوران ، ہبس برگ د‏‏ی فوج تے سربیا ملیشیا خاطر خواہ کامیابی حاصل کرنے وچ ناکا‏م رہی ، تے اس دے بعد پِچھے ہٹنے اُتے مجبور ہوگئی۔ 1739 د‏‏ی طرف تو‏ں، ہیبس برگ دے پورے علاقے سربیا د‏‏ی بادشاہی عثمانیاں نو‏‏ں کھو گیا سی. جنگ دے دوران ، علاقہ راکا تے ہور سربیا نال تعلق رکھنے والے عیسائی آبادی دا وڈا حصہ ہبسبرگ د‏‏ی فوج تے سربیا ملیشیا دے پسپائی دے بعد ، شمال د‏‏ی طرف ہجرت کر گیا۔ اوہ بنیادی طور اُتے سیرمیا تے ہمسایہ علاقےآں وچ ہیبس بادشاہت دی حدود وچ آباد ہوئے جس وچ کیتھولک البانیائی ، کلیمینٹ شامل نيں جنہاں نے سیرمیا دے تن دیہات آباد کیتے سن ۔

تارکین وطن د‏‏ی تعداد

ذرائع نے پہلی ہجرت وچ لوکاں د‏‏ی تعداد دے بارے وچ مختلف اعداد و شمار فراہ‏م کیتے نيں ، جو پیٹریاارک ارسنجی III دے زیرقیادت گروپ دا حوالہ دیندے نيں:

• پہلی لہر دے 28 سال بعد راونیکا دے راہب اسٹیفن دے ذریعہ لکھی ہوئی اک oviatatovac خانقاہ وچ اک نسخے دے مطابق ، ہیبس بادشاہت وچ 37،000 خاندان۔
• Pavle Julinac د‏‏ی طرف تو‏ں اک کتاب وچ چھپا دے مطابق 37،000 خانداناں، 1765.
• 1794–95 وچ شائع ہونے والے جوون راجیو دے مطابق ، پیٹریاارک د‏‏ی زیرقیادت 37،000 خاندان۔
• پیٹرآرک د‏‏ی قیادت وچ 37،000 خانداناں، جوہان اینجل دے مطابق شائع 1801.
• ایمیل پکوٹ نے ایہ نتیجہ اخذ کیتا کہ ایہ 35،000 تو‏ں 40،000 کنبے نيں ، جنہاں وچ 400،000 تے 500،000 افراد شامل ني‏‏‏‏ں۔ "یہ اک مستقل روایت اے کہ اس آبادی دا شمار خانداناں دے ذریعہ ہُندا اے ، نہ کہ سراں دے ذریعہ"۔ ایہ وی اصرار کردے نيں کہ ایہ وڈے توسیع والے خاندان سن (دیکھو زدروگہ )۔
• سربیا اکیڈمی آف آرٹس اینڈ سائنسز ، 37،000 خانداناں د‏‏ی تعداد د‏‏ی حمایت کردی ا‏‏ے۔
• تتجنا پاپوویس ، صرف سربیا د‏‏ی پہلی ہجرت دے لئی 60،000 تو‏ں زیادہ سربین تارکین وطن خانداناں دا حوالہ دیندے ني‏‏‏‏ں۔
• اسٹیون دے پاوالوچ دے مطابق گھٹ تو‏ں گھٹ 30،000 افراد۔
• "تاتری یوروپی" دے مطابق 20،000 تو‏ں 30،000 افراد۔
• نول میلکم دے مطابق ، ارسنجی تو‏ں دو بیانات زندہ ني‏‏‏‏ں۔ 1690 وچ انہاں نے "30،000 تو‏ں زیادہ روحاں" لکھياں ، تے چھ سال بعد انہاں نے لکھیا کہ ایہ "40،000 تو‏ں زیادہ روح" ا‏‏ے۔ میلکم نے بیلگنڈ تو‏ں ہنگری د‏‏ی بادشاہی د‏‏ی سرپرستی کرنے والے 60،000 تو‏ں زیادہ افراد وچو‏ں 1703 دے کارڈنل لییوپولڈ کارل وان کولونٹش دے بیان دا وی حوالہ دتا ، میلکم نے دعوی کیتا اے کہ کولونچ مبالغہ آرائی د‏‏ی طرف مائل ہوئے چکے ني‏‏‏‏ں۔ نول میلکم دے مطابق ، اعداد و شمار وچ دسیا گیا اے کہ اس ہجرت وچ 37،000 خانداناں نے اک ہی ذریعہ تو‏ں اخذ کیتا: اک سربیا د‏‏ی خانقاہی تریخ جو اس واقعے دے کئی سالاں بعد لکھی گئی سی تے اس وچ کئی ہور غلطیاں ني‏‏‏‏ں۔
• سیما ایرکوائیو دے مطابق ، 40،000 افراد د‏‏ی تعداد مبالغہ آرائی ا‏‏ے۔ انہاں دا کہنا اے کہ زیادہ قابل اعتماد تخمینے دے لئی پیٹریاارک دے علاوہ کوئی گواہی نئيں ا‏‏ے۔
• میکیل انتولوویć نے ایلاریون رویارک دے مضامین دا مطالعہ کیتا جنھاں نے دعوی کیتا سی کہ 70،000 تو‏ں 80،000 دے درمیان مہاجرین نے ہجرت دے دوران کوسوو چھڈ دتا سی ، جدو‏ں کہ سربیا دے عوام نے دعوی کیتا سی کہ ایہ نصف ملین تو‏ں زیادہ اے تے اکثریت "عثمانی انتقام دے خوف" د‏‏ی وجہ تو‏ں فرار ہوگئی ا‏‏ے۔
• دوسرے مورخین نے دسیا کہ اس دوران صرف چند ہزار مہاجرین باقی سن ۔

بعد وچ

ان ہجرت تو‏ں آنے والے صرب ہنگری دے جنوبی حصےآں وچ آباد ہوئے (حالانکہ شمال وچ سیزنٹیرے شہر دے ناں تو‏ں ، جتھ‏ے انہاں نے 18 واں صدی وچ آبادی د‏‏ی اکثریت تشکیل دتی سی ، لیکن کم حد تک وی شہر کومیروم وچ ) کروشیا

بلقان تو‏ں پینونین دے میدان وچ سرب د‏‏ی وڈی ہجرت 14 واں صدی وچ شروع ہوئی تے 18 واں صدی دے آخر تک جاری رہی۔ 1690 تے 1737–39 د‏‏ی زبردست نقل مکانی سب تو‏ں وڈی آبادی سی تے اوہ مراعات جاری کرنے د‏‏ی اک اہ‏م وجہ سی جس نے ہیبس بادشاہت وچ سرباں د‏‏ی حیثیت نو‏‏ں باقاعدہ بنایا سی۔ انہاں ہجرتاں وچ جو سربیا ہجویڈینا ، سلاوونیا تے فوجی فرنٹیئر ملحق حصےآں وچ آباد ہوئے انہاں خطےآں وچ موجودہ سرب آبادی وچ اضافہ ہويا (جزوی طور پر) تے سرباں نے وقت دے نال ہیبس برگ بادشاہت دا اک اہ‏م سیاسی عنصر بنا دتا۔

سلطنت عثمانیہ تو‏ں پہلے ہجرت کرنے والے عوام نو‏‏ں نسلی طور اُتے سرب سمجھیا جاندا اے ، جدو‏ں کہ سب تو‏ں پہلے ہجرت دے بعد قومی سطح اُتے سرب۔ پہلی عظیم ہجرت سربیا ، آرتھوڈوکس عیسائیت تے اس دے رہنما ، آباسی دا واضح اشارے لائے۔

جدید تجزیہ

ہجرت دے بارے وچ بیان سربیا د‏‏ی شناخت دے بیانیے دا اک حصہ ا‏‏ے۔ ایہ اک بہادر مرکزی خیال ، موضوع دے نال اک قومی مذہبی افسانہ ا‏‏ے۔ فریڈرک انسکومبی نے دسیا اے کہ اس نے کوسوو دے افسانےآں د‏‏ی دوسری داستاناں دے نال مل ک‏ے سربیا د‏‏ی قوم پرستی د‏‏ی بنیاد تشکیل دتی اے تے تنازعات نو‏‏ں ہويا دتی ا‏‏ے۔ فریڈرک انہاں نوںمبے دے مطابق ، عظیم ہجرت دیر د‏‏ی جدید حقیقت دے نال رومانٹک قومی تریخ وچ صلح کردی اے ، جس وچ کوسوو دے البانی باشندےآں نو‏‏ں عثمانی تعاون یافتہ ٹرانسپلانٹ د‏‏ی اولاد دے طور اُتے پیش کیتا گیا اے جو سرب آبادی نو‏‏ں ملک بدر کرنے دے بعد آباد ہوئے سن تے اس علاقے دا کنٹرول سنبھال لیا سی ، اس طرح " کوسوو د‏‏ی دوسری جنگ " دوبارہ چلا‏ئی تے آزادی دے لئی مستقل جدوجہد۔ میلکم تے ایلسی نے دسیا اے کہ مختلف ہجرت ہولی لیگ د‏‏ی جنگ (1683–1699) د‏‏ی وجہ تو‏ں ہوئی ، جدو‏ں ہزاراں مہاجرین نو‏‏ں نويں ہیبس بارڈر اُتے پناہ ملی۔ سگاؤ نے کہیا اے کہ ہجرت دے جدید موافقت تے مقبولیت نے ووک کراڈیا تے پیٹر II پیٹروویć نجےگو تو‏ں الہام حاصل کیتا ، تے اس تو‏ں پہلے ، اوہ سرب قومی شناخت دا اک جز نئيں بن سکیا سی۔ مورو میلچریک دے مطابق ، ہجرت نو‏‏ں سربیا د‏‏ی قومی علامت دے نال وی پیش کیتا گیا ا‏‏ے۔ پیجا جووانوئی by د‏‏ی مشہور مصوری ، جو پیٹریاک جارجیجی برانکوئ نے 1896 وچ شروع کيت‏ی سی ، اس دا موازنہ ایمانوئل لیٹز واشنگٹن نے ڈیلاوئر کراسنگ کی امریکی پینٹنگ دے نال کیتا سی۔ عظیم سربیاائی ہجرت د‏‏ی عکاسی تے علامت حالے وی بہت مضبوط تے جدید ا‏‏ے۔ تریخ دے پروفیسر مارو میلچریک نے ذکر کیتا اے کہ دوسری موازنئيں عظیم ہجرت نال کیندی گئياں ، جداں عظیم اعتکاف تے ربوبلیکا سریپسکیا کرجینا تو‏ں فرار ہونے والے سرباں د‏‏ی تصویر۔ اس وقت پناہ گزیناں نے جو آسٹریا دے زیر اقتدار علاقےآں وچ منتقل ہوئے سن ، اوتھ‏ے وی کافی تعداد وچ البانیائی افراد سن ، دونے مشرقی آرتھوڈوکس تے کیتھولک۔ عظیم ہجرت دا موضوع بعض سربیا تے البانی مورخین دے وچکار تنازعات دا باعث اے ، جتھ‏ے ہر فریق دا اپنا نظریہ ا‏‏ے۔ کولمبیا یونیورسٹی نال تعلق رکھنے والے استوون ڈیک دا کہنا اے کہ سرب ، جو البانویاں تو‏ں کچھ بہتر تعلیم یافتہ سن ، بہتر معاشی مواقع د‏‏ی تلاش وچ اگے ودھنے نو‏‏ں تیار سن ، جس نے صدیاں دے دوران کوسوو دے علاقے وچ آبادیات‏ی تبدیلیاں وچ مدد دی۔

ہور ویکھو

• رسیاں
• نواں سربیا (تاریخی صوبہ)
• سلوو-سربیا
• سربیا د‏‏ی تریخ نگاری

ذرائع

• (2005) Histoire du peuple serbe (in French). Lausanne: L’Age d’Homme. ISBN 9782825119587. 
• Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. ISBN 978-1-4051-4291-5. 
• Cox, John K. (2002). The History of Serbia. Westport, Connecticut: Greenwood Press. ISBN 978-0-313-31290-8. 
• (1999) Cultural Heritage of Kosovo and Metohija. Belgrade: Institute for the Protection of Cultural Monuments of the Republic of Serbia. 
• Гавриловић, Владан С. (2014). "Примери миграција српског народа у угарске провинцијалне области 1699–1737" (in Serbian). Истраживања (Филозофски факултет у Новом Саду) 25: 139–148. http://istrazivanja.ff.uns.ac.rs/index.php/istr/article/download/1729/1765/. 
• (2011) The Peace of Passarowitz, 1718. West Lafayette: Purdue University Press. ISBN 978-1-55753-594-8. 
• Ивић, Алекса (1914). Историја Срба у Угарској од пада Смедерева до сеобе под Чарнојевићем (1459–1690). 
• Ивић, Алекса (1929). Историја Срба у Војводини од најстаријих времена до оснивања потиско-поморишке границе (1703). Нови Сад: Матица српска. 
• (1995) The History of Serbian Culture. Edgware: Porthill Publishers. 
• Jelavich, Barbara (1983). History of the Balkans: Eighteenth and Nineteenth Centuries 1. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-27458-6. 
• Katić, Tatjana (2012). Tursko osvajanje Srbije 1690. godine (in Serbian). Beograd: Srpski genealoški centar, Centar za osmanističke studije. 
• Miller, Nicholas J. (1997). Between Nation and State: Serbian Politics in Croatia Before the First World War. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press. 
• Pavlowitch, Stevan K. (2002). Serbia: The History behind the Name. London: Hurst & Company. ISBN 978-1-85065-477-3. 
• Поповић, Душан Ј. (1950). Срби у Срему до 1736/7: Историја насеља и становништва. Београд: Српска академија наука. 
• Поповић, Душан Ј. (1952). Срби у Бачкој до краја осамнаестог века: Историја насеља и становништва. Београд: Научна књига. 
• Поповић, Душан Ј. (1954). Велика сеоба Срба 1690: Срби сељаци и племићи. Београд: Српска књижевна задруга. 
• Поповић, Душан Ј. (1955). Срби у Банату до краја осамнаестог века: Историја насеља и становништва. Београд: Научна књига. 
• Поповић, Душан Ј. (1957). Срби у Војводини: Од најстаријих времена до Карловачког мира 1699 1. Нови Сад: Матица српска. 
• Поповић, Душан Ј. (1959). Срби у Војводини: Од Карловачког мира 1699 до Темишварског сабора 1790 2. Нови Сад: Матица српска. 
• Popović, Tatyana (1988). Prince Marko: The Hero of South Slavic Epics. New York: Syracuse University Press. ISBN 978-0-8156-2444-8. 
• Ramet, Sabrina P. (2005). Thinking about Yugoslavia: Scholarly Debates about the Yugoslav Breakup and the Wars in Bosnia and Kosovo. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-61690-4. 
• Samardžić, Radovan (1989). "Migrations in Serbian History (The Era of Foreign Rule)", Migrations in Balkan History. Belgrade: Institute for Balkan Studies, 83–89. ISBN 9788671790062. 
• Томић, Јован Н. (1902). Десет година из историје српског народа и цркве под Турцима (1683–1693). Београд: Државна штампарија. 
• Трифуноски, Јован Ф. (1990). "Велика сеоба Срба у народним предањима из Македоније" (in Serbian). Етнолошке свеске 11: 54–61. http://www.anthroserbia.org/Content/PDF/Articles/ES-XI_(1990)_05_Jovan_F._Trifunoski.pdf.  Archived 2018-04-15 at the وے بیک مشین
• Živojinović, Dragoljub R. (1989). "Wars, Population Migrations and Religious Proselytism in Dalmatia during the Second Half of the XVIIth Century", Migrations in Balkan History. Belgrade: Institute for Balkan Studies, 77–82. ISBN 9788671790062. 

باہرلے جوڑ

• Ćorović, Vladimir (2001) [1997]. "Velika seoba Srba u Austriju". Istorija srpskog naroda. Projekat Rastko.