فخر الدین بلے
سید فخر الدین بلے 15دسمبر 1930ء نوں میرٹھ وچ پیدا ہوئے[۱]۔مسلم یونیورسٹی علی گڑھ توں ایم ایس سی کرنے والے فخرالدین بلے نے تحریک پاکستان وچ وی بھرپورحصہ لیا۔انہاں نے علی گڑھ وچ مسلم سٹوڈنٹس فیڈریشن دے جوائنٹ سیکرٹری دی حیثیت توں کم کیتا۔فخرالدین بلے اطلاعات ، تعلقات عامہ ، سیاحت ،آرٹس کونسل ،سوشل ویلفیئر ، وزارت مذہبی امور تے سمندر پار پاکستانیاں دی وزارت وچ خدمات سر انجام دیندے رہے۔انہاں نے ادیباں ،شاعراں تے دانشوراں دی سرگرمیاں دے لئی قافلہ دے ناں توں اک تنظیم قائم کیتی جس دے پیاؤ لاہور ،ملتان اوربہاولپورماں ہُندے رہے۔ انہاں نے مختلف سرکاری تے غیر سرکاری جریدے دی ادارت دے فرائض وی انجام دتے جنہاں وچ ماہنامہ جھلک، روزنامہ نوروز کراچی ، بہاولپور ریویو، ماہنامہ اوقاف، اساں وطن ،یاران وطن، نوائے بلدیات ،لاہور افیئر ، 15 روزہ مسلم لیگ نیوز اورہمارا ملتان قابل ذکرنیں ۔
سید فخرالدین بلے۔ ادب و سبھیاچار دی پہلودار شخصیت سَیّد فخرالدّین بَلّےدنیائے ادب و سبھیاچار دی اک نامور شخصیت نیں ۔
صاحب ِ طرز شاعر، ادیب، دانشور، محقق، اسکالر، صوفی، ماہرِتعلقات عامہ،فنون ِ لطیفہ دے دلدادہ، صحافی،خطیب تے اک درجن توں ودھ جریدے تے رسالے دے بانی ایڈیٹر یا ایڈیٹر دی حیثیت سےجادہءادب وصحافت پرگہرے نقوش چھڈے۔سرکاری افسرتھے، اس لئی شہر شہر تعینات رہے۔جتھے جہاں رہے،اوتھے وہاں ان کاحلقہ ء یاراں وڈا وسیع رہیا۔ ڈاکٹروزیرغا،معروف مستشرقہ این میری شمل، اشفاق احمد اوردیگرزعمائے تصوف نے سید فخرالدین بلے کوتصوف پراہم اتھارٹی قراردیا۔اک محقق دی حیثیت توں سیدفخرالدین بلے نے دو کتاباں لکھیاں۔ولایت پناہ امام علی ابن ابی طالب المرتضیٰ علیہ السلام تے دوسری کتاب فنون لطیفہ تے اسلام۔ امیر خسرو دے ست سو سال بعد نیاقول ترانہ تے نیارنگ تخلیق کیتا۔ ایہ دونے تخلیقات قوالی دے نصاب کاحصہ ناں ۔ قول ترانے توں قوالی دی محفل کاآغاز ہُندا اے جدوں کہ رنگ اُتے قوالی دی محفل اختتام نوں پہنچدی اے۔سید فخرالدین بلے دے اس قول ترانے دی دُھناں ریڈیو پاکستان ملتان نے بنائاں۔غزالیء زماں رازیءدوراں سیداحمد سعید کاظمی رحمۃ اللہ علیہ نے لکھیا کہ محبوب ِ الہیٰ حضرت نظام الدین اولیاء نے قوالی دے حوالے سےجوکام امیرخسروکوسونپاتھا، سیدفخرالدین بلے کانیا قول ترانہ اس دا تکملہ نظرآتاہے۔ایران دے شہر قم دے محقق سیدکلب حسن نونہروی نے سید فخرالدین بلے دے قول ترانے دے محاسن اورامتیازات کواپنی تحقیقی کتاب وچ اجاگرکیاہے۔سید فخرالدین بلے نےاسٹیج دی ترقی دے لئی وی گراں قدر خدمات انجام دتیاں اورانیس سوبیاسی وچ پچیہہ روزہ جشنِ تمثیل سجاکر اپنی نوعیت کاانوکھا تجربہ کیتا سی۔ ایہ کارنامہ انجام دینے پرانہاں ''محسن فن'' اور'' مین آف دا اسٹیج'' دے خطابات توں نوازاگیا۔
سید فخرالدین بَلّے دا سوانحی خاکہ تحریر و تحقیق :علامہ سید غلام شبیر بخاری، علیگ وچ اک ایسی شخصیت دا سوانحی خاکہ ترتیب دے رہاہاں ،جس دے نال علی گڑھ مسلم یونیورسٹی دی بنیاد اُتے محبت کاتعلق قائم ہویا ۔ایہ رفاقت نصف صدی کاقصہ اے،دوچار برس دی گل نئاں۔وہ اک شاعر،ادیب،صوفی،دانشور،تخلیق کار،مقرر،صحافی، مؤلف،ماہر ِ تعلقات ِ عامہ ،محقق تے اسکالر دی حیثیت توں جانے پہچانے جاندےسن تے دنیائے علم و ادب وچ ایہی حوالے آ ج وی ان دی پہچان ناں۔ساری زندگی خود چین توں بیٹھے نہ دوسرےآں نوں چین توں بیٹھنے دتا ۔بزم آرائی انہاں دا مشغلہ وی رہیا تے شوق وی ۔قافلے کےپڑاوکے شرکاءبھی یقیناً میری تأیید کرن گے۔تے اوہ تمام ارباب ِ ادب وی جو اُنہاں دی ادبی تے ثقافتی ہنگامہ خیزیاں وچ شریک رہے ناں۔وہ اپنی ذات وچ کائنات اورایک اچھے انسان توتھے ہی،اک مکمل داستان وی ناں ۔انہاں نے وڈی بھرپور زندگی گزاری ۔ہن اساں وچ نئاں لیکن اج وی اپنے چاہنے والےآں دے دلاں وچ زندہ ناں۔ مولوی عبدالحق ،فراق گورکھپوری،ڈاکٹر جگن ناتھ آزاد،آل ِ احمد سرور،جوش ملیح آبادی،ڈاکٹر وزیرآغا،ڈاکٹر خواجہ زکریا،اشفاق احمد،این میری شمل،پیر حسام الدین راشدی،فیض احمد فیض،انتظار حسین،ڈاکٹرسید حامد سابق وائس چانسلر مسلم یونیورسٹی علی گڑھ ،خواجہ نصیرالدین نصیر آف گولڑہ شریف،علامہ سید نصیرالاجتہادی،میرزاادیب،پریشان خٹک،علامہ سیداحمدسعید کاظمی ،ڈاکٹر اسلم انصاری،رئیس امروہوی،ڈاکٹر عنوان چشتی،احمد ندیم قاسمی،اورجون ایلیاسمیت کس کس کانام لاں؟ تے کس کس نوں چھڈ داں ؟نامور ارباب ِ ادب اس شخصیت دا کم تے کلام دیکھ کے اپنے اپنے انداز وچ بَلّے بَلّے کہندے دکھائی دئیے۔تے ان دی سوچ،شخصیت،خدمات تے فن دے مخفی گوشے اجاگر کیتے۔کل نوں جے اس حوالے توں کوئی تحقیقی کم ہُندا اے تاں ارباب ِ علم و دانش دے ایہی ستائشی کلمات اوہدی بنیاد بنیاں گے۔
ناں و نسب
ناں: سیدفخرالدین بَلّے
مکمل ناں: سیدفخرالدین محمد بَلّے
قلمی ناں: سیدفخرالدین بَلّے
تخلّص تے عرفیت ؛ بَلّے
ازل توں عالمِ موجود تک سفر کر کے
تھکے تاں جسم دے حجرے وچ اعتکاف کیتا
سیدفخرالدین بَلّے بوقتِ صبح ِ صادق عالم ِ وجود وچ آئے۔
تریخ ِ ولادت :15 دسمبر 1930ء
یہ تریخ ِ ولادت سرکاری دستاویزات دے مطابق اے۔
اصل جم تریخ 6 اپریل 1930 اے۔
دن : اتوار
مقام ِ ولادت: ہاپوڑ (میرٹھ ) متحدہ ہندوستان
عمر :73سال،9ماہ،22دن
یہ مدت عیسوی ماہ و سال دے اعتبار توں اے۔
ہجری کیلنڈر دے اعتبار توں عمر76سال ،اک ماہ بنتی اے۔
بَلّے دی وجہ ِ تسمیہ
سلطان الہند ،غریب نواز حضرت خواجہ معین الدین چشتی سنجری اجمیری ؒ نے اپنے صاحبزادے دا ناں فخر الدین رکھیا سی تے انہاںں پیار توں ”بَلّے“ کہندے سن ۔ ایسے مناسبت توں آپ دے والد بزرگوارسید غلام ِ معین الدین چشتی نے اپنے بیٹے دا ناں فخر الدین رکھیا تے انہاںں پیار توں ہمیشہ ”بَلّے“ کہہ کے پکاریا۔ ایواں سیّد فخر الدین ۔۔ ”بَلّے“ مشہور ہو گئے۔
والد ِ بزرگوار کانام : سید غلام ِمعین الدین چشتی
والدہ ماجدہ دا ناں: امۃ اللطیف بیگم
دادا حضور:سید غلامِ محی الدین چشتی
دین: اسلام
مسلک : چشتیہ سلسلہء عالیہ
شہریت: پاکستانی
پہچان: اسلامی جمہوریہ پاکستان
خاندانی پس منظر
خواجہ ء خواجگان حضرت معین الدین چشتی سنجری اجمیری ؒ توں ہُندا ہویا آپ دا سلسلہ نسب 43 واسطےآں توں مولائے کائنات امام علی ابن ابی طالب المرتضیٰ کرم اللہ وجہہ توں جا ملدا اے۔
اجداد دی سیاسی خدمات:
سید فخرالدین بلے دے اسلاف نے قربانیاں دی کئی داستاناں رقم کیتیاں ۔کوئی دور ایسا نظرنہاں آندا کہ اوہ غیر متحرک رہے ہاں۔سماجی سطح اُتے وی اہم خدمات انجام دتیاں۔ستائش دی تمنا تے صلے دی پرواکئے بغیر رفاہی کم کیتے تے محروم طبقات دے دکھاں کامداواکرنے وچ کوئی دقیقہ فروگزاشت نئاں کیتا۔ آپ دے والد بزرگوار سید غلامِ معین الدین چشتی 1942کے انتخابات وچ شہید ِملت نواب زادہ لیاقت علی خان دی انتخابی مہم دے نگران سن ۔ جد ِ امجدسید غلام ِمحی الدین چشتی نے 1906 وچ ڈھاکہ وچ ہونے والے مسلم اکابر دے تریخ ساز اجتماع وچ صوبہ آگرہ دے مندوب دی حیثیت توں شرکت کیتی۔ ایسے اجتماع وچ مسلم لیگ دے قیام دا اعلان کیاگیا۔ آپ دے پردادا میرقادرعلی نے وی مسلم کاز دے لئی اہم خدمات انجام دتیاں۔ اوہ سرسید احمد خان دی قائم کردہ آل انڈیا مسلم ڈیفنس کمیٹی دے ممبر سن ۔ جو 1893وچ بنی سی۔ میر قادرعلی دے والدمحترم میر نظام علی نے 1857 دی جنگ آزادی وچ میرٹھ دے محاذ اُتے جامِ شہادت نوش کیتا۔
بچپن وچ بزرگاں دی صحبتاں
آپ نوں بچپن وچ ابوالکلام آزاد،ڈاکٹر ذاکر حسین،مولاناحسرت موہانی،مولوی عبدالحق،رشید احمد صدیقی،جگر مراد آبادی،تلوک چند محروم،علامہ نیاز فتح پوری،سیماب اکبرآبادی،سر شاہ نواز بھٹو،تے مولانا عبدالسلام نیازی سمیت نامور قد آور شخصیتاں دی صحبتاں وچ بیٹھنے تے ان توں فیض پانے دے مواقع ملے۔
تحریک پاکستان دا اک چائلڈ سپیکر
1944-47 تحریک ِ پاکستان دے دوران انہاں نے سیاسی اجتماعات وچ چائلڈ اسپیکر دی حیثیت توں حصہ لیا۔ جنہاں وچ کےدوران قائد اعظم محمد علی جناح ، خان لیاقت علی خان، نواب اسماعیل خان، چوہدری خلیق الزماں، سردار عبدالرب نشتر‘ آئی آئی چندریگر تے حسین شہید سہروردی نے خطاب کیتا۔
تحصیل ِ علم تے تعلیمی ادارے
میٹرک:الہ آباد تعلیمی بورڈ الہ آباد
علی گڑھ مسلم یونیورسٹی‘ علی گڑھ
ایف ۔ایس ۔ سی ۔
بی ۔ ایس ۔ سی
تے ایم ایس سی (جیالوجی)
علی گڑھ مسلم یونیورسٹی‘ علی گڑھ توں کیتا
ادیب ِ کامل
ادیب ِ فاضل
جامعہ الاردو‘ علی گڑھ توں کیتا
شعری سفر کاآغاز1944 وچ ہویا۔
پہلا شعر:
پُچھدا اے جدوں وی کوئی میرے توں خاموشی دی گل
آسماں نوں دیکھ کے خاموش ہو جاتا ہاں وچ
علی گڑھ مسلم یونیورسٹی وچ اساں نصابی سرگرمیاں:
سیدفخرالدین بَلّے نے اساں نصابی سرگرمیاں وچ گرم جوشی توں بھر پور حصہ لیا۔بیت بازی دے مقابلےآں ،مباحثاں ،مشاعراں اورتقریری مقابلےآں وچ جوہر دکھائے۔سینئر استاداں توں وی خوب داد سمیٹی ۔مسلم اسٹوڈنٹس فیڈریشن دے جوائنٹ سیکریٹری منتخب ہوئے۔یونیورسٹی دے مجلے دتی یونین دے مدیر دی حیثیت توں خدمات انجام دتیاں۔ اپنا مجلہ ماہنامہ جھلک ،علی گڑھ جاری کیتا۔حلقہ یاراں وڈا وسیع رہیا۔استاداں تے تلامذہ وچ یکساں مقبول رہے۔
ترک ِ سکونت کافیصلہ:
اپنی خوبصورت یاداں نوں سمیٹ کر بھارت نوں ہمیشہ دے لئی خیرباد کہنے دے لئی پرتول لئے۔
ہجرت:
لہور وچ پہلا پڑائو ڈالا۔
کراچی وچ کچھ عرصہ قیام کیتا تے روزگار دے امکانات دا جائزہ لین توں بعد بالآخر ستلج کنارے پڑاو ڈالن دا فیصلہ کرلیا۔ بہاول پور ہی توں سرکاری کیرئیر دا آغازکیا۔ سراپا: علمی اعتبار توں قدآورلیکن ظاہری اعتبار توں میانہ قامت۔
سر وڈا سی۔جداں کِسے سردار کاہوتاہے۔
گھنگھریالے بال۔درمیان وچ منگ ۔ایہ اس وقت دی گل اے،جدوں آتش جوان سی۔ڈھلتی عمرکے نال انہاں نے منگ کڈنا بند کردتی سی ،البتہ کنگھاکرتے تاں تھوڑی دیر بعد خود بخود منگ نکل آندی سی۔
وڈی بڑی دلکش اکھاں ۔
اکھاں وچ سرخ ڈورے۔جنہاں توں سفیدی تے سیاہی ہور نمایاں ہوگئی سی۔
کشادہ پیشانی ۔پیشانی اُتے سوچاں دی تین چار محراباں ۔
وہ گہری سوچ وچ ہُندے تاں ایہ محراباں تے گہری ہوجاتاں۔
خوبصورت نقش و نگار دے مالک سن ۔
کلین شیوڈ۔ودھے ہوئے شیو دے نال کسی محفل وچ کدی نظر نئاں آئے۔
سینے اُتے بال تے بالاں دی اک لکیر ناف تک موجودتھی۔
نسبتاً لانبی کلائیاں ۔گداز ہتھیلیاں ۔
ہتھ ملاتے تاں لگدا کہ ان ہتھوں نے کدی مشقت نئاں کیتی۔حالانکہ ساری زندگی مشق ِ سخن جاری رکھی۔
شخصیت:
باوقار تے باغ و بہار شخصیت دا ناں سید فخرالدین محمد بلے اے۔خوش لباسی ان دی خوش مزاجی کاآئینہ تھی۔طبیعت وچ نفاست کوٹ کوٹ کربھری ہوئی محسوس ہُندی ۔جو ملے اسنوں اپنا گرویدہ بنالیتے ۔گفتگو وچ طنز نئاں ،البتہ مزاح ضرور جھلکتاتھا۔دوسرےآں نوں اگے بڑھتادیکھ کر جی اٹھدے ۔دل وچ کسی دے لئی میل نئاں۔اعلیٰٰ ظرف ،دریا دل تے کشادہ نظر سن۔تواضع انہاں دا خاصا تے مروت و رواداری انہاں دا شعار رہی۔
لباس:
خوش لباسی وی عالم ِ نوجوانی وچ ان دی مقبولیت کاسبب بنی۔
تھری پیس سوٹ،تے شوخ رنگ دی ٹائی۔ اس اُتے میچنگ شوز۔کدی کدائاں جواہر کٹ واسکٹ ،کرتہ شلوار، ۔
شیروانی دے کالر والی بوشرٹ تے پینٹ۔
شیروانی ۔کرتہ شلوار دے نال کھسہ،میچنگ پینٹ شرٹ دے نال میچنگ شوز۔
زندگی دے آخری دور وچ صرف سفید قمیض شلوار تے سفید شوزکو ترجیح دتی۔
سرد موسم وچ کالی،سفید یا سلیٹی رنگ دی چادر اوڑھنا پسند کردےسن۔ستواں محرم الحرام نوں سبزکرتا تے سفید شلوار تے دسواں محرم الحرام نوں کالا کردا تے سفید شلوار اُنہاں کاپہناوا ہُندا۔یہ روایت عمر بھر برقرار رہی ۔
چلن: فقیرانہ
انداز : شاہانہ
فکر:صوفیانہ
شیوہ:انسانیت نال محبت تے احترام ِ ِآدمیت
فطرت :
مسکرانا۔برائی کابدلہ بھلائی توں دینا۔پریشاں حال لوکاں دی دلجوئی کرنا،کھبے ہتھ نوں خبردئیے بغیر سجے ہتھ توں ضرورت منداں دی مدد کرنا۔مثبت پہلواں اُتے ہمیشہ نظر رکھیا۔
شوق:
کتب بینی ،بزم آرائی اورشب بیداری
شعبے:
علم و ادب،فنون ،سبھیاچار،تصوف،آثار ِقدیمہ،مذاہبِ ِ عالم،تحقیق،سیاحت،معدنی وسائل،صحافت،تعلقات عامہ
محکمے:
اطلاعات،تعلقات عامہ،سیاحت،پروٹوکول،آرٹس کونسل،سوشل ویلفئیر،بلدیات،وزارت مذہبی امور،وزارت ِ اقلیتی امور،تے وزارت سمندرپار پاکستانیز
غیر ملکی سرکاری دورے:
ایران، چین ،سری لنکا،افغانستان ،بنگلہ دیش تے بھارت۔
بھارت کادورہ ذوالفقار علی بھٹو وزیرخارجہ پاکستان دے نال کیتا۔واپسی اُتے بھٹو صاحب نے ان دی کارکردگی کوبے مثال قراردیااورجوریمارکس دئیے،وہ بلاشبہ ایداں دے ناں ،جنہاں پرفخرہی کیاجاسکتاہے۔اوہدی تفصیل میری یادداشتاں وچ محفوظ اے۔
کھیل تے مشاغل:
مختلف ادوار وچ مختلف میداناںوچ نظرآئے۔کرکٹ،بیڈمنٹن،رِنگ،ٹیبل ٹینس، اسکریبل، کیرم، لڈو، شطرنج، تے بریج ۔
تالیفات و مطبوعات
جنہاں شعبےآں‘ ادارےآں تے محکمےآں توں وابستہ رہے ۔ان توں متعلق (150) توں زیادہ مطبوعات تألیف و تدوین کیتیاں تے ان دی اشاعت دا اہتمام کیتا۔ ان وچ کتاباں‘ کتابچے ،سووینئیرز،اوربروشرز شامل ناں۔ ایہ تالیفات انگریزی، اردو، ہندی تے فارسی زباناں وچ مرتب کیتیاں گئیاں۔ان وچ سید فخرالدین بلے دی علمی وسعت،فکر دی رفعت ،پاکستانیت،پاکستانیات توں متعلق علمیت، بولی و بیان اُتے قدرت تے وطن ِعزیز نال محبت نظرآتی اے۔
دوتحقیقی کتاباں
ولایت پناہ امام علی ابن ابی طالب المرتضیٰ کرم اللہ تعالیٰ وجہہ الکریم
آپ نے باب العلم امام علی ابن ابی طالب مرتضیٰ کرم اللہ و تعالیٰ وجہہ ا لکریم دی سیرت و شخصیت اُتے اک تحقیقی کتاب ولایت پناہ امام علی ابن ابی طالب المرتضیٰ کرم اللہ تعالیٰ وجہہ الکریم لکھی۔
فنون ِ لطیفہ تے اسلام
مندرجہ بالاعنوان دے تحت اسلامی تعلیمات دی روشنی وچ ان دی تحقیقی کتاب بڑاعلمی سرمایہ اے ،جو دل کشا وی اے تے چشم کشا وی۔
ست صدیاں بعد،دو تخلیقی کارنامے
امیر خسروؒ دے بعدسیّد فخر الدین بَلّے نے قول ترانہ تے "نیا رنگ" تخلیق کیتا۔ جس دی دُھناں ریڈیو پاکستان ملتان نے تیار کیتاں۔ ان دونے تخلیقات نوں جید علما،صوفیااور مشائخ نے7 صدیاں بعد اہم تاریخی تے تریخ ساز کارنامہ قرار دیا اے۔
محسنِ فن ....”مین آف دتی سٹیج"۔ اسٹیج دے لئی خدمات اُتے دو خطابات توں نوازیا گیا
فنون و سبھیاچار دے فروغ تے 1982ء وچ ملتان وچ 25 روزہ جشنِ تمثیل کرانے اُتے ثقافتی تنظیماں تے اسٹیج فنکاراں دی طرف توں آپ نوں ”محسنِ فن“ دا خطاب دینے دے نال ساتھ مین آف دتی اسٹیج قرار دیا گیا۔
سکونت
سرکاری ملازمت نے خانہ بدوش بناکر رکھ دیا۔کراچی، لاہور، اسلامآباد، راولپنڈی، سرگودھا، ملتان،کوئٹہ ، قلات، خضدار تے بہاولپور وچ دورانِ ملازمت قیام رہیا۔ ان شہراں وچ آپ دا وسیع حلقہء یاراں موجود اے۔ ریٹائرمنٹ ڈائریکٹر تعلقاتِ عامہ ،حکومت پنجاب ۔گریڈ 20
دسمبر۔1990 15 روزگار بعد وچ ریٹائرمنٹ
فری لانس (جرنلسٹ )‘ میڈیا کنسلٹنٹ۔ پبلک ریلیشنز پریکٹیشنر
جادہ ءصحافت اُتے انمٹ نقوش :
سیدفخرالدین بلے نے دنیائے صحافت وچ وی انمٹ نقوش چھڈے ناں ۔اخبارات و جریدے وچ کالم وی لکھے۔ سیاسی تے سماجی مسائل و معاملات اُتے ان دے قطعات وی توجہ کامرکزبنے۔پاکستان دے صدور،وزرائے اعظم،صوبائی گورنراں تے وزرائے اعلیٰٰ کےلئے جِنّی تقریراں لکھیاں ،انہاںں شمارماں نئاں لایاجاسکتا۔دوست احباب ان دے پاس آ کے مضامین لکھوایاکرتےسن تے پھرانہاں اپنے ناں توں چھپواکر خوش ہُندےسن۔ایسا کدی کبھارنہاں اکثر ہوتاتھا۔ان دی عنایات دی بنیاد اُتے بوہت سارے لوک صاحب ِ کتاب بنے۔
سید فخرالدین بلّے نے صحافتی دنیاماں کچھ جریدے دے بانی مدیرِاعلیٰ یا مدیر دی حیثیت توں قابل ِ قدرکام کیتا۔سرکاری جریدے اُتے وی ان دی شخصیت دے دستخط ثبت نظرآتے ناں۔جو جریدے آپ دے زیرادارت شائع ہوئے، انہاں دی تفصیل ایہ اے۔
٭ایڈیٹر پندرہ روزہ دتی یونین علی گڑھ
٭بانی ایڈیٹر ماہنامہ جھلک علی گڑھ
٭جوائنٹ ایڈیٹر روزنامہ نو روز، کراچی
٭جوائنٹ ایڈیٹر بہاولپور ریویو‘ بہاولپور
٭ایڈیٹر ماہنامہ لاہور افیئرز، لاہور
٭ایڈیٹر ہفت روزہ استقلال ،لاہور
٭ایڈیٹر ماہنامہ ویسٹ پاکستان، لاہور
٭بانی چیف ایڈیٹر ماہنامہ فلاح لاہور
٭بانی چیف ایڈیٹر ماہنامہ اوقاف اسلامآباد
٭بانی چیف ایڈیٹر ماہنامہ اساں وطن، اسلامآباد
٭بانی چیف ایڈیٹر ماہنامہ یارانِ وطن، اسلامآباد
٭بانی چیف ایڈیٹر ہفت روزہ آوازِ جرس‘ لاہور
٭بانی چیف ایڈیٹر پندرہ روزہ مسلم لیگ نیوز ، لاہور
٭بانی چیف ایڈیٹر ماہنامہ نوائے بلدیات لاہور
٭بانی چیف ایڈیٹر ماہنامہ ساڈا ملتان ، ملتان
ادبی تنظیماں تے ادارے
ادبی تنظیم قافلہ دے بانی
تخلیق کاراں، فنکاراں،شاعراں، ادیباں تے دانشوراں دی تنظیم ”قافلہ“ بنائی۔ جس دے ”پیاؤ“ لاہور تے ملتان وچ سیّد فخر الدین بَلّے دی اقامت گاہ اُتے وڈے تسلسل تے تواتر دے نال ہوئے۔ ان دی خواہش اُتے ہی ”قافلے“ دے پیاؤ بہاولپور وچ نامور علمی ادبی شخصیت سیدتابش الوری دی رہائش گاہ اُتے ہُندے ناں۔
پنجند اکادمی ثقافتی تحفظ، فنکاراں دی حوصلہ افزائی، مختلف شعبےآں وچ ”جوہرِ قابل“ دی دریافت تے پذیرائی لئی اوہناں نے نویں راہ تلاش کیتے ۔پنجند آکادمی بنائی تے اس دے قیام تے جو کتابچہ شائع کیتا، اوہدی اک ایک سطر وچ فخرالدین بلے دے خواب دکھائی دیندے نیں۔ ایہناں دے خواباں وچ ہن وی حقیقت دے رنگ بھرے جاسکتے نیں۔
معین آکادمی اپنے بزرگاں دے ناں اُتے معین آکادمی دی بنیاد رکھی۔ اس اشاعتی ادارے دے تحت متعدد ادیباں دتاں کتاباں شائع کیتاں۔
دل دی بیماری نال دل لگی:
اگست 1980 وچ انہاںں دل دا دورہ پیا۔ڈاکٹراں نے آرام دے نال سگریٹ نوشی ترک کرنے کامشورہ دیالیکن انہاں نے آرام کیتا نہ سگریٹ نوشی ترک کی۔دل دی بیماری دے نال ایسی دل لگی شاید ہی کسی نے دی ہوئے۔ دل دی اس بیماری دے نال اوہ چوویہہ برس تک زندہ رہے۔جدوں دورہ پڑتاتودوچار دن بچےآں دی دل جوئی کےلئے مصروفیات ضرور ترک کردیتے تے فیر ان دی دن رات جاری رہنے والی سرگرمیاں زیادہ زور شور دے نال نظرآتاں۔معا لجین کاکہناتھا ان کاصرف اک چوتھائی دل کم کررہاہے ۔آخری ایام وچ اٹھاراں، اٹھاراں گھینٹے آکسیجن دی نالی ناک توں لگی رہندی لیکن ایہ بیماری وی انہاںں غیرفعال کرنے وچ ناکام رہی۔ایسی قوت ِ ارادی تے خود اعتمادی کمکم ہی دکھائی دیندی اے۔جنوری 2004 دے دوسرے ہفتے وچ انہاں نوں نشتراسپتال داخل کرادتاگیا۔ شدید علالت وچ وی کلمہء شکر بولی زبان رہیا۔ ہرحال وچ شکر بجالاناان دے مزاج کاحصہ سی۔
وفات:آئی ۔سی ۔یو،نشتراسپتال ،ملتان
تریخ ِ وفات:
جنوری 2004 28
6ذوالحج ۔بدھ ؛رات 8 بج کر 5 منٹ پرخالق حقیقی توں جاملے۔
بہاولپورماں تدفین : جمعرات 29جنوری 2004
آخری ”پیاؤ“
قبرستان نور شاہ بخاری ‘ بہاولپور
جتے جی اے اس مٹی دا قرض چکانا مشکل
ودھ جائے گا قبرماں جاکے اِس مٹی دا قرض
سید فخرالدین بلے سید فخرالدین بلے دی شخصیت، فن ، خدمات تے ان دے افکار و خیالات توں متعلق مشاہیرِادب نے بہت کچھ لکھیا۔ اس حوالے توں کئی کتاباں منظرعام اُتے آچکی ناں۔چند اک ایہ ناں
سیدفخرالدین بلے۔ اک آدرش ۔ اک انجمن
[اولڈبوائزمسلم یونیورسٹی ایسوسی ایشن نےیہ کتاب مدّون کی]
بلے بلے۔ سیدفخرالدین بلے
[پاکستان تے بھارت دے نامورادیباں اورشاعراں دی نظر وچ]
امیرخسروکےبعد سیدفخرالدین بلےکاقول ترانہ۔ معرفت کاانمول خزانہ۔
تحقیق: علامہ مولانا سید کلب ِ حسن نونہروی، قم۔ایران
سید فخرالدین بلے دی بیاض دے نال ست دن
انتخاب ِ کلام: مرتبہ : شبنم رومانی
سیدفخرالدین بلے۔ اک داستان ۔ اک دبستان۔
تألیف: سید تابش الوری
سیدفخرالدین بلے دی ادبی ہنگامہ خیزیاں زندگی بھر جاری رہیاں۔ہن اوہ دنیاماں نئاں رہے لیکن ایوان ِ ادب وچ ان دی خدمات دی بازگشت ہن وی سنائی دیندی اے۔
وفات[سودھو]
وہ 28جنوری 2004ء نوں دل دا دورہ پین نال ملتان وچ انتقال کرگئے۔