فرہنگ آصفیہ
| فرہنگ آصفیہ |
|---|
فرہنگِ آصفیہ اردو دی معروف ترین لغت اے۔ فرہنگِ آصفیہ اردو دی پہلی باقاعدہ مکمل لغت اے۔ اس توں پہلے اردو - فارسی تے اردو - انگریزی لغات شائع ہوئے چکيتیاں سن، جدوں کہ اردو محاورات دے چند مجموعے وی چھپ چکے سن، جنہاں وچ منشی چرن جی دی 'مخزن المحاورات،' امتیاز علی بیگ دی 'مخزنِ فوائد' تے خود سید احمد دہلوی دی 'مصطلحاتِ اردو' وغیرہ شامل نيں لیکن باقاعدہ اردو توں اردو لغت دا وجود نئيں سی۔
فرہنگِ آصفیہ دے مولف مولوی سید احمد دہلوی 1844 وچ دہلی وچ پیدا ہوئے سن ۔ نوجوانی وچ انھاں ست برس تک اک انگریز مستشرق ڈاکٹر فیلن دے نال کم کرنے دا موقع ملیا جو اردو انگریزی لغت مرتب کر رہے سن ۔ ایتھے توں مولوی صاحب نوں جدید لغت نگاری دے اصولاں دے تحت اپنی لغت مرتب کرنے دا خیال آیا۔
1878 وچ انھاں نے 'ارمغانِ دہلی' دے ناں توں رسالے دی شکل وچ لغت طبع کرنے دا آغاز کيتا۔ بعد وچ نظام دکن دی سرپرستی میسر آگئی تاں انھاں نے اس لغت نوں نظام دکن دے لقب آصف دی نسبت توں فرہنگِ آصفیہ دے ناں توں چھاپنا شروع کيتا۔
فرہنگِ آصفیہ صرف لغت ہی نئيں اے بلکہ سید احمد دہلوی نے بعض اندارجات دے تحت بے حد تفصیل توں انسائیکلوپیڈیا دے انداز وچ معلومات فراہم کيتیاں ناں۔ مثال دے طور 'اولیائے ہند' دے تحت 43 مختلف صوفیا دے تفصیلی حالاتِ زندگی درج نيں۔ اس دے علاوہ ایہ لغت انیہويں صدی دی گنگا جمنی رہتل دا مرقع اے جس وچ اس دور دے رسم و رواج، ملبوست، شعری، ادبی و علمی اصطلاحات، زیوارت، خوراک و مشروبات، نشت و برخاست وغیرہ توں متعلق لفظاں دا ایسا ذخیرہ ملدا اے جو کدرے تے دستیاب نئيں اے۔
اس عظیم الشان لغت دی پہلی دو جلداں 1888 وچ ، تیسری جلد 1898 وچ ، جدوں کہ چوتھی تے آخری جلد 1902 وچ شائع ہوئی۔
اس دے بعد انڈیا تے پاکستان وچ اس لغت دے متعدد ایڈیشن شائع ہوئے لیکن حیرت انگیز طور اُتے انھاں ہوبہو چھاپ دتا گیا تے اصل لغت دے آخر وچ جو اغلاط نامہ دتا گیا سی، اوہ وی ہر بار اوداں شائع کيتا جاندا رہیا۔
اس دا اک جدید کمپیوٹرائزڈ ایڈیشن وی شائع ہوئے چکيا اے۔