دوستوفسکی

دوستوفسکی
(روسی وچ: Фёдор Михайлович Достоевский)
جم	30 اکتوبر 1821   ماسکو
وفات	28 جنوری 1881 (60 سال)  سینٹ پیٹرزبرگ
وجہ وفات	مرگی ،  نفخ
شہریت	روس روسی سلطنت
رکن	روس کی اکادمی برائے سائنس
عارضہ	مرگی
شریک حیات	آنا دوستوفسکایا (۱۸۶۷–) ماریا دوستوئیفسکی (۱۸۵۷–)
عملی زندگی
مادر علمی	ملٹری انجینئرنگ ٹیکنیکل یونیورسٹی نکولائی ٹیکنیکل اسکول
پیشہ	مترجم ،  شاعر ،  ناول نگار ،  مضمون نگار ،  افسانہ نگار ،  صحافی ،  فلسفی ،  سوانح نگار ،  لکھاری ،  عوامی صحافی ،  نثر نگار
مادری زبان	روسی
پیشہ ورانہ زبان	روسی
ملازمت	روس کی اکادمی برائے سائنس
کارہائے نمایاں	جرم اتے سزا ،  بدھو ،  کرامازوف بھائی ،  جواری ،  ذلتوں کے مارے لوگ
مؤثر	پشکن ،  مخائل لیرمنتوف ،  نکولائی گوگول ،  بیلنسکی ،  الیگزینڈر ہرجن ،  آدم میتسکویچ ،  کانٹ ،  ولیم شیکسپیر ،  بالزاک ،  مائیگل ڈی سروانٹیز ،  چارلس ڈکنز ،  وکٹر ہیوگو ،  ایڈگر ایلن پو
تحریک	حقیقت پسندی (ادب)
عسکری خدمات
وفاداری	روسی سلطنت
دستخط
ویب سائٹ
ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ (روسی )
	IMDB اُتے صفحات
باب ادب

جنم:	11 نومبر 1821(1821-11-11) ماسکو،روس
موت:	۹ فروری ۱,۸۸۱(1881-02-09) (عمر 59 سال) سینٹ پیٹرزبرگ، روسی سلطنت
شہریت:	روسی
بولی:	روسی
کتہ:	ساہت سرجنا
ویلہ:	19ویں صدی
مکھ کم:	کرامازوف بھائی، جرم اتے سزا، بدھو
تحریک:	تنقیدی حقیقت پسندی
دستخط:

دوستوفسکی

دوستوفسکی (1821 - 1881) روس دا اک ناول لکھاری سی۔

فیودر مخائیلووچ داستووسکی (روسی: Фёдор Миха́йлович Достое́вский؛ آئی پی اے: [ˈfʲodər mʲɪˈxajləvʲɪtɕ dəstɐˈjefskʲɪj]؛ 11 نومبر 1821 – 9 فروری 1881) 19ویں صدی دے روسی لکھاری، ناول کار، کہانی کار اتے مضمون نگار سن۔ داستووسکی دیاں ساہتک رچناواں 19ویں صدی دے روس دے کھولدے سیاسی ، سماجی اتے روحی حوالے وچّ منکھی نفسیات دی تھہو پاؤندیاں ہن۔ اوہناں نے کل ملاکے گیاراں ناول، تنّ ناولیٹّ، ستاراں لگھو ناول اتے تنّ نبندھ لکھے ہن اتے انیکاں ساہتک آلوچکاں نے اوہناں نوں سنسار ساہت وچّ سبھ توں وڈے اتے سبھ توں پرمکھ منووگیانی وجوں سویکار کیتا ہے۔

جیونی

ماسکو دا مینسکائی ہسپتال، دوستووسکی دا جم-تھاں

پروار دا پچھوکڑ

داستووسکی دا جنم 11 نومبر (پرانے کلنڈر انوسار 30 اکتوبر ) 1821، مکھائل داستووسکی اتے ماریہ نیچائیوا دے دوجے بچے سن۔ داستووسکی پروار 16 ویں صدی تکّ پھیلیاں جڑھاں والا پنسک کھیتر دا اک بہو-جاتی اتے بہو-سمپردائک لتھوآنیائی کلین پروار سی جس دیاں شاکھاواں وچّ روسی روڑھیوادی عیسائی اتے کیتھولک شامل سن۔ لیکن پتا ولوں داستووسکی دے تتکال پوروج غیر مٹھواسی پادری، اتے ماتا ولوں روسی وپاری سن۔

مڈھلا جیون

فیودر داستووسکی دے پیؤ مکھائل داستووسکی جار دی فوج وچ ڈاکٹر سن۔ اپریل 1818 وچ اوہناں نوں مسکوا (ماسکو) دے فوجی ہسپتال وچ تعینات کر دتا گیا، جتھے اوہناں دی جان پچھان مسکوا دے اک مقامی وڈے وپاری فیودر نچائیپھ دی دھی مریا نچائیوا نال ہو گئی۔ بعد وچ ایہہ جان پچھان پریم وچ بدل گئی اتے 14 جنوری 1820 نوں دوناں دا ویاہ ہو گیا۔ اسے سال 13 اکتوبر نوں داستووسکی پروار وچ پہلے پتر دا جم ہویا، جسدا نام پیؤ دے نام اتے مکھائل رکھیا گیا۔ 30 اکتوبر 1821 دے دن داستووسکی پروار وچ دوجے پتر دا جم ہویا، جسدا نام نانے دے نام اتے فیودر رکھیا گیا۔ اپنی جان پچھان دندے ہوئے فیودر داستووسکی نے اک جگہ لکھیا اے — میرا جم مسکوا وچ مذہبی رچیاں والے اک روسی پروار وچ ہویا سی۔ جدوں توں میں ہوش سمبھالیہے، ادوں توں میں اپنے پروار نوں گہرا پیار کردا رہا ہاں۔ داستووسکی دے پروار وچ پیؤ ہی گھر دے پرمکھ منے جاندے سن۔ گھر وچ اوہناں دا راج چلدا سی۔ دوپہر دے ٹھیک باراں وجے پورا پروار دن دا کھانا کھان لئی اکٹھا ہندا سی اتے شام نوں سون لئی جان توں پہلاں سارے بچے ربّ دی ارداس کریا کردے سن۔ 1822 وچ دو منڈیاں دے بعد اک پتری نے جم لیا، جسدا نام وروارا رکھیا گیا۔ پھر 1825 وچ داستووسکی پروار وچ تیسرے پتر اندریئی نے جم لیا۔ داستووسکی پروار ہسپتال دے ہی اک حصے وچ بنے دو کمریاں دے اک چھوٹے جہے مکان وچ رہندا سی، جس وچ بچیاں لئی بناں کھڑکی والی اک اندھیری جہی کوٹھڑی سی۔ ہر ایتوار نوں پورا پروار ہسپتال دے احاطے وچ ہی بنے گرجے وچ ہون والی ارداس وچ شامل ہندا سی۔

داستووسکی پروار پڑھیا-لکھیا پروار منیا جاندا سی۔ بچپن توں ہی فیودر داستووسکی دی جان پچھان پشکن، زکووسکی، کرمجین اتے دیرزاون ورگے لکھاریاں دیاں رچناواں نال ہو گیا سی۔ فیودر دے پیؤ اتہاسکار نکلائی کرمجین ولوں لکھے گئے ’روس دے وسترت اتہاس’ اتے فدا سن اتے بچیاں نوں اس اتہاس نوں پڑھکے سنایا کردے سن۔ فیودر داستووسکی نے لکھیا اے — میں جدوں صرف دس سال دا سی، کرمجین دا اتہاس مینوں منہ زبانی یاد سی۔ چار سال دی عمر وچ ہی فیودر نوں اکھر علم ہو گیا سی اتے اس نے روسی بولی پڑھنا شروع کر دتا سی۔ 1828 وچ جار نے داستووسکی پروار نوں کلین طبقہ وچ شامل کر لیا۔ اسدے بعد داستووسکی پروار نوں جاگیر خریدن اتے بھوں-غلام رکھن دا حق مل گیا۔ فیودر دے پیؤ نے اپنی بچت اتے کجھ پیسہ ادھار لے کے 30 ہزار روبل وچ 1931 وچ مسکوا توں 150 کلومیٹر دور تولا پردیش وچ ’درووئے’ نام دا اک پنڈ خرید لیا، جس وچ بھوں-غلاماں دے نوں پروار رہندے سن اتے جاگیر دے مالکاں لئی تن کمریاں دا اک چھوٹا جیہا کچا پکا مکان بنیا ہویا سی۔ لیکن مارچ - اپریل 1832 وچ پنڈ وچ اگّ لگ گئی اتے مالک دے مکان دے نال-نال بھوں-غلاماں دے جھونپڑے وی راکھ ہو گئے۔ داستووسکی نے اپنیاں یاداں وچ لکھیا اے کہ کل 9 ہزار روبل دا نکسان ہویا سی۔ فیودر دے پیؤ نے قرضہ لے کے پھر سارے جھونپڑے اتے مکان بنوا لیا۔ اس طرحاں گرمیاں وچ داستووسکی پروار کول آرام کرن لئی اپنے پنڈ پہنچ گیا اتے بچیاں نے اپنے جیون وچ پہلی وار روس دا کوئی پنڈ ویکھیا۔ بھوں-غلاماں دیاں عورتاں داستووسکی پروار دے بچیاں نوں بے حدّ پیار کردیاں سن اتے فیودر انا سدھا سی کہ اس `تے تاں اوہ جان واردیاں سن۔ بعد وچ بچپن وچ اپنے من اتے پئے ایہناں پرجذبات دا ذکر داستووسکی نے کجھناولاں وچ کیتا اے۔

پنڈ ولوں واپس آؤن دے بعد دونوں وڈے پراں مکھائل اتے فیودر دا داخلہ سکول وچ کرا دتا گیا۔ لیکن جدوں بچیاں دے پیؤ نوں ایہہ پتہ لگیا کہ سکول وچ بچیاں نوں جسمانی دنڈ دتا جاندا اے تاں اوہناں نے اپنے بچیاں نوں سکول توں ہٹا لیا اتے گھر ہی بچیاں دی پڑھائی دا پربندھ کر دتا۔ فیودر دے وڈے بھرا مکھائل نے بعد وچ اپنے پیؤ مکھائل دے سبھاء دا ذکر کردے ہوئے اپنیاں یاداں وچ لکھیا اے — ساڈے پیؤ بے حدّ دیالُ سن، پر اسدے نال نال اوہ بڑے بے صبر، کٹھور اتے گرم سبھاء دے سن۔ داستووسکی نے لکھیا اے کہ 1834–35 وچ داستووسکی پروار دے کول قریب سو بھوں-غلام اتے 7000 ایکڑ زمین سی۔ اسی دوران داستووسکی نوں کتاباں پڑھن دی بھیڑی عادت پے گئی۔ 1934 وچ داستووسکی نے والٹر سکاٹ دے سارے ناول پڑھ مارے۔ ایہناں رچناواں دا داستووسکی دے کشور من اتے بھاری اثر پیا اتے اس دیاں کلپناواں نے پر پسارنے شروع کر دتے۔ اوہناں دناں نکلائی بلیوچ نام دا اک استاد فیودر نوں روسی پڑھاؤن لئی آؤن لگیا۔ بلیوچ کدے نکلائی گوگول نامک مشہور روسی لکھاری دا جماعتی رہِ چکیا سی اتے خود وی شاعری لکھیا کردے سن۔ اوہناں نے انگریزی دے شاعر شلر دیاں کویتاواں دا روسی وچ ترجمہ کیتا سی۔ 1835 وچ داستووسکی ’ببلئچیکا دلیا چتینیا’ نامک اک ساہتی پترکا دا سالانہ میمبر بن گیا اتے ایہہ پترکا گھر منگاؤن لگ پیا۔ اس پترکا وچ ہی اس نے پشکن دی کہانی ’حکم دی بیگم’ پہلی وار پڑھی۔ پترکا دے زریعہ نال ہی اس دی جان پچھان بالزاک، وکٹر ہیوگو، جارج ساند اتے ایجین سکریبا ورگے سنسار-مشہور لکھاریاں نال ہوئی، جنہاں دیاں رچناواں دا جوان ہو رہے فیودر اتے گہرا اثر پیا اتے فیودر نے من ہی من ایہہ طے کر لیا کہ وڈا ہوکے اوہ وی لکھاری بنیگا۔

اپریل، 1835 وچ فیودر دی ماں مریا دوناں چھوٹے بچیاں نوں لے کے اپنے پنڈ دی جاگیر وچ آرام کرن لئی چلی گئی، جتھے 29 اپریل نوں اوہ بری طرحاں بیمار ہو گئی۔ اسدے بعد اس دی حالت خراب ہندی چلی گئی۔ روگ ودھدا گیا۔ 1836–37 دیاں سردیاں وچ اوہ پوری طرحاں منجے نال چپک گئی سن۔ اس وچ انی طاقت ہی نہیں رہِ گئی سی کہ اوہ دو قدم وی چل سکدی۔ 27 فروری 1837 نوں ساڈھے اے 36 سال دی عمر وچ اس دا انتقال ہو گیا اتے پہلی مارچ نوں اس نوں دفنا دتا گیا۔

جوانی

داستووسکی جدوں 16 سال دا ہویا تاں اس دا پیؤ مکھائل اس نوں لے کے سانکت پتیربطبقہ (سینٹ پیٹربرگ) پہنچ گیا اتے اس نے انجینئرنگ کالج وچ داستووسکی دا داخلہ کرا دتا۔ داستووسکی حالانکہ لکھاری بننا چاہندا سی، پر پیؤ دے دباء وچ انجینئرنگ پڑھن لئی مجبور سی۔ اپنیاں یاداں وچ داستووسکی نے لکھیا اے کہ مسکوا توں پیٹربرگ دا پورا رستہ دونوں بھراواں نے وکھ وکھ شاعراں دی شاعری بارے گل بات کردے ہوئے گزار دتا سی۔ داستووسکی دا دماغ اس ویلے وئنا دے بارے اک ناول دی روپ ریکھا بناؤن وچ رجھیا ہویا سی۔

انجینئرنگ دی پڑھائی داستووسکی لئی بے حدّ مشکل اتے اوباؤ سدھ ہوئی۔ اپنی اس پڑھائی دے دوران ہی اس نے ہومر، کارنیلی، راسن، بالزاک، ہیوگو، گوئٹے، ہاپھمین، شلر، شیکسپیئر اتے بائرن دیاں رچناولیاں نوں کئی کئی وار پڑھ ماریا۔ روسی لکھاریاں وچوں پشکن، لرمنتوو، دیرزاون، گوگول دیاں رچناواں نوں اس نے اس بری طرحاں نال کھنگال سی کہ اوہ ساریاں اس نوں منہ-جبانی یاد ہو گئیاں سن۔ داستووسکی انا زیادہ پڑاکو سی کہ نیکراسپھ، پنائیو، گرگوروچ اتے پلشیئپھ ورگے لکھاری اس دے علم دی دھانک مندے سن۔

ستمبر 1838 وچ داستووسکی نے اپنے انجینئرنگ کالج وچ اک ساہتی کلبّ دی نیہہ رکھ دتی۔ اندریئے بکیتپھ، دمیترِ گرگئرووچ، اعوان برزیتسکی اتے نکلائی وتکووسکی ورگے بھوکھی لکھاری اس کلبّ دے میمبر سن۔

مکھ رچناواں

غریب لوک

کرامازوف بھائی

جرم اتے سزا

جرم اتے سزا (روسی بولی: Преступле́ние и наказа́ние Prestupleniye i nakazaniye) داستووسکی دا ایہہ ناول پہلی وار 1865-66 وچّ روسی ساہتی رسالے 'د رسیئن میسینجر' وچّ لڑیوار باراں ماسک قسطاں وچّ چھپیا۔ بعد وچّ ایہہ اک جلد وچّ چھپیا۔ دس سال سائبیریا وچّ جلاوطنی کٹّ کے آؤن توں بعد ایہہ دوستووسکی دا دوسرا وڈے آکار والا ناول سی۔ 'اپرادھ اتے دنڈ' اوہدی لیکھنی دے پروڈھ پڑائ دا پہلا مہان ناول ہے۔

بدھو (ناول)

بدھو ( روسی: Идиот؛ ایڈیئٹ) فیودر داستووسکی دوارا لکھیا ناول جگت پرسدھ ناول ہے۔ ایہہ پہلی وار 1868 اتے 1869 وچّ روسی میسینجر وچّ لڑیوار چھپیا۔ ایڈیئٹ نوں داستووسکی دیاں کجھ ہور رچناواں دے نال روسی ساہت دے سنہری جگّ دیاں سبھ توں شاندار ساہتک اپلبدھیاں وچوں اک منیا گیا ہے۔ انگریزی وچّ اسنوں 20ویں صدی دے چڑھن تکّ نہیں سی چھاپیا گیا۔

نوٹسفرام انڈرگراؤنڈ

ڈیمنج

کتاب لسٹ

ناول

• غریب لوک (1846)

٭د ڈبلج (1846) ٭انکل'ج ڈریم (1859) ٭د ولیج آف سٹیپانچکووو (1859) ٭د ہاؤس آف د ڈیڈّ (1862) ٭نوٹس فرام انڈرگراؤنڈ (1864)

• جرم اتے سزا (1866)
• بدھو (1869)

٭د گیمبلر (1867) ٭د ایٹرنل ہسبینڈ (1870) ٭انسلٹڈ اینڈ ہیومیلئیٹڈ ٭ڈیمنج (1872)

• د ایڈولیسینٹ(1875)

٭کرامازوف بھائی (1880)

حوالے

بارلے جوڑ