قتل بیگ خان
قتل بیگ خان(Qatal Baig Khan )سولواں صدی عیسوی وچ اپنے بھائی شاہ بیگ دے نال اس وقت موجودی لکی مروت آئے سن جدوں مروت قوم تے سرہنگ نیازیاں دے درمیان گھمسان لڑائی جاری سی، عین اس وقت جدوں لڑائی عروج اُتے سی سرہنگ نیازیاں دے سپورٹ وچ اک دستہ جس دا تعلق موسی خیل قوم توں سی،اوہ سرہنگ نیازیاں دا ساتھ دینے دے لئی میدان جنگ دے بالکل عقب وچ نمودار ہوئے، موسی خیل جنگجو قبیلہ دریائے سندھ دے کنارے کنارے موجودہ اغضر خیل تے خیروخیل دی پہاڑی سلسلے وچ گھس آئے تے موجودہ غاشی خولہ دے مقام اُتے نکل کے انہاں نے مروت فوج اُتے عقب توں حملہ کرنا سی، لیکن اس وقت اس پہاڑی سلسلے اُتے اک بہادر مروت جنگجو اسماعیل خان تے مموت دی نگرانی سی ، انہاں نوں جدوں خبر ہوئی تاں انہاں نے بہترین جنگی حکمت عملی دا مظاہرہ کردے ہوئے ایہ مناسب نئيں سمجھیا کہ جنگی محاذ اُتے موجود مروت فوج توں مدد لی جائے، بلکہ انہاں نے اپنی مدد آپ دے تحت مورچہ سمبھال لیا، تے اس حکمت عملی توں کہ کہی مروت فوج نوں ایہ خبر ملنے توں انہاں دے حوصلے پست نہ ہوجائے، انہاں نے اک وفد آدم خان دی سربراہی وچ بیٹنی قبیلہ دی طرف مدد کيتی غرض توں بھیجیا، جو رشتے وچ انہاں دے مامو زاد وی سن، آدم خان دی سربراہی وچ جدوں ایہ قبیلہ عقبی راستے توں علاقہ قلندرخیل پہنچے، تاں اوتھے آدم بیگ نے انہاں دے نال اپنے بیٹےآں شاہ بیگ تے قتل بیگ خان نوں بھیج دتا تے درجناں جنگجو ہور وی اپنے قبیلے توں نال بھیج دئے، قتل بیگ خان اپنے جنگجو ساتھیاں دے نال عین اس وقت موجودہ شہبازخیل غاشی خولہ دے مقام اُتے پہنچے کہ جدوں اسماعیل خان تے موسی خیل قبیلےآں دے درمیان جنگ برابری دی سطح اُتے ہوگئی سی، تے دونے طرف توں سپاہی شدید تھکن دا شکار سن، قتل بیگ خان دی سربراہی وچ تازہ دم سپاہی پہنچے تاں اسماعیل خان دے سپائیاں دا مورال تے بلند ہوگیا، تے عین ايسے وقت جنگ کيتی بازی پلٹی تے موسی خیل دے سپاہیاں نے پسپائی اختیار کردے ہوئے درہ دی طرف دا رخ کیا، تے جان بچانے وچ کامیاب ہوگئے۔ موسی خیل قبیلے دی پسپائی دے بعد جدوں زخمیاں تے شہیداں نوں اٹھوایا گیا، تاں قتل بیگ خان دے بھائی شاہ بیگ خان وی شہیداں دی صف وچ شامل سن، ، آپ نوں نہایت عزت و احترام دے نال پہاڑی سلسلے دے نال اُچی جگہ اُتے دفنادتا گیا، ہور شہیداں نوں وی دفنادتا گیا۔ کہ خبر ملی کہ درہ تنگ دے مقام اُتے لڑی جانے والی جنگ وچ وی سرہنگ نیازیاں نے پسپائی اختیار کيتی تے درہ تنگ پار چلے گئے، بعد وچ مینا خان تے تترخان تے کئی علاقائی مشران دی دخل اندازی توں اک معایدہ ہويا، تے درہ تنگ پار دا علاقہ سرہنگ نیازیاں جدوں کہ موضع اصان پور تے لکی مروت اُتے مروت برادری دی آبادکاری ہوئی تے درہ تنگ توں مغربی طرف دا علاقہ مروت قبیلے نوں دتا گیا، جنگ دے مکمل اختتام اُتے جدوں تمام طوریالی جنگجو مہمان سپاہی واپس جانے لگے، تاں قتل بیگ خان نے ایہی اُتے رہایش اختیار کيتی ، تے شہبازخیل حیاتخیل تے ڈلی خیل دے مقام اُتے ہزاراں کنال بنجر زمین کوآباد کرکے کھیتی باڑی دا کم کرنے لگے۔ بعد وچ اآپ دی شادی ایتھے دے مقامی گھرانے توں قرار پائی گئی ، جس توں اآپ دا اک بیٹا بامک پیدا ہويا، ، کچھ عرصہ بعد بامک دے چار بیٹے پیدا ہوئے، اک دا ناں موسی خان دوسرے دا ناں علی خان تیسرے دا ناں سید خان تے چھوندے دا ناں ولی خان سی ۔ اج ولی خان دی اولاد ڈلی خیل کٹلرہ حیات خیل تے ملا خیل وچ آباد اے۔ جدوں کہ اس دے دوسرے بیٹے سید خان دی اولاد شہبازخیل وچ آباد اے