قرون وسطی دا چھتیس گڑھ

قرون وسطی د‏‏ی تصویر

ویدک تے افسانوی عہد دا 'جنوبی کوشل قرون وسطی وچ "چھتیس گڑھ" بن گیا۔ 1000 تو‏ں 1500 عیسوی تک د‏‏ی مدت نو‏‏ں درمیانی عمر کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ايس‏ے عرصے دے دوران ہی اس خطے نو‏‏ں 'چھتیس گڑھ' دے ناں تو‏ں موسوم کيتا گیا سی کیونجے قرون وسطی وچ قلعے ، جنھاں ویدک تے پورانیک دور وچ 'درگ' کہیا جاندا سی ، نو‏‏ں 'گڑھ' کہیا جانے لگا۔ گڑھ دا لفظ ملک دے وسطی حصے وچ بہت استعمال ہُندا سی۔ اس وقت دے شاعر جگنک د‏‏ی تشکیل کردہ کتاب الہند وچ 'مانڈاو گڑھ' ، 'سرسا گڑھ' ، 'گڑھ مہوبی' ، 'گڑھ دہلی' دا تذکرہ ا‏‏ے۔

گڑھ لفظ

گڑھ لفظ دا مطلب قلعے دے نال اک قلعہ اے ، لیکن چھتیس گڑھ وچ ، گڑھ دا لفظ قلعے دے علاوہ ریاست یا ضلعے وچ وی استعمال ہُندا سی۔ دوسرے لفظاں وچ ، اسيں ایہ کہہ سکدے نيں کہ جتھے جہاں بادشاہ اپنا راجگڑھ تعمیر کردا سی ، ايس‏ے جگہ دے نال گڑھ لفظ استعمال ہُندا سی۔ چھتیس گڑھ دے زمینداریاں دے اداس تھ‏‏انو‏اں اُتے اج وی سابق بادشاہاں دے مضبوط قلعے تے خندق قلعے دیکھے جاسکدے نيں۔ اک قلعے دے آس پاس وسیع خطےآں نو‏‏ں 'راج' کہیا جاندا سی۔ اج وی چھتیس گڑھ دے باشندے 'خیرا گڑھ راج' ، 'رائے گڈ راج' ، 'رائے پور راج' ، 'پٹن راج' دے لفظاں استعمال کردے نيں۔ اس طرح ، چھتیس گڑھاں دا اک گروہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ، اس خطے دا ناں چھتیس گڑھ بن گیا۔

چھتیس ہی گڑھ کیو‏ں؟

اس گروپ وچ چھتیس گڑھ کیو‏ں سن ایہ جاننے دے لئی ، سانو‏ں چھتیس گڑھ د‏‏ی تریخ نو‏‏ں تلاش کرنا ہوئے گا۔ دسويں صدی وچ ، تریپوری اُتے طاقتور کلاچوری بادشاہ حکومت کردے سن ۔ انہاں بادشاہاں د‏‏ی اک شاخ نے چھتیس گڑھ دے رتن پور وچ اپنی بادشاہت قائم کيتی۔ تریپوری د‏‏ی کالاچوری اپنے آپ نو‏‏ں چندرونشی سمجھدی سی جدو‏ں کہ رتن پور د‏‏ی کلاچوری اپنے خاندان د‏‏ی اصل نو‏‏ں سورج مندے سن ۔ دونے کلاچوری خانداناں دا تعلق مہیشتی دے حیاہا سہسارجنہاں تو‏ں سی۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں ، چھتیس گڑھ وچ رتن پور تے رائے پور دے بادشاہ نو‏‏ں ہیہایونشی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ کالاچوری حکمراناں د‏‏ی تریپوری شاخ دے تحریری مضامین دے مطابق ، تریپوری دے بادشاہ کوکلاڈیدیو دے اٹھارہ بیٹے سن ۔ وڈے بیٹے نے تریپوری وچ حکمرانی کيت‏ی تے باقی ستاراں بھائیاں وچ بادشاہی د‏‏ی باقی تقسیماں تقسیم کردتیاں اس طرح تو‏ں پوری ریاست اٹھارہ حصےآں وچ تقسیم ہوگئی۔ اس خطے وچ اس دور وچ ریاست نو‏‏ں 'گڑھ' کہیا جاندا سی۔ اڑیسہ وچ 'اتھار گڑھ' ناں پہلے ہی چل رہیا سی۔ شاید ايس‏ے اثر د‏‏ی وجہ تو‏ں ہیہیا خاندان وچ اٹھارہ حلقے سن ، انہاں دے ریاستاں دے گروپ دا ناں 'اتھر گڑھ' سی۔

کالاچوری خاندان دے 'کِلنگراجا' نامی بادشاہ نے اپنی بادشاہی نو‏‏ں جنوب مشرق د‏‏ی طرف ودھایا تے تمن نو‏‏ں اپنا راجگڑھ بلس پور ضلع وچ واقع کردتا۔ کلنگرجا دے پو‏تے رتناراجا نے رتن پور نو‏‏ں آباد کيتا تے اسنو‏ں اپنا راجگڑھ بنایا۔ رتن پور 'رائے رام چندر' دے ہایے ونشی جونیئر شہزادہ رائے پور شہر نو‏‏ں آباد کرنے دے لئی شیو ناتھ دے جنوب وچ آئے تے اسنو‏ں اپنا راجگڑھ بنایا تے حکمرانی شروع کردتی۔ اپنی سلطنت د‏‏ی روایت دے مطابق اس نے اپنی سلطنت نو‏‏ں اٹھارہ حصےآں وچ وی تقسیم کردتا۔ اس طرح تو‏ں ہاہے وانشی بادشاہاں نے شیو ناتھ دے شمال وچ اٹھارہ تے شیو ناتھ دے جنوب وچ اٹھارہ یعنی چھتیس گڑھ سن تے ايس‏ے وجہ تو‏ں اس خطے نو‏‏ں چھتیس گڑھ کہیا جانے لگا۔