لینکس

لینکس (انگریزی وچ: Linux) اک کرنل دا ناں اے جو کہ لینکس ٹبر دے یونکس ورگے آپریٹنگ سسٹماں وچ استعمال ہوندا اے۔ اس نوں فنلینڈ دے ہیلسنکی یونیورسیٹی دے کمپیوٹر سائنس دے 21 سالاں دے سٹوڈینٹ لینس ترووالدس (Linus Trovalds) نے 1991ء وچ پروگرام کیتا سی۔ پیچھوں اس کرنل نوں امریکہ دے گنو پروجیکٹ (GNU Project) دی حمایت مل گئی تے اے پوری دنیا وچ پھیلن لگا۔

تریخ

1991ء وچ مایکروسافٹ دے بل گیٹس ولوں خریدیا گیا DOS آپریٹنگ سسٹم مارکٹ وچ آپنی تھاں پکّی کر چُکا سی۔ Apple دے Mac کمپیوٹر چنگا چلدے سن، پر مہنگے ہون کارن او زیادہ تر لوکاں دی پہنچ تو باہر سن۔ UNIX ویچن والیاں دا تبکا ہں آپنے آپریٹنگ سسٹماں دے کوڈ نوں سامبھ-سامبھ رکھدا سی۔ اہنا حالاتاں وچ ہیلسنکی یونیورسیٹی دے سیکنڈ اییر دے کمپیوٹر سائنس سٹوڈیت لینس ترووالدس دے ھتھ ڈچّ پروفیسر آنڈریو ایس تانینبوم (Andrew S. Tanenbaum) دی اکّ کتاب لگّی۔ کتاب دا ناں سی: Operating Systems: Design and Implementation (آپریٹنگ سسٹم: خاکہ تیار کرنا تے جامعہ عمل پہنانا)۔

کتاب وچ 12,000 لایناں دا MINIX آپریٹنگ سسٹم دا کوڈ سی۔ بھاویں MINIX کوئ بہت زیادا چنگا آپریٹنگ سسٹم نہی سی، کتاب دا فائدہ اے سی کہ کوئ وی سٹوڈینٹ کتاب دے زریے اے سکھ سکدا سی کہ آپریٹنگ سسٹم کس طرح کم کردے نے۔

لینس اکّ جوشیلا گبھرو سی۔ کتاب پڑن توں بعد اس نے اگست 1991ء وچ مینکس نیوز گرپ تے اکّ میسج لکھیا، جس وچ اس نے کیہا: "میں 386(486) AT کلوناں لئی اکّ آپریٹنگ سسٹم بنا ریہا ہاں۔"

اکّ مہینے بعد 'لینکس 0.01' تیار سی۔ اے کافی سادا جیہا کوڈ سی لیکن اس نے بہتے پروگرامراں وچ دلچسپی جگائ تے ہولی-ہولی دس، سو، ہزار تے پھر لکھاں پروگرامر اس اتّے کم کرن لگ پئے۔