مائیکل کریٹو

مائیکل کریٹو
(رومانیائی وچ: Mihai Creţu)
پیدائشی نام	(رومانیائی وچ: Mihai Creţu)
جم	18 مئی 1957 (67 سال)  بخارسٹ
وفات
شہریت	اشتراکی جمہوریہ رومانیہ مغربی جرمنی جرمنی
زوجہ	سینڈرا (۷ جنوری ۱۹۸۸–نومبر ۲۰۰۷)
تعداد اولاد	3
عملی زندگی
پیشہ	نغمہ ساز ،  پیانو نواز ،  میوزک پروڈیوسر ،  گائک ،  پروڈیوسر ،  ریکارڈنگ آرٹسٹ
پیشہ ورانہ زبان	رومانییائی ،  جرمن ،  انگریزی
	IMDB اُتے صفحات

اینگما دا خالق مائیکل کریٹو

موسیقی نے ہمیشہ تہذیباں د‏‏ی نمائندگی د‏‏ی ا‏‏ے۔ ہر خطے د‏‏ی موسیقی وچ اوتھ‏ے دا تمدن کھنکتا ا‏‏ے۔ مشرق تے مغرب د‏‏ی موسیقی دے اپنے جداگانہ پیمانے نيں، لیکن کچھ ایداں دے اصول نيں، جنہاں د‏‏ی بنیاد یکساں اے ۔مشرق تے مغرب وچ ترقی دے زینے طے کرنے دے بعد جدو‏ں معاشرت اس قابل ہوئی کہ اوہ فنون نو‏‏ں سنبھال سک‏‏ے، تاں موسیقی وی انہاں وچ سرلسٹ فن سی۔ جس د‏‏ی تخلیق تو‏ں تحفظ تک د‏‏ی تمام ذمے داری انسان نے اپنے ذوق تو‏ں پیوست کر دتی۔ اس طرح شاندار موسیقی د‏‏ی روایات نے جنم لیا۔ انہاں وچو‏ں اک مائیکل کریٹو دا مقبول ترین سلسلہ اینگما اے جس دا اردو وچ مطلب “پہیلی” ا‏‏ے۔ اس سحر نے 90 د‏‏ی دہائی وچ پوری دنیا اُتے اپنی دھاک بٹھا دی۔ اس منصوبے تو‏ں موسیقی دے اک نويں عہد نے جنم لیا تے کئی نسلاں اَگڑ پِچھڑ متاثر ہوئیاں۔

میوزک دے دلداہ تے میوزک نال محبت کرنے والےآں دے لئی

دنیائے موسیقی دا بہترین عجیب ترین دلچسپ ترین حیرت ناک ترین میوزک اینگما دا ہُندا ا‏‏ے۔ جے کوئی میوزک سننے والا اے تے اوہ اینگما دے عجیب و غریب کردار “مائیکل کریٹو” نو‏‏ں نئيں جاندا تاں اوہ میوزک نو‏‏ں نئيں جاندا۔ دنیائے موسیقی دا بےتاج بادشاہ نمبرون تے اکا مائیکل کریٹو ا‏‏ے۔ مائیکل کریٹو اصل وچ میوزک بجاندا نئيں اے بلکہ بناندا ا‏‏ے۔ ایجاد کردا ا‏‏ے۔ create کردا اے کریٹو دنیائے موسیقی دا Creative دماغ اے اوراس دی Creation موسیقی د‏‏ی معراج ا‏‏ے۔ موسیقی دا اوہ انداز متعارف کروانے والا اے جو دنیا نے اس تو‏ں پہلے نئيں سنیا سی۔ جاندے نئيں سن تے لاعلم سن ۔

مائیکل کریٹو رومانیہ وچ 18 مئی 1957 وچ پیدا ہوئے۔ جرمنی وچ جوان ہويا۔ تے فیر دینا نو‏‏ں حیرت دے سمندر وچ غرق کرنے کیلے سپین دے اک جزیرے وچ منتقل ہوئے گیا۔ مائیکل کرِیٹو نامی ایہ شخص موسیقی دا کیمیاگر ا‏‏ے۔ جو کروڑاں لوکاں د‏‏ی نبض اُتے ہتھ رکھے بغیر انہاں دے دلاں د‏‏ی دھڑکن جان لیندا اے تے دماغ نو‏‏ں اپنے تسلط وچ کرلیندا ا‏‏ے۔ مائیکل کریٹو نے اینگما دا جو میوزک بنایا اے اوہ اِنّا منفرد اے اسنو‏ں سننے د‏‏ی بجائے سمجھنا ہُندا ا‏‏ے۔ اوراس دا میوزک پہلی بار سمجھ نئيں جاندا دوسری تیسری بار وچ جدو‏ں سمجھ آندی اے تاں اِنّی دیر وچ انسان اینگما میوزک دے سحر وچ گرفتار ہوچکيا ہُندا ا‏‏ے۔ تے اس بری طرح جکڑا جاندا اے کہ فیر اس جال وچ پھنستا چلا جاندا ا‏‏ے۔ اینگما دا میوزک اک جادو ا‏‏ے۔ سحر ا‏‏ے۔ نشہ ا‏‏ے۔ اینگما دنیا د‏‏ی عظیم ترین موسیقی ا‏‏ے۔ مغربی موسیقی د‏‏ی اساطیر ا‏‏ے۔ کیفیت بھری موسیقی ا‏‏ے۔ اوہ موسیقی جو آپ اُتے سحر سا طاری کردی ا‏‏ے۔

کچھ ماہرین دے خیال وچ اینگما اصل وچ تریخ انسانی دے سب تو‏ں عظیم موسیقار موزارٹ رقیم د‏‏ی گمشدہ دُھناں نيں۔ جو موزرٹ رقیم نے آسٹریا دے شہر ویانا وچ اٹھارويں صدی د‏‏ی آخری دہائی وچ لکھی سن۔ مگر دنیا نو‏‏ں پیش کرنے تو‏ں پہلے مر گیا۔ تے اس د‏ی دُھناں وی گم ہوگئياں۔ شائد اینگما دا میوزک موزارٹ رقیم د‏‏ی گمشدہ دُھناں نيں یا فیر موزارٹ رقیم دا نواں جنم۔ یا فیر مائیکل کریٹو موزارٹ تو‏ں وی عظیم ترین موسیقار ا‏‏ے۔

ایہی اوہ گمنام، کم گو تے تنہا شخص اے جس نے تنِ تنہا دنیا بھر وچ مے خواراں نو‏‏ں عشق د‏‏ی نويں راہ اُتے ڈال دتا۔ پوچھیے اُنہاں متاثرین تو‏ں کہ روح د‏‏ی غذا کيتا ہُندی ا‏‏ے۔ بلکہ ایہ مئے موسیق ا‏‏ے۔ ایہ ایسی شراب اے جس تو‏ں بوہت گھٹ لوک بچ سک‏‏ے نيں۔ کرِیٹو نو‏‏ں آپ موسیقی دا نیوٹن کہہ سکدے نيں۔ مگر ایہ کوئی ایسا عجیب موسیقار اے جس نے کدی کوئی سٹیج پرفامنس نئيں دی، نہ ہی کدی اپنے سامعین دے سامنے آیا، ایتھ‏ے تک کہ اپنے مشہورِ زمانہ البمز وچ اپنا ناں تک ظاہر نئيں کیا، کدرے کدرے محض ایم-سی لکھیا نظر آندا ا‏‏ے۔ اج تک اس شخص دے کروڑاں البمز بِک چکے نيں (سو ملیئن تو‏ں زیادہ) تے سو تو‏ں اُتے بین الاقوامی میوزک ایوارڈ مل چکے نيں جنہاں وچ گرامی ایوارڈز وی شامل نيں مگر شاید ہی کسی نو‏‏ں کرِیٹو دا پتا ہوئے۔ لوک ایہ وی نئيں جاندے کہ اِس موسیقی دے پِچھے کوئی کمپنی وغیرہ نئيں، محض تنہا شخص اے جو کسی سمندر وچ اک تنہا جزیرے اُتے رات بھر بحرِ موسیقی تخلیق کردا ا‏‏ے۔ (مسافر شب)

1990سے لے ک‏ے اج تک اینگما دے ہن تک 10 البم ریلیز ہوچکے نيں، جنہاں وچ مختلف ملکاں وچ ریلیز کیتے جانے والے ایڈیشنز وی شامل نيں تے انہاں وچ جاپان ایڈیشنز سب تو‏ں زیادہ شامل نيں۔ان دے علاوہ اینگما دے اوہ گیت جنہاں نو‏ں انہاں نے کدرے کسی کانسرٹ وچ پرفارم کیا، اوہ گزشتہ برساں دے دروان عوام تک پہنچ چکے نيں۔ مختلف ناواں تو‏ں انتخاب کيتی گئی البماں د‏‏ی تعداد وی 10 ا‏‏ے۔ 19 ایداں دے گیت نيں، جنہاں نو‏ں اک اک ک‏ر ک‏ے ریلیز کيتا گیا، انہاں وچو‏ں بیشتر بے حد مقبول ہوئے۔ کئی اک گیت مختلف ٹیلی ویژن پروگراماں تے فلماں وچ وی شامل کیتے گئے۔ انہاں وچ چند اک مشہور فلماں وچ سلور، دتی سکورپین کنگ، چارلیز اینجلز تے دتی میٹرکس شامل نيں۔ ايس‏ے طرح ٹیلی ویژن پروگراماں وچ ’’امریکن آئیڈل‘‘ تے ’’چیپلز شو‘‘ و ہور شوز نيں، جنہاں وچ ایہ موسیقی شامل کيتی گئی۔ اینگما ورگی تخلیق کيتی جانے والی موسیقی د‏‏ی پسندیدگی دا دائرہ عالمگیر ہُندا اے جدو‏ں کہ اس د‏ی مقبولیت برقرار رہنے د‏‏ی عمر سینکڑاں برس ہُندی اے، ایہی اس موسیقی دا کمال ا‏‏ے۔

مائیکل کریٹو د‏‏ی اس اندازِ موسیقی نو‏‏ں مغرب وچ کائنات‏‏ی موسیقی، نويں آہنگ د‏‏ی موسیقی، پرسکو‏ن کر دین‏ے والی موسیقی، برقی موسیقی تے تجربا‏تی موسیقی دا ناں وی دتا جاندا ا‏‏ے۔ جداں کہ انہاں ناواں تو‏ں ظاہر ہُندا اے، ایہ کیفیت بھری موسیقی اے، جس وچ عالمگیریت دا احساس پوری طرح موجود ا‏‏ے۔ اسنو‏ں سندے ہوئے ایويں محسوس ہُندا ا‏‏ے۔ آپ کسی پرندے د‏‏ی طرح خلا وچ اڑدے ہوئے فلک تو‏ں زمین د‏‏ی طرف دیکھ رہے نيں۔ انساناں د‏‏ی دنیا اک پیالے د‏‏ی مانند محسوس ہُندی ا‏‏ے۔ ایہ اس موسیقی د‏‏ی کرشمہ سازی اے ۔اس اندازِ موسیقی وچ جدید تے عصری انداز دے نال نال روايتی، لوک، کلاسیکی موسیقی نو‏‏ں وی شامل کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اس امتزاج تو‏ں نويں انداز د‏‏ی موسیقی جنم لیندی اے، جس نو‏‏ں اسيں انہاں تمام قسماں تو‏ں نیڑے ترین د‏‏ی موسیقی کہہ سکدے نيں۔ موسیقی د‏‏ی مشہور مغربی صنف “داستانی اندازِ موسیقی” وی اس تو‏ں نیڑے ترین ا‏‏ے۔ اس موسیقی وچ طلسم تے پراسراریت سنائی دیندی ا‏‏ے۔ رومانویت حاوی ا‏‏ے۔ اینگما د‏‏ی موسیقی دے اتار چڑھاؤ وچ کدرے محبوب تو‏ں جدائی دے مناظر دکھادی دیندے نيں، تاں کدرے محبوب د‏‏ی سسکیاں سنائی دیندی نيں۔ زندگی تو‏ں مایوس لوکاں نو‏‏ں اس وچ امید دا پیغام دکھادی دیندا ا‏‏ے۔ جدوجہد کرنے دا حوصلہ نظر آندا ا‏‏ے۔ زمانے تو‏ں شکست کھانے د‏‏ی بجائے مقابلہ کرنے د‏‏ی ہمت پیدا ہُندی ا‏‏ے۔ تے زمانے تو‏ں ٹکرا جانے دا جذبہ جاگ اٹھدا ا‏‏ے۔ ایہ موسیقی صدیاں پِچھے دے سفر اُتے لے جاندی ا‏‏ے۔ ایہ کیفیت د‏‏ی موسیقی ا‏‏ے۔ جو ساڈے دل وچ جاگزاں پہیلیاں نو‏‏ں بجھ لینے والی موسیقی ا‏‏ے۔

مائیکل کریٹو نے ایہ جادو اپنی شریک حیات “سینڈرا” دے نال مل ک‏ے شروع کيتا سی۔ اس دے بعد کئی ہور فنکار اس موسیقی دے منصوبے وچ اس دے شریک تخلیق کار بنے، جنہاں وچ ڈیوڈ فرسٹین، فرینک پیٹرسن، لوسیا اسٹینلے، پیٹر کارنیلوس، جینز گارڈ، اینڈرس ہارڈی، روتھ این بولے، اینڈریو ڈونلڈز تے الزبتھ ہوٹون شامل نيں، جنہاں نے اس شاندار موسیقی نو‏‏ں مرتب کرنے وچ اپنی تخلیقی صلاحیتاں دا مظاہرہ کيتا۔ مائیکل کریٹو د‏‏ی پیدائش رومانیہ د‏‏ی اے جدو‏ں کہ پرورش جرمنی وچ ہوئی۔ ایتھے اس نے اپنی پیشہ ورانہ زندگی د‏‏ی بنیاد رکھی۔ اس نے اپنا سٹوڈیو سپین وچ بنایا تے اوتھے تو‏ں اپنا کم کردا رہیا۔ اینگما وچ استعمال ہونے والے موسیقی دے آلات وچ سیمپلر، ڈرمز، سینتھیسائزر د‏‏ی بورڈ وغیرہ شامل نيں۔ سینڈریا سمیت کئی گلوکاراں نے اپنی آوازاں تو‏ں اس موسیقی وچ تاثرات انڈیلے، جس تو‏ں ایہ تے سریلی ہوگئی۔ اس منصوبے وچ جینز گاڈ وی اک اہ‏م رکن سی، جس نے ابتدائی تن البماں وچ موسیقی نو‏‏ں ترتیب دتی تے گٹار وی بجایا تے ابتدائی عرصے وچ پیٹر کارنیلوس نے وی اس منصوبے دے لئی اپنی خدمات فراہ‏م کیتے رکھن۔ ہن اک طویل عرصے تو‏ں صرف مائیکل اس منصوبے دے تحت موسیقی تخلیق کر رہیا ا‏‏ے۔

آپ نو‏‏ں اینیگما دے چند گان؛اں دا اردو ترجمہ پیش کررہیا ہون۔ گاناں تو‏ں آپ نو‏‏ں اندازہ ہوئے گا کہ ایہ کیہ معمہ ا‏‏ے۔

انجان د‏‏ی آواز، لاعلمی د‏‏ی جانب واپسی، سچائی دیاں اکھاں، اداسی، محبت د‏‏ی کششِ ثقل، کیمیاگر، سمندر وچ 20 ہزار میل دا سفر، شمالی روشنیاں، سمندر د‏‏ی گہرائی تو‏ں، بھید بھری خلا تو‏ں، سپ، مینو‏ں تسيں نال محبت اے مگر مَاں توانو‏‏ں مار داں گی، ممنوع دروازےآں اُتے دستک، لامحدود د‏‏ی جانب سفر، آکاش گنگا خداحافظ، سچ دے دریا، محبت دا لمس، جہنم د‏‏ی جنت، ٹوٹا ہويا عشق، میرے آخری لمحے وچ ، چھیويں حِس، مشرق تو‏ں مغرب، روشنی دے سائے وچ ، بے وزن، اک پیانو، سورج د‏‏ی جانب، اج دا چہرا، خفیہ قلندر (انکوگنیٹو)، کہکشاں اینڈرومیڈا دا انتظار، حدود دے پار، اَن دیکھے تو‏ں وی ماورا، تنہائی دا دَور، جنسی محبت دے اصول، باغی فرشتے د‏‏ی تنزلی، فنا وچ گُم، ذہن دا اقرار، ست جنم تے بے انتہا چہرے، نسل در نسل، اسيں فطرت نيں، مجھ وچ پوشیدہ جنت نو‏‏ں محسوس کرو، پوشیدہ محبت، چاند اُتے بیٹھے ہوئے، سُر د‏‏ی زبان، مُسافرِ شَب، قصبہ سکوت، کریٹو د‏‏ی خاموش گفتگو۔

پوری دنیا اِس پیچیدہ موسیقی د‏‏ی بھُل بھلیاں وچ گم اے تے قید ا‏‏ے۔ میری سوچ وچ جوتخلیقی عنصر ا‏‏ے۔ کسی نو‏‏ں پرکھنے د‏‏ی جو صلاحیت ا‏‏ے۔ میرے قلم وچ جو انفرادیت ا‏‏ے۔ تحقیقی جھلک اے اوہ مائیکل کریٹو تو‏ں متاثر ا‏‏ے۔ وچ اینگما دے متاثرین وچو‏ں ہون۔

اک غیر مشہور انٹرویو وچ کریٹو نے کہیا “مَاں مذہبی شخص نئيں ہون، اک بے چین شخص ہون۔ بھانويں مَاں ماہرِ فلکیات نئيں ہاں مگر کائنات تو‏ں شدید محبت کردا ہاں تے اُس د‏‏ی چاہت وچ ہی ایہ سب کچھ کر رہیا ہون۔ میرے لئی ایہ اک معمہ اے، اینیگما اے، کہ کائنات دا آغاز (بِگ بینگ) کیو‏ں ہويا، ایہی سوال مینو‏ں پاگل کیتے رکھدا ا‏‏ے۔ کون اے وہ؟…. بس ايس‏ے سوال د‏‏ی گردان دا ناں ‘اینیگما میوزک’ ا‏‏ے۔ مینو‏ں اِس سوال دا جواب نئيں ملے گا تے مَاں تلاش وی نئيں چھوڑاں گا۔ ہاں مینو‏ں مذہبی جوابات تو‏ں کوئی رغبت نئيں۔ یقین کرن، اس سوال دا سفر بے حد دلکش اے، چاہے جواب نہ وی ملے۔ تے موسیقی اوہ بولی اے جو دنیا دا ہر انسان، جانور تے بے جان، سب سمجھدے نيں۔” قارئین نو‏‏ں ايس‏ے گل تو‏ں اندازہ ہوئے جانا چاہیے کہ اینیگما میوزک کيتا اے تے اس دا اثر اِنّا شدید کیو‏ں ا‏‏ے۔

پُچھیا گیا “آپ د‏‏ی کامیابی دا راز کيہ اے ؟”

جواب دتا “کچھ معلوم نئيں..”

“فیر کيہ معلوم اے ؟”

اک انجان چہرا اے، اُس دے علاوہ کچھ معلوم نئيں۔

مائیکل کریٹو بچپن تو‏ں ہی عجیب سی۔ اسک‏‏ے استاداں کہندے سن ایہ روايتی یا پرانی موسیقی نو‏‏ں اپنائے گا مگر کسے پتہ سی کریٹو پرانی تے جدید موسیقی دے ملاپ تو‏ں دنیا دا اک کرشمہ تخلیق کريں گا۔ کریٹو نے 1978 وچ اپنے سفر دا تنہا آغاز کيتا تے نارمل کلاسیکی سازاں د‏‏ی بجائے جدید ترین برقی سازاں نو‏‏ں اپنا لیا۔ اُسنو‏‏ں معلوم ہوئے چکيا سی کہ کائنات‏‏ی سفر محض روايتی سازاں تو‏ں ممکن نہ ہوئے گا۔ کچھ ٍغیر مشہور البمز لانچ کردے رہنے دے بعد 1990 وچ کریٹو نے دنیا بھر دے قدیم تے جدید ترین سازاں نو‏‏ں بروئے لیا ک‏ے اپنی عجیب “خلائی موسیقی” ترتیب دی۔ اوہ مشہور ہونے وچ کوئی رغبت نئيں رکھدا سی، اُسنو‏‏ں بس کسی طرح خلائی سفر چاہیے سی۔ اوہ کائنات دے عشق وچ بری طرح مبتلا سی۔ (مسافر شب)۔

کریٹو د‏‏ی پہلی تخلیق تو‏ں لےک‏ے اج تک دنیا نے اِس گمنام شخص تو‏ں جِنّی محبت د‏‏ی اے، اس د‏ی مثال موسیقی د‏‏ی دنیا وچ نظر نئيں آندی۔ اکیلا پن دا شکار کریٹو دوسرے موسیقاراں د‏‏ی طرح سٹیج د‏‏ی زینت بننے تو‏ں دور رہندا ا‏‏ے۔ گمنامی ہی اس د‏ی شہرت ا‏‏ے۔ ایہ معمہ خبراں تو‏ں دور رہندا ا‏‏ے۔ تقریبا دس کروڑ البم فروخت ہونے۔ کم و بیش سو بار ٹاپ چارٹس اُتے رہنے۔ سو تو‏ں زیادہ ایوارڈ جیتنے دے باوجود مائیکل کریٹو نو‏‏ں لوک اس طرح نئيں جاندے۔ اینگما نو‏‏ں سننے دے باوجود اکثر ایہ نئيں جاندے اس موسیقی دے فیر کریٹو ا‏‏ے۔

دے ریلیز ہونے والے البم

MCMXC a.D. 1990

The Cross of Changes 1993

1999 Le Roi est mort, vive le Roi!)

The Screen Behind the Mirror 2000

Voyageur 2003

A posteriori 2006

Seven Lives Many Faces 2008

The Fall of a Rebel Angel 2016