محمد باقر مرزا

محمد باقر مرزا
(فارسی وچ: محمدباقر میرزا)
جم	15 ستمبر 1587   مشهد
وفات	25 جنوری 1615 (28 سال)  رشت
مدفن	اردبیل
اولاد	شاہ صفی
والد	شاہ عباس اول
خاندان	صفوی خاندان

محمد باقر مرزا مغربی ملکاں وچ صافی مرزا کے ناں تو‏ں مشہور نيں (15 ستمبر 1587 ، مشہد – 2 فروری 1614 ، راشت ) بادشاہ ( شاہ ) عباس اعظم(دور:1588-1629) دا سب تو‏ں وڈا بیٹا سی ، تے عباس دے دور حکومت وچ تے اس د‏ی اپنی مختصر زندگی وچ صفوی سلطنت دا ولی عہد سی ۔

صافی مرزا اک درباری سازش وچ پھنس گئے جس وچ متعدد چرکسی افراد ملوث سن ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں آخر کار اس د‏ی جان د‏‏ی قیمت چکانی پئی ، تے اگلا شاہ بننے دے لئی اس د‏ی جانشینی د‏‏ی قربانی دینی پئی۔ اس دا بیٹا اگلا شاہ بن گیا ، جو اپنے خاندانی ناں صافی (دور. 1629–1642) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔

پس منظر

محمد باقر مرزا ستمبر 1578 وچ شاہ عباس د‏‏ی کرسچن چرکسی بیویاں وچو‏ں اک تو‏ں پیدا ہويا سی۔ شاہ عباس دے پنج بیٹےآں وچو‏ں ، تن زندہ بچ گئے سن ، لہذا صفوی جانشینی محفوظ نظر آئی۔ اوہ اپنے سب تو‏ں وڈے بیٹے تے ولی عہد شہزادہ محمد باقر مرزا دے نال اچھے معاملات اُتے سی۔ اُتے ، 1614 وچ ، جارجیا وچ دو سابق وفادار جارجیائی باجگزاراں تیموراز اول تے لوارساب دوم دے خلاف تعدیبی مہم دے دوران ، شاہ نے ایہ افوانيں سنی کہ شہزادہ چرکساں دے اک سرکردہ ، فرہاد بیگ چیرکس دے نال سازشاں کر رہیا سی۔ اس دے فورا بعد ہی ، محمد باقر نے شکار دے دوران پروٹوکول توڑ دتا ۔ ایسا لگدا اے کہ اس تو‏ں عباس دے شکوک و شبہات د‏‏ی تصدیق ہُندی اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ بد نظمی وچ ڈُب گیا۔ اسنو‏ں ہن اپنے تن بیٹےآں وچو‏ں کسی اُتے بھروسہ نئيں ہويا۔ 1615 وچ اس نے فیصلہ کيت‏‏ا کہ اس دے پاس محمد نو‏‏ں مار ڈالنے دے سوا کوئی چارہ نئيں سی۔ تے چرکسی بہبود خان چرکس نو‏‏ں شاہ نے شہزادے دے قتل دے احکامات دتے، تے شہزادے نو‏‏ں رشت شہر دے حمام وچ قتل کر دتا گیا ۔؛ اسنو‏ں اردبل وچ دفن کيت‏‏ا گیا۔ شاہ نو‏‏ں فورا. ہی اس دے اس عمل اُتے پچھتاوا ہويا تے اوہ غم وچ ڈُب گیا۔

1621 وچ عباس شدید بیمار ہوئے گئے۔ ایہ سوچ کر کہ اس دے والد د‏‏ی موت ہوئے رہی اے ، اس دے بیٹے تے وارث خدا بندہ مرزا نے اپنے قزلباش حامیاں دے نال تخت نشینی اُتے جشن منانا شروع کيت‏‏ا۔ لیکن شاہ صحتیاب ہويا تے اپنے بیٹے نو‏‏ں اَنھّا ک‏ر ک‏ے اسنو‏ں سزا دینے دے لئی اگے ودھیا ، تے اسنو‏ں تخت اُتے ہمیشہ تو‏ں نااہل کردتا۔ اُتے ، ایہ اکھاں بند کرنا صرف جزوی طور اُتے کامیاب سی ، تے شہزادے دے پیروکار اسنو‏ں من گھڑت غداری وچ حفاظت دے لئی ملک تو‏ں باہر اسمگل کرنے دا ارادہ رکھدے سن ۔ لیکن اس سازش نو‏‏ں دھوکہ دتا گیا ، شہزادے دے پیروکاراں نو‏‏ں پھانسی دے دتی گئی ، تے شہزادہ نو‏‏ں قلعہ الموت دے اندر قید کردتا گیا ، جتھ‏ے بعد وچ اسنو‏ں عباس دے جانشین شاہ صافی نے قتل کر دتا۔

غیر متوقع طور اُتے ، ہن عباس نے اپنا حانشین دے طور اُتے محمد باقر مرزا دے بیٹے ، سام مرزا نو‏‏ں منتخب کيت‏‏ا ، اک ظالمانہ تے مغرور کردار ، جس دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ اپنے والد دے قتل د‏‏ی وجہ تو‏ں اپنے دادا نال نفرت کردا سی۔ اوہی سی جس نے 1629 وچ ستاراں سال د‏‏ی عمر وچ شاہ عباس دے بعد شاہ صفی دا ناں اپنایا۔

اولاد

صافی مرزا د‏‏ی شادی (پہلی) 1601 وچ اصفہان وچ ہوئی ، شہزادی فخری جتھ‏ے اسماعیل دوم د‏‏ی بیٹی۔ شادی شدہ (دوسری) ڈیل ارم ، اک جارجیائی ۔ ، شادی (تیسری) مارٹا اسکندر مرزا د‏‏ی بیٹی نال ہوئی۔ اس دے دو بیٹے سن :

• ( دیل ارم سے) شہزادہ شہزادہ سلطان ابوالناصر سیم مرزا ، صفی د‏‏ی حیثیت تو‏ں کامیاب ہوئے۔
• (فخری-جہان سے) پرنس شہزادہ سلطان سلیمان مرزا ( اگست 1632 وچ الموت ، قزوین )۔

ذرائع

حوالے

• Bierbrier, Morris (1997). "The Descendants of Theodora Comnena of Trebizond". The Genealogist 11 (2): 249-250.