منی لال دیویدی

منی لال دیویدی
(گجراتی وچ: મણિલાલ દ્વિવેદી)
پیدائشی نام	(انگریزی وچ: Manilal Nabhubhai Dwivedi)،  (گجراتی وچ: મણિલાલ નભુભાઈ દ્વિવેદી)،  (ہندی وچ: मणिलाल नभुभाई द्विवेदी)
جم	26 ستمبر 1858   نڈياد
وفات	1 اکتوبر 1898 (40 سال)  نڈياد
وجہ وفات	آتشک
شہریت	برطانوی ہندستان
عملی زندگی
مادر علمی	ایلفن سٹون کالج
تعلیمی اسناد	Bachelor of Arts
پیشہ	لکھاری ،  فلسفی ،  شاعر ،  آپ بیتی نگار ،  ناول نگار ،  ڈراما نگار ،  مضمون نگار ،  مترجم
مادری زبان	گجراتی
پیشہ ورانہ زبان	گجراتی

منیلال نبھبھائی دویدی (۲۶ ستمبر ۱۸۵۸ – ۱ اکتوبر ۱۸۹۸) برطانوی ہند دا اکّ گجراتی-بولی دا لکھاری، فلسفی، اتے سماجی مفکر سی، جسنوں ساہتی حلقیاں وچ عام طور اُتے منیلال کیہا جاندا اے۔ اوہ ۱۹ویں صدی دے گجراتی ساہت وچ اکّ بااثر شخصیت سی، اتے اوہ کئی گجراتی لکھاریاں اتے اساتذہ وچوں اکّ سی جو سماجی سدھاراں اتے بحث وچ شامل سن، عورتاں دی حالت، بال ویاہ، اتے ایہہ سوال کہ کی بیواواں دوبارہ ویاہ کر سکدیاں ہن۔ اسنے پوربی رہتل نوں اچّ اعزاز وچ رکھیا، اتے مغربی رہتل دے اثر دا خلاف کیتا، اکّ اجیہی حالت جس نے اسنوں اکّ گھٹ قدامت پسند نظرئیے دے دوجے سماج سدھارکاں نال ٹکراء وچ لیایا۔ اوہ اپنے آپ نوں "مذہبی لیہاں اُتے سدھارک" مندا سی۔

منیلال دیاں لکھتاں پنڈت یگ، جاں "مفکر یگ" نال متعلق ہن - اکّ سماں جس وچ گجراتی لکھاریاں نے ہم عصر بھارتی پچھان نوں مڑ متاثر کرن لئی اپنے روائتی ساہت، سبھیاچار اتے دھرم دی پڑچول کیتی جدوں ایہہ بستیوادی حکمرانی دے ماتحت پیش کیتے گئے بااثر مغربی ماڈل توں چیلنج دے ماتحت سی۔ ۔ اس دیاں رچناواں وچ ادویت (غیر-دویت) فلسفے دے حوالہ وچ پیار دے موضوع اُتے کویتاواں دا مجموعہ، آتمنمنجن شامل اے؛ کانتا، سنسکرت اتے انگریزی ناٹکی تکنیکاں دا سمیل کرن والا ناٹک؛ نروسنگھاوتار، سنسکرت ناٹکی پرمپراواں اُتے مشتمل ناٹک؛ پرنونمیا، یوگا اتے رہسواد دا مطالعہ؛ اتے سدھانتسار، دنیا دے مذہبی درشناں دی اکّ تریخی تنقید اے۔ شنکر دے ادویت فلسفے وچ اس دے یعقین نے اس دے فلسفی وچار لئی بنیادی بنیاد حاصل کیتا۔ اسنوں ۱۸۹۳ وچ شکاگو وچ منعقد عالمی دھرم دی پہلی پارلیمینٹ وچ اکّ پیپر پیش کرن لئی سدا دتا گیا سی، پر مالی وچاراں نے اتھے اسدی بھاگی داری؉ نوں ناممکن بنا دتا سی۔

منیلال دے وشواساں نے اسنوں مرداں اتے عورتاں نال اپنی دوستی وچ سنپورنتا اتے پیار دی کھوج کرن لئی اگوائی کیتی، حالانکہ اوہ اکثر اپنے تزربیاں توں مایوس ہندا سی۔ اسنے تیرھاں سال دی عمر وچ ویاہ کروا لیا اتے اس دے دو بچے ہوئے، پر اسدی بیوی اسنوں ۱۸۹۰ وچ چھڈّ گئی۔ اسنے عورتاں نال کئی جنسی تعلق بنائے سن، اتے ویشواواں دا دورہ وی کیتا سی، جتھے اسنوں سپھلس ہویا سی۔ اوہ ساری عمر گمبھیر بیماریاں توں پیڑت رہا اتے ۴۰ سال دی عمر توں پہلاں ہی اسدی موت ہو گئی۔ جدید گجراتی ساہت دے موڈھی نرمد نے منیلال نوں اپنا انٹیکجوئل وارث منیا۔ منیلال نے ماسک پریمودا اتے سدرشن وچ اپنیاں لکھتاں راہیں نرمد دی سوچ دا پھلار کیتا، جسنوں اسنے ۱۸۸۵ توں اپنی موت تک اڈیٹیڈ کیتا۔

جیونی

منیلال نبھبھائی دویدی دا جم ۲۶ ستمبر ۱۸۵۸ نوں نڈیاد، گجرات وکھے اکّ ستھودرا نگر پروار کول ہویا سی۔ اس دے دادا، بھائیلال دوے، نے منیلال دے پتا، نبھبھائی نوں گیاراں ہزار روپئے اتے اکّ گھر چھڈّ دتا، جو اکّ شاہوکار وجوں اتے کدے اکّ مندر دے پجاری وجوں کم کردے سن۔ نبھبھائی دی پڑھائی بہت گھٹ سی پر اوہ چاہندا سی کہ اسدا بیٹا کلرک وجوں کم کرن لئی کافی سکھے، اتے اس لئی اسنوں چار سال دی عمر توں سکول جان لئی کیہا گیا۔

منیلال نے ۱۸۸۰ وچ ایلپھنسٹن کالج توں اپنی بیچلر آف آرٹس حاصل کیتی۔

سمالداس کالج، بھاونگر

اسنے سیکنڈری سکول وچ چنگی ترقی دکھائی؛ اوہ دوجے سٹینڈرڈ دی سالانہ امتحان وچ پہلا تھاں حاصل کیتا اتے اکّ انعام جتیا۔ اس دے استاد نے اسنوں چوتھی جماعت وچ ترقی دے دتی، پر منیلال ترقی توں ناخوش سی اتے اسنے تیجی جماعت وچ واپس جان دی بینتی کیتی۔ اوہ سنسکرت اتے جیومیٹری وچ نپن نہیں سی، اتے ۱۸۷۵ وچ اپنی دسویں دی امتحان وچ سنسکرت وچ فیل ہو گیا سی۔ حالانکہ، اوہ اگلے سال بمبے یونیورسٹی دیاں پریکھیاواں وچ دوجے تھاں اُتے رہا، جیمز ٹیلر انعام جتیا۔

اسنے ۱۸۷۷ وچ ایلپھنسٹن کالج وچ داخلہ لیا اتے ۱۸۸۰ وچ اتہاس اتے سیاست وچ بیچلر آف آرٹس نال گریجوایشن کیتی۔ اپنے پیؤ ولوں مزدوری کماؤن دے دباء ہیٹھ، اسنے کالج چھڈّ دتا اتے اکّ آٹوڈڈیکٹ وجوں اپنی ماسٹر آف آرٹس دی پڑھائی پوری کیتی۔ اوہ نڈیاد واپس آ گیا اتے جولائی ۱۸۸۰ وچ سرکاری ہائی سکول وچ معاون استاد بن گیا۔ ۱۸۸۱ وچ، اس دی بدلی لڑکیاں دے سکولاں دے ڈپٹی ایجوکیشن انسپیکٹر وجوں بمبئی کر دتی گئی۔ اوہ ۱۸۸۵ وچ بھاونگر دے سمالداس کالج وچ سنسکرت دے پروفیسر وجوں شامل ہوئے پر صحت سمسیاواں کارن ۱۸۸۹ وچ ریٹائرڈ ہو گئے۔ نومبر ۱۸۹۲ توں جولائی ۱۸۹۳ تک، اوہ پاٹن، گجرات وکھے رہا اتے جین لائبریریاں توں دو ہزار توں ودھ ہتھ-لکھتاں دی لسٹ تیار کردا رہا۔ اس دے نتیجے وجوں بڑودا راج پراتتو ڈیپارٹمنٹ دا قیام ہوئی، جسدا اوہ دسمبر ۱۸۹۳ توں جولائی ۱۸۹۵ تک مکھی رہا۔

امر آشا، منیلال دویدی دی اکّ غزل، اسدی ہتھ لکھت وچ

حوالے

سروت

• Arnold, Edwin (1886). "A Model Native State", India Revisited. Boston: Roberts Brothers, 99–116. 
• Birch, Jason (دسمبر 2013). "Rājayoga: The Reincarnations of the King of All Yogas". International Journal of Hindu Studies 17 (3): 399–442. doi:10.1007/s11407-014-9146-x. https://eprints.soas.ac.uk/35262/1/Birch%20Ra%CC%84jayoga%20IJHS.pdf.  سانچہ:Closed access
• Chattopadhyaya, Rajagopal (1999). Swami Vivekananda in India: A Corrective Biography. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 418. ISBN 978-81-208-1586-5. 
• Chavda, Vijay Singh (1980). "The 19th Century Social Reform in Gujarat: A Contemporary Evaluation". Proceedings of the Indian History Congress 41: 733.  سانچہ:Closed access
• (2004) Gujarati Rangbhoomi: Riddhi Ane Ronak (in gu). Ahmedabad: Gujarat Vishwakosh Trust, 117, 124. OCLC 55679037. 
• Chopra, Preeti (2003). The City and Its Fragments: Colonial Bombay, 1854–1918 2. Berkeley: University of California. OCLC 937449532. 
• (2016) Encyclopaedia of Indian Literature: I-L 3. New Delhi: Sahitya Akademi, 2267. ISBN 978-81-260-4758-1. 
• Dalal, Yasin (1999). Princes And the Press. Rajkot: Saurashtra University. OCLC 82772563. 
• Dasgupta, Surendranath (1975). A History of Indian Philosophy 1. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 50. ISBN 978-81-208-0412-8. 
• (1988) Encyclopaedia of Indian Literature: Devraj to Jyoti 2. New Delhi: Sahitya Akademi, 1130–1131. ISBN 978-81-260-1194-0. 
• Desai, S.D. (2002). More Happenings: Gujarati Theatre Today (1990–1999). Gandhinagar: Gujarat Sahitya Academy, 69. ISBN 81-7227-113-1. 
• (1992) Modern Indian Literature, an Anthology: Surveys and Poems. New Delhi: Sahitya Akademi, 126. ISBN 978-81-7201-324-0. 
• Jhaveri, Mansukhlal (1978). History of Gujarati Literature. New Delhi: Sahitya Akademi, 101–104. OCLC 639128528. 
• Panchal, Shirish (1998). B.K. Thakore, Makers of Indian Literature. New Delhi: Sahitya Akademi, 5. ISBN 978-81-260-0373-0. 
• Pandya, Ketki N. (2004). Tagore's Chitra and Aurobindo's Savitri: A Comparative Study. New Delhi: Atlantic Publishers. ISBN 978-8-126-90353-5. 
• Parel, Anthony J. (1997). "Introduction", Gandhi: 'Hind Swaraj' and Other Writings. New York: Cambridge University Press, xiii–lxii. ISBN 978-0-521-57405-1. 
• Patel, C. N. (2000). Moral and Social Thinking In Modern Gujarat. Gandhinagar: Gujarat Sahitya Akademi, 38–39. OCLC 297205718. 
• Ram-Prasad, Chakravarthi (2013). "Dreams and Reality: The Śaṅkarite Critique of Vijñānavāda", Epistemology: Indian Philosophy. New York: Routledge, 231. ISBN 978-1-135-70294-6. 
• Raval, R. L. (1987). "Reform Controversy and New Approach to Cultural Synthesis", Socio-Religious Reform Movements in Gujarat During the Nineteenth Century. New Delhi: Ess Ess Publications, 185–232. OCLC 838404380. 
• (1981) Western Colonial Policy: A Study on its Impact on Indian Society 1. Culcutta: Institute of Historical Studies, 382. OCLC 916707731. 
• Shukla, Sonal (1995). "Gujarati Cultural Revivalism", Bombay: Mosaic of Modern Culture. New Delhi: Oxford University Press, 88–98. ISBN 978-0-19-563689-5. 
• Thaker, Dhirubhai (1983). Manilal Dwivedi, Makers of Indian Literature. New Delhi: Sahitya Akademi. OCLC 10532609. 
• Thaker, Dhirubhai (2011). Keṭalāka Sāhityika Vivādo (in gu). Ahmedabad: Gujarati Vishwakosh Trust, 31. OCLC 741752210. 
• (2007) Gujarat: A Panorama of Heritage of the Gujarat. Ahmedabad: Gujarat Vishwakosh Trust, 355–356. OCLC 180581353. 
• (1990) Gujarati Sahitya Kosh: Arvachinkal II (in gu). Ahmedabad: Gujarati Sahitya Parishad. OCLC 26636333. 
• University of Bombay (1880). "The James Taylor Prize", The Bombay University Calendar. Bombay: Thacker, 166. 
• Yajnik, J. A. (1979). "Philosophy in Gujarati", Philosophy in the Fifteen Modern Indian Languages. Pune: The Council for the Marathi Encyclopaedia of Philosophy, 74–103. OCLC 911837204.