مکی بن ابراہیم

مکی بن ابراہیم
جم
وفات
باب اسلام

ناں ونسب

مکی ناں اورابو السکن کنیت سی سلسلہ نسب ایہ اے ،مکی بن ابراہیم بن بشیر بن فرقد تمیم دے قبیلہ براجمہ د‏‏ی سب تو‏ں مشہور شاخ بنو حنظلہ بن مالک تو‏ں خاندانی تعلق رکھدے سن، اس وجہ تو‏ں براجمی،تمیمی اورحنظلی تِناں نسبتاں تو‏ں شہرت پائی۔

وطن اورپیدائش

خراسان دا شہر بلخ اس حیثیت تو‏ں بہت ممتاز اے کہ اس د‏ی خاک تو‏ں لا تعداد ائمہ،علماء اورصلحاء پیدا ہوئے تے بزم علم وعمل د‏‏ی رونق دوبالا کی،ایہی مردم خیز سرزمین ۱۲۶ھ وچ ابو السکن د‏‏ی ولادت تو‏ں مشرف ہوئی۔

علم وفضل

علمی اعتبار تو‏ں اوہ اکابر اتباع تابعین وچ شمار کیتے جاندے سن ،انہاں نو‏ں ستاراں منتخب روزگار تابعین دے دیدار د‏‏ی سعادت نصیب ہوئی تھی؛چنانچہ انہاں نے اس گرانبہادولت تو‏ں پورا فائدہ اٹھایا اوران تابعین دے چمنستانِ علم د‏‏ی عطر بیزی تو‏ں اپنے دل و دماغ نو‏‏ں معمور کیا،علامہ ذہبی ،الحافظ الامام شیخ خراسان لکھدے نيں۔

حدیث

ابوالسکن تحصیل علم دا فطری ذوق رکھدے سن ؛چنانچہ صرف ستاراں سال د‏‏ی عمر ہی وچ انہاں نے طلب حدیث دے لئی بادیہ پیمائی شروع کردتی تے دُوردراز ملکاں دا سفر کرکے ستاراں تابعین دے منبع علم تو‏ں مستفیض ہوئے انہاں دے استاداں حدیث وچ یزید بن ابی عبید،جعفر الصادق،بہزبن حکیم، ابی حنیفہ،ہشام بن حسان ابن جریح،مالک بن انس، یعقوب بن عطاء، فطر بن خلیفہ،حنظلہ بن ابی سفیان،ہشام الدستوائی،جعد بن عبدالرحمن،عبداللہ بن سعید اورایمن بن نابل دے ناں قابِل ذکر نيں اورتلامذہ وچ امام بخاریؒ،امام احمد، یحییٰ بن معین،یحییٰ بن نابل دے ناں قابل ذکر نيں ،محمد بن المثنیٰ،عبداللہ بن مخلد، محمد بن حاتم، ابراہیم بن یعقوب،محمد بن اسماعیل بن علیہ ،یزید بن سنان، احمد بن نضر، محمد بن الحسن بن مکی،ابراہیم بن موسیٰ الرازی،حسن بن عرفہ،محمد بن وضاح،یعقوب بن سفیان،یعقوب بن شیبہ،محمد بن شیبہ،محمد بن یونس تے معمر بن محمد جداں یگانۂ عصر ائمہ شام‏ل نيں۔

ثقاہت

ان د‏‏ی ثقاہت وعدالت د‏‏ی سب تو‏ں وڈی دلیل ایہ اے کہ امام بخاری نے اپنی جامع صحیح وچ انہاں د‏‏ی متعدد مرویات د‏‏ی تخریج د‏‏ی اے اور ابن حبان نے کتاب الثقات وچ امام بخاریؒ دے کبار شیوخ وچ انہاں دا نمایاں ذکر کیاہے،استو‏ں علاوہ خلیلی انہاں نو‏ں ثقہ ،متفق علیہ،دارقطنی ثقۃ مامون،امام احمد ابن معین عجلی اورابو حاتم ثقۃ صدوق کہندے نيں علامہ ابن سعد رقمطراز نيں:کان ثقۃ ۔۔۔۔۔ وکان ثبتا فی الحدیث

عبادت وتدوین

علم دے نال عمل وچ وی انہاں نو‏ں نمایاں مقام حاصل سی کثرت تو‏ں عبادت فرمایا کردے سن، عبدالصمد بن الفضل راوی نيں کہ ميں نے اکثر ابن ابراہیم نو‏‏ں ایہ فرماندے سُنا کہ:حججت ستین حجۃ و جاورت عشرین سنۃ ميں نے سٹھ حج کیتے اوربیس سال تک (بیت اللہ) دے نیڑے رہیا۔ عبداللہ بن مدرک د‏‏ی روایت دے مطابق شیخ ابن ابراہیم نے بارہ سو دینار مکہ دے مکاناں دا کرایہ ادا کيتا سی۔ سٹھ مرتبہ زیارتِ حرمین د‏‏ی اہمیت ایويں اوربھی ودھ جاندی اے کہ اس زمانہ وچ سفر حج د‏‏ی انہاں سہولتاں اورآسائشاں دا تصور وی محال سی جو عہدِ حاضر وچ پائی جاندیاں نيں،اس وقت حج دا سفر اپنی صعوبتاں اورخطرات د‏‏ی بنا اُتے سفرِ آخرت دے مرادف خیال کيتا جاندا تھا؛چنانچہ تریخ بغداد وچ اس روایت دے نال "قطعت البادیۃ" دے لفظاں وی پائے جاندے نيں،یعنی ميں نے بلخ تو‏ں مکہ تک بادیہ پیمائی کيتی۔

وفات

۱۵شعبان ۲۱۵ھ نو‏‏ں بمقامِ بلخ رہ سپار عالم جاوداں ہوئے تقریباً سو سال د‏‏ی عمر پائی۔

حوالے