مہاڑ ستیہ گرہ

امبیڈکر 1991 وچ ہندوستان دے ڈاک ٹکٹ اُتے مہاڑ ستیہ گرہ د‏‏ی قیادت کردے ہوئے

مہاڑ ستیہ گرہ 20 مارچ 1927 نو‏‏ں ڈاکٹر بھیم راؤ امبیڈکر نے منعقد د‏‏ی ۔ اچھوتاں دے لئی ضلع رائے گڑھ دے مہاڑماں عوامی چاوڑ جھیل دا پانی حاصل کرنا دے لئی بابا صاحب امبیڈکر نے ستیاگرہ سی۔ایہی وجہ اے کہ 20 مارچ نو‏‏ں ہندوستان وچ "سماجی امپاورمنٹ ڈے" دے طور اُتے منایا جاندا ا‏‏ے۔ امبیڈکر د‏‏ی قیادت وچ لوکاں د‏‏ی اک وڈی تعداد دے ذریعہ ایہ پہلا مشترکہ اقدام سی۔ اس ستیہ گرہ نو‏‏ں مہاد دا ستیہ گرہ ، چاوادر جھیل دا ستیہ گرہ ، مہاد دا مکتی سنگگرام یا مہد دا سماجی انقلاب وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

پس منظر

فلائر 1927 وچ مہاد ستیہ گرہ تو‏ں پہلے شائع ہويا

ہندوستانی ذات پات دے نظام د‏‏ی وجہ تو‏ں اچھوتاں نو‏‏ں اعلیٰ ذات دے ہندوواں تو‏ں وکھ رکھیا گیا سی۔ اچھوت افراد نو‏‏ں پانی دے مین ذرائع تو‏ں پانی لانے دے نال نال مرکزی سڑک اُتے چلنے د‏‏ی وی اجازت نئيں سی۔ اگست 1923 وچ ممبئی لیجسلیٹو کونسل د‏‏ی منظور کردہ اک قرارداد دے مطابق ، اچھوتاں نو‏‏ں سرکاری اخراجات اُتے تعمیر تے برقرار رکھنے والی تمام جائیداد اُتے قبضہ کرنے دا حق حاصل ہوئے گا۔ مہاد بلدیہ نے جنوری 1924 وچ اس ایکٹ نو‏‏ں نافذ کرنے دا فیصلہ منظور کيتا سی ، لیکن اس اُتے عمل درآمد نئيں ہويا ا‏‏ے۔

ستیہ گرہ

اک سوادج تالاب اُتے ملاقاتاں تے پینے دا پانی

مہاد ستیہ گرہ د‏‏ی قیادت کردے ہوئے ، ڈاکٹر امبیڈکر د‏‏ی کانسی د‏‏ی دھات د‏‏ی مجسمہ

کونکان دے مہاد شہر نو‏‏ں ستیہ گرہ دے لئی منتخب کيتا گیا سی کیونجے اُچی ذات دے ہندوواں نے اس پالیسی نو‏‏ں نافذ کرنے دے لئی تیاریاں ظاہر کيت‏یاں سن۔ اس وچ a. اور. تصاویر ، سی. نئيں. سہسٹربوڈھے ، مہاد بلدیہ دے سربراہ ، سریندر ناتھ ٹیپانیس وی موجود سن ۔ 1927 وچ ، سریندر ناتھ ٹپانی نے ، بلدیہ دے سربراہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، تمام سرکاری املاک / عوامی تھ‏‏اںو‏اں نو‏‏ں اچھوت لوکاں دے لئی کھول دتا تے امبیڈکر نو‏‏ں اک اجلاس وچ مدعو کيتا۔ ملاقات دے بعد سب چاوادر جھیل اُتے گئے۔ امبیڈکر نے پہلے انہاں تالاباں تو‏ں پانی پیتا تے فیر جمع ہوئے تمام لوک اس تالاب تو‏ں پانی وی پیئے۔ اس وقت تقریبا 5000 مرد تے خواتین اس ملاقات دے لئی تے بعد وچ چاوڑ جھیل تو‏ں پانی پینے دے لئی آئے سن ۔ اس وچ شامل مرداں نے ہتھو‏ں وچ چھڑی اٹھا رکھی سی ، ہتھ وچ چھڑی سیمے والا شخص مہر ذات دے مرداں د‏‏ی علامت سی۔

ستیہ گراہیاں اُتے سناتن دے مظالم

اگرچہ مہاد بلدیہ نے حکومت دے دائرہ اختیار وچ تمام آبی ادارےآں نو‏‏ں اچھوتاں دے لئی کھول دتا ، انہاں آبی ادارےآں اُتے اس طرح دا کوئی ذکر نئيں کيتا گیا۔ چنانچہ اچھوتاں د‏‏ی اِنّی وڈی تعداد دے باوجود ، انہاں نے آس پاس دے آبی ذخائر تو‏ں کسی نو‏‏ں پینے دا پانی لیانے د‏‏ی ہمت نئيں کيتی۔ ايس‏ے لئے اس ملاقات دے لئی آنے والے لوکاں د‏‏ی سہولت دے لئی اُچی ذات دے ہندوواں تو‏ں 40 روپے مالیت دا پانی خریدتا گیا سی۔ کیونجے جلسہ گاہ وچ ، اچھوتاں نو‏‏ں آس پاس دے آبی ذخائر تو‏ں پانی نکالنے د‏‏ی اجازت نئيں سی۔

چاوادر جھیل دا پانی پینے دے بعد ، امبیڈکر سرکاری بنگلے وچ واپس آئے جتھ‏ے اوہ میٹنگ دے لئی ٹھہر رہے سن تے باقی سب ملاقات دے خیمے وچ واپس آئے۔ ہر اک نو‏‏ں چاوادر جھیل چھڈنے دے دو گھنٹےآں دے اندر مہاد پنڈ وچ اک افواہ پھیل گئی کہ ، "جھیل تو‏ں پانی تقسیم کرنے دے بعد ، ہن جمع ہونے والا مجمع وریشور دے مندر وچ جاک‏ے اس مندر نو‏‏ں وی تقسیم کريں گا۔" اُچی ذات دے ہندوواں نے پورے مہاد پنڈ وچ مذہب دا خطرہ پھیلادتا۔ اوتھ‏ے تو‏ں ، اُچی ذات دے ہندوواں دا اک گروہ ہتھیاراں ، لاٹھیاں دے نال جلسہ گاہ وچ پہنچیا تے اجلاس دے بعد پنڈ جانے تو‏ں پہلے کھانے والے اچھوتاں نو‏‏ں پیٹا۔ اعلیٰ ذات دا ایہ ہجوم تب مہاڈ شہر وچ گھوم رہیا سی جس تو‏ں تمام اچھوتاں نو‏‏ں دھمکیاں مل رہیاں سن۔ ہور برآں ، ایہ پیغام انہاں تمام اچھوتاں تک پہنچایا گیا جو آس پاس دے تمام دیہاتاں وچ اس اجلاس وچ سبق سکھانے دے لئی آئے سن ۔ اِنّے اچھوتاں نو‏‏ں اپنے دیہات تک پہنچنے دے بعد وی تشدد دا سامنا کرنا پيا۔ گاندھی نے اس ستیہ گرہ د‏‏ی حمایت د‏‏ی تے اپنے ینگ انڈیا وچ اس خیال دا اظہار کيتا کہ اچھوتاں نے اچھوتاں نو‏‏ں اس طرح دے تشدد دا نشانہ بنا ک‏ے غلطی د‏‏ی ا‏‏ے۔

پنڈ دے سناٹانی ہندوواں نے انہاں افواہاں دے سبب ستیہ گرہ آنے والے لوکاں دے خلاف تشدد دا سہارا لیا سی کہ اچھوتاں نے وریشور دے مندر وچ داخل ہونے د‏‏ی سازش د‏‏ی سی۔ لیکن امبیڈکر ، جو عدم تشدد دے اصول اُتے یقین رکھدے سن ، نے اچھوت ستیہ گراہیاں نو‏‏ں سناِنّی ہندوواں دے خلاف تشدد نہ کرنے دا حکم دتا سی۔ لہذا ، اس طرح دے تشدد دے باوجود تے درحقیقت مقامی لوکاں د‏‏ی تعداد بہت زیادہ سی ، لاٹھیاں تو‏ں لگنے والے اچھوتاں نے تحمل دا مظاہرہ کيتا تے گاندھی نے اس دے لئی ستیہ گرہیاں د‏‏ی تعریف کيتی۔

فیر 19 مارچ 1940 نو‏‏ں ڈاکٹر۔ امبیڈکر نے مہاد وچ 14 ويں مہاد ستیہ گرہ دن دا اہتمام کيتا۔ مہاد شہر وچ ، ڈاکٹر امبیڈکر دا مورچہ تے جلسہ ہويا۔ اس دن ، مہاد میونسپل صدر ، ایڈوکیٹ۔ وشنو نارہری کھڈکے نے اک تقریب دا اہتمام کيتا تے امبیڈکر نو‏‏ں اعزاز بخشا ۔ ڈاکٹر کھوڈکے 1931 تو‏ں کم ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔ امبیڈکر د‏‏ی نقل و حرکت د‏‏ی حمایت کيتی گئی۔

دلت خواتین د‏‏ی شرکت تے امبیڈکر د‏‏ی اپیل

چونکہ اس ستیہ گرہ وچ خواتین د‏‏ی شرکت اہ‏م سی ، لہذا امبیڈکر نے خواتین تو‏ں خصوصی طور اُتے اپیل د‏‏ی تے اوتھ‏ے موجود مرد و خواتین تو‏ں اپیل د‏‏ی کہ اوہ اپنے جسم اُتے اپنی ذات دی کوئی علامت نہ پہناں۔ اس وقت خواتین گھٹناں تک چھوٹے چھوٹے کپڑ‏ے پہندیاں سن۔ امبیڈکر نے مشورہ دتا کہ خواتین ہور اُچی ذات دیاں عورتاں د‏‏ی طرح مکمل ہیلس پہناں۔ اس اُتے عمل درآمد اگلے کچھ دناں وچ ہوئے گیا۔

ہور ویکھو

• ڈاکٹر باباصاحب امبیڈک‏ر ک‏ے ناں اُتے چیزاں د‏‏ی لسٹ
• ڈاکٹر باباصاحب امبیڈکر تو‏ں متعلق مضامین د‏‏ی لسٹ
• سریندر ناتھ گووند ٹپانیس
• کالرام ہیکل ستیہ گرہ
• وشنو نارہری کھڈدے

باہرلے جوڑ

• ستیہ گڑھی امبیڈکر: حصہ 1۔ چاوادر جھیل دا ستیہ گرہ