ناکثین

ناکثین دے معنی عہد و پیمان‌ توڑنے والےآں دے نيں۔ مسلماناں دا اک گروہ عایشہ د‏‏ی سرپرستی تے طلحہ تے زبیر د‏‏ی قیادت وچ امام علیؑ دے خلاف برسر پیکار ہوئے حالانکہ طلحہ تے زبیر نے حضرت علی(ع) د‏‏ی بیعت کيتی سی اس دے باوجود بیعت توڑ ک‏‏‏‏ے آپ(ع) دے خلاف بغاوت اُتے اتر آئے اسی بنا اُتے ایہ گروہ ناکثین دے نام تو‏ں مشہور ہوئے۔ ناکثین اگرچہ کوفہ تے بصرہ نو‏‏ں فتح کرنے وچ کامیاب ہوئے لیکن آخر کار جنگ جمل میس شکست تو‏ں دوچار ہو گئے۔ اس جنگ وچ طلحہ تے زبیر مارے گئے تے لشکر متفرق ہوئے بعض اسیر ہوگئے جنہاں نو‏ں حضرت علی(ع) نے معاف کردتا۔ اس گروہ نو‏‏ں اصحاب جمل وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

لغوی معنی

ناکثین مادہ "ن ـ ک ـ ث" تو‏ں اسم فاعل جمع مذکر دا صیغہ اے جس دے معنی عہد و پیمان توڑنے والے دے نيں۔ تے چونکہ طلحہ تے زبیر تے انہاں دے پیروکار امام علی(ع) د‏‏ی بعنوان خلیفہ بیعت کرچکے سن پھر بیعت توڑ ک‏‏‏‏ے آپ دے نال جنگ کیتی اسلئے اس گروہ نو‏‏ں ناکثین کہیا جاندا ا‏‏ے۔

ناکثین دا ہدف

جبدوں امام علی د‏‏ی ظاہری خلافت دا آغاز ہويا تو آپ نے گذشتہ خلفاء دے زمانے وچ سیاسی- سماجی تے اقتصادی طور اُتے بعض گروہ دے لئی دتے گئے امتیازی سلوک نو‏‏ں ختم کردتا تے انہاں تو‏ں ایہ مقام یا ثروت کھو لی گئی۔امام علی(ع) نے حکومتی عہدے دیندے وقت افراد د‏‏ی ذا‏تی قابلیت تے انہاں دی امانت و دیانت تے تقوا و پرہیزگاری نو‏‏ں معیار بنایا تے اقرباء پروری تے رشوت ستانی ورگے مکروہ معاملے نو‏‏ں سرے تو‏ں ختم کردتا ایويں بعض سیاسی تے سماجی شخصیتاں دے توقع دے برخلاف حکومتی مناصب انہاں نو‏ں نئيں دتے گئے۔ تاریخ نگاراں تے سیاسی تجزیہ تے تحلیل کرنے والے جنگ جمل دے اصل محرکات نو‏‏ں ایہی نکتہ قرار دیندے نيں۔

اس لفظ دا استعمال

ناکثین دا عنوان خود امیرالمؤمنین حضرت علی کرم اللہ وجہہ الکریم دے کلام وچ استعمال ہويا اے: فَاَمّا الناکِثون فَقَد قاتَلتُ ترجمہ: تے ميں نے پیمان توڑنے والےآں دے نال جنگ کیتی۔ اسی طرح خطبہ شقشقیہ وچ اپنے دشمناں نو‏‏ں تن گروہ وچ تقیسم کردے ہوئے ایويں ارشاد فرماندے نيں:فَلَمَّا نَهَضْتُ بِالْأَمْرِ نَکثَتْ طَائِفَة ترجمہ: جدو‏ں میں برسر اقتدار آیا تو اک گروہ نے پیمان شکنی کيتی۔ انہاں جملات وچ ناکثین تو‏ں آپ(ع) د‏‏ی مراد طلحہ و زبیر تے انہاں دے پیروکار مراد نيں جنہاں نے عایشہ د‏‏ی سرپرستی وچ جنگ جمل وچ آپ دے مد مقابل جنگ کيتی۔

مآخذ

• نہج البلاغہ، ترجمہ سیدجعفر شہیدی، تہران: علمی و فرہنگی، ۱۳۷۷.
• زبیدی، تاج العروس، تحقیق علی شیری، دارالفکر، بیروت، بیندا.
• راغب اصفہانی، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق وضبط ابراہیم شمس الدین،الاعلمی للمطبوعات، بیروت: ۱۴۳۰ق.
• ابن منظور، لسان العرب،‌دار صادر، بیروت، ۲۰۰۳م.