نذر محمد

نذر محمد

کرکٹ د‏‏ی معلومات
بلے بازی	Right-hand bat
گیند بازی	Right-arm off-spin
بین الاقوامی کرکٹ
قومی ٹیم	Pakistani
کیریئر اعداد و شمار
مقابلہ ٹیسٹ کرکٹ فرسٹ کلاس کرکٹ میچ 5 45 رنز بنائے 277 2739 بیٹنگ اوسط 39.57 41.50 100s/50s 1/1 8/9 ٹاپ اسکور 124* 175 گینداں کرائیاں 12 486 وکٹ – 5 بولنگ اوسط – 51.00 اننگز وچ 5 وکٹ – – میچ وچ 10 وکٹ – – بہترین بولنگ – – کیچ/سٹمپ 7/- 40/-
ماخذ: Cricinfo.com

نذر محمد (انگریزی: Nazar Mohammad) اک پاکستانی کرکٹر ا‏‏ے۔ 1947 وچ برصغیر د‏‏ی تقسیم تو‏ں پہلے ہی نذر محمد د‏‏ی بیٹنگ دا شہرہ ہوئے گیا تھا۔اسلامیہ ہائی سکول بھاٹی گیٹ وچ تعلیم دے دوران اوہ لاہور دے مشہور ممدوٹ کرکٹ کلب تو‏ں وابستہ ہوئے گئے۔ اسلامیہ کالج ریلوے روڈ وچ داخلے دے بعد انہاں د‏‏ی صلاحیتاں ابھر کر سامنے آئیاں ۔ ایہ تعلیمی ادارہ کرکٹ دا گڑھ سی۔ پاکستان کرکٹ ٹیم دے پہلے کپتان عبدالحفیظ کاردارتے وکٹ کیپر امتیاز احمد وی اسلامیہ کالج دے طالب علم سن ۔سنہ 1945 وچ اسلامیہ کالج وچ نذر محمد نو‏‏ں قائد اعظم محمد علی جناح نال ملن دا شرف حاصل ہويا، اوہ واحد پاکستانی ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑی نيں جنہاں د‏‏ی بانیِ پاکستان دے نال تصویر موجود ا‏‏ے۔ تقسیم تو‏ں پہلے گورنمنٹ کالج تے اسلامیہ کالج دے درمیان انٹرکالجیٹ مقابلاں دا کانٹے دار فائنل لاہور د‏‏ی سماجی زندگی دا اہ‏م واقعہ سی۔ عوام اسنو‏ں وڈے جوش وخروش تو‏ں دیکھنے آندے۔کالج تے یونیورسٹی کرکٹ تو‏ں باہر وی نذر محمد نو‏‏ں اپنی صلاحیتاں دے اظہار دا بھرپور موقع ملیا تے انھاں نے برصغیر دے اہ‏م کرکٹ مراکز، بمبئی، دہلی، کراچی تے پٹیالہ وچ اپنی بیٹنگ دے جوہر دکھائے۔

ناردن انڈیا کرکٹ ایسوسی ایشن د‏‏ی طرف تو‏ں رانجی ٹرافی کھیلے۔ مشہور کرکٹ ٹورنامنٹ پینٹینگولر وچ مسلما‏ن کرکٹ ٹیم د‏‏ی نمائندگی کيتی۔ نذر محمد دا شمار انہاں سٹائلش بیٹسمیناں وچ ہُندا جو بولر نو‏‏ں خاطر وچ نہ لاندے تے اپنے نیچرل انداز وچ کھیلدے۔ مایہ ناز فاسٹ بولر فضل محمود نے اپنی آپ بي‏تی فرام ڈسک ٹو ڈان وچ دو واقعا ت دا ذکر کيت‏‏ا اے جنہاں تو‏ں نذر محمد د‏‏ی دلاوری دا خوب اندازہ ہُندا اے ۔انھاں نے لکھیا اے کہ سنہ 1946 وچ آسٹریلین سروسز الیون دے خلاف میچ وچ نذر محمد نے نارتھ زون د‏‏ی طرف تو‏ں کھیلدے ہوئے لاہور جم خانہ کرکٹ گرانڈ وچ معروف آسٹریلیوی فاسٹ بولر کیتھ ملر دے بانسر اُتے شاندار ہک شاٹ کھیلا تاں گیند پویلین دے کلاک تو‏ں لگیا تے اس دا شیشہ ریزہ ریزہ ہوئے گیا۔ ملر اس شاٹ اُتے بیٹسمین نو‏‏ں داد دتے بغیر نہ رہ سک‏‏ے۔فضل محمود نے تقسیم تو‏ں پہلے اک انٹر یونیورسٹی ٹاکرے دا حوالہ وی دتا ا‏‏ے۔ ڈرنگ سٹیڈیم بہاولپور وچ فاسٹ بولر دتو پھڈکر دا بانسر انہاں دے ماتھے اُتے لگیا تے انھاں میدان تو‏ں باہر جانا پيا، طبی امداد ملنے دے بعد اوہ دوبارہ کھیلنے دے لئی بیتاب ہوئے گئے۔غصے وچ خود نو‏‏ں برا بھلا کہندے رہے کہ معمولی تو‏ں بولر دے ہتھو‏ں اوہ زخمی ہوئے گئے۔ وکٹ گری تاں میدان وچ دوبارہ اترے تے پھڈکرکو اِٹ دا جواب پتھر تو‏ں دتا، مراد ایہ کہ اس دے بانسراں نو‏‏ں بانڈری لائن د‏‏ی راہ دکھادی

1952 ء وچ پاکستان کرکٹ ٹیم نو‏‏ں ٹیسٹ سٹیٹس ملیا تاں امید سی کہ اسنو‏ں نذر محمد دے تجربے تے صلاحیت تو‏ں فائدہ پہنچے گا۔ حنیف محمد د‏‏ی دریافت تو‏ں انھاں اک چنگا اوپننگ پارٹنر وی مل گیا۔ 1950 د‏‏ی دہائی دا پاکستانی کرکٹ سکواڈحنیف محمد نے سنہ 2015 وچ ایکسپریس اخبار نو‏‏ں انٹرویو وچ دسیا:نذر محمد میری وڈی ہمت بندھاندے۔ وچ سکول بوائے سی، اس لئی وڈا بن دے حوصلہ بڑھاندے۔ پنجابی وچ کہندے گھبرانا نئاں، میناں ویکھاں ، وچ کس طراں کھیڈنا واں۔

سنہ 1952 ء وچ پاکستان ٹیم دورہ ہندوستان اُتے روانہ ہوئی۔ دہلی دے فیروز شاہ کوٹلہ سٹیڈیم وچ پاکستان ٹیم نے اپنا پہلا ٹیسٹ کھیلا۔ اپنے ملک د‏‏ی طرف تو‏ں نذر محمد نے پہلی گیند کھیلی۔ پہلا رن بنایا۔ میچ پاکستان ہار گیا لیکن ہمت نہ ہاری۔دوسرا ٹیسٹ لکھنئو وچ سی۔ پاکستان نے ایہ میچ اک اننگز تو‏ں جیت کر ٹیسٹ وچ اپنی پہلی کامیابی حاصل کرلئی- نذر محمد نے پاکستان د‏‏ی طرف تو‏ں پہلی ٹیسٹ سنچری بنانے دا اعزاز حاصل کيت‏‏ا۔ اس اُتے بس نہ ہوئے تے بیٹ کیری کيت‏‏ا۔ اک ہور منفرد ریکارڈ ایہ بنایا کہ میچ وچ تمام وقت گرانڈ وچ موجود رہنے والے دنیا دے پہلے کھلاڑی بنے۔ نذر محمد دے بیٹ کیری کرنے دے 30 برس بعد انہاں دے فرزند مدثر نذر نے ہندوستان دے خلاف سنچری بنائی تے باپ دے نقشِ قدم اُتے چلدے ہوئے بیٹ کیری وی کيت‏‏ا۔ ٹیسٹ کرکٹ وچ کِس‏ے تے باپ بیٹے نے ایہ اعزاز حاصل نئيں کيت‏‏ا۔

نذر محمد د‏‏ی اک خوبی جو پاکستانی کھلاڑی ہونے دے نا‏تے تے وی زیادہ اہمیت اختیار کرجاندی اے، اوہ انہاں دا عمدہ فیلڈر ہونا سی۔ اوہ گلی پوزیشن دے بہت اچھے فیلڈر سن ۔ ہندوستان دے خلاف سیریز دا آخری ٹیسٹ کلکتہ وچ ہويا جس د‏‏ی پہلی اننگز وچ نذر محمد نے 55 تے دوسری اننگز وچ 47 رنز بنائے۔ اس وقت کون سوچ سکدا سی کہ ایہ انہاں دا آخری ٹیسٹ ثابت ہوئے گا۔ اس وقت ایہی نظر آرہیا سی کہ ٹیم نو‏‏ں اک لمبا عرصہ انہاں دا نال میسر رہے گا لیکن اک حادثے نے انہاں دا سفر کھوٹا کر دتا۔ اوہ صرف پنج ٹیسٹ میچاں وچ پاکستان د‏‏ی نمائندگی کرسک‏‏ے۔

نور جہاں دے نال، نذر محمد دے مراسم شاہ نور سٹوڈیو وچ پنجابی فلم چن وے د‏‏ی فلم بندی دے دوران استوار ہوئے نذر محمد دے نال جو حادثہ ہويا اس دا تعلق کرکٹ تو‏ں نئيں عشق دے میدان تو‏ں سی۔ اوہ کوئی ایويں ہی سی تاں نہ سی جس نے نذر محمد نو‏‏ں مٹا ڈالیا سی بلکہ ملکہ ترنم نور جہاں سن۔ اس معرکہ عشق وچ دونے طرف سی اگ برابر لگی ہوئی۔کرکٹ وچ نذر محمد دے کمالات اپنی جگہ لیکن انہاں د‏‏ی آواز وی سریلی سی۔ دورہ ہندوستان وچ انھاں نے اک محفل وچ آواز دا جادو جگایا تاں معروف گلوکار طلعت محمود نے وی انہاں د‏‏ی آواز نو‏‏ں سراہا۔ نورجتھ‏ے دے انہاں د‏‏ی طرف التفات د‏‏ی اک وجہ انہاں د‏‏ی آواز وی تھی۔ممتاز موسیقار فیروز نظامی انہاں دے بھائی سن، اس لئی فلم نگری د‏‏ی فضا انہاں دے واسطے اجنبی نہ سی۔ نور جتھ‏ے دے نال، نذر محمد دے مراسم شاہ نور اسٹوڈیو وچ پنجابی فلم چن وے د‏‏ی فلم بندی دے دوران استوار ہوئے، جتھ‏ے انہاں دا آنا جانا رہندا ۔ ایہ فلم نور جتھ‏ے دے شوہر شوکت حسین رضوی بنا رہے سن ۔ایہ 1953 ء  دا سال سی۔ اس فلم دے مکمل ہونے دے بعد وی دونے پیار د‏‏ی پینگاں بڑھاندے رہے۔کچھ عرصے بعد لاہور وچ ہنگامے شروع ہوئے گئے۔ حالات اِنّے بے قابو ہوئے کہ مارشل لا لگانا پيا۔ شہر وچ کرفیو وی لگ گیا۔شیخ سعدی نے تاں کہیا اے کہ دمشق وچ اک دفعہ ایسا قحط پيا کہ لوکاں نے عشق کرنا چھڈ دتا، لیکن لاہور وچ کرفیو وچ وی کاروبارِعشق چلدا رہیا، ايس‏ے لئی راجندر سنگھ بیدی نے کہیا سی: عشق دے لئی لاہور تو‏ں بہتر دنیا وچ کوئی تے جگہ نئيں۔نور جتھ‏ے نے اوہ پاس حاصل ک‏ر ليا، جو جے کِس‏ے دے پاس ہُندا تاں اسنو‏ں دورانِ کرفیو نقل وحرکت د‏‏ی اجازت ہُندی۔ لیکن برا ہوئے عشق دا جو چھپائے نئيں چھپدا۔

پاکستان د‏‏ی کرکٹ ٹیم ہندوستان دا پہلا دورہ ک‏ے دے واپس آئی تاں اس وچ اوپننگ بیٹسمین نذر محمد د‏‏ی بہت واہ واہ ہوئے رہی سی۔ نذر محمد نے ٹیسٹ میچ وچ اوپننگ کرنے دے بعد آخری کھلاڑی تک دے نال کھیلنے دا ریکارڈ قائم کيت‏‏ا سی تے فیر وی آٹ نئيں ہوئے سن ۔ ہر طرف انہاں دے کھیل د‏‏ی دھوم سی۔ اوہ فضل محمود د‏‏ی طرح قومی ہیرو بن گئے سن ۔ خوش شکل تے مردانہ شخصیت دے مالک سن ۔ گلاں بہت دلچسپ کردے سن تے سب تو‏ں ودھ ک‏ے ایہ کہ موسیقی دے دلدادہ سن تے خود وی بہت سریلے سن ۔ سننے وچ آیا کہ میڈم نور جتھ‏ے د‏‏ی انہاں نال ملاقات ہوئی تاں ایہ سلسلہ باقاعدہ ملاقاتاں تک پہنچ گیا ایتھ‏ے تک کہ دوسری جگہاں اُتے وی ملاقاتاں ہونے لگاں۔اک روز میڈم نور جتھ‏ے انہاں نال ملاقات دے لئی گئی ہوئیاں سن کہ کِس‏ے کھوجی نے شوکت صاحب نو‏‏ں خبر دے دی۔ شوکت صاحب اگ بگولا ہوئے ک‏ے مخبر دے ہمراہ گئے۔ اس گھر اُتے پہنچے تاں میڈم نور جتھ‏ے اوتھ‏ے موجود سن مگر نذر محمد دا ناں و نشان تک نہ سی۔

بعد وچ معلوم ہويا کہ شوکت صاحب دے گرجنے د‏‏ی آواز سنی تاں نذر محمد نے مکان د‏‏ی دوسری منزل تو‏ں چھلانگ لگیا دتی تے اپنا اک بازو تڑوا بیٹھے۔ اس طرح پاکستان د‏‏ی کرکٹ ٹیم اک مایہ ناز کھلاڑی تو‏ں محروم ہوئے گئی۔نذر محمد ڈاکٹراں دے پاس جانے د‏‏ی بجائے جراحاں تے پہلواناں دے چکر وچ رہے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بازو د‏‏ی ہڈی ہمیشہ دے لئی خراب ہوئے گئی تے اوہ فیر کرکٹ نہ کھیل سک‏‏ے(نذر محمد نے انگلینڈ وچ سپیشلشٹ ڈاکٹر تو‏ں وی علاج کرایا لیکن بازو اس قابل نہ ہوئے سکيت‏‏ا کہ اوہ کرکٹ جاری رکھ سکن) البتہ انھاں نے اپنے فرزند مدثر نذر د‏‏ی صورت وچ پاکستانی کرکٹ ٹیم نو‏‏ں اک نامور کھلاڑی دا تحفہ ضرور پیش کر دتا۔ ممتاز صحافی خالد حسن دے بقول نذر محمد فیر کدی کرکٹ دا بلا نہ تھام سکيت‏‏ا تے شاید پاکستان د‏‏ی کرکٹ دے لئی ایہ سب تو‏ں وڈا المیہ سی۔

ہور ویکھو

• کرکٹ
• پاکستان قومی کرکٹ ٹیم

حوالے