نسائیتی اخلاقیات

نسائیندی اخلاقیات، اخلاقیات کے لئی اک نقطہ نظر اے جو اس سوچ اُتے استوار اے کہ روايتی طور اُتے اخلاقی نظریہ سازی نے سواݨیاں دے اخلاقی تجربے نو‏‏ں کم اور/یا انہاں د‏‏ی قدر نئيں کيت‏‏ی اے، اس د‏ی وجہ بوہت‏ے مردانہ بالادستی اے، اس لئی ایہ اخلاقیات نو‏‏ں تبدیل کرنے دے لئی اک جامع نسائی نقطہ نظر دے ذریعے دوبارہ تصور کرنے دا انتخاب کردی ا‏‏ے۔

تصور

نسائیت پسند فلسفی روايتی اخلاقیات اُتے تنقید کردے نيں کیو‏ں کہ روايتی اخلاقیات سواݨیاں دے نقطہ نظر نو‏‏ں بوہت گھٹ اہمیت دیندے ہوئے مرداں دے نقطہ نظر اُتے توجہ مرکوز کردیاں نيں۔ دیکھ بھال تے نجی زندگی دے اخلاقی مسائل تے خاندانی ذمہ داریاں نو‏‏ں روايتی طور اُتے معمولی معاملات وچ شمار کيتا جاندا سی۔ عام طور پر، عورتاں نو‏‏ں اخلاقی طور اُتے مرداں دے مقابلے وچ ناپختہ تے اتلی دے طور اُتے پیش کيتا جاندا ا‏‏ے۔ روايتی اخلاقیات مردانہ ثقافتی خصائص جداں "آزادی، خودمختاری، عقل، مرضی، ہوشیاری، درجہ بندی، تسلط، سبھیاچار، ماورائیت، مصنوع، سنیاسی، جنگ تے موت، " نو‏‏ں انعام دیندی اے تے ثقافتی طور اُتے نسائی خصلتاں نو‏‏ں کم وزن دیندی اے جداں "اک دوسرے اُتے انحصار کمیونٹی، کنکشن، اشتراک، جذبات، جسم، اعتماد، درجہ بندی د‏‏ی غیر موجودگی، فطرت، استحکا‏م، عمل، خوشی، امن، تے زندگی۔" کيتا سواݨیاں نو‏‏ں روايتی طور اُتے مردانہ ثقافتی خصلتاں نو‏‏ں مجسم کرنا چاہیے یا استعمال کرنا چاہیے جسنو‏ں اوہ دوسرے دے طور اُتے یا مرداں جداں بننے د‏‏ی کوشش دے طور اُتے دیکھیا جاندا ا‏‏ے۔ روايتی اخلاقیات دا اک "مرد" اُتے مبنی کنونشن اے جس وچ اخلاقی استدلال نو‏‏ں قواعد، حقوق، آفاقیت، تے غیر جانبداری دے فریم ورک دے ذریعے دیکھیا جاندا اے تے ایہ معاشرے دا معیار بن جاندا ا‏‏ے۔ اخلاقی استدلال دے لئی "سواݨیاں" دا نقطہ نظر تعلقات، ذمہ داریاں، خاصیت تے جانبداری اُتے زور دیندا ا‏‏ے۔

تاریخی پس منظر

۱۷۹۲ء وچ شائع ہوݨ والی میری وولسٹون کرافٹ د‏‏ی 'ونڈیکیشن آف رائٹس آف وومن ' تو‏ں نسائیت د‏‏ی اخلاقیات تیار ہوئیاں۔ روشن خیالی دے نويں خیالات دے نال، انفرادی نسائیت پہلے تو‏ں کدرے ودھ سفر کرنے دے قابل ہو رہیاں نيں، خیالات دے تبادلے تے سواݨیاں دے حقوق د‏‏ی ترقی دے لئی ہور مواقع پیدا کر رہیاں نيں۔ رومانویت ورگی نويں سماجی تحریکاں دے نال انسانی صلاحیت تے تقدیر دے بارے وچ بے مثال پرامید نقطہ نظر پیدا ہويا۔ ایہ امید جان سٹورٹ مل دے مضمون دتی سبجیکشن آف ویمن (۱۸۶۹ء) وچ جھلکدی ا‏‏ے۔ اخلاقیات دے بارے وچ نسائیت دے نقطہ نظر نو‏‏ں اس عرصے دے دوران وچ ہور قابل ذکر لوکاں جداں کیتھرین بیچر، شارلٹ پرکنز گلمین، لوکریٹیا موٹ تے الزبتھ کیڈی اسٹینٹن نے اخلاقیات د‏‏ی صنفی نوعیت اُتے زور دینے دے نال، خاص طور اُتے 'سواݨیاں د‏‏ی اخلاقیات' تو‏ں متعلق ہور ترقی دتی۔

نسائی اخلاقیات تے مستقب‏‏ل

نسائیت دے ماہرین دا خیال اے کہ سواݨیاں دے وکھ وکھ نقطہ نظر نو‏‏ں سنیا جانا تے فیر انہاں تو‏ں اک جامع متفقہ نظریہ وضع کرنا لازمی ا‏‏ے۔ اس کےحصول د‏‏ی کوشش کرنا تے مرداں دے نال مل ک‏ے صنفی مساوات د‏‏ی طرف دھکیلنا نسائیت د‏‏ی اخلاقیات دا ہدف ا‏‏ے۔ انہاں مسائل دا حل جدید دور وچ اہ‏م اے کیو‏ں کہ بدلدے ہوئے نقطہ نظر دے نال نال علاج دے حوالے تو‏ں 'اخلاقیا‏تی طور پر' کيتا سمجھیا جاندا اے تے سواݨیاں، خاص طور اُتے سواݨیاں دے جسماں دے نال کیويں دا سلوک کيتا جانا چاہیے۔

فیمینسٹ اخلاقیات لئی اکّ پہنچ اے جو اس یعقین اُتے بیسڈ اے کہ روائتی طور اُتے نیتک سدھانتکتا نے عورتاں دے نیتک تجربہ نوں گھٹ ملّ اتے/جاں گھٹ سمجھیا اے، جو کہ زیادہ تر پرش-پردھان اے، اتے اسلئی ایہہ اسنوں بدلن لئی اکّ مکمل فیمینسٹ پہنچ ولوں اخلاقیات دی مڑ سوچ کرن دی چون کردا اے۔

تریخی پچھوکڑ

فیمینسٹ اخلاقیات ۱۷۹۲ وچ شائع میری وولسٹونکراپھٹ دی ' ونڈکیشن آف د رائیٹس آف وومین ' توں ترقی یافتہ ہوئی علم دے نویں وچاراں دے نال، انفرادی فیمینسٹ پہلاں نالوں کتے ودھ سفر کرن دے یوگ ہو رہے ہن، وچاراں دے آدان-حاصل اتے عورتاں دے حقاں دی ترقی لئی ودھیرے موقعے پیدا کردے ہن۔ رومانسواد ورگیاں نویاں سماجی لہراں نال انسانی گنجائش اتے قسمت بارے بے مثال آشاوادی نظریہ ترقی یافتہ ہویا۔ ایہہ آشاواد جون سٹوئرٹ ملّ دے لیکھ د سبجیکشن آف وومین (۱۸۶۹) وچ جھلکدا سی۔ اخلاقیات متعلق فیمینسٹ پہنچ، اس ویلے دے آلے-دوآلے ہور مشہور لوکاں جویں کہ کیتھرین بیچر، شارلوٹ پرکنس گلمین، لوکریٹیا موٹ اتے ایلزابیتھ کیڈی سٹینٹن ولوں اخلاقیات دے لنگی سبھاء اُتے زور دین دے نال، خاص طور اُتے 'عورتاں دی اخلاقیات' نال متعلق، ولوں ترقی یافتہ کیتی گئی سی۔

شارلوٹ پرکنس گلمین

امریکی لکھاری اتے سماج کلاسیکل شارلوٹ پرکنس گلمین نے اکّ خیالی " ہرلینڈ " دی سوچ کیتی۔ اس مرد-مکت سماج وچ، عورتاں پارتھنوجنیسس ولوں اپنیاں دھیاں پیدا کردیاں ہن اتے اکّ اچّ اخلاقیات نال جیون بتیت کردیاں ہن۔ ایہہ عورت-مرتکز سماج مہنتیتا اتے ماں بنن دوواں دی قدر کردا اے جدکہ جیون متعلق انفرادی مقابلہ باز پہنچ نوں مایوس کردا اے۔ گلمین نے سوچیا کہ اجیہی حالت وچ عورتاں تعاون نال جڑ سکدیاں ہن کیونکہ اکّ دوجے اتے حاوی ہون دی کوئی لوڑ نہیں ہوویگی۔ ہرلینڈ سبھ توں ودھیا "عورت" گناں اتے سبھ توں ودھیا "مرد" گناں نوں انسانی گناں دے نال سہِ-مکمل دے روپ وچ پیدا کردا اے اتے جوڑدا اے۔ جے کوئی سماج نیکی بننا چاہندا اے، گلمین دے مطابق، اس نوں ہرلینڈ دے خیالی یوٹوپیا دی مثال دینی چاہیدی اے۔ حالانکہ جدوں تک عورتاں معاشی مدد لئی مرداں اُتے انحصار ہن، عورتاں اپنی سیوا لئی اتے مرد اپنے ہنکار لئی جانیاں جاندیاں رہنگیاں۔ عورتاں نوں اصل وچ انسانی نیتک گن ترقی یافتہ کرن توں پہلاں مرداں دے معاشی برابر ہون دی لوڑ اے، ایہہ مان اتے نمرتا دا اکّ مکمل مپناہ اے جسنوں اسیں سوے-مان کہندے ہاں۔

فیمینسٹ دیکھ بھال اخلاقیات

کیرول گلگن اتے نیل نوڈنگس اکّ فیمینسٹ دیکھ بھال اخلاقیات دے ترجمان ہن جو روائتی اخلاقیات دی اس ڈگری دی گھاٹ وجوں تنقید کردے ہن جس وچ اوہناں دی گھاٹ، اندیکھی، معمولی جاں عورتاں دیاں تہذیبی قدراں-قیمتاں اتے گناں اُتے حملہ اے۔ ۲۰ویں صدی وچ فیمینسٹ نیتکتاوادیاں نے اخلاقیات متعلق غیر-فیمینسٹ دیکھ بھال-مرتکز پہنچاں دی تلنا وچ اخلاقیات لئی کئی طرحاں دیاں دیکھ بھال مرتکز فیمینسٹ پہنچ ترقی یافتہ کیتیاں، فیمینسٹ لوک صنف مدعیاں دے اثر دی پوری طرحاں تعریف کردے ہن۔ فیمینسٹ دیکھ بھال-مرتکز نیتک سائنسداناں نے مرد پردھان سماجاں دیاں پرورتیاں نوں نوٹ کیتا اے کہ اوہ عورتاں دے پیار کرن، سوچن، کم کرن اتے لکھن دے طریقیاں دے ملّ اتے لابھاں دی قدر نہیں کردے اتے عورتاں نوں ماتحت سمجھدے ہن۔ ایہی کارن اے کہ کجھ سماجی مطالعہ صرف مطالعہاں دی روائتی اخلاقیات دی بجائے فیمینسٹ اخلاقیات نوں اپناؤن لئی اکّ سچیت یتن کردے ہن۔ اسدی اکّ اداہرن روپھی اتے ویلنگ دا ۲۰۱۶ وچ LGBTIQ کمیونٹی دے خلاف مائیکرو ایگریشناں دا مطالعہ سی۔ بھاویں ایہہ LGBTIQ کمیونٹی اُتے مرتکز سی، فیمینسٹ اخلاقیات بہتر مطابق سی، کیونکہ اوہ بھاگیداراں دیاں کمزوریاں اتے لوڑاں متعلق ودھیرے وچاروان ہن۔ میڈیکل کھیتر ایہہ وی پچھانن وچ ناکام رہندے ہن کہ LGBTIQ بھائیچارے وچ اخلاقیات اکّ اکثر منفی کردار نبھاؤندی اے کہ اوہ کویں علاج حاصل کردے ہن اتے اوہناں نوں وکلپاں وجوں کہڑے علاج دتے جاندے ہن۔ نال ہی ڈاکٹری کھیتر وچ وی عورتاں نال کویں ووہار کیتا جاندا اے۔

حوالے

ہور پڑھنا

• Abel, Emily K. and Margaret K. Nelson, (eds.)، (۱۹۹۰)۔ Circles of Care: Work and Identity in Women's Lives, Albany: SUNY Press.
• Armbruster, H. Feminist Theories and Anthropology
• Barker, Drucilla K. and Susan F. Feiner. Liberating Economics: Feminist Perspectives on Families, Work, and Globalization. University of Michigan Press, 2004.
• Kuiper, Edith (2003). Toward a feminist philosophy of economics. London New York: Routledge. ISBN 978-0-415-28388-5. 
• Beasley, Chris. (1999)۔ What is Feminism?: An Introduction to Feminist Theory, London: Sage Publications.
• Beecher, C.E. and Stowe, H.B. (1971)۔ The American Woman's Home: Principle of Domestic Science, New York: Aeno Press and The New York Times.
• Pembroke Center for Teaching and Research on Women, Brown University
• Feminist Theory Papers, Brown University
• Brownmiller, S.(1993)۔ Against Our Will: Men, Women, and Rape, New York: Fawcett Columbine.
• Buhle, M.J., Buhle, P. (eds.) (1978)۔ The Concise History of Women's Suffrage, Urbana: University of Illinois Press.
• Bulbeck, Chilla (1998). Re-orienting western feminisms: women's diversity in a postcolonial world. Cambridge New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-58975-8. 
• Butler, Judith. (1990)۔ Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity, New Your: Routledge.
• ۔ (۱۹۹۹)۔ On Feminist Ethics and Politics, Lawrence, KS: University Press of Kansas.
• Chodorow, N. (1999)۔ The Reproduction of Mothering: Psychoanalysis and the Sociology of Gender, updated edition, Berkeley: University of California Press.
• Confessore, N.and D. Hakim. (2009)۔ "Paterson picks Gillibrand for Senate seat"۔ NYTimes.com, جنوری ۲۳.
• Copjec, Joan. (2002)۔ Imagine There's No Woman: Ethics and Sublimation, Cambridge, Massachusetts: MIT Press.
• Daly, M. (1984)۔ Pure Lust: Elemental Feminist Philosophy, Boston: Beacon Press.
• Donovan, Josephine. (2003)۔ Feminist Theory: The Intellectual Traditions, 3rd ed., New York: Continuum.۔
• Donovan, Josephine and Carol Adams. (2007)۔ Feminist Care Tradition in Animal Ethics: A Reader, New York: Columbia University Press, 1-20.
• The Feminist eZine- 1001 Feminist Links and Other Interesting Topics
• Ettinger, Bracha L. (2006)۔ The Matrixial Borderspace. Univ. of Minnesota Press.
• Ettinger, Bracha L. (2020)۔ Matrixial Subjectivity, Aesthetics, Ethics. Pelgrave Macmillan.
• Friedan, B. (1997)۔ Feminist Mystique, New York: W.W. Norton & Company.
• Friedan, B. (1998)۔ The Second Stage, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
• Frye. M. (1991)۔ "A response to Lesbian Ethics: Why ethics?" In C. Card (ed.), Feminist Ethics, Lawrence, Kans.: University Press of Kansas, 52–59.
• Gilligan, C. and D.A.J. Richards (2008)۔ The Deepening Darkness: Patriarchy, Resistance, and Democracy's Future, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
• Gilligan's stages of moral development
• Halberstam, J, 1994, “F2M: The making of female masculinity”، in The lesbian postmodern, Laura Doan (ed.), New York: Columbia University Press, 210–28.
• Hanigsberg, Julia E. and Sara Ruddick, (eds.)، (۱۹۹۹)۔ Mother Troubles: Rethinking Contemporary Maternal Dilemmas, Boston: Beacon Press.
• Held, V. (1993)۔ Feminist Morality: Transforming Culture, Society, and Politics, Chicago: University of Chicago Press.
• Held, V. (ed.)، (۱۹۹۵)۔ Justice and Care: Essential Readings in Feminist Ethics, Boulder, CO: Westview Press.
• Held, Virginia (2005). The Ethics of Care: Personal, Political, and Global. Oxford: Oxford University Press. doi:10.1093/0195180992.001.0001. ISBN 978-0-19-518099-2. 
• Heywood, Leslie and Jennifer Drake, (eds.)، (۱۹۹۷)۔ Third Wave Agenda: Being Feminist, Doing Feminism, Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Larry Hinman's Ethics Updates Himan, L. Ethics Updates, University of San Diego.
• Hoagland, S.L. (1988)۔ Lesbian Ethics, Palo Alto, Calif.: Institute of Lesbian Studies.
• Howard, Judith A. and Carolyn Allen. (2000)۔ Feminisms at a Millennium, Chicago: The University of Chicago Press.
• Hypatia, a Journal of Feminist Philosophy, Simpson center for the humanities, University of washington.
• Jaggar, A.M. (1994)۔ Living with Contradictions: Controversies in Feminist Social Ethics, Boulder, CO: Westview Press.
• King, Y.(1995)۔ "Engendering a peaceful planet: ecology, economy, and ecofeminism in contemporary context"۔Women's Studies Quarterly, 23: 15–25.
• Kittay, E. F. and E.K. Feder (2003)۔ The Subject of Care: Feminist Perspectives on Dependency, Lanham, MD: Rowman & Littlefield.
• Kolmar, W and Bartowski, F.، "Lexicon of Debates"۔ Feminist Theory: A Reader. 2nd Ed, New York: McGraw-Hill, 2005. 42–60.
• Lindemann, Hilde, Marian Verkerk, and Margaret Urban Walker.(2009)۔ Naturalized Bioethics: Toward Responsible Knowing and Practice, Cambridge, Massachusetts: Cambridge University Press.
• Maher, K.(2008)۔ "Campaign '08: Obama puts spotlight on women's pay gap"۔ The Wall Street Journal, ستمبر 25: A15.
• Mero, J. (2008)۔ "The myths or catching-up development"۔ In M. Mies and V. Shiva(eds.), Ecofeminism, Chicago: University of Chicago Press. 125: 55–69.
• Mies, M. and Shiva, N. (1993)۔ "Fortune 500 women CEOs"۔ In Fortune.
• Mitchell, J. and S.K. Mishra (2000)۔ Psychoanalysis and Feminism: A Radical Reassessment of Freudian Psychoanalysis, New York: Basic Books.
• n.paradoxa: international feminist art journal: feminist theory and contemporary women artists
• Narayan, U. (1997)۔ Decentering the center: Philosophy for a Multicultural, Postcolonial, and Feminist World, Bloomington, IN: Indiana University Press.
• Narayan, U. and S. Harding(2000)۔ The Subject of Care: Feminist Perspectives on Dependency, Lanham, MD: Rowman & Littlefield.
• Noddings, N. (2002)۔ Starting at Home: Caring and Social Policy, Berkeley, CA.: University of California Press.
• Nussbaum, Martha. (1999)۔ "The Feminist Critique of Liberalism"۔ In A. Jeffries (ed.), Women's Voices, Women's Rights: Oxford Amnesty Lectures, The Oxford Amnesty Lecture Series. Boulder, CO: Westview Press.
• Nussbaum, Martha. (2003)۔ "Capabilities and Functional Entitlements: Sen and Social Justice"۔ Feminist Economics, 9 (2-3): 33–59.
• The Radical Women Manifesto: Socialist Feminist Theory, Program and Organizational Structure (Seattle: Red Letter Press, 2001)
• Robinson, F. (1999)۔ Globalizing Care: Toward a Politics of Peace, Boston, MA: Beacon Press.
• Slote, Michael A. (2007). The Ethics of Care and Empathy. London ; New York: Routledge. ISBN 978-0-415-77200-6. 
• Sterba, James P.، (ed.)، (۲۰۰۰)۔ Ethics: Classical Western Texts in Feminist and Multicultural Perspectives, New York: Oxford University Press.
• The Third Wave Foundation
• Tong, R. and Williams N.، Stanford Encyclopedia of Philosophy, Feminist Ethics, First published Tue 12 مئی, 1998; substantive revision Mon ۴ مئی, ۲۰۰۹.
• Tong, R. (2009)۔ Feminist Thought: A More Comprehensive Introduction, 3rd edition, Boulder, CO: Westview Press.
• UN Women, 'Women, Poverty, and Economics- Facts and Figures'
• Virginia Tech, Feminist theory website Center for Digital Discourse and Culture
• Walker, Margaret Urban. (2007)۔ Moral Understandings: A Feminist Study in Ethics, 2nd ed. New York: Oxford University Press.
• Warren, K.J. (2000)۔ Ecofeminist Philosophy: A Western Perspective on What It Is and Why It Matters, Lanham, Md: Rowman & Littlefield.
• Wollstonecraft, M. (1988)۔ A Vindication of the Rights of Women, M. Brody (ed.), London: Penguin.
• Ziarek, Ewa Plonowska. (2001)۔ An Ethics of Dissensus: Postmodernity, Feminism, and the Politics of Radical Democracy, Stanford, CA: Stanford University Press.

حوالے