نمک حرام دیوڑھی
نمک حرام دیوڑھی بھارت دی ریاست لہندا بنگال دے شہر مرشد آباد وچ واقع آ ۔ دغا باز تے غدار نوں تریخ فراموش نئيں کر دی ۔ برصغیر دی تریخ وچ میر جعفر ایسا کردار اے جس نے اٹھارويں صدی وچ اپنے محسن سراج الدولہ نال قرآن مجید اُتے حلف اٹھاوݨ دے باوجود غداری کیتی تے جنگ پلاسی وچ انگریزاں نال ساز باز کر کے نواب سراج الدولہ نوں گرفتار کرا کے پھانسی اُتے چڑھا دِتا سی ۔ میر جعفر دا ایہ جرم ضرب المثل بن گیا اے جو کسی وی قوم دے غداراں تے دغا بازاں نوں دتا جاندا اے ۔ نواب سراج الدولہ نوں جس جگہ پھانسی دتی گئی بعد وچ اس جگہ نوں نمک حرام ڈیوڑھی دا ناں دتا گیا سی ۔ ایہ ڈیوڑھی میر جعفر دی رہائش گاہ سی جسنوں ہُݨ یونیسکو نے تاریخی عمارتاں وچ شامل کر رکھیا اے اور اس دا ناں وی تبدیل نئيں کرن دتا ۔
نواب سراج الدولہ 10 اپریل 1756ء نوں بنگال تے اڑیسا دا نواں نواب بنیا ۔ اس وقت نواب دی عمر ویہہ سال سی جدوں اسنوں انہاں حالات وچ مسند اقتدار اُتے بیٹھایا گیا کہ انگریز اپنے قدم جمانے دے سازشاں کردے چلے جارہے سن ۔ نواب نے انگریزاں دے قدم روکݨ لئی ایسٹ انڈیا کمپنی کونسل نوں خط لکھیا کہ اوہ جنگی تیاریاں توں باز آجاݨ تے صرف تاجراں دی طرحاں رہݨ۔ انگریزاں نے اس دی گل نئيں منی تاں 1 مئی 1756 ء نوں نواب سراج الدولہ بھاری لشکر لے کے قاسم آباد جا پہنچیا جِتھے انگریزاں دی چھۊݨی تے فیکٹری سی ۔ اس نے جنگ توں بعد انگریزاں دے قلعے اُتے قبضہ کرلیا تے 5 جون 1756ء نوں نواب نے کلکتا دے قلعہ دے سامنے پہنچ کے پڑاؤ ڈال دتا۔ اس دی فوج نے شدید گولہ باری کردے ہوئے اسنوں وی فتح کرلیا۔ انگریز گورنر راجر ڈریک نے بھج کر جان بچائی ۔ کلکتا نوں فتح کرنے دے بعد سراج الدولہ نے اس دا انتظام میر جعفر دے سپرد کيتا تے خود سازشی نواب شوکت جنگ دا قلع قمع کرنے بہار جا پہنچیا اورجنگ وچ شوکت جنگ دے مارے جانے دے بعد اس نے پورنیہ تے پٹنا اُتے قبضہ کرلیا جس دے بعد انگریزاں دی سازشاں تے قوت کمزور ہوگئی ۔واپس مرشد آباد پہنچ کے نواب سراج الدولہ نے گرفتار انگریزاں نوں رہیا کردتا ۔
محقق دسدے نيں کہ انگریزاں نے بلیک ہول تے دوسری کہاݨیاں گَھڑ کے مدارس کونسل نوں پیش کيتياں تے دسیا کہ سراج الدولہ نوں ختم کيتے بغیر اوہ ہندوستان تے خاص طور اُتے بنگال وچ اپنا اقتدار نئيں بڑھاسکے۔ 5 ستمبر 1756ء نوں گیارہ جہازاں اُتے مشتمل بحری بیڑہ رابرٹ کلائیو دی قیادت وچ روانہ ہويا تاں سراج الدولہ نے دوبارہ کلکتا اُتے فوج کشی کردتی ۔ اک صلح نامہ توں بعد ایہ جنگ ٹل گئی ۔ پَر انگریزاں نے اپݨیاں سازشاں دا جال نواب دے آلے دوالے پھیلا کے اپنݨے قدم مضبوط کرنے شروع کيتے تاں نوں مہینےآں بعد 23 جون 1757ء نوں پلاسی دے میدان وچ بِل آخر اوہ جنگ ہوئی جس نے ہندوستان دی تقدیر بدل دِتی ۔
جنگ پلاسی توں پہلاں نواب نوں دسیا گیا سی کہ میر جعفر تے اس دا پُتر غدار نيں اس لئی اوہناں دا قلع قمع کرنا ضروری اے ۔ میر جعفر نے اپݨیاں چِکݨیاں چوپڑیاں گلاں نال نوجوان نواب نوں قائل کرلیا تے اپݨے ايسے محل وچ (جتھے بعد وچ نواب نوں پھانسی دتی گئی) میر جعفر نے قرآن مجید اُتے اپنی وفاداری دا حلف دتا پَر جنگ دے دوران میر جعفر نے نواب سراج الدولہ نال غداری کر کے اوہنوں دی شکست تے انگریزاں دی جِت دا راہ ہموار کيتا ۔ جس توں بعد بنگال اُتے انگریزاں دا عملن قبضہ ہو گیا ۔ انگریزاں نے اس دے بدلے وچ میر جعفر نوں ریاست دا نواب بنا دتا لیکن اس دی حیثیت کٹھ پتلی توں زیادا نئيں سی ۔ اس نے اپنے بیٹے نوں حکم دتا کہ اوہ نواب سراج الدولہ نوں پھانسی دے دے ۔ نواب نوں جس ڈیوڑھی وچ پھانسی دتی گئی ،تریخ نے اسنوں نمک حرام ڈیوڑھی دا ناں دتا ۔ اس محل دی ڈیوڑھی یعݨی گیٹ دے دروازے ، نواب دے دُشمݨاں اُتے کھلے سن جیہناں نے بعد وچ پورے ہندوستان اُتے انگریزاں دے قدم جماوݨ وچ مدد دِتی ۔ میر جعفر غداری نہ کردا تاں نواب سراج الدولہ انگریزاں نوں ہندوستان وچ پنجے نہ گڈݨ دیندا ۔
میر جعفر دے جس محل ’’جعفر جنگ‘‘ وچ نواب نوں پھانسی دتی گئی اوہنوں یونیسکو دی دستاویزات وچ وی ’’نمک حرام دی ڈیوڑھی‘‘Traitor's Gate کہیا جاندا اے ۔ ایہ ڈیوڑھی بھارت دی مغربی بنگال ریاست دے شہر مرشدآباد دے علاقہ لال باغ وچ جعفر جنگ دے قبرستان دے کول موجود اے جِتھے اس دے کھنڈر ، نمک حرامی دی داستان سݨاوندے نظر آوندے نيں ۔ اس نوں دوبارہ تعمیر نئيں کيتا گیا بلکہ اس دی ویرانی تے بربادی نوں ای نمک حراماں دے انجام کار دے طور اُتے پیش کرن لئی سلامت رکھیا گیا اے تاکہ مُلک دے غداراں لئی ایہ مقام عبرت دا نشان بݨیا رہے ۔